Grenada: atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca. Zwiedzanie perły Andaluzji.

Grenada, położona w malowniczym otoczeniu pokrytych śniegiem gór Sierra Nevada i wypełniona arabskimi oraz chrześcijańskimi zabytkami, należy do najwspanialszych miast całej Hiszpanii. Nie każdy ma jednak okazję w pełni zasmakować w jej świetności, gdyż wielu turystów przyjeżdża tu tylko na chwilę, w celu zobaczenia słynnej Alhambry. Nie popełniajcie tego samego błędu i zarezerwujcie na wizytę w Grenadzie więcej czasu, aby móc lepiej poznać jej wielokulturowe dziedzictwo.

Ostatnie królestwo Al-Andalus

Grenada była jednym z pierwszych miast założonych przez Arabów, którzy najechali Półwysep Iberyjski na początku VIII wieku, oraz ostatnim, w którym utrzymali swoją władzę. Gdy w XIII wieku i XIV wieku rządzący królestwem Grenady Nasrydowie wznosili wspaniałe pałace Alhambry, Kordoba, dawna stolica potężnego kalifatu, już od dawna znajdowała się w rękach chrześcijan.

Średniowiecza Grenada była miejscem słynącym z tolerancji i wielokulturowości, do którego ściągali rzemieślnicy oraz artyści z każdego zakątka świata. Kres mauretańskiej Grenady przypadł na końcówkę XV wieku. W 1469 roku odbył się ślub Ferdynanda II Aragońskiego oraz Izabeli Kastylijskiej, który w perspektywie następnych dziesięcioleci miał doprowadzić do zjednoczenia Hiszpanii. W 1482 roku zainicjowali oni trwającą dekadę inwazję na emirat Grenady. Jej kulminacyjnym momentem było wielomiesięczne oblężenie Grenady, zakończone ich pełnym sukcesem w pierwszych dniach 1492 roku.

Po trafieniu w ręce chrześcijan Grenada stała się symbolem ostatecznego zakończenia trwającej przez długie stulecia rekonkwisty. W uznaniu za ten triumf Izabela oraz Ferdynand otrzymali od papieża wspólny tytuł Królów Katolickich (hiszp. Los Reyes Católicos). Rozpoczęła się wielka przebudowa miasta, trwająca również po śmierci pary monarszej. Powstawały nowe klasztory, kościoły, budynki użyteczności publicznej. Wzniesiono też jedną z najwspanialszych renesansowych katedr w Hiszpanii oraz Kaplicę Królewską, do której przeniesiono szczątki Izabeli i Ferdynanda. Obiekty wzniesione z inicjatywy tej dwójki są bardzo łatwe do rozpoznania, gdyż umieszczono na nich ich herb oraz symbole (związane strzały oraz jarzmo). Również w erze Baroku miasto się rozwijało, czego świadectwem są pomieszczenia w klasztorze kartuzów, uważane za jedno z ostatnich wielkich dzieł tej epoki w Hiszpanii.

Jak zwiedzać Grenadę?

Planując zwiedzanie Grenady warto zdawać sobie sprawę, że dwa najważniejsze turystyczne obszary w mieście, Alhambra oraz Albaicín, położone są na dwóch sąsiadujących ze sobą wzgórzach, które oddziela głęboka dolina. Musimy więc liczyć się z tym, że czekać na nas będzie trochę chodzenia w górę i dół. Trzeci z najważniejszych obszarów, czyli historyczne stare miasto z katedrą i kaplicą królewską, jest już bardziej płaskie.

Do większości atrakcji dojdziemy pieszo. Wyjątkami są m.in. klasztor kartuzów oraz opactwo Sacromonte, do których wygodniej może nam być dojechać autobusem, gdyż pozwoli nam to zaoszczędzić trochę czasu (choć akurat spacer do i po Sacromonte zapewni nam wiele przyjemnych widoków). My wszędzie chodziliśmy pieszo, ale czasem spacery zajmowały nam więcej czasu.

Co warto zobaczyć w Grenadzie? Największe atrakcje i zabytki

Alhambra: perła mauretańskiej architektury

Górująca nad Grenadą Alhambra to rozległy kompleks pałacowy, gdzie od XIII wieku mieszkali rządzący emiratem władcy z dynastii Nasrydów. Jej urok tak urzekł późniejszych chrześcijańskich zdobywców, że zdecydowali się ją zachować, dzięki czemu możemy dziś podziwiać wspaniałe ornamenty oraz rzeźbione dekoracje wykonane przez mauretańskich mistrzów dłuta.

Warto w tym miejscu dodać, że tereny Alhambry są ogólnodostępne i możemy po nich pospacerować bez potrzeby zakupu biletu. Otwarty dla wszystkich jest również pałac z okrągłym dziedzińcem wzniesiony przez cesarza Karola V. W budynku tym, z czego nie każdy zdaje sobie sprawę, znajdują się dwa darmowe muzea: Muzeum Alhambry (z artefaktami odnalezionymi w trakcie prac wykopaliskowych) oraz Muzeum Sztuk Pięknych. Uwaga! Obie te placówki są zamknięte w poniedziałki.

Albaicín: najstarsza dzielnica arabska w Grenadzie

Dzielnica Albaicín, położona na wzgórzu naprzeciwko Alhambry i wpisana na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO, onegdaj była samodzielnym i prężnym miastem, który wypełniały meczety, wille z ogrodami oraz arystokratyczne pałace. Chociaż po rekonkwiście lwia część arabskiego dziedzictwa zniknęła z tutejszego krajobrazu, najczęściej zastąpiona przez chrześcijańskie świątynie i klasztory, to przetrwał średniowieczny układ dzielnicy oraz pojedyncze mauretańskie zabytki, które pozwolą nam wyobrazić sobie jak Albaicín mógł wyglądać w czasach swojej świetności.

Polecamy Wam spędzić na zwiedzaniu Albaicín przynajmniej połowę dnia. Poniżej opisaliśmy cztery polecane przez nas atrakcje dzielnicy.

Taras widokowy przy kościele św. Mikołaja (Mirador de San Nicolás)

Najsłynniejszy punkt widokowy w Grenadzie, oferujący wspaniały widok na Alhambrę. Nie liczcie jednak na samotne podziwianie widoków - to jedno z najbardziej obleganych miejsc w mieście, gdzie z powodu tłoku zawsze powinniście uważać na swoje kosztowności.

Tuż obok znajduje się meczet z 2003 roku, pierwszy wzniesiony w mieście po rekonkwiście. Można go odwiedzić - tam również znajdziecie widok na Alhambrę.

El Bañuelo - ruiny łaźni arabskich z XI wieku

Jednym z najważniejszych śladów arabskiej obecności w Albaicín są El Bañuelo - łaźnie publiczne z XI wieku, pochodzące z czasów dynastii Zirydów. Dawniej tego typu przybytki znajdowały się na każdym kroku, lecz po rekonkwiście zaczęły sukcesywnie znikać z krajobrazu Grenady. Drugie z nieźle zachowanych łaźni przetrwały w samej Alhambrze. Aby zwiedzić El Bañuelo, należy zakupić bilet wstępu. Wchodzimy przez prywatny dom, wzniesiony w czasach chrześcijańskich.

Łaźnie znajdują się przy ulicy Carrera del Darro, ciągnącej się wzdłuż rzeki, w miejscu przebiegu dawnych arabskich murów obronnych. Spacerując tą arterią warto zwrócić uwagę na fasadę pałacu Casa de Castril, w którym dziś mieści się muzeum archeologiczne. Została ona wykonana w stylu plateresco, znanym również jako styl złotniczy. W budynku mieszkała rodzina Hernando de Zafry, sekretarza Królów Katolickich.

Palacio Dar al-Horra

Jest to odrestaurowany pałac należący do arabskich władców Grenady, w którym przed nastaniem chrześcijan mieszkała matka Boabdila, ostatniego emira. Chociaż nie zachowały się żadne zdobienia ani meble, podczas zwiedzania zabytku - zwłaszcza jego dziedzińca - łatwo wyobrazić sobie czasy jego minionej świetności. Dodatkowym atutem wizyty są przyjemne widoki na najbliższą okolicę.

Bramy i mury obronne z czasów arabskich

Na terenie Albaicín zachowały się długie odcinki arabskich murów obronnych z XI i XIV wieku, a także bramy z XI wieku, które prowadziły na teren twierdzy znanej dziś jako stara Alcazaba, mającej formę ufortyfikowanego miasta. Nam najbardziej do gustu przypadła Brama Wag (Puerta de las Pesas), przy której warzono towary sprowadzane przez kupców do miasta. Chociaż nie zachwyca ona rozmiarem, powinna zainteresować miłośników architektury, ponieważ stanowi jeden z pierwszych przykładów wykorzystania w Hiszpanii charakterystycznego łuku zbliżonego kształtem do podkowy, tak popularnego w późniejszych budowlach arabskich w Al-Andalus.

Wielu turystów ogląda również Bramę Elwiry - dawne główniej główny punkt wjazdowy. Ona również pochodzi z XI wieku, ale w XIV stuleciu uzyskała dzisiejszy, bardziej okazały wygląd z blankami. Jeśli jesteście miłośnikami fortyfikacji, polecamy Wam wybrać się szlakiem bram miejskich oraz murów dzielnicy Albaicín.

Katedra w Grenadzie: monumentalne dziedzictwo hiszpańskiego renesansu

Stojąca w samym sercu miasta katedra, którą wzniesiono na miejscu wyburzonego głównego meczetu, miała symbolizować trumf chrześcijaństwa nad islamem. Jej budowę rozpoczęto w stylu gotyckim, ale wszystko zmieniło się w 1526 roku, gdy do Grenady, w trakcie swojej podróży poślubnej, przybył cesarz Karol V. Po zobaczeniu planów budowanej katedry podjął on decyzję o przekształceniu jej w królewskie mauzoleum. Misję zmiany koncepcji otrzymał Diego de Siloé, wybitnie utalentowany przedstawiciel hiszpańskiego renesansu, który stworzył pięcionawową świątynię. Jej centralny punkt stanowi prezbiterium z rotundą w stylu włoskiego Odrodzenia, które miała pełnić funkcję królewskiego panteonu.

Kaplica Królewska oraz dawny budynek giełdy

Obchodząc katedrę od strony południowo-wschodniej ulicą Calle Oficios natrafimy na niewielki plac skrywający dwa ważne zabytki Grenady: Kaplicę Królewską (Capilla Real de Granada) oraz dawny gotycki gmach giełdy (Lonja de Mercaderes). Obie budowle, choć sprzężone z katedrą, stanowią niezależne byty.

Kaplica Królewska powstała z inicjatywy Królów Katolickich - Ferdynanda i Izabeli, którzy chcieli zostać pochowani w Grenadzie, w miejscu swojego wielkiego triumfu. W początkowym zamyśle świątynia miała pełnić funkcję mauzoleum wszystkich późniejszych hiszpańskich władców, ale ostatecznie pochowano w niej tylko dwie pary monarsze.

Bilety do kaplicy możemy zakupić w sąsiednim budynku, w którym dawnej mieściła się lokalna giełda jedwabiu oraz bank. Ta wzniesiona w 1518 roku dwukondygnacyjna budowla charakteryzuje się pięknie zdobioną fasadą w stylu znanym jako plateresco, czyli stylu złotniczym, jak określano hiszpańską odmianę późnego gotyku, której ornamentyka całymi garściami czerpała ze sztuki iberyjskich Maurów.

Przy łukach w dolnej części fasady warto zwrócić uwagę na herb Grenady, a na piętrze na płomieniste balkony z herbem Katolickich Królów. Nawet jeśli nie planujecie kupować biletu do kaplicy, warto zajrzeć do budynku giełdy, gdzie można podziwiać zabytkowy drewniany strop, kopię obrazu przedstawiającego poddanie Grenady oraz inne malowidła.

Palacio de la Madraza - przepiękne oratorium

Naprzeciwko Kaplicy Królewskiej skrywa się jeden z sekretów Grenady. To barokowy pałac Palacio de la Madraza, wzniesiony w miejscu dawnej muzułmańskiej szkoły koranicznej. Gdy wojska katolickie zdobyły Grenadę, budynek przekształcono w ratusz, a w XVIII wieku całkowicie przebudowano. Dziś mieści się tu siedziba Uniwersytetu w Grenadzie.

Z oryginalnego budynku z czasów arabskich przetrwało oratorium z pięknym sklepieniem i niszą modlitewną (mihrabem) oraz dziedziniec z fontanną. Chociaż zdobienia oratorium nie są oryginalne, to podczas ich restauracji nawiązywano ściśle do arabskiego dziedzictwa - wchodząc do środka, podobnie jak w Alhambrze, możemy wyobrazić sobie, jak wyglądały pałace i meczety muzułmańskiej Grenady.

Drugie pomieszczenie sprzed barokowej przebudowy znajduje się na piętrze. To XVI-wieczna sala Salón Caballeros Veinticuatro ze wspaniałym drewnianym sufitem w stylu Mudejar. Chociaż jej ściany są puste, to zabytkowy sufit na pewno wzbudzi ciekawość miłośników architektury.

Corral del Carbón - karawanseraj z czasów arabskich

Niedaleko Palacio de la Madraza, nieopodal serca historycznego centrum Grenady, znajduje się Corral del Carbón. To bodaj jedyny zachowany w Hiszpanii karawanseraj z czasów arabskich. Wzniesiono go w XIV wieku jako miejsce noclegowe oraz magazyn dla kupców i ich zwierząt, którzy przybywali do miasta.

Do naszych czasów zachowała się ozdobna brama wejściowa. We wnętrzu budynku znajduje się otwarty dziedziniec z fontanną pośrodku, a wokół niego rozmieszczone są pomieszczenia, które niegdyś służyły jako magazyny oraz stajnie. W czasach chrześcijańskich kompleks wykorzystywano w różny sposób, w tym jako otwarty teatr. Chociaż budowla nie przetrwała w najlepszym stanie, powinna zainteresować wszystkich czytelników, którzy poszukują śladów dawnych mieszkańców.

Klasztor św. Hieronima (Monasterio de San Jeronimo): gotycko-renesansowy mauzoleum Wielkiego Kapitana

Chociaż pierwszy z klasztorów ufundowanych po rekonkwiście Grenady wciąż pełni swoją pierwotną funkcję, można go zwiedzić - do czego Was zachęcamy, gdyż jego główny kościół przekształcony został w reprezentacyjne mauzoleum Wielkiego Kapitana, jednego z najbardziej utalentowanych hiszpańskich dowódców wojskowych, a do tego skrywa jeden z najwspanialszych ołtarzy na południu Hiszpanii, będący arcydziełem andaluzyjskiej rzeźby. Oprócz zwiedzenia świątyni będziemy też mogli obejrzeć wielki krużganek z dziedzińcem pokrytym drzewami pomarańczowymi oraz różne pomieszczenia klasztorne.

Wart zobaczenia jest także monumentalny tył kościoła widoczny od ulicy Calle Gran Capitan. Górna część apsydy ozdobiona została herbem Wielkiego Kapitana, a na szczycie budowli umieszczono kartusz trzymany przez dwie postaci kobiece (personifikacje pracowitości oraz siły), na którym umieszczono tekst brzmiący mniej więcej tak: Gonzalo Fernández de Córdoba, wielki hiszpański generał oraz postrach Francuzów i Turków.

Klasztor Kartuzów (Monasterio de la Cartuja): perła baroku na obrzeżach historycznego centrum Grenady

Położony poza ścisłym centrum miasta klasztor kartuzów należy do największych sekretów Grenady. Jego surowe mury skrywają jedno z najwspanialszych dzieł baroku andaluzyjskiego, a może i jedno z najpiękniejszych wnętrz klasztornych w całej Hiszpanii. Perełkami kompleksu są pięknie udekorowana zakrystia, której ozdobę stanowią komody wykonane ze srebra, kości słoniowej, marmuru, mahoniu i drewna hebanowego, oraz obszar zwany Sancta Santorum - kaplica, gdzie przechowywane są relikwie oraz chleb eucharystyczny.

Sacromonte: domy w jaskiniach, flamenco i zabytkowe opactwo

Niewielka dzielnica Sacromonte, zamieszkana od XVIII wieku przez andaluzyjskich Romów, należy do najbardziej unikatowych miejsc na mapie Grenady. Jej znakiem rozpoznawczym są: zambra - lokalna odmiana flamenco, oraz domy z białymi fasadami, które częściowo wydrążone zostały w skałach. W ciągu dnia miejsce to jest nieco senne - wtedy możemy pospacerować tutejszymi uliczkami, zwiedzić muzeum Museo Cuevas Sacromonte z dziesięcioma jaskiniami mieszkalnymi oraz podejść do położonego powyżej Opactwa Sacromonte (Abadía del Sacromonte). Wieczorem, gdy rozpoczynają się pokazy flamenco, dzielnica ożywa - pamiętajmy jednak, że występy te są współcześnie nastawione przede wszystkim na turystów, a nie lokalsów.

Hospital Real de Granada - zabytkowy szpital

Jesli wybieracie się do Klasztoru Kartuzów spacerem, polecamy Wam zahaczyć po drodze o zabytkowy szpital, pełniący obecnie funkcję głównej siedziby lokalnego uniwersytetu. Pierwotnie szpital został ufundowany w 1501 roku przez Królów Katolickich jako miejsce opieki nad ofiarami wojennymi. Po dziesięciu latach zdecydowano jednak o stworzeniu większego założenia, gdzie planowano zajmować się wszystkimi chorymi w mieście. Budowę budynku szpitala rozpoczęto w stylu późnogotyckim, aby dokończyć ją w stylu renesansowym, dzięki wsparciu cesarza Karola V. Do najwspanialszych dekoracji budynku należy wspaniały portal, pochodzący z XVII wieku.

Alcaicería - targowisko w stylu arabskim

Położone w centrum Grenady targowisko Alcaicería nawiązuje swoim wyglądem do średniowiecznego bazaaru, istniejącego w tym miejscu w czasach arabskich. Niestety, oryginalna konstrukcja spłonęła w pożarze w XIX wieku. Jej odbudowana postać zajmuje zaledwie połowę oryginalnego założenia, a do tego jest znacznie mniej okazała.

Chociaż dzisiejsza Alcaicería jest swoistą atrakcją turystyczną i magnesem na przyjezdnych, warto przespacerować się wąskimi uliczkami targowiska, aby spróbować wyobrazić sobie, jak mogła wyglądać atmosfera tego miejsca w czasach jego świetności.

Pałac Kancelarii Królewskiej i okoliczne atrakcje

U stóp Alhambry oraz dzielnicy Albaicín odnajdziemy dwa sąsiadujące ze sobą place: Plaza Nueva oraz Plaza Santa Ana. Lepiej znany jest pierwszy z nich, choć to przy drugim stoi XVI-wieczny Pałac Kancelarii Królewskiej (hiszp. Palacio de la Real Chancillería), jeden z najpiękniejszych obiektów renesansowej Grenady. Wzniesiono go jako siedzibę wydzielonego sądu królewskiego sprawującego jurysdykcję nad całym południem Hiszpanii.

Pałac Kancelarii Królewskiej, który wciąż jest siedzibą sądu, wyróżnia się manierystyczną fasadą z końcówki XVI wieku. Zwróćmy uwagę na ozdobne centralne okno na pierwszym piętrze, nad którym umieszczono herb Hiszpanii otoczony personifikacjami dwóch cnót kardynalnych - męstwa oraz sprawiedliwości. Nie zapomnijmy też rzucić okiem na klasycystyczny wewnętrzny dziedziniec z fontanną pośrodku - pochodzi on z 1540 roku i mógł być dziełem Diego de Siloé (architekta odpowiedzialnego za budowę katedry).

W południowo-wschodniej części placu odnajdziemy fontannę byka (hiszp. Fuente Pilar del Toro) oraz kościół św. Anny, wzniesiony w miejscu meczetu, za projekt którego również odpowiadał wspomniany Diego de Siloe. Smukła dzwonnica świątyni powstała z przekształcenia minaretu.

Unikalne doświadczenia Grenady

Grenada to nie tylko arabskie zabytki oraz chrześcijańskie świątynie, ale również unikatowa oferta kulturalna i gastronomiczna. Do niepowtarzalnych tutejszych doświadczeń należą:

• Tapas - wiele barów oferuje autentyczny tapas - niewielkie zimne lub ciepłe przekąski, które dodawane są bez żadnych dodatkowych opłat do zamawianych napojów alkoholowych (piwa lub wina). Przekąski te nie są zazwyczaj nudnym i powtarzalnym dodatkiem, a naprawdę ciekawymi przysmakami, które różnią się przy każdej kolejnej "kolejce". Przed wybraniem odpowiedniego miejsca najlepiej zapoznać się z aktualnie polecanymi miejscówkami.
• Tablao - niektóre bary lub restauracje określane są mianem tablao. Nazwa ta jest wskazówką, że odbywają się w nich pokazy lokalnej odmiany flamenco zwanej zambra. Występy te narodziły się w dzielnicy Sacromonte i tam też znajdują się najbardziej znane "tablao" - warto jednak pamiętać, że obecnie są one nastawione głównie na turystów i nawet dwa razy droższe niż pokazy bliżej centrum miasta.
• Kuchnia - lokalna kuchnia Grenady nawiązuje do bogatych historii regionu - odnajdziemy w niej miks smaków wywodzących się z tradycyjnej kuchni mauretańskiej, żydowskiej oraz kastylijskiej. Nierzadko możemy się zdziwić, gdy jako tapas otrzymamy danie przyprawione w charakterystyczny orientalny sposób.
• Hammam - kolejną pamiątką po dawnym arabskim dziedzictwie są tradycyjne łaźnie tureckie, gdzie może odstresować się po długim dniu zwiedzania. Do najpopularniejszych kompleksów tego typu należy Hammam Al Ándalus.

Zwiedzanie Grenady - wskazówki i informacje praktyczne

Karta turystyczna Granada Card

Planując bardziej aktywne zwiedzanie warto rozważyć zakup oficjalnej karty turystycznej Granada Card, która gwarantuje nam darmowe wejście do najważniejszych atrakcji oraz ograniczoną liczbę przejazdów autobusem. Więcej informacji znajdziecie tutaj.

Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Grenady?

Na szybkie odwiedziny miasta, i zobaczenie większości miejsc od zewnątrz, wystarczy nam weekend. Jeśli chcielibyśmy jednak poznać Grenadę lepiej, a także zwiedzić więcej miejsc od środka, to trzy dni wydają się rozsądnym minimum.

Godziny otwarcia atrakcji Grenady

Zanim rozpoczniemy zwiedzanie miasta warto udać się do punktu informacji turystycznej, gdzie można poprosić o rozpiskę aktualnych godzin otwarcia i cen biletów do najważniejszych atrakcji. Niektóre z nich mogą mieć przerwę w środku dnia lub nietypowe godziny otwarcia. Szczęśliwie w sezonie letnim niektóre z miejsc czynne są do późna - np. 19:00 czy 20:00, więc możemy bardzo efektywnie rozplanować każdy dzień.

Komunikacja miejska w Grenadzie

W Grenadzie działa wygodny transport autobusowy. Najważniejsze z perspektywy turysty linie to:

• C30 łącząca plac Izabeli Katolickiej i Alhambrę.
• C31 kursująca po dzielnicy Albaicín, wyruszająca z centrum.
• C32 kursująca po dzielnicy Albaicín i Alhambrze.
• C34 w kierunku Sacromonte.

Dostępne są droższe bilety pojedyncze (do kupienia w czerwonych autobusach, cena 1,40€) lub odbijane karty przedpłacone Credibús w cenie 5€, 10€ lub 20€, w przypadku których pojedynczy przejazd kosztuje około 0,50€. Bez względu na wybrany sposób odpłatności za przejazd jesteśmy upoważnieni do jednej przesiadki w ciągu 60 minut od rozpoczęcia podróży.