Kolumna Trajana w Rzymie

Kolumna Trajana (wł. Colonna Traiana) to monumentalny, marmurowy pomnik w Rzymie, który wzniesiono w hołdzie cesarzowi Trajanowi po jego zwycięskiej kampanii w Dacji.

Kolumna charakteryzuje się długą na niemal 200 metrów spiralną płaskorzeźbą, przedstawiającą dzieje wojen z Dakami.

Historia

Budowlę wzniesiono w 113 roku na obszarze Forum Trajana, nieopodal Forum Romanum. Monument nie stanął w centralnym miejscu forum, a pomiędzy dwoma bibliotekami, za Bazyliką Ulpią.

Po śmierci Trajana w 117 roku w pomieszczeniu wewnątrz cokołu umieszczono urnę z jego prochami. Po kilku latach miano tam umieścić również urnę z prochami jego żony Plotyny.

Od około XII wieku kolumna pełniła funkcję dzwonnicy kościoła św. Mikołaja przy Kolumnie (wł. S. Nicola de Columna), który powstał w pomieszczeniu cokołu. W połowie XVI wieku decyzją papieża kościół dekonsekrowano, i na nowo w całości odsłonięto antyczną kolumnę.

Zarówno w starożytności, jak i w czasach nowożytnych, kolumnę wykorzystywano jako punkt widokowy.

Architektura

Monument ma formę ustawionej na wysokim cokole kolumny, którą zamyka zwieńczony statuą piedestał. Piedestał otacza panoramiczna platforma widokowa. Konstrukcja ma wysokość około 38 metrów i składa się na nią kilkadziesiąt bloków z białego, włoskiego marmuru, ułożonych jeden na drugim.

Wewnątrz stworzono spiralne schody (o 184 stopniach, prowadzą na szczyt budowli), które oświetlało ponad 40 niewielkich okienek.

Aż do końca IV wieku monument wieńczył wykonany z brązu i wysoki na niemal 5 metrów posąg cesarza Trajana w stroju wojskowym. Decyzją papieża Sykstusa V od 1588 roku na szczycie kolumny ustawiono statuę z brązu przedstawiającą św. Piotra, którą miał wykonać Giacomo della Porta.

Płaskorzeźba

Kolumnę otacza długa na około 200 metrów spiralna płaskorzeźba, która przedstawia sceny z dwóch kampanii wojen dackich (z lat 102-103 oraz 105-106). Na płaskorzeźbie przedstawiono w 155 scenach całą historię konfliktu - od rozpoczęcia przygotowań aż po zakończenie działań wojennych.

Na całej długości wstęgi można doliczyć się 2600 postaci. Sam Trajan występuje blisko 100 razy.

Autorzy w swoim dziele zastosowali prostą sztuczkę wizualną - w górnej części relief jest wyższy, i powoli zmniejsza się ku dołowi. Dzięki temu rozwiązaniu wysokość postaci zdaje się być równa na całej wysokości reliefu.

Mimo że relief miał charakter propagandowy, to pozwolił historykom poznać lepiej historię wojen dackich, rzymskiej strategii wojskowej czy umundurowania. Nie ma jednak stuprocentowej pewności, czy słynna płaskorzeźba powstała za życia cesarza, czy już po jego nagłej śmierci.

Kolumna Trajana - gdzie się znajduje?

Kolumna Trajana znajduje się na obszarze stanowiska archeologicznego Forum Trajana, tuż przy Placu Weneckim, w ścisłym centrum Rzymu.

Mimo że nie ma możliwości podejścia pod samą kolumnę, to możemy ją za darmo obejrzeć z poziomu ulicy.

Bibliografia:

• Amanda Claridge, Rome. An Oxford Archeological Guide, 2010