Katedra w Grenadzie: zwiedzanie, historia, architektura

Katedra w Grenadzie (hiszp. Catedral de Granada) należy do najwspanialszych realizacji hiszpańskiego renesansu. Za jej monumentalną, i nieco przytłaczającą fasadą skrywa się kolosalne wnętrze z pięcioma nawami połączonymi z rotundą, która z woli cesarza Karola V miała stać się mauzoleum dynastii Habsburgów.

Współcześnie katedra udostępniona jest odwiedzającym, którzy mogą zwiedzić ją po zakupie biletu. W naszym przewodniku poznacie zarówno historię tej świątyni, jak i dowiecie się więcej o jej zwiedzaniu oraz zabytkach.

Historia

Arcybiskupstwo Grenady powstało w maju 1492 roku, kilka miesięcy po zdobyciu miasta przez siły chrześcijańskie. Na siedzibę pierwszej katedry wybrano dawny królewski meczet Alhambry. Po jakimś czasie przeniesiono się do niższych partii miasta, a następnie do dawnego wielkiego meczetu mieszczącego się w samym sercu Grenady.

Brak chrześcijańskiej świątyni z prawdziwego zdarzenia musiał uwierać Izabelę i Ferdynanda, którzy od samego papieża otrzymali wspólny tytuł "Królowie Katoliccy". W pierwszych latach XVI wieku podjęli oni decyzję o budowie dwóch budowli sakralnych - okazałej katedry oraz przyłączonej do niej Kaplicy Królewskiej, wewnątrz której pragnęli zostać pochowani. Oba obiekty miały stanąć w miejscu wielkiego meczetu, co miało symbolizować triumf chrześcijaństwa nad islamem.

Plany pokrzyżowała śmierć Izabeli w 1504 roku, która spowodowała, że król skupił się na budowie mauzoleum, a wzniesienie katedry zeszło na boczny tor. Gdy Ferdynand umierał w 1515 roku kaplica była prawie na ukończeniu, ale przy budowie katedry nie wbito jeszcze pierwszej łopaty.

W 1518 roku misję budowy katedry otrzymał Enrique de Egas. Planował on wzniesienie gmachu gotyckiego, podobnego do zaprojektowanej przez siebie katedry w Toledo. Kamień węgielny pod budowę położono 25 marca 1523 roku, w dniu Zwiastowania Pańskiego, któremu świątynia została dedykowana (hiszpańska pełna nazwa katedry to Catedral de Santa María de la Encarnación).

Pierwotna koncepcja zmieniła się w 1526 roku, kiedy cesarz Karol V, wnuk Izabeli i Ferdynanda, przyjechał do Grenady w trakcie swojej podróży poślubnej. Po wizytacji katedry zdecydował on o przekształceniu jej w królewskie mauzoleum (panteon) rodu Habsburgów. Zadanie przebudowy otrzymał Diego de Siloé, przedstawiciel nurtu renesansowego, który w niezwykle inspirujący sposób przeobraził zastany gotycki plan w unikalną budowlę nawiązującą rozwiązaniami do najwspanialszych włoskich kościołów epoki Odrodzenia.

Mimo że konsekracja świątyni nastąpiła już w 1561 roku, była ona wciąż daleka od ukończenia, a prace, które po śmierci Siloé nadzorowało kilku różnych architektów, trwały jeszcze przez około 150 lat. Ostatecznie katedra nie została też stałym miejscem pochówku hiszpańskich władców, gdyż niedługo później Filip II wzniósł klasztor Escorial (niedaleko Madrytu), gdzie utworzono panteon hiszpańskich królów, do którego przeniesiono niektóre z grobów z Grenady.

Zwiedzanie katedry w Grenadzie

Katedra w Grenadzie jest dziś biletowaną atrakcją turystyczną i możemy zwiedzać ją przez cały tydzień, z wyłączeniem godzin, podczas których odbywają się msze święte. Cena biletu normalnego wynosi 6€. Bilet ulgowy, dla osób od 13. do 25. roku życia, kosztuje 4,50€. Dzieci do 12 roku życia wchodzą za darmo. Kupując bilet online, dopłacamy 0,50€ za każdą wejściówkę.

Aktualne ceny biletów oraz godziny otwarcia możecie sprawdzić na oficjalnej stronie.

Katedrę zwiedzamy samodzielnie, z otrzymanym na wejściu przewodnikiem audio w języku angielskim. Na spokojną wizytę w świątyni możemy zaplanować pomiędzy 45 a 60 minut.

Architektura i zabytki

Fasada

Główna fasada katedry, wychodząca w stronę placu Plaza de las Pasiegas, pochodzi z drugiej połowy XVII wieku. Zaprojektował ją urodzony w Grenadzie Alonso Cano, który z powodu swoich licznych talentów oraz zainteresowań określany był hiszpańskim Michałem Aniołem.

Cano stworzył dzieło dalekie od koncepcji Siloé. Fasada katedry otrzymała formę trzech złączonych łuków triumfalnych odpowiadających wejściom do świątyni. Drzwi w centralnym łuku oflankowane zostały posągami św. Piotra i Pawła. Płaskorzeźby nad bocznymi drzwiami oraz centralny medalion przedstawiają sceny z życia Maryi. Stojąc przed fasadą podnieśmy głowę i spójrzmy na przestrzeń pod centralnym łukiem, gdzie umieszczono wazę z liliami, symbolizującą czystą naturę Maryi (czym nawiązano do Zwiastowania Pańskiego).

W pierwotnym zamyśle Siloé katedra miała posiadać dwie wysokie na około 80 m bliźniacze wieże. Ostatecznie rozpoczęto budowę wyłącznie jednej, lewej wieży, która finalnie nie została ukończona i osiągnęła wysokość "zaledwie" 50 m. Na miejscu przeznaczonym na prawą wieżę powstał w późniejszym czasie przylegający do katedry kościół Sagrario.

Boczne portale

Po obejrzeniu głównej fasady warto obejść świątynię dookoła i odnaleźć pozostałe portale. Najpiękniejszy z nich, stworzony przez Siloé, znajduje się przy północno-wschodniej ścianie (przy ulicy C. Cárcel Baja). Jego drzwi z obu stron oflankowane zostały kolumnami porządku korynckiego. Nad wejściem lewitują personifikacje wiary oraz sprawiedliwości trzymające kartusz z tekstem po łacinie oznajmiającym, że przekazują miasto Królom Katolickim oraz pierwszemu arcybiskupowi Grenady.

Wnętrze - co warto zobaczyć w Katedrze w Grenadzie

Po wkroczeniu do wnętrza katedry natychmiast uderzy w nas monumentalna przestrzeń. Po przejęciu odpowiedzialności za budowę Diego de Siloé całkowicie przekształcił zastany gotycki plan poprzednika w świątynię na modłę renesansowych Włoch. Główną część kościoła przerobił na plan prostokąta z pięcioma nawami zamiast tradycyjnych trzech.

Nawa centralna

Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów świątyni są filary, które Siloé osadził na wysokich podstawach, powiększając tym wizualnie centralną nawę. Filary te składają się z czterech wychodzących w różne strony półkolumn korynckich, tworzących jedną monumentalną strukturę.

Po obu bokach nawy w XVIII wieku zainstalowano wspaniałe bliźniacze organy.

Prezbiterium / Capilla Mayor

Prawdziwie wizjonerskim zamysłem Siloé było przekształcenie prezbiterium w okrągłą kaplicę nakrytą smukłym cylindrem i otoczoną obejściem. Architekt inspirację do tego rozwiązania musiał odnaleźć podczas swoich podróży do Włoch, gdzie miał okazję podziwiać Bazylikę św. Piotra.

Do prezbiterium prowadzi portal nawiązujący charakterem do łuku triumfalnego. Obszar ten był przemyślany jako królewskie mauzoleum i miał odwiedzającym przywodzić na myśl jerozolimską Bazylikę Grobu Świętego.

Rotundę nakryto smukłym cylindrem (wysokość całości to ponad 40 m!), którego ściany ozdobione są obrazami pędzla Alonso Cano z motywami maryjnymi oraz XVI-wiecznymi witrażami przybliżającymi losy Chrystusa.

Kaplice boczne i Ołtarz św. Jakuba

Ściany skrajnych naw oraz obejście wypełnione są licznymi kaplicami, w większości barokowymi lub klasycystycznymi. Nie przegapmy zwłaszcza wysokiego ołtarza św. Jakuba Matamorosa (pol. Pogromcy Maurów) znajdującego się po prawo od prezbiterium. W jego centralnej części przedstawiono świętego na koniu tratującego swojego muzułmańskiego przeciwnika. Według popularnej hiszpańskiej legendy św. Jakub, jeden z apostołów Chrystusa, miał cudownie pojawić się osiemset lat po swojej śmierci na polu bitwy pod Clavijo i pomóc przewyższanej liczebnie armii chrześcijańskiej odnieść zwycięstwo nad siłami emiratu Kordoby. Motyw ten pojawiał się wielokrotnie w hiszpańskiej sztuce, choć nie ma nawet pewności, czy rzeczona bitwa faktycznie się odbyła.

Wewnętrzne portale

W katedrze znajdziemy również trzy pięknie udekorowane wewnętrzne portale. Bezpośrednio z opisanym wcześniej ołtarzem św. Jakuba sąsiaduje gotycki portal dawnego przejścia do Kaplicy Królewskiej, która obecnie jest oddzielnie biletowaną atrakcją (więcej w artykule Kaplica Królewska w Grenadzie). Bezpośrednio nad drzwiami umieszczono herb Katolickich Królów, a po obu jego bokach ich symbole - jarzmo, wskazujące na równość obu monarchów, oraz związane strzały, przypominające o przymierzu Kastylii i Aragonii.

Kawałek dalej, wgłąb obejścia, zobaczymy renesansowy portal prowadzący do zakrystii, a po drugiej stronie świątyni, przy wejściu do muzeum, kolejny portal z epoki Odrodzenia.

Zakrystia oraz muzeum

Z obejścia przechodzimy do zakrystii, której ozdobą są lustra wykonane w królewskiej manufakturze w Paryżu. Po przeciwnej stronie katedry, w dawnym kapitularzu, utworzono muzeum, w którym wystawiane są m.in. rzeźby Alonso Cano oraz monstrancja podarowana przez królową Izabelę, która była wykorzystywana w procesjach Bożego Ciała.

Bibliografia:

• Granada and the Alhambra: Art - Architecture - History, Ediciones Miguel Sánchez.