Atrakcje Monachium - 18 miejsc, które warto zobaczyć i zwiedzić!
Stolica Bawarii jest zazwyczaj kojarzona wyłącznie ze słynnym Bayernem, znanym na całym świecie festiwalem Oktoberfest oraz marką BMW. Jest to jednak spore uproszczenie! Monachium to nowoczesne miasto kultury i sztuki, z muzeami światowej klasy, gdzie czeka na nas wiele atrakcji oraz zabytków przypominających o bogatym dziedzictwie panującego w Bawarii rodu Wittelsbachów.
W naszym odczuciu atmosfera Monachium jest unikatowa na tle innych niemieckich miast i zawsze z radością do niego powracamy. Jest to pełna życia metropolia, pełna ogródków piwnych i terenów zielonych.
W naszym przewodniku, korzystając z naszych doświadczeń po kilkukrotnych odwiedzinach stolicy Bawarii, odpowiemy na pytanie co zobaczyć w Monachium?.
- Jak zwiedzać Monachium?
- Co warto zobaczyć w Monachium? Największe atrakcje i zabytki
- Plac Mariacki z Nowym Ratuszem
- Rezydencja w Monachium - oficjalna siedziba rodu Wittelsbachów
- Ogrody pałacowe przy Rezydencji
- Pałac Nymphenburg - wspaniały kompleks parkowo-pałacowy
- Frauenkirche - Katedra Najświętszej Marii Panny
- Stary Ratusz oraz punkt widokowy na wieży kościoła św. Piotra
- Stara i Nowa Pinakoteka - raj dla fanów malarstwa i sztuki
- Ogród Angielski (Englischer Garten)
- Muzeum BMW oraz Świat BMW (BMW Welt)
- Allianz Arena - zwiedzanie stadionu lub wybranie się na mecz
- Park Olimpijski w Monachium - Stadion Olimpijski i inne atrakcje
- Viktualienmarkt - targowisko w sercu miasta
- Kościół Asamów (Asamkirche) - rokokowa perła Monachium
- Odeonsplatz oraz Kościół Teatynów - polskie ślady w Monachium
- Muzea w Monachium na terenie Dzielnicy Muzealnej
- Gliptoteka (Glyptothek)
- Antikensammlungen
- Pinakothek der Moderne
- Staatliches Museum Ägyptischer Kunst
- Zoo w Monachium
- Atrakcje w Monachium poza utartym szlakiem
- Hale i ogrody piwne - atrakcje Monachium dla fanów złocistego trunku
- Hofbräuhaus
- Augustiner-Keller i Augustiner Bräustuben
- Hirschgarten i ogród przy Chińskiej Wieży - piwo na świeżym powietrzu
- Zwiedzanie Monachium - wskazówki i informacje praktyczne
- Ile czasu zaplanować na zwiedzanie Monachium?
- Komunikacja miejska w Monachium
- Autobus muzealny - linia numer 100
- Rowery
Jak zwiedzać Monachium?
Znalezienie noclegu w historycznym centrum Monachium może być wyzwaniem ze względu na wysokie ceny (więcej: Gdzie spać w Monachium?). Nawet jeśli nam się to uda, zwiedzanie miasta wyłącznie pieszo może okazać się trudne. Niektóre z najciekawszych atrakcji Monachium są bowiem znacznie oddalone od historycznego centrum, co wymusza korzystanie z transportu publicznego. Więcej informacji na temat poruszania się komunikacją miejską w Monachium znajdziecie w sekcji praktycznej, na końcu naszego przewodnika.
Na szczęście, wiele z najważniejszych atrakcji Monachium leży na obszarze szeroko rozumianego centrum. Jeżeli nie obawiacie się długich spacerów, możecie pieszo zwiedzić całe stare miasto i jego najbliższe okolice, odwiedzając przy tym takie miejsca jak słynna Rezydencja Królewska, Dzielnica Muzealna oraz Nowy Ratusz.
Co więcej, niektóre z atrakcji są umiejscowione blisko siebie, co pozwala na efektywne zaplanowanie ich zwiedzania. Na przykład, muzeum i siedziba BMW są położone obok Parku Olimpijskiego. Z tego miejsca, łatwo i wygodnie dojedziemy metrem do słynnej Allianz Areny.
Co warto zobaczyć w Monachium? Największe atrakcje i zabytki
Plac Mariacki z Nowym Ratuszem
Zwiedzanie Monachium warto rozpocząć od Starego Miasta - Altstadt. Jego serce stanowi Plac Mariacki (Marienplatz), środek którego ozdabia złota statua Maryi (Mariensäule), usytuowana na wysokiej kolumnie.
Przy Placu Mariackim, na przełomie XIX i XX wieku, wzniesiono neogotycki ratusz miejski, nazywany Nowym Ratuszem (Neues Rathaus). Ten imponujący budynek wyróżnia się fasadą o długości około 100 m, którą ozdobiono licznymi rzeźbami oraz posągami (wśród postaci wypatrzyć możemy chociażby Henryka Lwa, założyciela miasta, oraz przedstawicieli rodu Wittelsbachów).
Możliwe jest również zwiedzanie ratusza z przewodnikiem, choć wycieczki przeważnie odbywają się w języku niemieckim. Aby dowiedzieć się więcej, można odwiedzić punkt informacji turystycznej znajdujący się w budynku lub skorzystać z oficjalnej strony miasta.
Jeżeli nie jesteśmy zainteresowani wycieczką z przewodnikiem, możemy na własną rękę wejść na teren ratusza i pospacerować jego korytarzami. Warto spróbować zajrzeć do pięknie zdobionej biblioteki ratuszowej, ze wspaniałymi spiralnymi schodami wykonanymi w stylu monachijskiej secesji. Przed wejściem możemy jednak zostać poproszeni o zostawienie plecaków - biblioteka jest czynna cały czas i można spotkać w niej zaczytane osoby. Jeżeli mamy trochę szczęścia, uda nam się również zajrzeć na galerię Sali Plenarnej, choć jest ona często niedostępna.
Stare Miasto w Monachium
Monachijskie stare miasto zostało zniszczone w około 90% podczas nalotów dywanowych przeprowadzanych w późnej fazie II wojny światowej. Po zakończeniu działań wojennych, władze miejskie podjęły decyzję o zachowaniu historycznego układu ulic, ale bez odtwarzania wszystkich wcześniej istniejących budynków.
W efekcie tej decyzji, spacerując dzisiaj po historycznej części stolicy Bawarii, możemy choć trochę poczuć atmosferę średniowiecznego miasta, jednak zauważalny jest brak oryginalnych historycznych fasad i zabudowy. Szczęśliwie, pewna liczba ważnych budynków przetrwała lub została odbudowana.
Rezydencja w Monachium - oficjalna siedziba rodu Wittelsbachów
Dynastia Wittelsbachów rządziła Bawarią przez długie wieki - początkowo jako część Świętego Cesarstwa Rzymskiego, a następnie jako królestwo utworzone w czasach napoleońskich. Bawaria była wtedy jednym z najpotężniejszych regionów w tej części Europy. Początki panowania dynastii sięgają 1180 roku, a jej koniec nastąpił dokładnie 12 listopada 1918 roku, gdy Ludwik III, w deklaracji podpisanej w pałacu Anif w Salzburgu, zwolnił z przysięgi wszystkich swoich wojskowych i poddanych. Warto podkreślić, że w czasach nazistowskich członkowie rodziny byli przeciwnikami nowej władzy, co zmusiło ich do ucieczki z kraju, a w czasie wojny niektórzy z nich zostali zesłani do obozów koncentracyjnych.
Dziś, w Monachium i jego najbliższej okolicy, możemy odwiedzić kilka miejsc, które są świadectwem dawnej chwały tego potężnego niegdyś rodu. Najbardziej znanym z zabytków jest słynna Rezydencja (Residenz), która przez cztery wieki, aż do 1918 roku, była główną siedzibą Wittelsbachów. Rezydencja ucierpiała podczas wojny - zniszczone zostały dachy i części ścian - w związku z czym w wielu salach nie zobaczymy oryginalnych dekoracji, od których pochodzą ich nazwy.
Rezydencja składa się z trzech atrakcji, które zwiedzamy samodzielnie i niezależnie. Są to:
- Muzeum rezydencji, które obejmuje dawne apartamenty i sale pałacowe. Najbardziej imponującymi pomieszczeniami są: długa hala Antykwarium, Galeria Przodków, kaplica, Zielona Galeria oraz fontanna umiejscowiona przed wejściem do Antykwarium. Jest to główna część kompleksu, gdzie spędzimy najwięcej czasu
- Skarbiec - utworzony już w 1565 roku, prezentuje na 10 salach m.in. korony, kosztowności królewskie, porcelanę i wyroby ze złota.
- Teatr Cuvillies - przepiękny teatr w stylu niemieckiego rokoko, zbudowany w latach 1751 - 1755. W trakcie wojny został zburzony, jednak jego wewnętrzna dekoracja została wcześniej zabezpieczona, dzięki czemu odbudowa była możliwa z zachowaniem oryginalnych elementów. Wejście do teatru prowadzi przez okrągły przedsionek z donośnym echem. Aby doświadczyć efektu echa, wystarczy na miejscu lekko tupnąć nogą lub klasnąć (im bliżej środka, tym efekt będzie lepszy).
Zwiedzanie Rezydencji w Monachium - wskazówki praktyczne
Ceny biletów wstępu:
- Muzeum Rezydencji - 10€,
- Skarbiec - 10€,
- bilety łączony muzeum + skarbiec - 15€,
- Teatr Cuvillies - 5€,
- bilet łączony do wszystkich atrakcji - 20€.
Dzieci i młodzież poniżej 18. roku życia wchodzi bezpłatnie.
Aktualne godziny otwarcia można sprawdzić na oficjalnej stronie pałacu.
Biorąc pod uwagę nasze doświadczenia, uważamy, że zwiedzanie Rezydencji może zająć nawet dwie godziny lub więcej. W muzeum znajduje się sporo pomieszczeń, choć nie we wszystkich wystawiono liczne eksponaty. My początkowo zaplanowaliśmy sobie za mało czasu, ale udało nam się odwiedzić Rezydencję po raz drugi podczas kolejnego wyjazdu.
Jeżeli interesuje Was również Teatr Cuvilliés, warto mieć na uwadze, że wejście do niego nie znajduje się w samym budynku Rezydencji. Dlatego dobrze jest zarezerwować sobie kilka dodatkowych minut na przejście i odnalezienie wejścia.
Ogrody pałacowe przy Rezydencji
Na tyłach Rezydencji wytyczono przyjemny ogród pałacowy utrzymany w stylu włoskim, wyposażony w ławeczki i kryty budynek położony w jego centrum. Jest to idealne miejsce na krótki odpoczynek.
We wschodniej stronie parku zobaczymy Grób Nieznanego Żołnierza (Kriegerdenkmal im Hofgarten), który upamiętnia żołnierzy poległych podczas I wojny światowej. W krypcie monumentu znajduje się pomnik przedstawiający leżącego, martwego żołnierza.
Pałac Nymphenburg - wspaniały kompleks parkowo-pałacowy
Drugi ze słynnych kompleksów, ukazujących potęgę rodu Wittelsbachów, to położony nieco dalej od centrum Pałac Nymphenburg (Schloss Nymphenburg, pol. Pałac Nimf) wraz z otaczającymi go przepięknymi ogrodami. Jest to nasze ulubione miejsce w Monachium - podczas jednego z naszych pobytów w stolicy Bawarii znaleźliśmy nocleg w okolicy, dzięki czemu mogliśmy regularnie odwiedzać park.
Centralnym punktem tej dawnej letniej rezydencji władców Bawarii jest barokowy pałac, w którym możemy zwiedzić dawne apartamenty mieszkalne i imponującą salę balową. Za pałacem znajduje się uroczy ogród, z rozległym oczkiem wodnym, gdzie mieszkańcy Monachium spędzają wolny czas.
W jednym z pałacowych skrzydeł mieści się muzeum powozów królewskich oraz muzeum porcelany produkowanej w miejscowej manufakturze. Szczególnie to pierwsze jest unikalne w skali Europy - na wystawie obok niesamowitych powozów królewskich zobaczymy także zimowe sanie i dekoracje dla koni.
Zwiedzanie Pałacu Nymphenburg - informacje praktyczne
Aby zwiedzić pałac oraz muzea powozów i porcelany, konieczne jest zakupienie biletu wstępu.
Malownicze ogrody pałacowe są ogólnodostępne i bezpłatne dla zwiedzających. Dodatkowo płatne są natomiast pawilony znajdujące się na terenie ogrodu. Jeśli mamy odpowiednio dużo czasu (zwiedzenie pałacu, spacer po parku i odwiedzenie wszystkich zabytków może zająć nawet do 2 godzin), warto zdecydować się na ich zwiedzenie.
Każdy z pawilonów jest inny - w jednym z nich zobaczymy wewnętrzny basen, a w innym - kaplicę jakby wykutą w skale. Wszystkie z nich jednak zachwycają swoim unikatowym wystrojem.
Bilet wstępu w sezonie letnim, od 1 kwietnia do 15 października, kosztuje 15€. Poza sezonem, kiedy pawilony ogrodowe są zamknięte, jest o 3 Euro tańszy. Dzieci i młodzież poniżej 18. roku życia wchodzi bezpłatnie.
Podczas spaceru po parku warto dobrze się rozglądać - można zauważyć między innymi sarny i inne mniejsze zwierzęta.
Aktualne godziny otwarcia można sprawdzić na oficjalnej stronie pałacu.
Frauenkirche - Katedra Najświętszej Marii Panny
Z zewnątrz gotycka katedra robi wrażenie swoim rozmiarem, ale jej wnętrze jest bardzo surowe. Po wejściu do środka możemy podziwiać masywny cenotaf (symboliczny grobowiec) Ludwika IV Bawarskiego - pierwszego cesarza rzymskiego z rodu Wittelsbachów.
Krypta katedry służyła w XIV i XV wieku jako miejsce spoczynku książąt Bawarii oraz monachijskich biskupów.
Podczas oglądania zabytku z zewnątrz warto zwrócić uwagę na obie wieże - zwieńczone są one renesansowymi kopułkami, które co prawda nie pasują idealnie do gotyckiego stylu budowli, ale stały się jednym z charakterystycznych elementów panoramy miasta. Południowa wieża jest udostępniona zwiedzającym, którzy mogą zobaczyć z niej panoramę miasta.
Stary Ratusz oraz punkt widokowy na wieży kościoła św. Piotra
Nieopodal Nowego Ratusza stoi niepozorny budynek Starego Ratusza, w którym mieści się dziś muzeum miejskie. Przy jego bocznej ścianie znajduje się pomnik Julii, dar od Werony, miasta partnerskiego.
Zachęcamy do odwiedzenia, położonego nieco na południe od Starego Ratusza, gotyckiego kościoła św. Piotra (Peterskirche), który ma status najstarszej świątyni w Monachium. Wstęp do niego jest darmowy. Wewnątrz zwróćmy szczególną uwagę na przepiękny barokowy ołtarz.
Spójrzmy na Monachium z góry
Po zakupie biletu możemy wspiąć się na wieżę kościoła. Na wysokości 56 m, po pokonaniu 306 schodów, czeka na nas taras, z którego rozpościera się fantastyczny panoramiczny widok - zwłaszcza na Plac Mariacki i Nowy Ratusz. Chociaż na górze jest mało miejsca, a wejście jest dość męczące, widoki warte są tego wysiłku. W pogodne dni na horyzoncie powinniśmy móc dostrzec Alpy.
Bilet wstępu kosztuje 5€. W trakcie naszej wizyty wieża była czynna codziennie od 12:00 do 16:30.
Stara i Nowa Pinakoteka - raj dla fanów malarstwa i sztuki
Oferta kulturalna i muzealna stolicy Bawarii jest naprawdę imponująca. Bez przesady można określić Monachium jako niemiecką stolicę kultury i sztuki. Wiele w tym zasługi Króla Bawarii Ludwika I (1786-1868), który za cel postawił sobie stworzenie grupy publicznych muzeów otwartych dla mieszkańców. To za jego panowania powstały dwie najważniejsze placówki: Alte Pinakothek (Stara Pinakoteka) i Neue Pinakothek (Nowa Pinakoteka).
W Alte Pinakothek zobaczymy olbrzymią kolekcję prac i szkiców Piotra Rubensa oraz dzieła innych cenionych Starych Mistrzów, takich jak Rembrandt, Anthony van Dyck, Albrecht Dürer, Pieter Bruegel czy Albrecht Altdorfer. Najbardziej znanymi dziełami są Autoportret w futrze Albrechta Dürera oraz Madonna z goździkiem Leonarda. Na nas olbrzymie wrażenie zrobiła "bitwa Aleksandra Wielkiego z persami" pędzla Altdorfera - ostatecznie w sklepie muzealnym zakupiliśmy jej reprodukcję.
W Neue Pinakothek prezentowane są prace artystów tworzących w bliższych nam czasach: Vincenta van Gogha (w tym jedna z wersji słynnych Słoneczników), Claude Moneta czy Édouardo Maneta. Niestety, aż do 2029 roku Nowa Pinakoteka będzie zamknięta z powodu renowacji. Do tego czasu jej najważniejsze prace wystawiane są na parterze Starej Pinakoteki. Obrazy, które są w danym momencie na wystawie, znajdziecie na oficjalnej stronie muzeum.
Informacje praktyczne
Bilet wstępu kosztuje 9€. Wstęp jest bezpłatny dla osób poniżej 18. roku życia. W niedzielę wstęp do muzeum kosztuje symboliczne 1€. Studenci oraz osoby po 65. roku życia mogą kupić bilet ulgowy w cenie 6€.
Muzeum jest nieczynne w poniedziałki. We wtorki i środy jest czynne dłużej, do 20:00. Aktualne godziny sprawdzicie na oficjalnej stronie.
Naszym zdaniem na spokojne zwiedzenie kolekcji warto zaplanować sobie około 2 godzin. Monachijska Stara Pinakoteka jest jednym z najważniejszych muzeów sztuki w Europie i z pewnością zadowoli miłośników malarstwa.
Ogród Angielski (Englischer Garten)
Monachium bez wątpienia można uznać za jedną z najbardziej zielonych metropolii Europy. Oprócz dostępnego dla mieszkańców Parku Olimpijskiego i parku przy Pałacu Nymphenburg, wizytówką miasta jest słynny Ogród Angielski (Englischer Garten), jeden z największych parków miejskich w Europie. Park ten powstał w 1789 roku na terenach, które wcześniej były wykorzystywane jako tereny łowieckie i strefa wojskowa.
Jest to idealne miejsce na odpoczynek od codziennego zgiełku. Przechadzając się ścieżkami, mijamy biegaczy, odpoczywających mieszkańców, a nawet osoby surfujące na rzece Izar!
Ogród piwny w Englischer Garten
Nie zapominajmy, że jesteśmy w Monachium - w środku parku znajduje się ogród piwny, utworzony przy Chińskiej Wieży (Chinesischer Turm). Budowla ta została zniszczona podczas wojny, ale odbudowano ją w tym samym stylu.
Muzeum BMW oraz Świat BMW (BMW Welt)
Nie wszyscy zdają sobie sprawę, ze BMW to skrót od Bayerische Motoren Werke, co można przetłumaczyć jako bawarskie zakłady motoryzacyjne. Ten słynny producent samochodów stanowi nierozerwalny symbol Monachium i całego regionu. Nowoczesna siedziba koncernu zlokalizowana jest tuż obok Parku Olimpijskiego, gdzie na odwiedzających zainteresowanych motoryzacją czekają dwie atrakcje.
Pierwsza z nich, BMW Welt (Świat BMW), to imponująca hala wystawowa. Każdy może bezpłatnie do niej wejść i obejrzeć najnowsze modele BMW, a także dwóch innych marek: Rolls Royce i Mini Cooper. Na parterze prezentowane są modele aut dostępne w sprzedaży, do większości z nich można wejść (z wyjątkiem najdroższych modeli). Podczas wizyty istnieje możliwość umówienia się na jazdę próbną lub zajrzenia do sklepów z pamiątkami.
Na drugim piętrze, obok restauracji, wystawione są motocykle, na które można wsiąść. Każdy z nich jest przyczepiony do podłoża, co eliminuje ryzyko przypadkowego przewrócenia i zniszczenia. Sami nie należymy do największych miłośników motoryzacji, ale w Świecie BMW dobrze się bawiliśmy.
Drugą atrakcją dostępną dla zwiedzających jest Muzeum BMW, gdzie można zapoznać się z historią marki i zobaczyć wiele historycznych modeli. Muzeum podzielone jest na dwie części - najpierw idziemy w górę, obserwując rozwój BMW na przestrzeni lat. Po zejściu na dół trafia się do części na parterze, gdzie wystawione są również modele wyścigowe, motocykle i prototypy.
Informacje praktyczne
Tak jak, według nas, Muzeum BMW zadowoli fanów motoryzacji i marki, tak BMW Welt może stanowić interesującą atrakcję dla każdego, bez względu na wiek. Budynki BMW Welt i muzeum połączone są mostem.
Wejście na teren BMW Welt jest bezpłatne. Bilet do muzeum kosztuje 10€. Bilet do muzeum zakupimy online lub na miejscu w kasie kartą. Muzeum BMW jest nieczynne w poniedziałki.
Niemal pod sam budynek BMW Welt dotrzemy z pomocą kolejki podziemnej linii U3 w kierunku Moosach - wysiadamy na stacji Olympiazentrum. Linia przejeżdża przez centrum miasta (np. stacja pod placem Marienplatz).
Allianz Arena - zwiedzanie stadionu lub wybranie się na mecz
Nam Monachium od zawsze kojarzy się z jednym z najsłynniejszych klubów piłkarskich - Bayernem. Od 2005 roku ten utytułowany klub rozgrywa swoje mecze na nowoczesnym obiekcie Allianz Arena. Stadion możemy zwiedzić z przewodnikiem w języku angielskim i wybrać się do klubowego muzeum Bayernu.
Informacje praktyczne
Wycieczka z przewodnikiem trwa około godziny. Muzeum zwiedzamy samodzielnie. Na całą wizytę warto zarezerwować sobie około 120 minut. Koszt zwiedzania to 25€ dla dorosłych i 11€ dla dzieci pomiędzy 6. a 13. rokiem życia. Młodsi zwiedzają za darmo.
Naszym zdaniem wycieczka jest godna polecenia i powinna zadowolić wszystkich fanów piłki nożnej. Na stadion możemy łatwo dojechać linią kolejki podziemnej U6 w kierunku Garching-Forschungszentrum - wysiadamy na stacji Fröttmaning. Odległość między stacją a stadionem to około 1,5 km, dlatego na spacer powinniśmy zarezerwować sobie do 15 minut.
Najbardziej oddani sympatycy bawarskiej drużyny mogą spróbować wybrać się na otwarty trening, który odbywa się w ośrodku treningowym przy Säbener Straße (w innym miejscu niż sam stadion!). Niestety, otwarte treningi nie odbywają się cyklicznie i są raczej wyjątkowym wydarzeniem - aby ich nie przegapić, powinniśmy śledzić oficjalny terminarz Bayernu na oficjalnej stronie. Wejście na trening jest darmowe i nie wymaga wcześniejszej rejestracji, ale przed ważnymi meczami możemy spodziewać się tłumów.
Park Olimpijski w Monachium - Stadion Olimpijski i inne atrakcje
Drugim słynnym kompleksem sportowym w Monachium jest Park Olimpijski, ośrodek stworzony z myślą o Igrzyskach Olimpijskich w 1972 roku. Dziś park jest ogólnodostępny i otwarty dla mieszkańców, a jego dwoma największymi atrakcjami są Stadion Olimpijski oraz Wieża Olimpijska, na szczycie której znajduje się restauracja obracająca się o 360 stopni w ciągu około 60 minut. Stadion Olimpijski jest dostępny do zwiedzania po zakupie biletu, jednak słynna wieża pozostaje zamknięta z powodu renowacji do maja 2026 roku.
Do 2005 roku, Stadion Olimpijski był także obiektem domowym Bayernu, a na jego murawie odbywały się mecze mistrzostw świata czy finały europejskich pucharów. Do dzisiaj na stadionie organizowane są koncerty, imprezy oraz rozgrywki sportowe inne niż piłka nożna.
W przypadku Stadionu Olimpijskiego, oprócz standardowego zwiedzania, przygotowano również bardziej wymagające atrakcje - takie jak wspinaczka po dachu lub zjazd na linie nad murawą.
Podczas Igrzysk Olimpijskich w 1972 roku doszło do jednego z najbardziej tragicznych ataków terrorystycznych w historii. Palestyńska grupa terrorystyczna, znana jako Czarny Wrzesień, porwała i zamordowała sportowców z Izraela, a wszystko to miało miejsce w wiosce olimpijskiej. Na terenie parku, przy moście, znajduje się pomnik upamiętniający zamordowanych sportowców. Pomnik ten usytuowany jest po drugiej stronie ulicy Georg-Brauchle-Ring (po stronie "BMW Welt"). Najłatwiej go zlokalizować na mapie, wpisując nazwę Klagebalken Olympiaattentat 1972.
Viktualienmarkt - targowisko w sercu miasta
Kilka kroków od Placu Mariackiego znajduje się olbrzymi targ spożywczy- Viktualienmarkt. Poza stoiskami z warzywami, serami, mięsem czy regionalnymi produktami, odkryjemy tam również ogrody piwne oraz małe bary serwujące jedzenie - głównie kiełbasę i inne lokalne przysmaki na szybko. W niektórych miejscach ceny mogą być zdecydowanie niższe niż w typowych restauracjach, ale to nie jest reguła, szczególnie jeśli chodzi o ceny piwa. Dlatego warto rozejrzeć się za cennikami i poszukać miejsc, w których gromadzą się mieszkańcy, a nie turyści.
Kościół Asamów (Asamkirche) - rokokowa perła Monachium
Kościół św. Jana Nepomucena (zwany też kościołem Asamów) jest jednym z najcenniejszych, wśród mniej znanych skarbów Monachium. Ta prywatna kaplica, zdobiona w stylu rokoko, należała do braci Cosmasa Damiana oraz Egida Quirina Asama. Jej wnętrze wypełnione zostało złotymi stiukami oraz wielobarwnymi malowidłami - od nadmiaru dekoracji może nam się zakręcić w głowie!
Dostęp do wnętrza kościoła nie zawsze jest możliwy, ale warto spróbować przynajmniej spojrzeć przez kraty. Zachwyca nie tylko wystrój wnętrza świątyni, ale także jej fasada.
Odeonsplatz oraz Kościół Teatynów - polskie ślady w Monachium
Odeonsplatz to jeden z najważniejszych placów w Monachium. Jego ozdobą jest Loggia Feldherrnhalle (Loggia Marszałków), wybudowana w 1841 roku i wzorowana na florenckiej Loggii dei Lanzi. Została ufundowana przez Ludwika I. Zabytek ten ma jednak też swoją mroczną historię, ponieważ to właśnie tutaj miały miejsce najbardziej krwawe sceny puczu monachijskiego.
Przy Odeonsplatz znajduje się Kościół Teatynów. Ta z pozoru niepozorna barokowa świątynia skrywa ciekawy polski akcent - na fasadzie, pomiędzy dwoma wieżami, umieszczono herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Jest to pamiątką po ślubie Teresy Kunegundy Sobieskiej z elektorem Bawarii Maksymilianem II Emanuelem. Co ciekawe, córka króla Jana III Sobieskiego przez pewien czas pełniła nawet funkcję regentki Bawarii. Na inne ślady związane z tym związkiem natrafimy również w Pałacu Nymphenburg oraz położonym poza miastem Pałacu Schleissheim.
Nie przegap!
W podziemiach kościoła znajduje się krypta rodu Wittelsbachów, do której można zejść za niewielką opłatą. W krypcie spoczywa między innymi Teresa Kunegunda Sobieska oraz Otton I Wittelsbach, syn Ludwika I i pierwszy król niepodległej Grecji.
Krypta jest otwarta w ograniczonych godzinach. Aktualne godziny otwarcia sprawdzimy na oficjalnej stronie.
Muzea w Monachium na terenie Dzielnicy Muzealnej
Obszar, na którym znajdują się monachijskie Pinakoteki, nazywany jest Dzielnicą Muzealną (Kunstareal) lub Dzielnicą Sztuki, ponieważ oprócz dwóch słynnych galerii sztuki powstało tam kilka innych cenionych instytucji kulturalnych. Jednocześnie działa tam wiele kawiarni i lokali gastronomicznych z bardziej przystępnymi cenami.
Poniżej wspomnieliśmy o czterech interesujących muzeach Dzielnicy Muzealnej.
Gliptoteka (Glyptothek)
Jest to muzeum sztuki starożytnej, założone w 1830 roku przez Ludwika I. Placówka miała być miejscem upamiętnienia kultury greckiej, gdyż władca marzył o stworzeniu z Monachium "Aten nowej ery". Nawet jeśli nie planujecie wejść do środka, warto zobaczyć neoklasyczną fasadę budynku.
Miłośnicy starożytności nie powinni jednak odmówić sobie wejścia do środka - do największych skarbów kolekcji należą tzw. egineckie marmury ozdabiające dawniej świątynie Afai, które wywieziono z wyspy Egina w czasach, gdy Grecja wciąż znajdowała się pod butem osmańskim.
Antikensammlungen
To największe w Niemczech muzeum poświęcone światu antycznemu. Znajdziemy tu eksponaty ze starożytnej Grecji, Rzymu i od ludu Etrusków. Muzeum mieści się naprzeciwko Gliptoteki.
Pinakothek der Moderne
Muzeum sztuki nowoczesnej. W środku można zobaczyć prace między innymi takich artystów jak Pablo Picasso, Max Ernst, René Magritte i Andy Warhol. Nie będziemy kreować się na znawców tego okresu w sztuce, ale spędziliśmy tam godzinę, i kilka prac wciągnęło nas na dłuższą chwilkę.
Staatliches Museum Ägyptischer Kunst
Muzeum archeologiczne poświęcone starożytnemu Egiptowi.
Darmowa lub prawie darmowa niedziela
W ostatni dzień tygodnia niektóre muzea miejskie w Monachium są darmowe, a w innych za wejście zapłacimy symboliczne 1€. W ramach takiej oferty możemy odwiedzić m.in. Pinakotekę oraz muzea poświęcone starożytności na terenie Dzielnicy Muzealnej. Pamiętajmy jednak, że oferta ta jest skierowana przede wszystkim do mieszkańców, aby zachęcić ich do korzystania z oferty kulturalnej. W najpopularniejszych muzeach mogą więc przebywać w tym czasie tłumy miejscowych.
Zoo w Monachium
Inną ciekawą atrakcją w Monachium jest ogród zoologiczny - Hellabrunn Zoo. Co prawda, nie znajdziemy tu najrzadszych gatunków zwierząt, ale warto docenić idee, które przyświecały twórcom ogrodu. Zwierzęta są pogrupowane według obszarów ich naturalnego występowania, a sam ogród jest próbą odwzorowania ich naturalnego środowiska.
Ogród zoologiczny znajduje się na dużym, zielonym terenie, co sprawia, że zwiedzając go, czujemy się raczej jak w naturalnym środowisku zwierząt, a nie typowym zoo.
Atrakcje w Monachium poza utartym szlakiem
Atrakcje zaproponowane przez nas najwyżej to najciekawsze miejsca, ale Monachium to miasto, które ma do zaoferowania znacznie więcej. Jeśli macie więcej czasu, możecie zobaczyć również Pałac Sprawiedliwości, kościół św. Michała, fasadę Alter Hof - pierwszej rezydencji Wittelsbachów, statuę Bawarii czy bramy miejskie oraz monachijski łuk triumfalny.
Więcej napisaliśmy o nich w naszym zestawieniu nieoczywistych miejsc w Monachium.
Hale i ogrody piwne - atrakcje Monachium dla fanów złocistego trunku
Monachium i Bawaria kojarzą się przede wszystkim z piwnym festiwalem Oktoberfest, który trwa od drugiej połowy września do pierwszego weekendu października. Nie będzie jednak przesadą stwierdzenie, że atmosferę Oktoberfestu można odczuć w Monachium każdego dnia. Wystarczy wybrać się do jednej z hal piwnych lub, w przypadku dobrej pogody, do ogrodu piwnego. Monachijczycy często po pracy odwiedzają swoje ulubione hale piwne na obiad i piwo. Nawet w środku tygodnia, około godziny 19, wszystkie popularne miejsca bywają przepełnione.
Hala piwna - czym różni się od pubu
Jak najprościej opisać halę piwną? Jest to lokal gastronomiczny z długimi stołami, w którym panuje gwar i kontrolowany chaos. Hala piwna może składać się z jednej dużej sali lub wielu mniejszych pomieszczeń - nie ma tu żadnej reguły. Jeśli chcemy zamówić piwo lub jedzenie, powinniśmy zawołać kelnera lub kelnerkę, nie czekając, aż podejdą do nas sami - inaczej możemy się nie doczekać!
Przyjęło się, że w przypadku dobrej pogody, jeśli chcemy wypić piwo bez zamawiania jedzenia, powinniśmy zająć miejsce na zewnątrz (o ile oczywiście ogród jest otwarty). W tradycyjnych ogrodach piwnych, nawet tych przy restauracjach, znajduje się obszar, gdzie możemy przynieść własny prowiant (oczywiście z wyjątkiem piwa!).
Zazwyczaj każde miejsce jest związane z konkretnym browarem - na przykład, wszystkie miejsca z nazwą Augustiner serwują piwo z tego browaru, podobnie jak wszystkie miejsca z nazwą Paulaner serwują wyłącznie piwo Paulaner.
Nasze ulubione hale i ogrody piwne w Monachium, które polecamy odwiedzić
Hofbräuhaus
Najpopularniejszą halą piwna jest położona w samym centrum miasta Hofbräuhaus, która obecnie pełni funkcję atrakcji turystycznej. Miejsce to istnieje od 1589 roku i mieści się tu również browar Hofbräu. Wewnątrz rozbrzmiewa muzyka na żywo, a obsługa ubrana jest w tradycyjne stroje. Warto jednak pamiętać, że spotkamy tu wielu turystów, a wewnątrz znajduje się sklep z pamiątkami. Po godzinie 17-18 trudno o wolne miejsce, więc warto przyjść wcześniej, aby uniknąć największego tłoku. Nawet jeśli nie mamy zamiaru nic zamawiać, dobrym pomysłem jest przejście się halą i zobaczenie dekoracji.
Augustiner-Keller i Augustiner Bräustuben
Innym popularnym miejscem (chociaż bardziej wśród miejscowych niż turystów) jest Augustiner-Keller, położony tuż obok głównego dworca kolejowego. Nawet jeśli planujemy korzystać jedynie z ogrodu, warto zajrzeć do wnętrza głównej hali z drewnianym sufitem, która przypomina wielką średniowieczną salę rycerską.
Po drugiej stronie torów znajdziemy Augustiner Bräustuben. Wnętrze tego miejsca może mniej imponuje, ale charakteryzuje się niższymi cenami i bardziej lokalną atmosferą niż dwie wcześniej wymienione popularne pijalnie.
Hirschgarten i ogród przy Chińskiej Wieży - piwo na świeżym powietrzu
Ogród piwny, który znajduje się w parku o tej samej nazwie, to prawdopodobnie największy ogród piwny na świecie, mogący pomieścić nawet 8000 osób. Na terenie parku znajdują się również miejsca, gdzie można przynieść własny prowiant.
Ogród piwny w Ogrodzie Angielskim przy Chińskiej Wieży (Chinesischer Turm), o którym już wspominaliśmy, to również miejsce warte odwiedzenia.
Zwiedzanie Monachium - wskazówki i informacje praktyczne
Ile czasu zaplanować na zwiedzanie Monachium?
Ilość czasu, który należy poświęcić na zwiedzanie Monachium, zależy od liczby miejsc, które planujemy odwiedzić. Jeśli chcemy zobaczyć jedynie kilka najpopularniejszych atrakcji i zajrzeć do jednego ogrodu czy hali piwnej, to spokojnie wystarczy nam jeden weekend.
Jeżeli jednak planujemy bardziej dogłębne poznanie stolicy Bawarii, warto zaplanować 3-4 dni. Przygotowując plan zwiedzania, powinniśmy wziąć pod uwagę odległości, szczególnie jeśli zależy nam na odwiedzeniu stadionu Bayernu i Parku Olimpijskiego - część czasu zajmie nam dojazd do tych miejsc.
Komunikacja miejska w Monachium
Transport publiczny w Monachium, obsługiwany przez miejskie przedsiębiorstwo MVV, należy do nowoczesnych i punktualnych. Składają się na niego tramwaje, autobusy oraz metro.
Niestety, komunikacja miejska w Monachium jest dość droga. Do wyboru mamy:
- Bilety na krótkie przejazdy (KURZSTRECKE) w cenie 1,90€. Maksymalnie możemy z nimi pokonać 4 przystanki.
- Bilety na pojedynczy przejazd (EINZELFAHRT) w cenie 3,90€.
- Bilety dzienne (TAGESKARTE) - 9,20€ za centrum miasta.
- Bilety dzienne (TAGESKARTE) dla grupy 2 do 5 osób - 17,80€ za centrum miasta.
Bilety zakupimy w automatach oraz w oficjalnej aplikacji. Dzieci od 6 do 14 roku życia za pojedynczy przejazd zapłacą 1,80€, a za bilet dzienny 3,60€. Młodsze dzieci podrózują bezpłatnie.
Ciekawym rozwiązaniem są turystyczne bilety czasowe München Card, np. na 2 lub 3 dni, które oferują dodatkowo małe zniżki do najważniejszych atrakcji. Pamiętajcie jednak, że bilet czasowy staje się aktywny od razu po zakupie.
Całe Monachium znajduje się w jednej strefie taryfowej, ale jeśli chcecie ruszyć się poza miasto, powinniście zakupić droższy bilet. Jeśli nie jesteśmy pewni, jaki bilet kupić, możemy to sprawdzić na tej stronie.
Stacje i wagony metra są nowoczesne - w tych ostatnich zainstalowano nawet wyświetlacze pokazujące największe atrakcje w okolicy zbliżających się stacji.
Wyświetlacze z godzinami przyjazdów najbliższych składów zamontowano także na przystankach tramwajowych, a wewnątrz tramwajów, oprócz informacji o najbliższej stacji, zobaczymy również dostępne przesiadki i czasy odjazdów.
Do atrakcji w Parku Olimpijskim i do Allianz Arena najlepiej dojechać metrem, natomiast do muzeów czy Pałacu Nymphenburg najwygodniej skorzystać z tramwaju.
Autobus muzealny - linia numer 100
Jeśli interesują nas głównie monachijskie muzea, warto zainteresować się autobusem linii 100, który łączy ze sobą ponad 20 najważniejszych placówek kulturalnych. Autobus zaczyna swoją trasę od dworca głównego (przy Muzeum dla dzieci), po drodze mija m.in. Dzielnicę Muzealną z Pinakotekami, a trasę kończy przy Narodowym Muzeum Bawarii i dworcu Ostbahnhof.
Rowery
Monachium jest miastem bardzo przyjaznym rowerzystom. Długie klometry ścieżek rowerowych i przyjazne nastawienie pieszych oraz kierujących samochodami - wszystko to może zachęcić do decyzji o zwiedzaniu na dwóch kółkach.