Zamek Spiski - zwiedzanie, historia, informacje praktyczne
Cicha i senna miejscowość Spiskie Podgrodzie (Spišské Podhradie) wraz z okolicami posiada tyle zabytków, że mogłaby nimi obdzielić kilka innych miasteczek. Turystów przyciągają najczęściej monumentalne ruiny średniowiecznego zamku, największego w kraju i jednego z największych na świecie.
Zamek Spiski to świetna atrakcja dla wszystkich czytelników, którzy pragną zwiedzać Słowację śladami dawnych dziejów. Nasz przewodnik po zamku rozpoczynamy od wprowadzenia historycznego, aby płynnie przejść do jego zwiedzania.
Zamek Spiski - historia
Wyrastające ponad okolicę wzgórze było siedzibą człowieka już w czasach starożytnych. Odnalezione przez archeologów ślady ludzkiej działalności pochodzą z czasów neolitu. Mieszkali tu także przedstawiciele kultury bukowogórskiej, kultury puchowskiej oraz Celtowie. Już w czasach Celtów miejsce miało charakter obronny. Później, na jakiś czas, osadnicy przenieśli się do pobliskiego Drevenika.
Powszechnie przyjmuje się, że pierwszy zamek został zbudowany przez Słowian w XII wieku (proste fortyfikacje wzniesiono tu znacznie wcześniej). Zamek Spiski jako jeden z nielicznych nie został zdobyty przez Mongołów w 1241 roku. Po najeździe rozpoczęto zakrojoną na szeroką skalę rozbudowę. Większość zachowanych budowli pochodzi właśnie z tego okresu. Przez następne kilka wieków zamek był siedzibą żupana spiskiego, stanowiąć centralny punkt władzy świeckiej na Spiszu. Kolejna rozbudowa miała miejsce od połowy XV wieku.
Po okresie wojen i niepokojów religijnych Spisz wszedł w czas szybkiego rozwoju gospodarczego. Warownia została przekazana rodowi Zapolya. Nowi właściciele dostosowali umocnienia do współczesnych im metod prowadzenia wojny. W kolejnych latach warownia często zmieniała swoich panów co przyczyniło się do jej dewastacji (mimo kilku widocznych prób przebudowy). Dwukrotnie toczono o nią walki: w roku 1683 w czasie powstania Thőkőlego i w 1703 roku podczas buntu Franciszka II Rakoczego. W tym drugim przypadku powstańcom udało się na krótki czas opanować umocnienia. Nie mogło to jednak uratować zamku, który z roku na rok tracił na znaczeniu.
W 1780 roku wybuchł tu pożar, po czym z ruin wycofano stacjonujących żołnierzy. Następne lata to okres regularnej dewastacji, do której przyczyniła się również miejscowa ludność. Jednak już w połowie XIX wieku podjęto pierwsze kroki celem ochrony zabytku jednak ograniczały się one do działań administracyjnych. O pełnej ochronie zamku można mówić dopiero od czasów powojennych kiedy to ruiny określono mianem "Narodowego Zabytku Kultury", a równocześnie rozpoczęto szereg prac archeologicznych, remontowych i konserwatorskich.
W 1993 roku zamek, miasteczko Spiskie Podgrodzie, dzielnicę Spiska Kapituła oraz wioskę Żehra wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W 2009 roku wpis rozszerzono o zabytkowe centrum miasta Lewocza i dzieła Mistrza Pawła z Lewoczy.
Zwiedzanie Zamku Spiskiego na Słowacji - najważniejsze informacje
- Zamek składa się z trzech części: dolnej, środkowej oraz górnej.
- Obecnie górna część zamku znajduje się w renowacji, dostępne są wyłącznie część dolna oraz środkowa. Biorąc to pod uwagę, na spokojne jego zwiedzenie warto zarezerwować sobie około 60 minut. W normalnych okolicznościach wizyta zajmowała nawet do 2 godzin.
- Jeśli macie więcej czasu warto wybrać się na spacer w okolicy zamku ścieżką dydaktyczną Sivá Brada – Dreveník, która pozwala poznać lepiej dzieje okolicy.
- Na południe od zamku wznosi się trawertynowe wzgórze Ostra Hora. Widać stąd bardzo dobrze sylwetkę spiskiej warowni. Co ciekawe wzgórze jest często używane jako miejsce startu dla paralotni.
Jak dojechać na Zamek Spiski?
Najbliższy parking znajduje się około 10 minut pieszo od zamkowego dziedzińca. Znajdziecie go od strony wsi Żehra - jego współrzędne to 48.99864621489142, 20.770510951351923. Jest on bezpłatny. Dojazd na parking jest utwardzony i nie powinien sprawić nikomu większego problemu.
Zamek Spiski - jak wygląda zwiedzanie?
Do zamku wchodzimy przez bramę od południowego-wschodu. Obok kasy znajdują się toalety, niewielka restauracja i sklep z pamiątkami. Za rzędem tych budynków jest przejście na dolny dziedziniec. Na jego obszarze przetrwał praktycznie tylko okręg murów oraz resztki pochodzącej z XV wieku wieży prochowej (okrągłe fundamenty).
Cały ten obszar został włączony w obręb zamku z myślą o ewentualnej obronie ludności cywilnej i zwiększeniu liczby żołnierzy, którzy mogli przebywać w twierdzy. Co ciekawe to właśnie tutaj archeolodzy odkryli resztki grodu z epoki żelaza. Przejścia wyżej bronił barbakan w formie wysuniętej przed mur wewnętrzny wieży (zachowane fundamenty o kształcie łuku). Na środkowym dziedzińcu przebywał dawniej zamkowy burgrabia, tu również mieścił się arsenał. Całość była ograniczona bramą prowadzącą do zamku górnego.
Dawniej dalszą część wycieczki stanowiło zwiedzanie zamku górnego, jednak obecnie jest on zamknięty.
Zamek Spiski - bilety i godziny otwarcia
Ceny biletów prezentują się następująco:
- Bilet normalny 10€
- Bilet studencki 7€
- Bilet dziecięcy (6-18 lat) 5€
- Dzieci poniżej 18. roku życia wchodzą bezpłatnie.
Zamek zwiedzać można od kwietnia do listopada. Aktualne godziny zwiedzania najlepiej sprawdzić na oficjalnej stronie
