Sacromonte w Grenadzie: domy w jaskiniach, flamenco i zabytkowe opactwo

Domy w jaskiniach, flamenco i górujące nad okolicą opactwo - wszystko to odnajdziemy w Sacromonte, jednej z popularnych dzielnic Grenady.

Sacromonte rozciąga się na zachodnio-południowym zboczu wzgórza Valparaiso i sąsiaduje z historyczną dzielnicą Albaicín, a dokładniej leży kawałek za jej dawnymi murami, gdyż przez wieki zapewniała schronienie wszystkim tym, którzy musieli opuścić Grenadę, lub nie byli w niej mile widziani.

Historia Sacromonte

Od dzielnicy prześladowanych po romską enklawę

Pierwsi osadnicy zaczęli zajmować wzgórze Valparaiso w XVI wieku, niedługo po zakończonym sukcesem oblężeniu Grenady, którym dowodzili Izabela Kastylijska i Ferdynand Aragoński. Pierwszymi mieszkańcami byli najpewniej schrystianizowani muzułmanie (zwani moryskami) oraz schrystianizowani Żydzi (zwani marranami), którzy zostali zmuszeni do opuszczenia swoich domostw na skutek rekonkwisty oraz zapędów inkwizycyjnych hiszpańskich władców.

Prawdopodobnie pod koniec XVI wieku na wzgórzu pojawił się pierwszy dom wydrążony w skale. Prawdziwy wysyp tanich w budowie domów-jaskiń (hiszp. cuevas-vivienda) miał jednak miejsce dopiero w XIX i XX wieku. Ich twórcami byli andaluzyjscy Romowie, zwani gitanos, którzy od XVIII wieku zaczęli zasiedlać Sacromonte. Ich pełen kolorytu sposób życia uwodził licznych podróżników ery romantyzmu, którzy po powrocie do swoich rodzinnych stron barwnie opowiadali o tańcach, śpiewie i wydrążonych w skałach jaskiniach mieszkalnych.

Święta Góra i ołowiane tablice z Sacromonte

Sacromonte oznacza po prostu Świętą Górę. Wzgórze Valparaiso otrzymało ten przydomek na skutek odkrycia z 1594 roku, kiedy natrafiono na jaskinie (katakumby) z ludzkimi szczątkami oraz okrągłymi tablicami z ołowiu. Na tablicach tych znajdowały się wygrawerowane teksty po łacinie oraz w nietypowej odmianie języka arabskiego, które miały wiązać Grenadę z początkami chrześcijaństwa na terenie dzisiejszej Hiszpanii. Tablice te tworzyły razem ponad 20 ksiąg określanych Plomos del Sacromonte, a odnalezione ludzkie pozostałości miały okazać się relikwiami wczesnochrześcijańskich lokalnych świętych - w tym św. Cecyliusza, patrona oraz pierwszego biskupa Grenady, który według zapisków zginął męczeńską śmiercią właśnie w tej okolicy. Miejsce to stało się celem licznych pielgrzymek, a trasę do jaskiń wyznaczało ponad 1200 krzyży ustawionych przez wiernych. Niedługo później przy jaskiniach wzniesiono opactwo, przy którym powstała uczelnia wyższa oraz biblioteka.

Współcześnie nie ma jednak krzty pewności, że odnalezione tablice są autentyczne. Sceptycyzm dotyczy przede wszystkim faktu, że część tekstu została zapisana dziwną odmianą języka arabskiego, co mogłoby świadczyć o tym, że przedstawiciele obu kultur byli ze sobą blisko już od zarania chrześcijaństwa. Dodajmy do tego budzącą wątpliwość koincydencję czasową - natrafiono na nie niedługo po wybuchu powstania morysków, po którym ich sytuacja w królestwie rządzonych przez chrześcijan była nie do pozazdroszczenia. Już chwilę po odkryciu pojawiły się pierwsze uargumentowane oskarżenia wskazujące, że tablice są fałszerstwem. Jedna z hipotez przypisuje ich autorstwo utalentowanym i wykształconym Arabom, którzy chcieli pojednać chrześcijan oraz ich dawnych wrogów, aby wszyscy mogli żyć między sobą w pokoju.

Zambra, czyli flamenco rodem z Granady

Sacromonte swoją sławę zawdzięcza zambrze, jak nazywana jest lokalna odmiana flamenco, która swój początek bierze prawdopodobnie jeszcze z tradycyjnych tańców arabskich. Na obszarze Sacromonte odnajdziemy kilka popularnych tawern (zwanych tablao), gdzie organizowane są wieczorne pokazy na żywo. Są one jednak nakierowane przede wszystkim na turystów, stąd ich wysoka cena oraz charakterystyczna dla atrakcji turystycznych atmosfera. Najstarszą i jedną z najbardziej znanych jaskiń z pokazami zambry jest Cueva de la Rocío.

Występy rozpoczynają się zazwyczaj dopiero około 21:00-22:00. Niektóre z miejsc, oprócz samego występu, oferują również posiłek - jeśli taka opcja nam bardziej odpowiada, powinniśmy wcześniej sprawdzić, czy wybrany lokal ma to w swojej ofercie.

Zwiedzanie i atrakcje Sacromonte

Sacromonte sąsiaduje ze słynną dzielnicą Albaicín i spokojnie dojdziemy do niej pieszo. Jej główną arterią jest prowadząca po dolnej części osady ulica Camino del Sacromonte, ale najważniejsze z atrakcji znajdują się znacznie wyżej, więc czekać nas będzie trochę wchodzenia pod górę. W ciągu dnia Sacromonte nie należy do zbyt obleganych i zaczyna ożywać dopiero bliżej wieczora, gdy rozpoczynają się pokazy zambry.

Atrakcjami części mieszkalnej są muzeum Museo Cuevas Sacromonte oraz sama charakterystyczna biała zabudowa. Część fasad została udekorowana - wśród nich na szczególną uwagę zasługuje Casa La Sevillana, której elewacja pokryta została kolorowymi talerzami.

Po zwiedzeniu części mieszkalnej warto udać się do Opactwa Sacromonte, które znajduje się nieco dalej i wyżej, przez co oferuje spojrzenie z nieco innej perspektywy na Alhambrę i historyczne centrum Grenady. Na miejsce możemy dojść (co przy braku żaru lejącego się z nieba polecamy) lub podjechać autobusem.

Na spokojne zwiedzenie Sacromonte wystarczy nam kilka godzin.

Museo Cuevas Sacromonte (Muzeum Jaskiń Sacromonte)

Jeśli chcielibyśmy dowiedzieć się więcej o stylu życia dawnych mieszkańców Sacromonte, najlepiej wybrać się do specjalnego muzeum. Składa się na nie dziesięć samodzielnych domów-jaskiń wystawowych, które aż do połowy XX wieku były zamieszkane. Zobaczymy w nich nie tylko typowe pomieszczenia prywatne, takie jak sypialnie, kuchnia czy stajnie, ale dowiemy się również więcej o rzemiosłach, w których specjalizowali się autochtoni. Do odwiedzenia są m.in. kuźnia oraz miejsca do wyrobu koszyków czy ceramiki. Część wystawy poświęcona jest flamenco.

Kompleks muzealny położony jest nieco powyżej głównej części dzielnicy, ale dojście na miejsce powinny zrekompensować nam późniejsze widoki na okolicę.

Punkty widokowe Sacromonte

Położenie Sacromonte sprawia, że z wielu miejsc dzielnicy czekać nas będzie przyjemny widok w stronę słynnej Alhambry. Pierwsze dobre punkty obserwacyjne znajdziemy już przy głównej ulicy Camino del Sacromonte, ale znacznie lepiej będzie podejść nieco wyżej - do tarasu widokowego Mirador de la Vereda de Enmedio przy uliczce Calle Verea de Enmedio (współrzędne: 37.181484150697194, -3.5862244662535243), gdzie oprócz panoramy Alhambry będziemy widzieć także leżąca poniżej zabudowę samego Sacromonte.

Ciekawą perspektywę odnajdziemy też przy Opactwie Sacromonte - co prawda Alhambra będzie znajdować się dość daleko od nas, ale bezpośrednio za nią wypatrzymy zabudowę historycznego centrum Grenady.

Abadía del Sacromonte (Opactwo Sacromonte)

Kawałek dalej, powyżej obszaru mieszkalnego, rozciąga się kompleks klasztorny wzniesiony na początku XVII wieku przy "świętych jaskiniach", w których odnaleziono szczątki lokalnych świętych oraz ołowiane tablice. Założycielem opactwa był Pedro Vaca de Castro, arcybiskup Grenady, do którego jeszcze przed rozpoczęciem budowy musiały docierać pierwsze wątpliwości odnośnie autentyczności tablic, ale nie zmieniło to jego planów, gdyż obszar znalezisk był miejscem tłumnych pielgrzymek.

Chcąc zwiedzić wnętrza Abadía del Sacromonte musimy wybrać się na wycieczkę z przewodnikiem (przed dotarciem na miejsce sprawdźcie aktualne godziny zwiedzania, gdyż wycieczki organizowane są tylko raz lub dwa dziennie). Kalendarz znajdziecie na oficjalnej stronie chrześcijańskich zabytków Grenady, gdzie możemy również zakupić bilety online.

W trakcie wycieczki zajrzymy do jaskiń (w których znajdują się obecnie kaplice), wejdziemy do muzeum oraz zobaczymy kościół ze wspaniałym ołtarzem głównym. Samodzielnie możemy przejść przez bramę i pospacerować po okazałym dziedzińcu z fontanną pośrodku, otoczonym przez dwadzieścia pięć arkad.

Podczas spaceru do opactwa, jak i po dotarciu na miejsce, czekać będą na nas przyjemne widoki na okolicę.