Cetynia (Cetinje) - atrakcje, zwiedzanie i informacje praktyczne

Dawna stolica Czarnogóry to dziś senne miasteczko położone poza wydeptanymi przez turystów szlakami. Jeśli zmęczył was gwar Budvy to krótka wycieczka do Cetyni jest świetnym rozwiązaniem!

Cetynia - jak zwiedzać?

Miasto jest malutkie - liczy sobie 14 tysięcy mieszkańców, a przejście z jednego końca starówki na drugi zajmie nam nie więcej niż 20 minut. Obejście wszystkich najważniejszych obiektów zajmie nam około 1,5 godziny (bez wchodzenia do muzeów). Jeśli zdecydujemy się odwiedzić również placówki kulturalne, to na zwiedzanie powinniśmy zarezerwować sobie do 4-5 godzin.

Dodatkowe kilka godzin może być nam potrzebne na wyprawę na Jezerski Vrch oraz do Jaskini Lipskiej, które znajdują się jednak poza miastem.

Co warto zobaczyć w Cetynii? Największe atrakcje oraz zabytki

Cerkiew Wołoska (Влашка Црква)

(Baja Pivljanina)

Niepozorna cerkiew stoi w miejscu najstarszej świątyni na terenie miasta. Prawdopodobnie jej poprzedniczka została wzniesiona na cmentarzu sekty bogomiłów (zachowały się pojedyncze stećaki czyli nagrobki). Najprawdopodobniej nazwa pochodzi od serbskiego określenia "vlah" oznaczającego pasterza. Ponoć otaczającą cały teren barierkę wykonano z przetopionych tureckich karabinów zdobytych przez Czarnogórców w bitwie o Grahovac. Współczesna budowla powstała w roku 1864.

Pałac króla Mikołaja

(Dvorski Trg)

Niepozorna czerwona willa przez długi czas stanowiła siedzibę Mikołaja I Petrowić-Niegosza. Za rezydencją zorganizowano niewielki ogród. Dziś mieści się tu muzeum poświęcone władcy (wystawiane są między innymi klejnoty koronne).

Cerkiew na Ćipurze (inaczej Dvorska Crkva)

To jedna z najważniejszych świątyń w całym kraju. Wprawdzie cerkiew jest malutka, ale historia tego miejsca sięga jeszcze XV wieku. To właśnie tu wznosił się klasztor zbudowany przez Iwana I Crnojevića (w nim pochowano walecznego księcia). Także w tym miejscu działała pierwsza bałkańska drukarnia, przygotowująca książki w cyrylicy.

Dziś po tamtych zabytkach pozostały jedynie widoczne gdzieniegdzie ruiny. Tak zwana cerkiew na Ćipurze to dawna świątynia dworska wzniesiona z polecenia Mikołaja I. Ikonostas został wykonany przez rosyjskich artystów. Dwa kamienne sarkofagi kryją ciała króla Mikołaja i jego żony Mileny. Szczątki królewskiej pary sprowadzono tu w roku 1989.

Monaster Narodzenia Matki Bożej (Cetinjski manastir)

Kolejne miejsce bardzo ważne dla czarnogórskiej religijności. Pierwszy klasztor wzniósł Iwan I Crnojević tam gdzie dziś stoi cerkiew na Ćipurze. Monaster został zniszczony w czasie wojny Ligi Świętej z Turkami. Kiedy na skutek rokowań z nieprzyjacielem Wenecjanie zmuszeni zostali do wycofania się pod budowlę podłożono ładunek wybuchowy (trudno powiedzieć czy zrobili to sami mnisi czy weneccy żołnierze). Od tego czasu całość była jeszcze kilka razy niszczona i odbudowywana. Ostatnie prace rekonstrukcyjne przeprowadzono w 1927 roku. Obecnie żyje tu kilkunastu mnichów. Wewnątrz przechowuje się wiele cennych relikwii jak np. szczątki Piotra I Petrowić-Niegosza.

Dość nietypową "pamiątką" jest czaszka Kara Mahmuda Pashy, który splądrował monaster w 1784 roku, ale poległ dwanaście lat później w bitwie o Krusi. Klasztor należy do Serbskiego Kościoła Prawosławnego, ale pretensje do budowli rości sobie też niekanoniczny Czarnogórski Kościół Prawosławny. W 2007 roku doszło tu do starcia zwolenników CzKP z policją.

Bilardówka (Биљарда)

Położony w bezpośrednim sąsiedztwie monasteru i cerkwi na Ćipurze budynek to dawna siedziba władyki Czarnogóry Piotra II.

Nazwa pochodzi od pierwszego w kraju pomieszczenia do gry w bilard, które biskup kazał tu wybudować. Według pierwotnego założenia siedziba miała przypominać średniowieczne dwory obronne (wskazuje na to chociażby dostawiona do muru wieża). Dziś mieści się tu muzeum poświęcone Piotrowi II.

Mauzoleum biskupa Daniły Petrovica (Orlov Krš)

Punkt widokowy na całą Cetynię to jednocześnie miejsce pochówku władyki, który wydatnie przyczynił się do powstania nowoczesnego narodu czarnogórskiego. Swoimi śmiałymi reformami wydatnie ograniczył prawo zemsty i zorganizował nowoczesną armię. Toczył też krwawe wojny z Turcją (spalono Cetynię) i tzw. poturczeńcami czyli czarnogórskimi muzułmanami. Rzeź poturczeńców została opisana ponad sto lat później w poemacie "Górski wieniec" przez biskupa Piotra II. Ostatecznie udało mu się uwolnić państwo od konieczności płacenia Turcji haraczu. Pochowano go w klasztorze Stanjevići, ale w 1896 roku szczątki przeniesiono na górę Orlov Krš.

Inne

Na terenie Cetyni działa kilka ważnych placówek muzealnych. Poza wspomnianymi wcześniej: Bilardówką i pałacem króla Mikołaja wymienić należy jeszcze: Muzeum Narodowe (Народни музеј Црне Горе), Muzeum Sztuki Współczesnej (naprzeciwko Muzeum Narodowego ulica Novice Cerovića), Muzeum Etnograficzne (Etnografski Muzej Crne Gore - naprzeciwko Muzeum króla Mikołaja) i Makieta Czarnogóry (na terenie Bilardówki - olbrzymia makieta z odwzorowaną rzeźbą geograficzną całego kraju).

Zabytkiem jest również wybudowany w XIX wieku Błękitny Pałac (Plavi Dvorac) (współcześnie rezydencja prezydenta kraju).

Istnieją plany wybudowania kolejki linowej łączącej miasto z Kotorem.

Atrakcje Cetynii poza miastem

Jaskinia Lipska

Zaledwie pięć kilometrów od Cetynii leży popularna wśród turystów rozległa Jaskinia Lipska (Lipska pećina), we wnętrzu której znajduje się system około 2,5 km przejść i korytarzy. Jaskinię możemy odwiedzić w ramach wycieczki z przewodnikiem trwającej około 60 minut (w co wliczony już jest czas przejazdu kolejką z parkingu do wejścia do jaskini - 15 minut w dwie strony). Aktualne ceny oraz godziny otwarcia sprawdzimy na tej stronie.

Jezerski Vrch (masyw Lovćen) i Mauzoleum Niegosza - atrakcje Cetynii poza miastem

Wielu turystów zajeżdża do Cetynii po drodze do do jednej z najpopularniejszych atrakcji Czarnogóry - Parku Narodowego Lovćen. Jego najważniejszym punktem jest szczyt Jezerski Vrch i mauzoleum biskupa-władyki Piotra II Petrowić-Niegosza. Ten wybitny władca i hierarcha kościelny był jednocześnie świetnym poetą i filozofem. Opisujący rzeź poturczeńców poemat "Górski wieniec" stał się jednym z najważniejszych utworów dla rozwoju kultury kraju. Ostatnim życzeniem biskupa było spocząć w kaplicy na wzgórzu Jezerski Vrch. Piotr II wybrał drugi co do wielkości szczyt masywu, argumentując, że najwyższy wierzchołek przysługuje potężniejszemu władcy, który dopiero ma nadejść (jak na razie jest tam jedynie nadajnik telekomunikacyjny).

Cetynia (Cetinje) - informacje praktyczne

• Dojazd do miejscowości nie jest skomplikowany. Dziennie kursują tu liczne busy z Budvy i Podgoricy. Nie ma bezpośrednich autobusów z Kotoru (wszystkie i tak jadą przez Budvę). Wiodąca przez góry, kręta droga nie jest przejezdna dla dużych pojazdów. Jeśli wybieramy się na wycieczkę własnym samochodem możemy skorzystać z parkingu jednego tutejszych marketów.
• Jeżeli chcemy dostać się na Jezerski Vrch, ale nie dysponujemy własnym samochodem i nie mamy ochoty przepłacać za kurs taksówką, możemy skorzystać z ofert lokalnych biur podróży. Organizowane są również wycieczki z Cetynii do Lovcen, Njegusi i Rijeki Crnojevickiej.
• Jeżeli chcemy odwiedzić kilka placówek muzealnych w mieście powinniśmy przemyśleć kupno biletu zbiorczego. Umożliwia on dostęp do wszystkich państwowych muzeów na terenie dawnej stolicy (bez góry Lovćen).

Cetynia (Cetinje) - nazwa

Przyjmuje się, że obecna nazwa miasta pochodzi od prasłowiańskiego słowa "kaito" oznaczającego "zalesiony obszar". Jest o tyle prawdopodobne, że jeszcze w XV wieku teren współczesnego miasta porastał bór iglasty.

Cetynia (Cetinje) - historia miasta w pigułce

W XV wieku istniała tu niewielka cerkiew (współczesna Cerkiew Wołoska) służąca okolicznym osadom pasterskim. Z powodu coraz silniejszego zagrożenia tureckiego władcy Zety (średniowieczne księstwo słowiańskie) szukali odpowiednio położonego miejsca, w którym mogliby stawić skuteczny opór najeźdźcom. Książę Iwan I Crnojević po utracie zamku Zabljak próbował bronić się w Rijece Crnojevićkiej. Kiedy i to zadanie okazało się niewykonalne władca przeniósł swoja siedzibę pod górę Lovcen. Chociaż został zmuszony przez sułtana do złożenia hołdu lennego, to jednak Czarnogórcy lubią podkreślać, że władza turecka nigdy nie obejmowała położonego w górach miasteczka. Trzeba jednak zaznaczyć, że Cetynia przez wieki pozostawała niewielką wioską, składającą się głównie z drewnianych domów.

Ten stan rzeczy zmienił się podczas rządów Petrowiców-Niegoszów, którzy rozpoczęli proces przekształcania wspólnoty rodowej w nowoczesne państwo. Korzystała na tym stolica gdzie jak grzyby po deszczu zaczęły wyrastać nowoczesne budowle. Za panowania króla Mikołaja I, kiedy niepodległość Czarnogóry została uznana na arenie międzynarodowej, w mieście zaczęto wznosić ambasady najważniejszych państw Europy. Stąd też czasem nazywa się Cetynię "miastem ambasad". Po I wojnie światowej znalazła się w granicach Królestwa Jugosławii. Nie odzyskała swojej stołecznej roli po 1945 roku - prawdopodobnie komuniści obawiali się konserwatywnych poglądów mieszkańców. Pewne ożywienie przyniosły lata 80. i budowa nowych dróg do Podgoricy. Mimo to Cetynia nadal pozostaje cichym miasteczkiem, zupełnie innym od nadmorskich kurortów Czarnogóry.