Hofburg - zwiedzanie i atrakcje Pałacu Cesarskiego w Wiedniu
Hofburg to słynny Pałac Cesarski w Wiedniu, który przez ponad 600 lat stanowił centrum władzy Habsburgów. Pełnił rolę ich głównej rezydencji i siedziby dworu – choć od XVIII wieku, po wzniesieniu Pałacu Schönbrunn, spędzali tu głównie zimowe miesiące.
Właściwie słowo "pałac" nie oddaje w pełni istoty tego miejsca – Hofburg to miasto w mieście, składające się z 18 budynków i skrzydeł, 19 dziedzińców oraz rozległych terenów parkowych. W sumie znajduje się tu 2600 pomieszczeń!
Dziś Hofburg pełni wiele różnych funkcji. Znajduje się tu siedziba prezydenta Austrii, centrum kongresowe, budynki rządowe, a także liczne muzea, Hiszpańska Dworska Szkoła Jazdy, Biblioteka Narodowa, kaplica oraz udostępnione turystom apartamenty cesarskie.
Zostając z nami, dowiedziecie się jak zwiedzać Hofburg i jakie oferuje on atrakcje. Artykuł jest częścią naszego przewodnika po największych atrakcjach Wiednia.
- Hofburg i jego historia w pigułce
- Jak zwiedzać Hofburg?
- Atrakcje Hofburga - co warto zobaczyć?
- Brama Michaelertor – monumentalne wejście do cesarskiego świata
- In der Burg - najważniejszy z wewnętrznych dziedzińców Hofburga
- Muzeum Sisi - apartamenty cesarskie i muzeum poświęcone cesarzowej Elżbiecie Bawarskiej
- Brama Szwajcarska (Schweizertor) - renesansowa perła Hofburga
- Skarbiec Cesarskie z insygniami władzy i pamiątkami władzy cesarskiej
- Kaplica Imperialna – gotycka perła Hofburga i dom Chóru Chłopięcego
- Albertina - wspaniałe apartamenty oraz galeria sztuki
- Hiszpańska Dworska Szkoła Jazdy
- Wielka Sala w Bibliotece Narodowej
- Kościół Augustianów – cesarska świątynia
- Heldenplatz - plac Bohaterów
- Nowy Zamek - Zbrojownia, Weltmuseum (Muzeum Świata) oraz Kolekcja Historycznych Instrumentów Muzycznych
- Zewnętrzna Brama Zamkowa
- Burggarten - ogród pałacowy z palmiarnią
- Muzeum Papirusów
Hofburg i jego historia w pigułce
Dzieje Hofburga rozpoczynają się w połowie XIII wieku, kiedy w miejscu dzisiejszego Dziedzińca Szwajcarskiego (Schweizerhof) wzniesiono warowny zamek, prawdopodobnie na miejscu wcześniejszych umocnień z czasów dynastii Babenbergów. Nazwa kompleksu pochodzi od niemieckiego słowa "Burg", które oznacza twierdzę lub strukturę obronną.
Przebudowę kompleksu na rezydencję rozpoczął Rudolf I Habsburg – pierwszy przedstawiciel dynastii na tronie niemieckim, który dążył do uczynienia Wiednia swoją główną siedzibą. Od tego momentu Hofburg stał się domem Habsburgów, a od 1452 roku pełnił funkcję centrum Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Następnie, od 1806 roku, stał się główną siedzibą cesarzy Austrii oraz późniejszych władców Austro-Węgier, aż do upadku monarchii w 1918 roku.

Na przestrzeni wieków Hofburg przeszedł liczne przebudowy - praktycznie każdy z władców dołożył do niego swoją cegiełkę. Najstarsza warownia została stopniowo przekształcona w renesansową rezydencję. Na wprost niej, w latach 1575-1611 powstał Amalienburg, początkowo samodzielny pałac, który z czasem został połączony z resztą kompleksu.
Wielka przebudowa miała miejsce w drugiej połowie XIX wieku podczas rządów cesarza Franciszka Józefa I. Właśnie wtedy powstała monumentalna brama od strony placu św. Michała z charakterystyczną kopułą. Rozpoczęto także budowę Nowego Zamku (Neue Burg) w kształcie łuku, choć ukończono go dopiero w 1913 roku.
Cały kompleks zajmuje aż 250 000 m², co czyni go jednym z największych zespołów pałacowych w Europie!
Jak zwiedzać Hofburg?
Dziedzińce Hofburga są ogólnodostępne dla zwiedzających. Możemy swobodnie spacerować po terenach kompleksu o każdej porze dnia i nocy. Bezpłatnie wejdziemy do kościoła św. Augustyna oraz do gotyckiej kaplicy pałacowej (jest ona jednak otwierana tylko kilka razy w tygodniu). Pozostałe atrakcje są płatne, a wiele obiektów podlega różnym instytucjom, dlatego nie istnieje jeden wspólny bilet obejmujący wszystkie miejsca. Można jednak kupić bilety łączone na wybrane atrakcje – na przykład do Skarbca Cesarskiego oraz na poranne ćwiczenia w Hiszpańskiej Szkole Jazdy.
Jeden dzień może okazać się niewystarczający na spokojne zwiedzenie wszystkich najważniejszych atrakcji Hofburga, jednak bez problemu damy radę odwiedzić 3-4 wybrane biletowane miejsca.
Atrakcje Hofburga - co warto zobaczyć?
Brama Michaelertor – monumentalne wejście do cesarskiego świata
Od strony kościoła i placu św. Michała do Hofburga prowadzi jedno z najbardziej imponujących wejść – barokowa Brama Michaelertor. Jej charakterystyczna monumentalna kopuła (zwana Michaelerkuppel) i bogato zdobiona fasada to efekt przebudowy z końca XIX wieku, którą zrealizowano na polecenie cesarza Franciszka Józefa I.

Co jednak interesujące, projekt skrzydła wychodzącego w stronę miasta powstał wiek wcześniej, a jego autorem był Joseph Emanuel Fischer von Erlach, syn jednego z najważniejszych austriackich architektów, Johanna Bernharda. Zaprojektował on wychodzące w stronę wewnętrznego miasta skrzydło św. Michała (Michaelertrakt) oraz przebudowę placu. Na realizację tego projektu trzeba było jednak poczekać aż do wielkiego projektu budowy obwodnicy starego miasta (Ringstraße).
Pomiędzy trzema wejściami dumnie prężą się monumentalne rzeźby Herkulesa. Dalej na bokach zobaczycie dwie fontanny - "Moc na Lądzie" oraz "Moc na Morzu", które symbolizują potęgę austriackiej armii oraz jej floty.
Wewnątrz bramy, bezpośrednio pod kopułą, znajdują się wejścia do dwóch popularnych atrakcji - Hiszpańskiej Dworskiej Szkoły Jazdy (po lewej) oraz Muzeum Sisi (po prawej).

In der Burg - najważniejszy z wewnętrznych dziedzińców Hofburga
In der Burg to główny dziedziniec Hofburga i jeden z najstarszych jego fragmentów, otoczony historycznymi skrzydłami cesarskiego kompleksu. To tutaj najłatwiej poczuć monumentalny charakter dawnej rezydencji Habsburgów.

Na dziedziniec In der Burg wchodzimy bramą św. Michała. W centralnej części placu stanął pomnik Franciszka II (I) - ostatniego cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego i pierwszego cesarza Austrii. Jego posąg w szatach rzymskiego imperatora stoi na środku dziedzińca, a u jego stóp znajdują się alegoryczne figury symbolizujące pokój, wiarę, sprawiedliwość i siłę. Po lewej stronie zobaczymy renesansową bramę prowadzącą do najstarszej części zamku, a po prawej Skrzydło Amalii (Amalienburg), które swoją nazwę otrzymało w XVIII wieku na cześć cesarzowej Amalii, wdowie po Józefie I, która mieszkała tu między 1711 a 1742 rokiem.
Choć dziś to spokojna przestrzeń, dawniej tętniła życiem pełnym ceremonii dworskich i parad. Plac był świadkiem militarnych przeglądów wojskowych. Z okazji zwycięstw wojennych przechodziły tędy triumfalne defilady, a cesarz obserwował je z okien pałacu. W średniowieczu to właśnie tu organizowano turnieje rycerskie. Na placu ogłaszano ważne akty prawne, a w czasach Cesarstwa Austriackiego składano przysięgi wierności cesarzowi.
Muzeum Sisi - apartamenty cesarskie i muzeum poświęcone cesarzowej Elżbiecie Bawarskiej
Cesarze z rodu Habsburgów zajmowali różne skrzydła Hofburga, dostosowując je do swoich potrzeb. Skrzydło Cesarskiej Kancelarii (inaczej Traktu Kancelarii Cesarstwa), przylegające do bramy św. Michała, na swoje apartamenty wybrał Franciszek Józef I, który panował w latach 1848–1916. Władca ten, choć dla Austriaków pozostaje symbolem cesarskiego Wiednia, przez turystów spoza kraju kojarzony jest głównie ze swojego związku z Elżbietą Bawarską, znaną jako Sisi – cesarzową, która na stałe weszła do popkultury.

Aby przybliżyć historię tej tragicznie zmarłej cesarzowej (została zamordowana podczas pobytu w Genewie), której życie było znacznie bardziej ponure, niż sugerowałby to jej mit, powstało Muzeum Sisi. Stanowi ono wstęp do zwiedzania apartamentów cesarskich, obejmujących około 20 zabytkowych pomieszczeń.

Wystawa w muzeum Sisi składa się z licznych pamiątek związanych z cesarzową, takich jak: repliki sukien, wieniec pogrzebowy, fotografie, przedmioty osobiste oraz codziennego użytku (w tym zastawa stołowa), listy, a nawet zrekonstruowana salonka z wagonu, którym podróżowała. Jej historię poznajemy słuchając przewodnika audio w języku polskim. Niestety, pomieszczenia muzeum są dość ciasne, co przy dużej liczbie zwiedzających może sprawić, że wizyta staje się męcząca.

Następnie przechodzimy do apartamentów Franciszka Józefa I. Choć cesarz ten zasłynął jako budowniczy monumentalnych, bogato zdobionych gmachów, sam prowadził życie niemal ascetyczne. Jego prywatne pokoje wydają się skromne, zwłaszcza w porównaniu do przepychu innych rezydencji Habsburgów. Zwiedzanie tych wnętrz to jednak niezwykle interesujące doświadczenie, pozwalające poznać zarówno codzienne zwyczaje monarchy, jak i miejsca, w których podejmowano decyzje wpływające na losy cesarstwa. Nas zaskoczyła informacja o publicznych wysłuchaniach, które cesarz organizował regularnie dla swoich poddanych. Zdziwił nas też sposób czyszczenia pieców, aby do pomieszczeń nie dostawał się brud, ale nie będziemy Wam go zdradzać i psuć zwiedzania! Na koniec wizyty w apartamentach cesarza zajrzymy do sali pamięci Maksymiliana I, cesarza Meksyku, którego życie skończyło się tragicznie.

Apartamenty Franciszka Józefa połączone zostały z pomieszczeniami cesarzowej, które zajmowały znacznie starsze Skrzydło Amalii (Amalienburg). Pokoje Elżbiety Bawarskiej są znacznie bardziej różnorodne i pełne barw oraz dzieł sztuki (romantycznych pejzaży, pięknie zdobionych ścian i rzeźb - jedna z nich wyszła spod ręki Antonio Canovy). Można tu zobaczyć nietypowe elementy wyposażenia, takie jak drabinki i kółka gimnastyczne (Sisi była fanatyczką sportu) oraz pierwszą łazienkę z prawdziwego zdarzenia i wannę w pałacu, podkreślające jej dbałość o higienę, co w tamtych czasach nie było standardem. W trakcie wizyty zobaczymy również pomieszczenie zajmowane przez cara Aleksandra I podczas kongresu wiedeńskiego oraz sale audiencyjne ostatniego cesarza, Karola I.

Ostatnim pomieszczeniem na trasie zwiedzania jest jadalnia, w której stół nakryto dokładnie tak, jak podczas oficjalnych bankietów cesarza Franciszka Józefa.
Wejście do Muzeum Sisi znajduje się wewnątrz bramy św. Michała, bezpośrednio pod kopułą. Jeśli zakupiliśmy bilet online, możemy ominąć kolejkę do kas, która nawet w sezonie bywa długa.
Muzeum zwiedzamy z przewodnikiem audio w języku polskim. Czas nagrania to 75 minut (35 minut dla muzeum Sisi i 40 minut dla apartamentów cesarskich). Z naszego doświadczenia, jeśli chcielibyście spokojnie przesłuchać wszystkie materiały i oglądać pomieszczenia bez pośpiechu, na wizytę zarezerwujcie sobie od 90 do 105 minut. Szkoda płacić tyle za bilet, by potem oglądać wszystko w pośpiechu.
Do wystawy poświęconej Sisi prowadzi monumentalna klatka schodowa. Co ważne, naszą wizytę kończymy w innym miejscu - przy placu Ballhausplatz.
Bilet wstępu kosztuje 19,50€. Dzieci 6-18 lat mogą zakupić bilet ulgowy w cenie 12€. W ciągu dnia organizowane są rzadkie wycieczki z przewodnikiem w języku niemieckim i angielskim - aby wziąć udział należy dopłacić do biletu 5€ (lub 2,50€ przy bilecie ulgowym).

Brama Szwajcarska (Schweizertor) - renesansowa perła Hofburga
Brama Szwajcarska, która została wzniesiona w połowie XVI wieku na polecenie cesarza Ferdynanda I, stanowiła główne wejście do tzw. Dziedzińca Szwajcarskiego (Schweizerhof) - najstarszej części Hofburga. Jest to jeden z najpiękniejszych renesansowych zabytków w Wiedniu - za jego projekt odpowiadał Pietro Ferabosco, nadworny malarz cesarza. Brama wyróżnia się charakterystycznym czerwono-czarnym portalem z herbami Habsburgów oraz inskrypcją łacińską chwalącą Ferdynanda I.

Wejścia strzegą dwa kamienne lwy, stojące w miejscu dawnego mostu zwodzonego, które trzymają w łapach tarcze - lewy dzierży tarczę z herbem Austrii, a prawy tarczę z pięcioma orłami, obecnym herbem kraju związkowego Dolnej Austrii.
Skarbiec Cesarskie z insygniami władzy i pamiątkami władzy cesarskiej
Na Dziedzińcu Szwajcarskim znajduje się wejście do Skarbca Cesarskiego, który posiada niezwykle cenną kolekcję wspaniałych przedmiotów związanych z władzą rodu Habsburgów. Dwa najbardziej znane eksponaty to:
- Korona Świętego Cesarstwa Rzymskiego zamówiona przez Rudolfa II i ukończona w 1602 roku. Jest bogato zdobiona rubinami i perłami, a na jej bokach umieszczono złote reliefy. Z czasem została ona oficjalną koroną Cesarstwa Austriackiego. W muzeum korona prezentowana jest wraz z insygniami władzy, które zostały wykonane około 10 lat później.
- Średniowieczna Korona Świętego Cesarstwa Rzymskiego o nietypowej ośmiobocznej formie, wraz z insygniami władzy, to jedyny zachowany zestaw regaliów królewskich z epoki średniowiecza. Co ciekawe, zdobiące ją klejnoty pochodzą z różnych okresów – od VIII do XVI wieku. Sama korona powstała jednak prawdopodobnie w drugiej połowie X wieku, dlatego mimo legend nigdy nie należała do Karola Wielkiego. Oprócz korony zachowały się: miecz, berło oraz jabłko królewskie.


Oprócz nich na odwiedzających czeka jeszcze wiele unikatowych artefaktów, do których zaliczają się:
- Korona Stefana Bocskaya, przywódcy antyhabsburskiego powstania na Węgrzech, która została wykonana przez złotników z Imperium Osmańskiego. Jej forma przypomina mitry – nakrycia głowy używane przez wyższych duchownych w Kościołach wschodnich.
- Sakiewka św. Szczepana, przepiękny relikwiarz i unikatowy przykład sztuki karolińskiej z IX wieku. Jest ona prezentowana wraz z dwoma innymi obiektami, które według legendy znaleziono w grobie Karola Wielkiego.
- Jeden z największych szmaragdów na świecie o wadze 2860 karatów.
- Płaszcz koronacyjny Habsburgów z XII wieku wykonany z haftowanego złotem jedwabiu wraz z rękawiczkami.
- Najważniejsze relikwie cesarstwa - Święta Włócznia (uznawana zarówno za włócznię cesarza Konstantyna jak i włócznię Longina, który przebił nią Chrystusa) oraz fragment Krzyża Świętego. Pomiędzy nimi stoi imponujący krzyż cesarski.
- Płaszcze ceremonialne – tabardy heroldów i innych urzędników, a także płaszcze koronacyjne Habsburgów oraz inne ceremonialne stroje.
- Dwa złote zestawy do chrztu z XVI i XVII wieku, składające się z dzbanka oraz misy. Używano ich podczas chrztów nowych członków rodu.
- Kołyska syna Napoleona - prezent, który symbolizował jego przeznaczenie do roli przyszłego cesarza.
- Misa z agatu z Konstantynopola, którą przez pewien czas uważano za Świętego Graala (podobnie jak misa przechowywana w Genui).
- Kieł narwala, uznawany w przeszłości za "róg jednorożca", który cesarz Ferdynand otrzymał od Zygmunta II Augusta - króla Polski.
- Rozległa kolekcja sakralna, obejmująca wspaniałe relikwiarze i przedmioty liturgiczne.
Pamiętajcie, że to tylko wybrane eksponaty – kolekcja skarbca jest jeszcze bogatsza!


Łącznie do obejrzenia jest 16 pomieszczeń. W każdym znajduje się przynajmniej jedna tablica informacyjna, która przybliża różne aspekty władzy, historii lub opisuje najcenniejsze eksponaty. Dla nas praktycznie każda z sal była ciekawa, choć ostatnie 3 pomieszczenia, poświęcone Burgundii, minęliśmy dość szybko.
Trudno jednoznacznie podpowiedzieć, ile czasu warto zarezerwować na zwiedzanie. Ponieważ w skarbcu przechowywane są jedynie najbardziej wartościowe eksponaty, to - poza wystawami sakralnymi - w każdej sali znajduje się maksymalnie kilka obiektów. Z drugiej strony, niektóre z nich można podziwiać naprawdę długo. Faktem jednak jest, że wiele osób zwiedza skarbiec w 45 minut, ale my - jako miłośnicy tego typu obiektów - spędziliśmy na miejscu 90 minut.
Bilet wstępu kosztuje 16€. Dzieci i młodzież poniżej 19. roku życia wchodzi bezpłatnie. Na miejscu możemy wypożyczyć dodatkowo przewodnik audio w cenie 5€.
Kaplica Imperialna – gotycka perła Hofburga i dom Chóru Chłopięcego
Kaplica Imperialna (Hofburgkapelle) to ukryta wśród budynków Hofburga gotycka świątynia, której historia sięga XIII wieku. Przez wieki była miejscem prywatnych nabożeństw rodziny cesarskiej, a dziś przyciąga melomanów z całego świata i jest jednym z ostatnich reliktów pierwotnej średniowiecznej rezydencji.
To właśnie tutaj, w każdą niedzielę od połowy września do końca czerwca, podczas mszy świętej można usłyszeć słynny Wiedeński Chór Chłopięcy (Wiener Sängerknaben), który zachwyca swoim śpiewem już od XV wieku (założył go cesarz Maksymilian I)! Ich występy podczas mszy stanowią niezapomniane doświadczenie, łączące muzykę sakralną, historię i niezwykłą akustykę tego miejsca.
Kaplica, choć niewielka, skrywa w sobie gotyckie sklepienia i późniejsze zdobienia barokowe. Wchodząc do środka możemy poczuć jak Habsburgowie, którzy modlili się w jej murach.
Do kaplicy prowadzą schody znajdujące się przy wejściu do Skarbca. Zwiedzanie możliwe jest kilka razy w tygodniu w ograniczonych godzinach - wstęp jest bezpłatny. Aktualne dni i godziny otwarcia najlepiej sprawdzić na oficjalnej stronie
Występy w niedzielę są biletowane. Rezerwacji najlepiej dokonać na oficjalnej stronie.
Albertina - wspaniałe apartamenty oraz galeria sztuki
Dla wielu czytelników zaskoczeniem może być fakt, że integralną częścią Hofburga jest również słynny Pałac Albertina. Choć jest on znacznie oddalony od rdzenia pałacu, to jest z nim połączony korytarzami oraz przejściami.
Co bardzo nietypowe, pałac powstał na szczycie 11-metrowego bastionu augustiańskiego, będącego elementem renesansowych fortyfikacji Wiednia. Początkowo mieściły się tu biura dworskie, lecz w 1794 roku budynek został przekazany Marii Krystynie, ulubionej córce cesarzowej Marii Teresy.

Maria Krystyna wyszła za mąż za Alberta Kazimierza Sasko-Cieszyńskiego – syna polskiego króla Augusta III i Marii Józefy Habsburżanki. Był on nie tylko utalentowanym dowódcą, ale także prawdziwym mecenasem sztuki, który zapisał się w historii jako twórca kolekcji dającej początek Albertinie – jednej z najważniejszych galerii sztuki w Wiedniu mieszczącej się właśnie w tym pałacu.


Główna kolekcja stała Albertiny nosi nazwę "Od Moneta do Picassa" i prezentuje największe dzieła sztuki modernizmu, w tym prace takich artystów jak Monet, Picasso, Klimt, Matisse, Kokoschka czy Kandinsky.
W kontekście naszego przewodnika ważniejsze jest jednak to, że na pierwszym piętrze możemy odwiedzić oficjalne apartamenty Habsburgów, zajmowane od 1794 do 1918 roku przez najważniejszych dowódców cesarstwa. Napiszemy wprost - dzięki swojej różnorodności zrobiły one na nas większe wrażenie niż apartamenty cesarskie w Muzeum Sisi.
Do najpiękniejszych miejsc wewnątrz należy barokowa sala balowa, zwana "Halą Muz" - ozdobiona marmurem, o długości 19 metrów i wysokości o połowę mniejszej. Wzdłuż jej ścian stoją rzeźby muz, uznawane za jeden z najlepszych przykładów wiedeńskiego klasycyzmu. Oprócz nich na szczególną uwagę zasługują: Złoty Gabinet, sala recepcyjna z obrazem przedstawiającym marszałka polowego Karola po jego zwycięstwie nad Napoleonem, sala audiencyjna oraz pięknie zdobione pomieszczenie w stylu rokoko. Apartamenty były zmieniane przez różnych właścicieli w XIX wieku, co wpłynęło na ich różnorodność.

W apartamentach wystawiane sa również najważniejsze szkice i akwarele z kolekcji muzeum, autorstwa m.in. Rafaela Santiego, Petera Rubensa i Albrechta Dürera. Są to jednak w większości faksymile, czyli dokładne kopie stworzone w celu ochrony oryginałów. Kopią jest również słynny "Młody Zając" (Feldhase) Dürera.
Na spokojne zapoznanie się z kolekcją "Od Moneta do Picassa" potrzeba pomiędzy 60 a 75 minut. Między 30 a 45 minut spędzimy w apartamentach reprezentacyjnych. W zależności od tematu wystaw czasowych, obejrzenie ich wszystkich może zająć nam do 60-90 minut.
Sporą zaletą apartamentów Albertiny jest fakt, że możemy chodzić po nich swobodnie i nie jesteśmy oddzieleni od połowy pomieszczenia taśmą. Zwiedzając poznajemy historię pałacu oraz losy Alberta i Marii Krystyny, a także Karola I.
Hiszpańska Dworska Szkoła Jazdy
Hiszpańska Dworska Szkoła Jazdy (Spanische Hofreitschule) to jedna z najstarszych i najbardziej prestiżowych szkół jeździeckich na świecie. Jej historia sięga XVI wieku, kiedy to cesarz Maksymilian II sprowadził do Austrii z Hiszpanii eleganckie konie lipicańskie (lipicany) – stąd nazwa instytucji. Co ciekawe, konie te rodzą się ciemne, a dopiero z wiekiem ich sierść jaśnieje.
Dziś słynne białe ogiery zachwycają widzów podczas widowiskowych pokazów klasycznej szkoły jazdy (kultywowanej tylko w Hofburgu), w trakcie których prezentują niemal baletowe figury, takie jak lewada, kapriola czy krupada – ruchy wymagające lat treningu i niezwykłej precyzji. Co dodaje całości dodatkowego kolorytu to fakt, że jeźdźcy występują w tradycyjnych strojach z XVIII wieku.
Wnętrze barokowej krytej ujeżdżalni zaprojektowanej przez Josepha Emanuela Fischera von Erlacha, swoją drogą prawdopodobnie najpiękniejszej hali jeździeckiej na świecie, jest równie zachwycające jak same pokazy. Budowla powstała za rządów Karola VI w latach 1729 - 1735.
Istnieją dwie możliwości zobaczenia koni w akcji - podczas oficjalnego występu mistrzowskiego (trwającego 45 lub 70 minut) lub w trakcie porannego treningu (60 minut). Poranny trening jest tańszy, ale w jego trakcie konie są oszczędzane i nie zobaczycie najbardziej efektownych skoków. Niestety, w obu przypadkach obowiązuje zakaz wykonywania zdjęć (przynajmniej tak było jeszcze podczas naszej ostatniej wizyty w 2025 roku), a w przedstawieniach nie mogą brać udziału dzieci poniżej 3. roku życia. Kalendarz imprez znajdziecie na oficjalnej stronie.
Ponadto organizowane są wycieczki z przewodnikiem po kompleksie. W ich trakcie nie zobaczycie raczej koni w ruchu, ale zajrzycie zarówno do stajni, jak i do zimowej szkoły jazdy oraz letniej szkoły jazdy. Oprócz tego dowiecie się wszystkiego co najważniejsze o treningu, historii obiektu oraz jeźdźcach. Aktualne dni i godziny zwiedzania znajdziecie na podanej wyżej oficjalnej stronie.
Wejście do Hiszpańskiej Dworskiej Szkoły Jazdy znajduje się wewnątrz bramy św. Michała.
Wielka Sala w Bibliotece Narodowej
Barokowa Wielka Sala (niem. Prunksaal) Austriackiej Biblioteki Narodowej (niem. Österreichische Nationalbibliothek) stanowi jedną z najwspanialszych atrakcji Hofburga. Dawniej pełniła ona funkcję biblioteki dworskiej Habsburgów, a dziś zachwyca odwiedzających jako jedna z najpiękniejszych bibliotek świata.

Fundatorem biblioteki był cesarz Karol VI. Wzniesiono ją w latach 1723-1726, a kilka lat dłużej trwało pokrywanie sklepienia freskami, za co odpowiadał nadworny malarz Daniel Gran. Wielka Sala ma aż 77,7 m długości, jest wysoka na 19,6 m i osiąga do 14,2 m szerokości. Aby uświadomić sobie jej wymiary wystarczy wspomnieć, że zajmuje ona całą szerokość sporego placu Józefa (Josefsplatz), gdzie znajduje się wejście.

Sala składa się z dwóch skrzydeł oddzielonych od siebie owalnym obszarem w samym centrum, którego sufit został pokryty freskiem przedstawiającym apoteozę Karola VI. W samym środku centralnej sali stanęła rzeźba cesarza jako Herkulesa Musarum o nadnaturalnych rozmiarach.



W centrum pomieszczenia, w każdym z rogów, ustawiono cztery wspaniałe globusy Vincenzo Coronelliego, a w całej Wielkiej Sali zobaczymy 16 posągów austriackich i hiszpańskich Habsburgów - w tym księcia Juana de Austria, bohatera bitwy pod Lepanto. Niektórzy przedstawiciele rodu wyróżniają się oczywiście charakterystyczną "wargą habsburską".

Na regałach, zajmujących dwa poziomy, i w pomieszczeniach bezpośrednio za nimi przechowywanych jest nawet 200 000 książek datowanych od 1501 do 1850 roku. Wśród nich znajduje się kilkanaście tysięcy ksiąg zgromadzonych przez księcia Eugeniusza Sabaudzkiego, które umieszczono w owalnym centrum. Niektóre z książek z kolekcji zostały zaprezentowane w gablotach z otwartymi stronicami.

Na spokojne zwiedzenie Wielkiej Sali (niem. Prunksaal) potrzeba około 20-25 minut (czasami dłużej, jeśli w środku organizowana jest wystawa czasowa, która Was zainteresuje).
Bilet wstępu jest niestety dość drogi i kosztuje 11€. Jeśli nie chcecie kupować wejściówki, możecie spróbować wejść schodami na ostatnie piętro i zajrzeć do środka przez uchylone drzwi. Nie mamy pewności, że ochrona Was nie zablokuje po drodze, ale bilety skanuje się dopiero przy drzwiach prowadzących do Wielkiej Sali.
Wejście do Wielkiej Sali znajduje się przy placu Josefsplatz, kawałek od głównego wejścia.


Kościół Augustianów – cesarska świątynia
Niepozorna gotycka fasada kościoła Augustianów (Augustinerkirche) z 1327 roku skrywa jedno z najważniejszych miejsc kultu Habsburgów. Przez ponad 600 lat odbywały się tu śluby cesarskie, w tym m.in. Marii Teresy, Franciszka Józefa i Sisi.
W bocznej kaplicy znajduje się Krypta Serc (Herzgruft), gdzie w srebrnych urnach spoczywają serca 54 członków dynastii Habsburgów, zgodnie z dawnym zwyczajem oddzielania ciała, serca i wnętrzności podczas pochówku władców. Nie jest ona jednak udostępniana do zwiedzania.

Prawdziwą perłą świątyni jest cenotaf (symboliczny grobowiec) Marii Krystyny, arcydzieło Antonio Canovy, uważane za jedno z najpiękniejszych dzieł klasycyzmu. Artysta pracował nad nim kilka lat na zamówienie małżonka, wspomnianego przy Albertinie księcia Alberta. Marmurowa rzeźba przedstawia postacie znikające w cieniu piramidy – niezwykle wzruszającą alegorię śmierci i pamięci.
Wejście do kościoła znajduje się w lewej części placu Josefsplatz. Wstęp jest bezpłatny.
Dziś Kościół Augustianów to nie tylko miejsce modlitwy, ale też muzyczna perła Wiednia – w każdą niedzielę można tu usłyszeć wspaniałą oprawę mszy z muzyką największych wiedeńskich kompozytorów. Jest ona oczywiście prowadzona w języku niemieckim i trwa około 75 minut.
Heldenplatz - plac Bohaterów
Przed Nowym Zamkiem (Neue Burg) rozciąga się rozległy plac, znany z dwóch pomników konnych symbolizujących wielkie zwycięstwa militarne Austrii. Przedstawiają one księcia Eugeniusza Sabaudzkiego (bohatera walk z Turkami oraz dowódcy podczas wojen o sukcesję hiszpańską) oraz arcyksięcia Karola Ludwika Habsburga, który jako pierwszy w historii pokonał Napoleona w bitwie pod Aspern-Essling (kolejne starcie nie poszło już jednak po jego myśli).

Heldenplatz zajmuje sporawy obszar - jedną jego część zajmuje parking, a drugą trawnik. Nie każdy jednak wie, że cesarz Franciszek Józef I pragnął wznieść tu "Forum Cesarskie" z zabudowaniami mającymi podkreślić potęgę rodu Habsburgów. To ambitne przedsięwzięcie pozostało jednak wyłącznie w sferze marzeń cesarza - a szkoda, bo za jego projekt odpowiadał Gottfried Semper, wybitny XIX-wieczny architekt. Upadek monarchii w 1918 roku zakończył prace, pozostawiając Heldenplatz w obecnym kształcie. To, czego nie udało się wznieść, to bliźniacze skrzydło do Nowego Zamku po przeciwnej stronie, a także dwa łuki triumfalne mające połączyć Hofburg z gmachami Muzeum Historii Naturalnej oraz Muzeum Historii Sztuki.
Nowy Zamek - Zbrojownia, Weltmuseum (Muzeum Świata) oraz Kolekcja Historycznych Instrumentów Muzycznych
W zachodnim skrzydle Nowego Zamku mieści się kompleks kilku muzeów nazwany Neue Hofburg, który zwiedzamy na jednym bilecie. Na drugim poziomie znajduje się Muzeum Świata, a na trzecim cesarska Zbrojownia (Hofjagd- und Rüstkammer) oraz Kolekcja Historycznych Instrumentów Muzycznych. Wszystko to łączy wspaniały wewnętrzny dziedziniec.

Muzeum Świata (Weltmuseum Wien) to miejsce, które przybliża różne kultury i opowiada historię odkryć geograficznych, ze szczególnym uwzględnieniem okresu kolonialnego i jego wpływu na świat. Musimy przyznać, że różnorodność wystaw pozytywnie nas zaskoczyła. Oprócz słynnego "Pióropusza Montezumy" muzeum prezentuje także świadectwo pasji kolekcjonerstwa Habsburgów oraz eksponaty ukazujące życie codzienne ludzi w różnych zakątkach świata. Wystawa w Weltmuseum posiada opisy w języku angielskim.

Zbrojownia Cesarska zajmuje około dziesięciu sal, prezentując niemal cztery tysiące eksponatów. Wśród nich znajdują się zbroje i broń należące do cesarzy, pełne zbroje rycerskie i paradne, zbroje dla koni, miecze, broń biała, tarcze, kusze oraz broń palna.

Część kolekcji obejmuje także uzbrojenie spoza Europy, w tym zbroję samuraja oraz strój arabskiego wojownika. Większość eksponatów to prawdziwe arcydzieła sztuki płatnerskiej, zdobione złotem, grawerunkami i misterną ornamentyką. Na nas największe wrażenie zrobiły tarcza z Meduzą i hełm należący do Karola V – oba wykonane z niezwykłą precyzją. Wśród eksponatów wypatrzyliśmy również zbroję wykonaną na ślub Albrechta Hohenzollerna.

Ostatnia część ekspozycji to kolekcja historycznych instrumentów muzycznych. Została podzielona na okresy powiązane z wybitnymi kompozytorami i prezentuje instrumenty z ich epoki. Możemy zobaczyć m.in. fortepiany Franza Liszta i Sigismunda Thalberga.

Placówka szczyci się posiadaniem jednej z największych na świecie kolekcji barokowych i renesansowych instrumentów muzycznych - o niektórych nawet nie mieliśmy pojęcia, że istnieją!
Bilet wstępu kosztuje 16€ i pozwala na odwiedzenie wszystkich trzech wystaw. Dzieci i młodzież poniżej 19. roku życia wchodzi bezpłatnie.
Na spokojne zwiedzenie wszystkich wystaw potrzeba ponad 2 godziny. Obejrzenie całej Zbrojowni i kolekcji instrumentów muzycznych zajmie po około 30-40 minut. Na zapoznanie się z wystawą etnograficzną w Muzeum Świata trzeba przynajmniej godziny, choć sugerujemy raczej 75-90 minut.
Zewnętrzna Brama Zamkowa
Äußeres Burgtor, czyli Zewnętrzna Brama Zamkowa, to potężna neoklasycystyczna konstrukcja stojąca między placem Heldenplatz a placem Marii Teresy (gdzie znajdują się dwa słynne wiedeńskie muzea).
Monumentalna fasada z pięcioma arkadami jest bardziej łukiem triumfalnym niż bramą w praktycznym rozumieniu tego słowa, a jej forma miała symbolizować siłę monarchii i jej niezłomność po zwycięstwie nad Napoleonem. Brama została przebudowana niedługo po I wojnie światowej, aby uhonorować austriackich żołnierzy poległych w tym konflikcie.
Brama jest również jednym z głównych wejść na teren Hofburga, przez które przechodzi się idąc od strony Ringstraße.

Burggarten - ogród pałacowy z palmiarnią
Burggarten to malowniczy park przylegający do Hofburga, który pierwotnie był cesarskim ogrodem prywatnym, dostępnym wyłącznie dla Habsburgów. Stworzony na początku XIX wieku w stylu angielskiego ogrodu krajobrazowego, stanowi dziś idealne miejsce na krótki odpoczynek, wśród wspaniałej architektury.

Wśród jego atrakcji znajduje się słynny pomnik Mozarta, a także dawna Palmiarnia (Palmenhaus), w której mieści się stylowa kawiarnia i egzotyczna motylarnia (SchmetterlingHaus).
Ogród nie należy do największych, dlatego w sezonie bywa przepełniony. Jego zaletą jest jednak możliwość wejścia na trawę, co sprzyja piknikowaniu. Nie każdy wie, że w północno-wschodnim rogu założenia znajdziemy przejście na Dziedziniec Szwajcarski.


Muzeum Papirusów
W Nowym Zamku, bezpośrednio za pomnikiem Eugeniusza Sabaudzkiego, znajdziecie wejście do kolejnej placówki kulturalnej - kolekcji papirusów Austriackiej Biblioteki Narodowej.
Jest to jedno z najmniej odwiedzanych muzeów w Wiedniu, które oferuje jednak unikatowe spojrzenie na historię piśmiennictwa w Egipcie (i nie tylko) od czasów starożytnych po średniowiecze. Wśród unikatowych skarbów można tu zobaczyć między innymi antyczne wersje epopei Homera, papirusy z tekstami i ilustracjami, cztery portrety mumii, średniowieczną kopię mapy "Tabula Peutingeriana" oraz wspaniałą "Księgę Umarłych" – długi tekst pogrzebowy.

Łącznie dla odwiedzających przygotowane 12 unikalnych wystaw - idealnych dla każdego, kto interesuje się historią i szuka czegoś nietypowego. Nieco więcej o kolekcji napisaliśmy w naszym przewodniku opisującym muzea w Wiedniu.
W muzeum możemy spokojnie spędzić między 45 a 60 minut.
Muzeum Papirusów mieści się w Nowym Zamku (Neue Burg), tam gdzie biblioteka. Po zakupie, a następnie zeskanowaniu biletu powinniśmy skręcić w lewo i dojść do schodów, którymi dotrzemy w dół do muzeum.
Bilet wstępu kosztuje 6€. Osoby do 19. roku życia wchodzą bezpłatnie.