Podgorica - atrakcje i zwiedzanie stolicy Czarnogóry

Stolica Czarnogóry nazywana jest przez wielu turystów najbrzydszym miastem stołecznym Europy. Rzeczywiście w Podgoricy nie zachowało się wiele zabytków, ale ze względu na swoje położenie miasto może okazać się dobrą bazą do wycieczek w mniej znane rejony kraju.

Jak zwiedzać Podgoricę?

Przeznaczanie na zwiedzanie Podgoricy całego dnia (lub dłużej) nie ma większego sensu, gdyż lepiej poświęcić ten czas na odkrywanie największych atrakcji Czarnogóry.

Z racji tego, że nieliczne zabytki położone są w dużych odległościach od siebie najlepiej przyjechać tu własnym samochodem. W przeciwnym wypadku możemy ograniczyć się jedynie do krótkiego spaceru po centrum.

Co warto zobaczyć w Podgoricy? Największe atrakcje oraz zabytki

Sobór Zmartwychwstania Pańskiego (Saborni hram Hristovog Vaskrsenja)

Położona u zbiegu ulicy Moskovskiej i Dalmatinskiej świątynia nie ma statusu zabytku, ale naszym zdaniem jest najpiękniejszym budynkiem miasta i obowiązkowym punktem podczas jego zwiedzania. Jej budowę rozpoczęto w 1993 roku, a ukończono w roku 2014. Cerkiew charakteryzuje się nietypową (jak na prawosławie) fasadą, zdaniem historyków sztuki nawiązującą do katolickiej katedry św. Tryfona w Kotorze. Wnętrze pokrywają liczne freski. Koło katedry możemy bezpłatnie zostawić samochód (do centrum mamy stąd około 1,5 kilometra).

Pałacyk króla Mikołaja I (Dvorac Petrovića)

Dawna rezydencja jedynego króla Czarnogóry pełni dziś funkcję galerii sztuki nowoczesnej. Pałacowi bez wątpienia przydałby się remont ale prezentowane wewnątrz dzieła należą do najcenniejszych w kraju.

Warto jednak na chwilkę zajrzeć do tutejszego ogrodu, który prezentuje się naprawdę przyjemnie.

Ruiny grodu

Resztki dawnych zabudowań (fragmenty murów przyziemia) znajdują u ujścia rzeki Ribanica do Moračy. Powszechnie przyjmuje się, że to właśnie w tym miejscu znajdował się słowiański gród Ribanica, a niektórzy z badaczy usiłują powiązać go z rzymskim posterunkiem Birziminium. Całkiem niedawno odnowiono prowadzące na wzgórze ścieżki. Pod ruinami mieści się też niewielki bar.

Wieża zegarowa (Sahat-kula, Trg Becir Bega Osmanagica)

Uważana za wizytówkę miasta niewysoka, kamienna wieża zbudowana została w XVII wieku. Mieszkańcy z dumą podkreślają, że pierwotny mechanizm zegarowy sprowadzony został z Włoch. Zabytek ostatnio odnowiono, ale jak do tej pory nie udostępniono go do zwiedzania.

Wieża znajduje się na terenie dzielnicy Stara Varoš, najstarszej w mieście. W czasach imperium osmańskiego było to ważne miejsce na mapie Podgoricy, gdzie przetrwały pojedyncze przykłady zabytkowej architektury.

Meczety

W mieście żyje ponad 10% muzułmanów. W okresie okupacji osmańskiej istniały plany przesiedlenia do Podgoricy kilku tysięcy wyznawców Allaha z Albanii, nigdy jednak nie zostały zrealizowane. Dwa zabytkowe meczety (nadal użytkowane przez wiernych) znajdują się na południe od centrum.

Starodoganjska džamija (dosłownie Meczet Staromiejski) mieści się przy ulicy Gojka Radonjića 42. Zbudowany został w XV wieku (czasem nazywany bywa też Meczetem Skender Chaush) na przestrzeni lat wielokrotnie przebudowywany zatracił swój pierwotny charakter.

Druga świątynia leży 400 metrów dalej. Meczet Osmanagić (Džamija Osmanagić) powstał prawdopodobnie pod koniec XVIII wieku (nie zachowały się dokumenty czy inskrypcje mogące potwierdzić datę zakończenia budowy) i został zniszczony podczas bombardowań. W stanie nienaruszonym przetrwał jedynie wysoki minaret, resztę podniesiono z ruin dopiero w 1997 roku.

Miasto brutalizmu z kościołem Najświętszego Serca Pana Jezusa

W Podgoricy zapewne odnajdą się miłośnicy architektury brutalistycznej (za którą my sami specjalnie nie przepadamy). Najciekawszym przykładem tego stylu jest kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (Crkva Presvetog Srca Isusovog), swoją drogą jedyny kościół rzymskokatolicki w stolicy. Świątynia ze swoim brakiem okien oraz masywnym wyglądem przypomina nieco bunkier. Z centrum dojdziemy do niej w mniej niż kwadrans.

Do innych budynków w stylu brutalizmu zaliczyć można blokowisko Blok 5, akademiki tutejszego uniwersytetu projektu Milana Popovića (współrzędne: 42.442391, 19.236778), a także sam gmach Uniwersytetu Czarnogóry.

Mosty

Dwa najsłynniejsze z tutejszych mostów reprezentują różne style i epoki. Malutki kamienny Stary Most na Ribnicy (Stari Most na Ribnici lub Adži pašin mostu) został zbudowany w XVIII wieku. Niektórzy z historyków przypuszczają, że w czasach starożytnych mógł tu znajdować się most wzniesiony przez Rzymian. Co ciekawe w wyjątkowe gorące lata Ribnica wysycha.

Około 800 metrów dalej nad rzeką Moraczą rozciąga się wiszący Most Milenijny. Oddano go do użytku w 2005 roku podczas obchodów Dnia Państwowości (13 lipca). Rok wcześniej w pobliżu ustawiono pomnik rosyjskiego barda Włodzimierza Wysockiego (okolice Bulevar Jovana Tomaševića i Moskovski Most). Był to dar dla miasta od włodarzy Moskwy.

Parki

Wiosną i latem wiele szpecących miasto postsocjalistycznych budynków zakrywają drzewa. W niewielkim centrum zlokalizowano kilka parków, które nieco poprawiają ogólne wrażenie jakie robi Podgorica.

Do najbardziej znanych należą: Karađorđev Park i pobliski Kraljev Park (z pomnikiem króla Mikołaja I), położony nad brzegiem Moračy Njegošev Park oraz Park Petrovića.

Ruiny Dioclei (Duklja)

Znajdują się około 5 kilometrów na północ od centrum miasta (lokalizacja 42.467464, 19.266727). W 2010 roku Czarnogórcy wpisali ruiny na listę obiektów oczekujących na rozpatrzenie przez Komisję UNESCO.

Nie można oprzeć się jednak wrażeniu, że był to krok nieco na wyrost gdyż z dawnego, dumnego miasta nie pozostało zbyt wiele. Resztki najważniejszych budynków odnaleźć można w zarysie fundamentów.

Wodospad Niagara (wodospad na rzece Cem)

Około 9 kilometrów na południe od miasta (okolice lotniska) można obejrzeć interesujący wodospad na rzece Cem (lokalizacja: 42.383926, 19.279208). W tym miejscu płynąca woda wypłukała niewielki kanion co czyni okolicę jeszcze bardziej interesującą.

Pomysł na spędzenie kilku chwil w Podgoricy

Ze względu na to, że Podgorica leży dość daleko od wybrzeża i nie posiada zbyt wielu interesujących zabytków ceny tutaj są niższe niż nad morzem. Można więc bez zbytniej szkody dla portfela zjeść obiad np. w położonej w centrum restauracji Pod Volat (1 Trg vojvode Bećir bega Osmanagica) gdzie poza popularnymi cevapi skosztujemy np. mniej znanego kačamaku. W okolicach soboru działa pub PG akademija piva (Moskovska 2-9) gdzie można spróbować piw kraftowych z różnych krajów.

Co warto zobaczyć w okolicy Podgoricy?

Niezbyt ciekawa Podgorica może stać się punktem startowym dla kilku interesujących wycieczek po okolicy. Przede wszystkim warto udać się nad pobliskie jezioro Szkoderskie (można skorzystać np. z linii kolejowej lub autobusowej i wysiąść w Virpazarze).

Pomiędzy jeziorem a miastem znajduje się ważny dla historii Czarnogóry zrujnowany zamek Žabljak (Žabljak Crnojevića Fortress).

Niedaleko jest do historycznej stolicy Czarnogóry czyli Cetyni oraz Parku Narodowego Lovćen ze słynnym Mauzoleum Niegosza (ok. 35 kilometrów).

Łatwo dojechać stąd do miasta Niksic (około 50 kilometrów). Stamtąd można udać się do zabytkowego monasteru Ostrow. Z Podgoricy można też wyruszyć w tajemnicze Góry Przeklęte (National Park Prokletije, około 90 kilometrów).

Podgorica - nazwa miasta

Nazwa odnosi się do położonego na północny-wschód od centrum wzgórza o nazwie Gorica (obecnie miejsce spacerów mieszkańców miasta). Co ciekawe, w roku 1946 stolicę nazwano Titograd, na cześć przywódcy socjalistycznej Jugosławii Josipa Broz Tito. Stan taki utrzymywał się do 1992 roku.

Podgorica - krótka historia miasta

Ze względu na swoje położenie okoliczne równiny zostały zasiedlone już w czasach prehistorycznych. W starożytności największą z tutejszych osad była Doclea. Początkowo iliryjskie, a następnie rzymskie miasto liczyło kilka tysięcy mieszkańców (według niektórych źródeł w szczytowym okresie rozwoju mogło tam mieszkać nawet do dziesięciu tysięcy ludzi). Co interesujące Doclea nie była duża - w opracowaniach zwraca się uwagę na stosunkowo wysoką gęstość zaludnienia. Po upadku cesarstwa rzymskiego na miasto spadło kilka dotkliwych klęsk.

Ostatecznie, po wojnie bułgarsko-bizantyjskiej, ludność opuściła zniszczoną osadę, przenosząc się do Ragusy (obecnie Dubrownik) lub niedalekiej słowiańskiej osady Ribnica. Właśnie to drugie miasto znamy dziś pod nazwą Podgorica. Znalazło się ono w granicach państwa Raszka nazwanego następnie Serbią.

W XV wieku na kilkaset lat dostało się pod okupację turecką. Zmienił się wówczas charakter Podgoricy, z miasta kupieckiego przekształcono ją w ufortyfikowaną twierdzę. W XIX wieku weszła w skład niepodległego państwa czarnogórskiego. W okresie międzywojennym znajdowała się w granicach Królestwa Jugosławii.

Olbrzymie zniszczenia przyniosła druga wojna światowa. Miasto było regularnie bombardowane - w wyniku prowadzonych działań wojennych śmierć poniosła prawie jedna trzecia mieszkańców. To właśnie wtedy (a nie podczas trzęsienia ziemi z 1979 roku - jak twierdzą niektóre przewodniki) zniszczeniu uległa spora część zabytkowej zabudowy.

Po zakończeniu wojny Czarnogóra weszła w skład socjalistycznej Jugosławii. Tito zdecydował się na przeniesienie stolicy Socjalistycznej Republiki Czarnogóry z Cetynii do Podgoricy (uznano Cetynię za zbyt "tradycjonalistyczną"). Doprowadziło to do szybkiej rozbudowy miasta, ale też utraty przezeń historycznego charakteru. Po referendum w 2006 Podgorica stała się siedzibą czarnogórskiego rządu (prezydent jednak przebywa w Cetynii).