Pałac Wenecki w Rzymie: zwiedzanie oraz historia
Pałac Wenecki (wł. Palazzo di Venezia) to jeden z najważniejszych renesansowych pałaców w Rzymie. Znajdziecie go w samym centrum miasta, przy Placu Weneckim oraz Kapitolu. Ostatnimi czasy zyskuje on większą popularność, ponieważ wchodzi w skład biletu łączonego, umożliwiającego wjazd na taras widokowy na Ołtarzu Ojczyzny.
Pałac Wenecki ma złożoną historię. Pierwotnie był rezydencją papieską, następnie pełnił funkcje ambasady Republiki Weneckiej i Cesarstwa Austrii, by w XX wieku stać się siedzibą rządu faszystowskiego. Wielokrotnie z jego balkonu, skierowanego w stronę Placu Weneckiego, do zgromadzonych tam tłumów przemawiał Benito Mussolini.
Obecnie pomieszczenie reprezentacyjne pałacu (wł. piano nobile) pełnią funkcję muzeum narodowego (Museo Nazionale del Palazzo di Venezia), jednego z naszych ulubionych w Wiecznym Mieście, a na półpiętrze (wł. mezzanine) działa biblioteka. Ogólnodostępny, i bezpłatny dla odwiedzających, jest urokliwy pałacowy ogród (wł. Giardino di Palazzo Venezia).
Od przykościelnej rezydencji kardynała do reprezentacyjnej siedziby papieskiej
Budowę pałacu rozpoczęto w 1455 roku na zlecenie kardynała Pietro Barbo. Budynek sąsiadował z bazyliką św. Marka (wł. San Marco), do której tradycyjnie przypisywano kardynałów pochodzących z Wenecji.
Był to jeden z pierwszych renesansowych pałaców wzniesionych w Wiecznym Mieście. Nie do końca wiadomo, kto odpowiadał za jego projekt, ale przyjmuje się, że był to Leone Battista Alberti. Architekt wzorował się na rozwiązaniach znanych z toskańskich pałaców.
Budowla powstała z wykorzystaniem trawertynu (kamienia wydobywanego w okolicy miasta Tivoli), który pobrano z Koloseum oraz z Teatru Marcellusa.
W swojej pierwszej wersji pałac był znacznie mniejszy niż dziś i znajdowały się w nim jedynie prywatne apartamenty kardynała. W 1464 roku, gdy Pietro Barbo został wybrany papieżem Pawłem II, zdecydował o dalszej rozbudowie pałacu, w tym o dodaniu trzech monumentalnych sal reprezentacyjnych oraz o wzniesieniu nowego portyku bazyliki św. Marka, który zasłonił średniowieczną fasadę świątyni.
Kilka lat później pałac stał się oficjalną siedzibą papieża, i chociaż nie został jeszcze finalnie ukończony, Paweł II spędzał w nim większość czasu. W tamtym czasie budynek nazywano po prostu Pałacem św. Marka. Po śmierci Pawła II nad ukończeniem projektu czuwał jego bratanek Marco Barbo, a następnie Lorenzo Cybo.
Pałac Wenecki pozostawał rezydencją papieską do 1564 roku, gdy papież Pius IV przekazał kompleks Republice Weneckiej z zastrzeżeniem, że obok ambasady ma w nim być także miejsce dla kardynała tytularnego bazyliki św. Marka. To właśnie wtedy zaczęto nazywać go Pałacem Weneckim.
W kolejnych wiekach pałac był kilkakrotnie rozbudowywany. Od 1797 do 1916 roku w środku mieściła się ambasada Cesarstwa Austrii.
Siedziba rządu faszystowskiego
W latach 20. XX wieku Pałac Wenecki wybrano na oficjalną siedzibę rządu faszystowskiego oraz premiera Benito Mussoliniego, a rozciągający się przed nim Plac Wenecki stał się centralnym punktem zgromadzeń.
Duce, jak oficjalnie nazywano Mussoliniego, urządził swoje biuro w prywatnych apartamentach kardynała, a monumentalne sale wzniesione na zamówienie Pawła II wykorzystywano do celów partyjnych. W Pokoju Papug (nazwanym tak z powodu przebywających tu dawniej ptaków) obradowała Wielka Rada Faszystowska, najważniejszy z organów włoskiego rządu. Pomieszczenia pałacowe wyremontowano i dostosowano do nowych potrzeb.
Mussolini swoje najważniejsze przemówienia wygłaszał z pałacowego balkonu wychodzącego wprost na Plac Wenecki. To właśnie stamtąd w 1936 roku ogłosił proklamację Cesarstwa Włoskiego. Plac Wenecki, po rozbudowie w związku ze wzniesieniem monumentalnego Ołtarza Ojczyzny, stał się na tyle obszerny, że mógł pomieścić dziesiątki tysięcy zwolenników władzy.
Chociaż po wojnie starano się przywrócić pałacowi jego wygląd sprzed XX wieku, to wielokrotnie natrafimy na różne elementy pochodzące z minionego stulecia - w tym m.in. framugi drzwi w głównym przedsionku, podłogi i mozaiki wykonane przez Pietro D’Achiardiego czy monumentalne schody. Niestety, w czasach rządów partii faszystowskiej bezpowrotnie zniszczono wiele dekoracji oraz malowideł ściennych.
25 lipca 1943 roku w pałacu ogłoszono koniec faszystowskiego reżimu.
Zwiedzanie Pałacu Weneckiego
Reprezentacyjne piętro pałacu (nazywane po włosku piano nobile) pełni dziś funkcję narodowego muzeum sztuki (wł. Museo Nazionale del Palazzo di Venezia). Mimo że nie jest to najważniejsze z muzeów w Rzymie, to na pewno zadowoli tych turystów, którzy szukają mniej typowych eksponatów.
Trasa zwiedzania podzielona została na dwie części: pomieszczenia pałacowe oraz wystawy muzealne.
Na początek przechodzimy przez puste pomieszczenia służące dawniej jako apartamenty kardynała, w tym m.in. przez westybul oraz Loggię Błogosławieństw, aby dojść do trzech monumentalnych sal wzniesionych na zamówienie papieża. Sale te są puste, ale możemy w nich podziwiać freski, kominki oraz w niektórych przypadkach oryginalne marmurowe podłogi.
W Pokoju Globu, czyli w monumentalnej sali z balkonem, z którego przemawiał Mussolini, posadzka została wykonana w XX wieku. Jej autorem był Pietro D’Achiardi, a mozaika przedstawia mitologiczną scenę Gwałtu na Europie.
Dopiero po minięciu sal reprezentacyjnych trafiamy do właściwego muzeum, które mieści się w części zbudowanej przez kardynała Cybo w latach 1491-1503 i może pochwalić się bardzo oryginalną kolekcją. Wiele z dzieł sztuki przeniesiono tu w 1916 roku z Zamku św. Anioła.
W pierwszych salach muzeum króluje co prawda sztuka sakralna (w tym obrazy i meble), ale czym dalej, tym ciekawiej. Wartym uwagi eksponatem w pierwszej z sal jest bizantyjska szkatułka wykonana z kości słoniowej, która przedstawia historię Dawida.
Najważniejsze wystawy i kolekcje w Pałacu Weneckim:
- Kolekcja porcelany z najważniejszych europejskich i włoskich manufaktur, w tym m.in. z Miśni, Berlina, Wiednia, Paryża czy Wielkiej Brytanii. Najróżniejsze wazy i naczynia wystawione są w gablotach w podłużnym korytarzu.
- Jedna z najważniejszych renesansowych i barokowych kolekcji wyrobów z brązu niewielkiego rozmiaru. Wśród eksponatów są zarówno statuetki, jak i obiekty codziennego użytku. Wiele z nich wykonano w najważniejszych włoskich manufakturach, w tym w: Rzymie, Wenecji, Padwie czy Florencji. Wśród prac wypatrzyć możemy portret papieża Klemensa X autorstwa Berniniego.
- Imponująca kolekcja modeli z terakoty, na którą składa się ponad 300 eksponatów z XVII i XVIII wieku. Terakotę wykorzystywali rzeźbiarze oraz artyści przygotowując projekty swoich dzieł lub w celu otrzymania akceptacji od zamawiającego. Wśród eksponatów zobaczymy kilka wstępnych projektów Berniniego, w tym m.in.: projekt medalionu nagrobnego Marii Raggi, jeden z aniołów mających zdobić Most św. Anioła, wstępny projekt rzeźby konnej Konstantyna Wielkiego czy głowę Maura. Oprócz nich zobaczymy także panel autorstwa Jacopo Sansovino, głowę Seneki Guido Reniego, oraz wiele prac innych artystów.
- lapidarium, które znajduje się w arkadach.
Z muzeum wychodzimy przez monumentalne schody (tzw. Nowe Schody, wł. Scala Nova), które powstały na zamówienie Benito Mussoliniego w latach 1924-1930. Za ich projekt odpowiadał Luigi Marangoni. Schody powstały z trawertynu i mają 127 stopni.
Na zwiedzenie muzeum najlepiej zaplanować przynajmniej 90 minut.
Pałac Wenecki - bilety oraz godziny otwarcia
Pałac Wenecki czynny jest od poniedziałku do niedzieli od 9:30 do 19:30. Ostatnie wejście możliwe jest na 45 minut przed zamknięciem.
Bilet kosztuje 15€ i upoważnia również do odwiedzenia tarasu widokowego na Ołtarzu Ojczyzny oraz Centralnego Muzeum Zjednoczenia Włoch (Museo Centrale del Risorgimento), mieszczącego się w tym samym gmachu co taras. Bilet łączony jest ważny siedem dni od zakupu i pozwala na jednokrotne wejście do każdej z atrakcji.
Osoby w wieku od 18. do 25. roku życia mogą zakupić bilet ulgowy w cenie 2€. Osoby poniżej 18. roku życia wchodzą za darmo.
Wstęp jest bezpłatny w pierwszą niedzielę miesiąca.
Ogrody pałacowe
Nawet jeśli nie planujecie zwiedzać muzeum, polecamy Wam zajrzeć do ogrodu pałacowego (wł. Giardino di Palazzo Venezia), założonego wewnątrz renesansowego dziedzińca. Jako ciekawostkę warto podać fakt, że był to pierwszy zamknięty renesansowy dziedziniec w Rzymie.
Ogród jest darmowy i dostępny dla wszystkich. Wejście znajduje się przy Placu św. Marka (tuż obok bazyliki św. Marka), który mimo centralnego położenia leży w cieniu i wielu turystów mija go nieświadomie. Przy wejściu do ogrodu stoi rzeźba Madame Lukrecji. Jest to jedna z tzw. gadających głów, na której w nowożytnym Rzymie wieszano odezwy do ludu.
Główną atrakcją ogrodu są dwupiętrowe arkady okrążające dziedziniec oraz umieszczona na środku fontanna. Jej autorem był znany rzymski rzeźbiarz Carlo Monaldi, który pracował również przy Bazylice św. Jana na Lateranie.
Fontanna powstała z trawertynu na przełomie 1729/1730 roku, na zamówienie weneckiej ambasady. Jej głównym przesłaniem jest mariaż Wenecji z morzem. Słynną republikę morską reprezentuje kobieca postać ubrana w charakterystyczną czapkę weneckich Dożów. U jej stóp stoi lew ze skrzydłami, atrybut św. Marka, patrona Wenecji.
Centralną część placu pokrywają drzewa, pod konarami których możemy skryć się przed słońcem.
