Kościół Mariacki w Stralsundzie - historia i zwiedzanie

Potężna bryła gotyckiej świątyni wyrastająca nad miastem przyciąga wzrok wielu turystów i stanowi jedną z największych atrakcji niemieckiego miasta Stralsund Warto wejść do środka obejrzeć wystrój kościoła, poznać jego historię, a może nawet wdrapać się na wieżę i spojrzeć na zabytkowe centrum miasta.

Początki

Świetna koniunktura i sprzyjająca rozwojowi sytuacja polityczna sprawiła, że tutejsi mieszczanie podjęli w XIII wieku decyzję, o wzniesieniu dużej gotyckiej świątyni. Projekt architektoniczny wykazywał wiele podobieństw z lubeckim Kościołem Mariackim. Trudno powiedzieć coś więcej na temat ówczesnego wyglądu budowli, ale w XIV wieku doszło do katastrofy i zawalenie się wieży. Prawie natychmiast podjęto prace naprawcze, które nadały kościołowi wygląd zbliżony do współczesnego.

Na stos!

Odbudowa kościoła pochłaniała bardzo dużo pieniędzy i wkrótce okazało się, że ofiary wiernych są niewystarczające. Na próżno proboszcz Cord Bonow apelował do sumień parafian - środki finansowe były na wyczerpaniu (według niektórych źródeł mógł się do tego przyczynić wystawny styl życia duchownego). Wściekły Bonow zebrał grupę najemników i napadł na targowisko w Stralsundzie kradnąc wiele zwierząt hodowlanych.

Poparcie reszty duchowieństwa dla tego czynu było kroplą, która przelała czarę goryczy. Mieszczanie Stralsund aresztowali miejscowych duchownych i powiedli ich na rynek. Tam spalono na stosie trzech najbardziej znienawidzonych księży. Wydarzenie to znane pod nazwą Papenbrand thom Sunde odbiło się głośnym echem w Europie (w spór zaangażował się nawet papież) i zakończyło serią odwetowych zbrodni (zginął między innymi Bonow). Ostatecznie mieszczanie zostali zmuszeni do wystawienia kaplicy na pamiątkę owych wypadków,, a miejsce spalenia księży oznaczono kamieniem z herbem miasta.

Najwyższa na świecie

Budowę udało się jednak ukończyć, ale wieża kościelna nie miała dużo szczęście bo w 1459 roku została zniszczona przez burzę. Wierni odbudowali ją jeszcze wyższą. Najprawdopodobniej (choć nie ma na to bezpośrednich dowodów) od 1625 roku (po pożarze kościoła św. Olafa w Tallinie) była to najwyższa budowla na świecie. Prymat utraciła po wielkim pożarze w roku 1647. Na początku XVIII wieku wieżę nakryto barokowym hełmem, który możemy oglądać do dziś.

Dalsze losy

Historia nie oszczędzała Kościoła Mariackiego - część wyposażenia utracono podczas reformacji oraz w XIX wieku kiedy wojska napoleońskie urządziły w środku magazyn. Ostatni pożar, który doprowadził do zniszczenia części wyposażenia miał miejsce w 2005 roku. Mimo to warto zobaczyć to co przetrwało dziejowe burze.

Zwiedzanie

Świątynia mieści się przy ulicy Marienstraße 16, w okolicach Nowego Rynku (Neuer Markt). Powiedzmy sobie szczerze - trudno jej nie zauważyć. Do środka wchodzimy głównymi drzwiami (są dość ciężkie, a ich otwarcie wymaga sporo siły). Aby obejrzeć kościół nie trzeba kupować biletów. Płatne jest jedynie wejście na wieżę.

• Przedsionek (narteks) - Katastrofa z czasów średniowiecza spowodowana była posadowieniem kościoła na nieodpowiednim podłożu. Trzeba było przebudować całość i wprowadzić takie rozwiązania architektoniczne, które w przyszłości pozwoliłyby uniknąć podobnych zdarzeń. Konstrukcję zwieńczono bardzo wysokim sufitem o pięknym sklepieniu gwiaździstym. Robi to spore wrażenie na wchodzących - przednia część kościoła wydaje się o wiele wyższa niż jest w rzeczywistości.

• Ołtarz - W nieco pustawej głównej nawie uwagę przykuwa przede wszystkim ołtarz główny. To prawdopodobnie jeden z najcenniejszych zabytków kościoła. Tryptyk przedstawia scenę koronacji Maryi na królową nieba i ziemi przez Trójcę Świętą. W skrzydłach bocznych znajdują się figury świętych. Co ciekawe w przypadku św. Barbary artysta pomylił podpis. Ołtarz przeszedł gruntowną konserwację w 1999 roku. Wcześniej, w wyniku wielu lat zaniedbań był poważnie uszkodzony przez wilgoć i pleśń.

• Nawy boczne - Dwie nawy boczny ograniczone są przez (charakterystyczne dla tego regionu) barokowe kaplice grobowe mieszczan i arystokracji. Zajmują one miejsce nie zachowanych średniowiecznych ołtarzy gildii kupieckich. Zabytki sztuki sepulkralnej pochodzą z XVIII wieku.

• Organy - Kościół Mariacki posiada dwa takie instrumenty: starszy z 1659 roku i młodszy z 1906. Barokowe organy wykonane przez Friedricha Stellwagena to prawdziwa perełka, zabytek o wyjątkowej wartości. Były prawdopodobnie ostatnim dziełem mistrza i ukoronowaniem jego pracy. W 1766 roku w pobliżu świątyni doszło do wypadku z prochem strzelniczym - eksplozja uszkodziła również organy. Naprawił je inny organmistrz Ernst Julius Marks. Instrument został poważnie uszkodzony podczas wojen napoleońskich, jednak z braku funduszy nie przywrócono mu dawnej świetności. W takim stanie dotrwał do drugiej wojny światowej, kiedy to w obawie przed bombardowaniami został zdemontowany i ukryty. To także przyczyniło się do dewastacji organów. Na ich pełną rekonstrukcję trzeba było czekać do roku 2008, kiedy to po zakończeniu kilkuletnich prac zabytek odzyskał dawny blask. Od 1997 roku organistą w Stralsund jest znany muzykolog Martin Rost.

Wieża - najlepszy punkt widokowy w mieście!

Wejście na szczyt wieży jest biletowane, ale trzeba przyznać, że widok jaki roztacza się z góry wart jest wydania pieniędzy. Jak na dłoni widzimy bowiem urbanistyczny plan średniowiecznego miasta. Bez trudu rozpoznamy najważniejsze zabytki Stralsundu oraz brzegi Rugii. Wewnątrz, na specjalnej drewnianej konstrukcji, zobaczymy pięć dzwonów kościelnych, z których najstarsze pochodzą z XVII wieku. Aby dojść na górę trzeba pokonać wiele schodów, jest to nieco męczące i raczej niewskazane dla osób ograniczeniami ruchowymi, cierpiących na klaustrofobię czy lęk wysokości.