Kieżmark - atrakcje, zwiedzanie, zabytki. Sprawdź co warto zobaczyć!
U podnóża Tatr znajduje się malownicze miasteczko, w którym zachowało się kilka interesujących zabytków. Poza zamkiem czy przyjemną starówką zobaczymy tu światowej sławy kościół artykularny!
W naszym artykule przedstawimy Wam najciekawsze atrakcje Kieżmarku oraz opowiemy kilka słów o historii tego miasta.
- Jak zwiedzać Kieżmark?
- Co warto zobaczyć w Kieżmarku? Największe atrakcje oraz zabytki
- Zamek w Kieżmarku
- Drewniany kościół ewangelicki tzw. artykularny
- Nowy kościół ewangelicki
- Bazylika Podwyższenia Świętego Krzyża (Bazilika Povýšenia svätého Kríža)
- Starówka - ratusz i inne zabytki
- Liceum Ewangeliczne i biblioteka
- Stary Targ (Starý trh)
- Cmentarz żydowski
- Budynek stacji kolejowej
- Kieżmark - informacje praktyczne
- Kieżmark - historia
Jak zwiedzać Kieżmark?
Niewielkie, nieco rozciągnięte, centrum bez większego trudu przemierzymy spacerem. Od kościoła artykularnego aż do zamku jest jedynie 800 metrów, do tego nie ma zbyt dużych różnic wysokości.
Na spokojne zwiedzenie największych atrakcji Kieżmarku wystarczy nam około połowy dnia, i to specjalnie się nie śpiesząc.
Co warto zobaczyć w Kieżmarku? Największe atrakcje oraz zabytki
Zamek w Kieżmarku
(Hradné námestie 42)
Ta popularna budowla obronna została wzniesiona przez ród Zápolya (a konkretniej przez Emeryka Zápolyę) w XV wieku. Następnie posiadłość trafiła w ręce bogatej rodziny Łaskich. Właśnie z Kieżmarku wyruszyła na wycieczkę w góry Beata Łaska z Kościeleckich, a jej podróż została uznana za pierwszą udokumentowaną wyprawę tatrzańską. Przypuszcza się, że szlachcianka dotarła do Doliny Kieżmarskiej. Arystokratka po wyjściu za mąż, za Olbrachta Łaskiego została przez męża uwięziona w lochu i do końca życia pozostawała pod strażą.
Zamek kieżmarski wielokrotnie zmieniał swoich właścicieli, aż wreszcie trafił w ręce rodu Thököly. Jego przedstawiciele nie cieszyli się jednak sympatią mieszczan - ponoć wielokrotnie dochodziło do konfliktów między Kieżmarkiem a zamkiem.
Pod koniec XVII wieku ród utracił posiadłość, a miasto wróciło pod władzę cesarską. W XVIII wieku fortyfikacje przejęło wojsko i urządziło tu magazyny. Dwa pożary dopełniły dzieła dewastacji. Dopiero w XX wieku przeprowadzono gruntowny remont i urządzono pierwsze muzeum.
We współczesnej bryle zamku odnajdziemy elementy gotyckie, renesansowe i neoklasyczne. W odnowionych salach możemy obejrzeć ekspozycje związane z historią miasta, dawnym rzemiosłem czy życiem najsłynniejszych mieszkańców. Można zobaczyć również loch (gdzie być może więziono Beatę Łaską), wieżę widokową, galerię i barokową kaplicę.
Na spokojne zwiedzenie zamku warto zarezerwować sobie około 90 minut. Aktualne informacje o godzinach otwarcia, biletach wstępu i aktualnych wystawach znajdziemy pod tym linkiem
Drewniany kościół ewangelicki tzw. artykularny
(Hviezdoslavova 328/16)
Jeden z najważniejszych zabytków miasta, który trafił nawet na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO, od lat przyciąga turystów. Kościół powstał na mocy artykułów (stąd nazwa) sejmu w Sopronie z 1681 roku. Zezwalały one na budowę ewangelickich świątyń pod pewnymi warunkami - budowle miały powstać poza granicami miasta, jedynie przy użyciu drewna i gliny i bez dzwonnic czy wież.
Obostrzenia takie były spowodowane brakiem zaufania wobec protestantów (w przypadku wojny murowany kościół mógł stanowić dobrą osłonę dla wrogich dział, a wieża doskonały punkt orientacyjny). Kieżmarska świątynia powstała dzięki ofiarność i współpracy ewangelików z całej Europy. Służyła społeczności luterańskiej stąd jej wnętrza ozdobiono licznymi malowidłami (doktryna ewangelików, w przeciwieństwie do kalwińskiej, zezwalała na wykonywanie obrazów).
Olśniewają, barwne malowidła we wnętrzu świątyni przedstawiają sceny biblijne i bohaterów Nowego oraz Starego Testamentu. Warto zwrócić uwagę na rzeźbiony ołtarz, ambonę i organy.
Wstęp do kościoła jest płatny, bilet zakupiony przy wejściu uprawnia również do zwiedzania nowej, murowanej świątyni. Osoba sprzedająca bilety opowiada historię zabytku w języku słowackim, przygotowano krótki opis kościoła w języku polskim.
Na zwiedzenie kościoła warto zarezerwować sobie około 20-30 minut.
Aktualne dni i godziny otwarcia oraz ceny biletów można sprawdzić na oficjalnej stronie.
Pamiętajmy, że kościół artykularny jest zamknięty przez jedną godzinę w ciągu dnia. W tym czasie nie ma możliwości wejścia do świątyni!
Nowy kościół ewangelicki
(Hviezdoslavova 199/14)
Pod koniec XIX wieku podjęto decyzję o budowie nowej, murowanej świątyni dla społeczności protestanckiej. Zadanie powierzone wiedeńskiemu architektowi Teofilowi Hansenowi. W latach 1879-1894 powstała eklektyczna (charakterystyczna dla epoki) budowla.
Historycy sztuki wskazują liczne elementy neogotyckie, neoromańskie, ale przede wszystkim orientalne. Jasne i przestronne wnętrze nie posiada tak wielu zdobień jak starsza świątynia. Wyjątkiem jest kaplica grobowa Imre Thökölyego - przywódcy powstania kuruców.
Ten przedstawiciel lokalnego rodu magnackiego stanął na czele buntu przeciwko Habsburgom. W czasie odsieczy wiedeńskiej walczył po stronie tureckiej, potem próbował pertraktacji z Janem III Sobieskim. Zmarł w Turcji, a jego ciało sprowadzono do rodzinnego miasta dopiero w XX wieku. Po kilku latach wzniesiono mauzoleum ozdobione herbem rodu Thökölych oraz postaciami kuruców.
Wstęp do kościoła jest biletowany (wspólna wejściówka z kościołem artykularnym).
Czas zwiedzania kościoła to około 20 minut.
Bazylika Podwyższenia Świętego Krzyża (Bazilika Povýšenia svätého Kríža)
(Kostolné námestie 407/20)
Najstarsza z miejskich świątyń stoi na miejscu romańskiego kościoła z XIII wieku (niepotwierdzone przez źródła pisane przekazy mówią o jeszcze starszej drewnianej budowli). Całości nadano w późniejszych latach rys gotycki, a po najeździe husyckim i trzęsieniu ziemi znacznie rozbudowano. Zawirowania czasów reformacji doprowadziły do dewastacji wnętrza. Początkowo pozostawiono kilkanaście gotyckich ołtarzy, ale były one usuwane w kolejnych w wiekach. Do naszych czasów przetrwało jedynie kilka takich zabytków. W XIX wieku dokonano regotyzacji wnętrza niszcząc przy okazji część renesansowych i barokowych elementów. W roku 1998 Jan Paweł II nadał kościołowi tytuł bazyliki mniejszej.
Budowla to późnogotycka pseudobazylika. We wnętrzu przetrwało kilka gotyckich ołtarzy wraz z ołtarzem głównym przywróconym po odzyskaniu kościoła przez katolików oraz rzeźbiony, kamienny portal. Za kościołem możemy obejrzeć renesansową dzwonnicę (kampanila) charakterystyczną dla tego obszaru (podobne zobaczymy m.in. w Popradzie i Spiskiej Sobocie).
Na zwiedzenie świątyni powinno wystarczyć nam około 20 minut.
Starówka - ratusz i inne zabytki
Na południe od Starego Targu rozciąga się dawne centrum miasta. Mieszczanie przenieśli tu swoje domostwa po najeździe husyckim. Również wtedy wybudowano gotycki ratusz (poprzedni stał przy ulicy Starý trh). Wielokrotnie przebudowywany ma obecnie charakter neoklasyczny i stoi przy głównym placu miejskim (Hlavné námestie), czyli rynku.
Z innych ciekawych budynków wymienić należy redutę (czyli dawne miejsce spotkań, zabaw i imprez o charakterze kulturalnym), stojącą na miejscu niezachowanej wieży strażniczej (Hlavné námestie 118/3). Ciekawą kamienicą jest tzw. Dom baronowej von Szirmay utrzymany w stylu późnego baroku. Dziś mieści się tu punkt informacji turystycznej (Hlavné námestie nr 46).
Spod rynku na zamek prowadzi ulica Hradné námestie, gdzie zobaczymy kilka domów mieszczańskich z XIX wieku.
Przy ulicy Hradné námestie 26 przetrwała barokowa świątynia Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny tzw. Paulínsky kostol. Kawałek dalej działa Múzeum bytovej kultúry - prezentujące obiekty związane z tzw. kulturą mieszczańską.
Liceum Ewangeliczne i biblioteka
Również poza ścisłym centrum przetrwało kilka interesujących zabytków. Przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę na budynek Liceum Ewangelicznego (Hviezdoslavova 327/18). Szkoła powstała w XVIII wieku, a jej mury opuściło wiele sław m. in. Imre Thököly.
Placówka może poszczycić się pokaźną biblioteką - największą licealną biblioteką w Europie, z wielomi starodrukami i zbiorami specjalnymi. Co ciekawe, została ona udostępniona do zwiedzania razem z liceum.
Na zwiedzenie tej atrakcji warto zarezerwować sobie około 30-45 minut.
Więcej informacji o biletach i godzinach otwarcia znajdziecie na oficjalnej stronie.
Stary Targ (Starý trh)
Ta ulica to być może najpiękniejsza część miasta. Na jej terenie archeolodzy odkryli pozostałości średniowiecznych domów. Tutaj mieszkali dawniej spiscy rzemieślnicy - ich domostwa różniły się znacznie od bogatych mieszczańskich kamienic, które możemy oglądać w okolicach ratusza. Były to z niewielkie budowle z drewnianym szczytami, kryte gontem.
Odrestaurowane zabytkowe budynki zobaczymy na ulicy Starý trh w okolicy kieżmarskiego zamku.
Czas zwiedzania tej części miasta to 15-30 minut.
Cmentarz żydowski
Nieco dalej można zobaczyć cmentarz żydowski (Toporcerova 880/4), odnowiony i oczyszczony w XXI wieku. Była to niewielka nekropolia, składająca się z kilkuset grobów, jednak niektóre macewy zachowały się w dobrym stanie.
Budynek stacji kolejowej
Ciekawym zabytkiem jest budynek stacji kolejowej (Železničná stanica Kežmarok) z interesująca fasadą oraz secesyjnym wnętrzem. Jego odwiedzenie polecilibyśmy jednak jedynie zapalonym miłośnikom tego okresu w architekturze.
Kieżmark - informacje praktyczne
- Miejscowość posiada dogodne połączenia autobusowe z Popradem. Nieco mniej autobusów dojeżdża tu z miejscowości Vysoké Tatry czy Stara Lubowla. Pojedyncze kursy łączą Kieżmark z Bratysławą. W 2019 roku słowackie koleje stworzyły połączenie z Muszyną (pierwszy kurs 29 czerwca, trudno powiedzieć czy pociągi będą kursowały poza sezonem). Inne pociągi dojeżdżają do Popradu i Starej Lubowli.
- Uwaga! W Kieżmarku znajdują się trzy stacje kolejowe: Kežmarok, Kežmarok zastavka i Kežmarok-Pradiareň. Najbliżej centrum miasta zlokalizowano pierwszą z nich. Dworzec autobusowy mieści się tuż obok stacji kolejowej. Odległość od centrum do przystanku to ok. 800 metrów.
- Punkt Informacji Turystycznej otwarto przy Hlavné námestie 64. Więcej informacji tutaj.
- Lokalnych potraw (m.in. haluszki i strapačky) za umiarkowaną cenę spróbujemy w restauracji Hotel Club (Dr. Alexandra 24).
Kieżmark - historia
Dziwnie brzmiąca nazwa ma niemiecki rodowód i oznacza targ serowy. Czasem błędnie wywodzi się ją od zestawienia "Kaiser markt" czyli "cesarski targ". Warto pamiętać, że początkowo Kieżmark nazywany był "Wieś Świętej Elżbiety" (pierwsza wzmianka). Obecna nazwa pojawia się kilkanaście lat później wraz z uzyskaniem praw miejskich.
Najstarsze ślady osadnictwa odnalezione na terenie współczesnego miasta pochodzą z epoki kamiennej. W okresie średniowiecza istniało tu kilka mniejszych osad (być może związanych z nieistniejącym dziś klasztorem), które połączyły się w XIII wieku. Korzystne położenie doprowadziło do szybkiego uzyskania praw miejskich oraz całego szeregu przywilejów. W 1410 roku w Kieżmarku odbyły się rozmowy pomiędzy księciem Witoldem, a Wacławem Luksemburskim. Miały one zakończyć trwającą wojnę z zakonem krzyżackim. W trakcie pertraktacji, w pobliżu gospody w której zatrzymał się Witold wybuchł pożar, a tłum mieszczan zaatakował książęcych ludzi. Polsko-litewska delegacja z trudem wyrwała się z niebezpieczeństwa, a całe zajście odebrano jako zamach na życie władcy. W następnych latach Kieżmark otrzymał prawo składu. Doprowadziło to do trwającej około stu lat wojny z pobliską Lewoczą (która również takowe prawo posiadała). W XVI wieku oba miasta dokonywały regularnych napadów na ziemie należące do przeciwnika (wynajmując wojska zaciężne). Ostatecznie Ferdynand I Habsburg przyznał rację Lewoczy kończąc długotrwały spór.
Mimo licznych starć i zaangażowania tutejszych magnatów w antyhabsburskie powstanie kuruców miasto przez cały czas było ważnym ośrodkiem rzemieślniczym. Dopiero budowa linii kolejowej omijającej Kieżmark doprowadziła do zastoju. Jednocześnie miejscowi zaczęli korzystać z rodzącego się zainteresowania Tatrami i z początków turystyki górskiej. W 2008 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO wpisano drewniany kościół ewangelicki zwany "artykularnym". Dzisiejszy Kieżmark to ciche miasteczko, z odrestaurowaną starówką, chętnie odwiedzane przez turystów.