Eger - atrakcje, zwiedzanie, zabytki. Co warto zobaczyć?

Eger to niezwykle popularne wśród polskich turystów miasto, które odegrało w historii Węgier znaczącą rolę - w 1552 roku jego obrońcy skutecznie odparli natarcie potężnej tureckiej armii. Okoliczne winnice i baseny termalne sprawiają, że co roku ściąga tutaj wielu zwiedzających. Wśród miast położonych na północy kraju niewiele jest takich, które mogą równać się z nim pod względem liczby atrakcji oraz zabytków.

W naszym artykule opisujemy zarówno największe atrakcje Egeru, jak i mniej znane zabytki i ciekawe miejsca. Na końcu znajdziecie krótkie wprowadzenie historyczne.

Artykuł jest częścią naszego przewodnika po największych atrakcjach Węgier.

Jak zwiedzać Eger?

Nie powinniśmy mieć większych problemów z trafieniem do tego pięknego miasta. Posiada ono liczne połączenia autobusowe i kolejowe z Budapesztem (zarówno bezpośrednie jak i z przesiadkami).

Na zwiedzanie Egeru warto zaplanować przynajmniej jeden cały dzień. Miasteczko jest niewielkie i wszędzie szybko dostaniemy się pieszo, więc będziemy mieć wystarczająco czasu na zobaczenie najciekawszych zabytków oraz skorzystanie z oferty kulturalnej i kulinarnej. Dla turystów preferujących nieśpieszne odkrywanie nowych miast Eger może być świetną propozycją na weekend - my zostaliśmy w nim nieco dłużej i nie żałujemy.

Co warto zobaczyć w Egerze? Największe atrakcje oraz zabytki

Zamek w Egerze i jego kazamaty

Monumentalne mury kryją kazamaty, resztki katedry, gotycki pałac biskupi (jedyny zachowany budynek pamiętający XVI wiek) i niewielkie muzeum. Spacer po częściowo zrekonstruowanym zamku pozwala wyobrazić sobie jak wyglądało krwawe oblężenie z 1552 roku (więcej napisaliśmy o nim w części poświęconej historii miasta). Szczególne wrażenie robi olbrzymia brama przez którą wchodzi się na teren twierdzy.

Zamek w Egerze jest też świetnym punktem widokowym, oferującym piękne widoki na miasto i okolicę.

Bazylika archikatedralna

Najważniejszy kościół w Egerze nosi wezwanie św. Jana Apostoła, Michała Archanioła i Niepokalanego Poczęcia NMP. Zbudowana została w XIX wieku w stylu klasycystycznym i wyróżnia się monumentalną kopułą zawieszoną na 40 metrach wysokości. Wchodząc do świątyni zwróćcie uwagę na monumentalne posągi świętych (Piotr, Paweł, Stefan i Władysław - dwaj ostatni to węgierscy królowie). Wyszły one spod ręki sprowadzonego z Wenecji artysty Marco Casagrande.

Plac Dobó - serce miasta

Nasze zwiedzanie Egeru możemy rozpocząć od postawienia stopy na placu Dobó. Swoją nazwę zawdzięcza on dowódcy zamku Istvánowi Dobó, który w 1552 roku przetrwał trwające 39 dni oblężenie tureckie.

Na środku placu odsłonięto pomnik dedykowany węgierskiemu bohaterowi narodowemu, na którym przedstawiony został z mieczem w dłoni skierowanym ku niebu. Towarzyszą mu rycerz oraz kobieta rzucająca kamieniem w najeźdźcę.

Przy placu zobaczymy kilka ciekawych zabytków - w tym ratusz miejski oraz kościół Minorytów.

Kościół Minorytów

Świątynia dedykowana św. Antoniemu Padewskiemu należy do najwspanialszych barokowych realizacji w tej części Węgier. I właściwie trudno się temu dziwić mając wiedzę, że za jej projekt odpowiadał architekt wiedeńskim biskupów, uważany za najwybitniejszego przedstawiciela czeskiego baroku Kilian Ignaz Dientzenhofer (spacerując po Pradze nietrudno natrafić na wspaniałe dzieła jego autorstwa jak chociażby kościół św. Mikołaja na Małej Stranie).

Pałac Arcybiskupa (Érseki Palota)

Budowa obecnego Pałacu Arcybiskupa rozpoczęła się w XVI wieku z inicjatywy biskupa Gábor Erdődy. Nowy okazały gmach zastąpił dawną rezydencję, która mieściła się na terenie zamku. Obecnie w barokowym pałacu mieści się muzeum prezentujące kolekcję należącą niegdyś do biskupów - w tym wspaniałe relikwiarze. Dodatkowym smaczkiem są odrestaurowane wnętrzna.

Minaret - osmański ślad oraz punkt widokowy

To najdalej wysunięty na północ minaret jaki zbudowali Turcy podczas swoich podbojów. Po zdobyciu miasta przez wojska habsburskie na szczycie wieży umieszczono krzyż.

Wieża wzniesionej pod koniec XVI wieku budowli osiąga wysokość około 40 m, a zainstalowany na niej balkon znajduje się na wysokości 26 m.

Zdjęcia od lewej: 1. Bazylika w Egerze; 2. Minaret w Egerze.

Ruiny tureckiej łaźni parowej Valide Szultána

W bliskiej okolicy zamku odnajdziemy kolejny ślad bytności tureckiej na tych terenach. To ruiny wzniesionych pod koniec XVI stulecia łaźni tureckiej nazywanej Valide Szultána (pol. Matka Sułtana). Co prawda do dziś z tego niegdyś wspaniałego kompleksu przetrwały zaledwie fragmenty ścian, ale pozwalają one cofnąć się w myślach do dawnych czasów. Warto tam zajrzeć - tym bardziej, że wstęp jest bezpłatny.

Spacer po barokowej starówce

Większość budowli na tutejszej starówce pochodzi z XVIII wieku, kiedy miasto pod władzą biskupów rozwijało się niezwykle szybko. Część z najciekawszych zabytków opisaliśmy w oddzielnych punktach, ale warto samemu pokręcić się po najstarszej części miasta i poszukać innych interesujących budowli.

Do wzniesionych w tamtych czasie budynków należą chociażby reprezentacyjne pałace - Pałac Prałatów i Pałac Kapituły. Na miejscu dawnego meczetu wybudowano kościół i klasztor franciszkanów, który możemy oglądać do dziś.

Líceum (Lyceum)

Dawna szkoła założona przez biskupów znajduje się w okolicach bazyliki, pełniąc obecnie funkcję uniwersytetu. Jej barokowy gmach ufundowany przez biskupa Károla Eszterházego w drugiej połowie XVIII wieku na myśl przywodzi wspaniałe arystokratyczne rezydencje i należy do najważniejszych zabytków architektonicznych miasta - a samo liceum stanowi jedną z najstarszych publicznych instytucji szkolnych na Węgrzech.

Obserwatorium - muzeum oraz kolejny punkt widokowy

Po obejrzeniu elewacji siedziby uniwersytetu możemy wybrać się do zabytkowego wieży obserwatorium przekształconej w muzeum astronomiczne (Csillagvizsgáló és Tudományos Élményközpont). Do atrakcji placówki należą: jeden z najstarszych w Europie mechanizmów Camera Obscura, punkt widokowy na wysokości około 44 m oraz oczywiście liczne przyrządy wykorzystywane do obserwacji nieba. Dodatkowo w środku czekać na nas będzie wystawa poświęcona prawom fizyki, która do gustu może przypaść zwłaszcza młodszym odwiedzającym.

Biblioteka diecezjalna - barokowa perła Egeru

Będąc w Egerze warto spróbować zwiedzić zachowaną bibliotekę diecezjalną. Ta barokowa perła miasta powstała pod koniec XVIII stulecia, a jej fundatorem był wspomniany już Károl Eszterházy.

W zbiorach biblioteki znajdują się dziesiątki tysięcy ksiąg, ale z perspektywy turysty najciekawsze są drewniane meble oraz zachowany w dobrym stanie fresk iluzjonistyczny przedstawiającym obrady soboru trydenckiego.

Érsekkert - największy park Egeru

Na południe od bazyliki znajduje się park Érsekkert określany czasem zielonymi płucami miasta. Dawniej teren ten leżał w gestii arcybiskupa, który organizował sobie tu polowania. W południowej części parku znajduje się plac zabaw - nam pozwolił na krótki odpoczynek pomiędzy zwiedzaniem atrakcji Egeru.

Łaźnie tureckie (Török fürdő)

W pobliżu wspomnianego w poprzednim punkcie parku znajduje się najpopularniejszy kompleks termalny w mieście. Co ciekawe, jego początki faktycznie sięgają czasów tureckich - budowa najstarszego budynku rozpoczęła się w 1610 roku. Na przestrzeni wieków wokół pierwotnego założenia powstawały kolejne zabudowania - obecnie znajduje się tu sześć basenów. Całkiem niedawno odrestaurowano zabytkową kopułę, którą pokrywa 200 000 pozłacanych płytek.

Szepasszony-volgy (Dolina Pięknej Pani)

W znajdującej się w pewnej odległości od centrum dolince dawniej umieszczano składy winne. Sprzyjały temu tufowe skały, w których łatwo było drążyć podziemne pomieszczenia, a ukryte w nich beczki otrzymywały idealne warunki do przechowywania. Dziś część z nich przerobiono na restauracje, ale niektóre nadal pełnią swoją pierwotną funkcję. Uwaga - wiele tutejszych lokali posiada menu w języku polskim!

Historia miasta w pigułce

Eger średniowieczny

Wprawdzie historia osadnictwa na tym terenie sięga aż do epoki kamienia, ale za początek współczesnego miasta przyjmuje się okres panowania króla Stefana I Świętego. Ten pierwszy chrześcijański władca Węgier założył w Egerze biskupstwo i kazał wznieść katedrę na Wzgórzu Zamkowym. Także w średniowieczu rozpoczęła się uprawa winorośli na tych obszarach. Historycy nie są do końca zgodni kto założył pierwsze winnice w Egerze. Wskazuje się na osadników z Walonii, którzy przybyli tu już w XI wieku lub na przybyszów z Włoch i Francji jakich sprowadzono dwa wieki później. Szybki rozwój miasta został przerwany przez najazd tatarski. Czambuły złupiły i spaliły Eger. Król Bela IV wyciągnął wnioski z tej klęski i zezwolił biskupom na wybudowania potężnej twierdzy. Miasto zaczęła się bardzo szybko rozwijać i wchłaniać coraz to nowe tereny. Na terenie ukończonej twierdzy powstał pałac biskupi - dziś najstarszy zachowany budynek Egeru.

Gwiazdy Egeru

Do najważniejszego wydarzenia w historii miasta doszło w 1552 roku. Po klęsce pod Mohaczem obszar Węgier został podzielony pomiędzy Turków i Habsurgów. Jednak Imperium Osmańskie nie zrezygnowało z marzeń od podbiciu całego kraju. Na teren północnych Węgier spadła potężna armia turecka. XIX-wieczni historycy określili jej wielkość na 150-200 tysięcy ludzi. Dziś mówi się, że regularnych żołnierzy tureckich było około 50 tysięcy (plus kilkadziesiąt tysięcy cywilów w taborach). Mimo rozpaczliwych prób zorganizowania skutecznej obrony, dowódca twierdzy István Dobó, miał do dyspozycji jedynie 2300 ludzi. Trwające 39 dni oblężenie przeszło do historii i stało się fundamentem wielu legend. Mówiono, że wśród Turków rozpowszechniła się legenda jakoby obrońcy pili byczą krew dodającą im sił. W rzeczywistości chodziło o wino bikavér (co znaczy bycza krew), którego zapasy znajdowały się w zamkowych piwnicach. Wobec poważnych strat wśród Węgrów na mury musiały wyjść egerskie kobiety co dodatkowo przeraziło Turków. Dodatkowo w twierdzy przebywał Gergely Bornemissza - artylerzysta i wynalazca. Według późniejszych opowieści miał on stworzyć śmiercionośną broń z koła młyńskiego wypełnionego prochem i substancjami łatwopalnymi. Mechanizm toczył się przez linie wroga wyrzucając z siebie wybuchające ładunki. Z powodu ciężkich strat, braków w zaopatrzeniu i pogorszenia pogody Turcy zostali zmuszeni do zwinięcia oblężenia. Obrońcy triumfowali.

Dalsze dzieje

Niedługo mieszkańcy miasta cieszyli się wolnością. Podczas tureckiej wyprawy z 1596 broniące fortecy wojska zaciężne poddały zamek. Rozpoczął się okres wieloletniej niewoli. Okupanci nie dbali o rozwój Egeru - miasto wyraźnie podupadło. Trzeba jednak przyznać, że właśnie w tym okresie w łaźniach tureckich zaczęto wykorzystywać wody termalne, co w późniejszych wiekach przyczyniło się do rozwoju turystyki w regionie.

Na okres prosperity Eger musiał poczekać do drugiej połowy XVII wieku. Miasto dostało się pod panowanie Habsburgów, którzy oddali je w zarząd biskupi. Kościelni hierarchowie podnieśli zniszczone dzielnice z ruin. Powstały wtedy liczne budowle wznoszone w stylu barokowym: między innymi bazylikę i szkołę ze świetnie wyposażoną biblioteką i obserwatorium astronomicznym. Ich marzeniem było uzyskać dla szkoły rangę uniwersytetu, ale pomysł ten nie zyskał poparcia cesarza. Na początku XIX wieku miasto zyskało rangę archidiecezji.

W czasie Wiosny Ludów w okolicy doszło do bitwy pod pod Kápolną - wobec niesubordynacji węgierskich dowódców porażkę poniósł w niej polski generał - Henryk Dembiński. W roku 1854 Eger został odebrany władzom kościelnym.

Wiek XX to, mimo zniszczeń i strat spowodowanych wojnami, okres rozwoju turystyki. W latach powojennych podobnie jak w Székesfehérvár władze komunistyczne rozpoczęły budowę wielu fabryk i zakładów pracy. Uznano bowiem, że klerykalna wizerunek miasta powinien zostać zastąpiony robotniczym.

Eger w literaturze

Zwycięskie walki z Turkami znalazły swoje odbicie w węgierskiej literaturze. Już w XVI wieku poeta Sebastian Tinódi Lutnista napisał na ten temat dwa utwory: "Pieśń o obronie zamku w Egerze" i "Historię Egeru". Jednak oblężenie rozsławił w XIX wieku Géza Gárdonyi w swojej powieści "Gwiazdy Egeru". Bywa ona często porównywana do dzieł Henryka Sienkiewicza. W 1968 roku książka doczekała się ekranizacji. W mieście urodził się pisarz Sándor Bródy, autor przetłumaczonej na język polski książki "Uczniowie z Eger".