Azulejo - magia ceramicznych płytek w Lizbonie

Wśród osób, które nie miały jeszcze okazji odwiedzić Portugalii, pierwszym skojarzeniem z tym krajem będą zazwyczaj plaże nad oceanem, skaliste wybrzeże i kuchnia oparta na owocach morza. Wystarczy jednak pojechać do Lizbony (lub Porto), żeby na pierwszy plan wysunęły się słynne ceramiczne płytki azulejo, które ozdabiają wnętrza oraz fasady licznych tutejszych budynków.

Spacerując po portugalskiej stolicy spotkamy je nad wyraz często. Jeśli wciąż będzie nam mało, to wystarczy wybrać się do muzeum azulejo, gdzie wspaniałe dekoracje nas pochłoną.

A czym tak naprawdę są azulejos?

Azulejo to cienkie ceramiczne płytki (kafelki). Najczęściej nie korzystano z nich pojedynczo, a wykorzystywano je do tworzenia mozaik składających się z wielu (setek lub nawet tysięcy!) elementów. Niegdyś wzory z płytek pokrywały całe ściany, podłogi oraz sufity. Wykorzystywano je zarówno w prywatnych mieszkaniach, jak i w pałacach, kościołach, klasztorach i ogrodach.

Płytki azulejos - ciekawostki

• Poza zwykłym ozdabianiem ścian służyły również jako materiał do tworzenia dzieł sztuki - nierzadko prace wykonane z pomocą płytek azulejo zastępowały obrazy w ołtarzach.
• Obrazy wykonane z kafelków przedstawiały często sceny historyczne i mitologiczne lub po prostu miejskie bądź wiejskie pejzaże. Prócz tego miały także postać ikonografii religijnej.
• Kafelki układane na budynkach były uważane za najlepszy sposób na odróżnienie się wyglądam od innych i udekorowanie swojego miejsca zamieszkania.

Pochodzenie nazwy azulejo

Są dwie teorie genezy nazwy azulejo. Pierwsza z nich zakłada, że pochodzi ona prawdopodobnie od arabskiego słowa azzelij (lub al zuleycha, al zuléija, al zulaiju, al zulaco), które oznacza mały gładki kamień. Druga z kolei przyjmuje, że azulejo wzięło się z języka hiszpańskiego i portugalskiego - a dokładniej ze słowa azul, które oznacza kolor niebieski. Przemawiać za tym może przede wszystkim to, że większość produkowanych kafelków w Portugalii była właśnie koloru niebieskiego.

Gdzie w Lizbonie zobaczy popularne płytki azulejos?

Dzisiaj w Portugalii płytki są dalej popularne w kulturze i sztuce, wśród młodych i starszych. Lizbona może pochwalić się nawet specjalnym muzeum kafelków.

Azulejo w Lizbonie - gdzie możemy je spotkać - kilka propozycji::

• w muzeum płytek - Museu Nacional do Azulejo,
• spacerując po historycznej dzielnicy Alfama,
• w Klasztorze św. Wincenta za Murami,
• na ulicach,
• na stacjach metra.

Museu Nacional do Azulejo (Muzeum płytek azulejo) i wspaniała panorama Lizbony

Museu Nacional do Azulejo to jedno z najciekawszych muzeów w mieście. Do najwspanialszych zabytków w muzeum należy Panorama Lizbony wykonana w 1738 roku o długość 36 metrów. Pozwala ona na obejrzenie stolicy Portugalii sprzed tragicznego trzęsienia ziemi z 1755 roku, podczas którego zniszczone zostało 80 procent całej zabudowy miasta.

Oprócz samych płytek interesujące jest także miejsce, w którym się znajduje, gdyż utworzono je w dawnym Klasztorze Madre Deus (Klasztor Matki Boskiej). Już sam zabytek zachwyca swoją architekturą, a na turystów czekają tu: wspaniałe zdobienia, krużganek i ołtarz zachwycają turystów.

Klasztor został wybudowany w 1509 roku, jednak w 1755 roku jego konstrukcja uległa zniszczeniu podczas wielkiego trzęsienia ziemi. Udało się zrekonstruować tą budowlę i obecnie znajduje się w nim muzeum azulejo. Znajdują się w nim wystawione do oglądania historyczne dzieła wykonane z kafelków a także nowe prace różnych artystów.

Klasztor św. Wincenta za Murami

Klasztor św. Wincenta za Murami (Mosteiro de São Vicente de Fora) to kompleks powstały w XVII wieku na terenie historycznej dzielnicy Alfama. Należy on do najlepszych miejsc do podziwiania kunsztu artystów tworzących prace z azulejos.

Ulice Lizbony

Trzeba mieć niewyobrażalnego pecha, żeby podczas spacerów po Lizbonie przynajmniej kilka razy nie natrafić na charakterystyczne płytki. Możemy je zaobserwować na każdym kroku, w kościołach, budynkach publicznych oraz prywatnych. Do najlepszych miejsc do szukania azulejos należy dzielnica Alfama.

Stacje metra

Metro to kolejne miejsce w Lizbonie, gdzie możemy spotkać dzieła sztuki wykonane z kafelków.

Niektóre ze stacji zostały ozdobione tematycznie w związku ze swoimi nazwami - np. stacja Jardim Zoologico, na której wysiadamy wybierając się do zoo w Lizbonie, jest udekorowana wykonanymi z płytek obrazami zwierząt.