Islandia - atrakcje, ciekawe miejsca, zabytki. Co warto zobaczyć na Islandii?

Majestatyczne wodospady, wulkany, powulkaniczne krajobrazy, gejzery, gorące źródła, budynki pokryte torfem - to atrakcje Islandii, które nierozłącznie kojarzą się z krainą lodu i ognia.

W naszym artykule podjęliśmy się próby zebrania największych atrakcji Islandii - zarówno przyrodniczych jak i historycznych. Nasz tekst ma charakter subiektywny i nie jest na pewno listą kompletną, ponieważ sami jeszcze nie wszędzie dotarliśmy. Nie znajdziecie w nim m.in. atrakcji zachodnich fiordów (Vestfirðir), których dotychczas nie udało nam się odwiedzić, ani interioru, czyli centrum kraju, który dostępny jest tylko w lecie i jedynie dla samochodów z napędem na cztery koła.

Miejsca opisane w naszym tekście staraliśmy się sortować względem ich położenia - zaczynamy od tych bliżej Rejkiawiku, następnie kierujemy się w dalsze rejony wyspy.

Największe atrakcje Islandii na mapie

Wiele z opisanych przez nas atrakcji Islandii znajduje się nieopodal Rejkiawiku, stolicy kraju i jedynej islandzkiej metropolii z prawdziwego zdarzenia, dzięki czemu możemy zobaczyć wiele wspaniałych miejsc nawet podczas krótkiego pobytu.

Zdecydowana większość atrakcji przyrodniczych jest darmowa, choć czasami płatne są parkingi. W naszych artykułach opisujących w sposób bardziej szczegółowy konkretne miejsca umieściliśmy informacje o dostępności miejsc postojowych.

W stolicy znajdziemy kilka większych muzeów, ale czym dalej wgłąb wyspy, tym o takie trudniej. Wśród zabytków wartych uwagi są przede wszystkim drewniane kościoły oraz domy pokryte dachem z torfu, z których część zamieniono na skanseny.

Poniżej znajdziecie mapę wszystkich opisanych w artykule miejsc, które podzieliliśmy na kategorię. Chcąc wyświetlić kategorię wystarczy kliknąć w ikonkę w lewym, górnym rogu. Nasze ulubione atrakcje oznaczyliśmy symbolem gwiazdki.

Rejkiawik: nowoczesna zabudowa, sztuka uliczna oraz kościół Hallgrímskirkja

Stolica kraju jest nowoczesną metropolia w europejskim stylu, której centrum słynie z charakterystycznej niskiej zabudowy. W mieście działa kilka większych muzeów, w których możemy spędzić czas w przypadku niesprzyjającej pogody.

Najbardziej charakterystycznym zabytkiem stolicy jest wysoki na 75 metrów kościół Hallgrímskirkja. Świątynia swoim unikalnym kształtem nawiązuje do bazaltowych kolumn, które zobaczymy w kilku miejscach Islandii. Nie każdy zdaje sobie sprawę, że na wieży kościoła znajduje się punkt widokowy, z którego rozpościera się widok na okolicę. Na górę wjedziemy windą.

Złoty Krąg: gejzery, wodospad Gullfoss oraz park narodowy Þingvellir

Złoty Krąg (ang. Golden Circle) to najpopularniejsza islandzka trasa turystyczna, którą w swojej ofercie mają prawdopodobnie wszystkie biura podróży działające w Rejkiawik. Dzięki stosunkowo niewielkiej odległości od stolicy (do około 150 km) wszystkie z najważniejszych atrakcji wchodzących w skład Złotego Kręgu zobaczymy w ciągu jednego dnia. Możemy je odwiedzić wypożyczonym samochodem lub biorąc udział w jednej z licznych wycieczek.

Trzy najpopularniejsze atrakcje Złotego Kręgu to:

• wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO park narodowy Þingvellir (Thingvellir), na terenie którego łączą się dwa kontynenty (a dokładniej stykają się dwie płyty tektoniczne), i gdzie znajduje się historyczne miejsce zgromadzeń islandzkiego parlamentu (Althing),
• majestatyczny wodospad Gullfoss,
• obszar geotermalny Haukadalur, na terenie którego znajdują się gejzery: strzelający na wysokość nawet 35 metrów Stokkur oraz uśpiony Geysir, od którego wywodzi się nazwa gejzer.

Oprócz tej trójki warto mieć na uwadze także kilka innych atrakcji:

• malowniczy Krater Kerið (Kerid) z jeziorkiem wulkanicznym (jedna z nielicznych płatnych atrakcji przyrodniczych w Islandii.
• dolinę gorących źródeł Reykjadalur,
• wodospad Faxafoss, który nie dorównuje co prawda Gullfossowi, ale dla części turystów może być wart odbicia na chwile z trasy,
• odkryte gorące źródła Gamla Laugin (nazywane Sekretną Laguną), będące pierwszym publicznym basenem na Islandii.

Co warto zobaczyć na Islandii? Półwysep Snaefellsnes z górą Kirkjufell oraz innymi atrakcjami

Leżący na zachodzie wyspy Półwysep Snaefellsnes należy do najciekawszych regionów kraj. Posiada on wszystko to, za co miliony turystów pokochały krainę lodu i ognia.

Zachodnią część półwyspu zajmuje Snæfellsjökull, najmniejszy z islandzkich parków narodowych, którego sercem jest lodowiec uformowany... wewnątrz krateru wulkanu. To właśnie pod tym lodowcem Juliusz Verne umieścił wejście prowadzące pod skorupę ziemską w swojej powieści Podróż do wnętrza Ziemi.

Snaefellsnes posiada tyle atrakcji, że w sezonie letnim możemy zwiedzać go od samego rana do późnego wieczora.

Wybranie atrakcje turystyczne półwyspu:

• góra Kirkjufell, którą dobrze znają fani serialu Gry o Tron (w sezonie siódmym "zagrała" punkt orientacyjny nazywany górą w kształcie grotu strzały),
• plaża Ytri Tunga, która zasłynęła jako jedno z ulubionych miejsc wylegiwania się fok,
• jaskinia lawowa Vatnshellir,
• bazaltowe klify Gerðuberg,
• czarna plaża Djúpalónssandur,
• Gatklettur i inne formacje skalne przy miasteczku Arnarstapi,
• czarny kościół Búðakirkja.

Więcej: Półwysep Snaefellsnes: atrakcje, jaskinia lawowa, plaże. Co warto zobaczyć?

Tunel lawowy Raufarhólshellir

Tunele lawowe należą do najciekawszych wytworów aktywności wulkanicznej. Wydobywająca się z wulkanu lawa szybciej zastyga na powierzchni, podczas gdy w tym samym czasie (i długo, długo później) jej płynny strumień wciąż płynie pod utwardzonym „sufitem”.

Po zakończeniu erupcji tunele opróżniają się, pozostawiając po sobie podziemne korytarze lub jaskinie. Niektóre z nich możemy nawet zwiedzić. Jedna z atrakcji tego typu oddalona jest o zaledwie 30 minut jazdy od Reykjavíku.

Tunel Raufarhólshellir możemy zwiedzać tylko podczas wycieczki z przewodnikiem, więc jest to atrakcja stosunkowo droga. Wydaje się nam jednak, że osoby zainteresowane jaskiniami powinny być zadowolone.

Zorza polarna - największe atrakcje Islandii w sezonie zimowym

Niewiele jest zjawisk budzących podziw tak wielki jak zorza polarna, którą możemy podziwiać na Islandii przez kilka miesięcy w roku. Mało powiedzieć, że wiele osób przybywa na wyspę tylko w celu jej zobaczenia, a niektórzy "polują" na nią regularnie co roku.

Jaskinie lodowcowe - druga z największych atrakcji Islandii w okresie zimowym

Inną popularną atrakcją Islandii zarezerwowaną wyłącznie dla okresu zimowego jest możliwość zwiedzenia jaskiń lodowcowych, które formują się rokrocznie przy islandzkich lodowcach - i najczęściej wraz z nadejściem lata znikają. Ich znakiem rozpoznawczym jest niebieski (kryształowy) kolor, choć zdarzają się też bardziej szarawe, a nawet czarne.

Wodospad Seljalandsfoss

Wysoki na 65 metrów Seljalandsfoss jest jednym z najpopularniejszych wodospadów na Islandii. Może nie imponuje szerokością, ale posiada jedną unikalną cechę - możemy obejść go dookoła i stanąć bezpośrednio na tyłach strumienia.

Seljalandsfoss położony jest tuż przy trasie numer 1.

Więcej: Wodospad Seljalandsfoss (Islandia) - dojazd, zwiedzanie oraz informacje praktyczne

Wodospad Skógafoss oraz Muzeum Skógar

Skógafoss jest jednym z najczęściej odwiedzanych islandzkich wodospadów, na co wpływ ma zarówno jego imponujący rozmiar, jak i dogodne położenie przy okrążającej wyspę drodze krajowej numer 1. Wodospad ten kojarzyć powinni fani serialu Wikingowie. To właśnie przed nim padł na kolana Floki po dotarciu na Islandię w piątym sezonie serii.

Więcej: Wodospad Skógafoss (Islandia) - dojazd, zwiedzanie oraz informacje praktyczne

Turyści będący w dobrej formie fizycznej mogą wdrapać się na blisko 500 schodów i zobaczyć wodospad z góry. Osoby z większą ilością czasu mogą z kolei ruszyć na północ trasą trekkingową, gdzie po drodze czekać na nich będzie nawet kilkadziesiąt mniejszych wodospadów.

Wrak samolotu Dakota C-117 na plaży Sólheimasandur

Leżący na plaży Sólheimasandur wrak samolotu Dakota C-117 jest jedną z najbardziej nietypowych islandzkich atrakcji. Samolot rozbił się w 1973 roku i od tego czasu zalega nieopodal linii brzegowej.

Wrak jest nieogrodzony i każdy może do niego podejść. Niestety, obserwując zachowanie niektórych turystów trudno uwierzyć, że przetrwa on w dobrym stanie przez kolejne lata.

Uwaga! Przed wybraniem się do wraku warto zdawać sobie sprawę, że oddalony jest on o ponad 3 kilometry od parkingu. Dostać się do niego można pieszo lub autokarem. Więcej: Wrak na plaży Sólheimasandur (Islandia) - dojazd, zwiedzanie oraz informacje praktyczne

Czarna plaża Reynisfjara

Szeroka czarna plaża, majestatyczne formacje skalne wystające z wody, bazaltowe kolumny i groty - wszystko to zobaczycie w jednym miejscu - na plaży Reynisfjara. Majestat tego miejsca docenili twórcy serialu Gra o Tron, którzy kręcili tu ujęcia ze Wschodniej Strażnicy.

Reynisfjara nie bez przesady uważana jest za najbardziej malowniczą z islandzkich plaż, ale też jedną z najmniej bezpiecznych. Występują tu długie (i niewysokie) fale, które charakteryzują się potężną siłą zwrotną (tzw. sneaker waves). Pojawiają się one nagle i potrafią zaskoczyć nieuważnych turystów. Nigdy nie odwracajmy się w stronę morza plecami, zwłaszcza stojąc blisko wody. W najlepszym wypadku fala nas zmoczy, ale widzieliśmy też dramatyczną sytuację, gdy wracająca fala pociągnęła ze sobą uciekające przed nią dziecko i rodzice ledwo dali radę je uratować.

W okolicy

Nieopodal Czarnej Plaży znajdziemy półwysep Dyrhólaey, który oferuje wspaniałe widoki na okolicę.

Heimaey - islandzkie Pompeje

Heimaey to największa i jednocześnie jedyna na stałe zamieszkana z wysp archipelagu Vestmannaeyjar. Jest ona oddalona o zaledwie kilka kilometrów od południowego wybrzeża i każdego dnia kursujące w jej kierunku promy wypełnione są turystami.

Wyspa nazywana jest czasem islandzkimi Pompejami, gdyż podczas niespodziewanej erupcji z 23 stycznia 1973 roku zostało zniszczone blisko 30% całej tutejszej zabudowy, a dzisiejszy krajobraz wyspy jest świadectwem tego wydarzenia.

Kanion Fjaðrárgljúfur

Położony na południu kanion Fjaðrárgljúfur należy do najbardziej malowniczych miejsc na wyspie. Ta głęboka na blisko 100 metrów oraz długa na ponad kilometr dolina oddalona jest kawałek od drogi numer 1. Dojazd na miejsce małym autem może sprawić nam troszeczkę problemów, lecz piękne widoki powinny zrekompensować cały trud.

Półwysep Reykjanes: Błękitna Laguna oraz inne atrakcje Islandii w okolicy Rejkiawik

Rozciągający się na zachód od Rejkawiku Półwysep Reykjanes to w pewnym sensie Islandia w miniaturze. Obszar ten słynie z aktywności wulkanicznej, lawowego krajobrazu oraz ze źródeł geotermalnych. To właśnie tu znajdują się najpopularniejsze islandzkie gorące źródła: Błękitna Laguna (ang. Blue Lagoon).

Większość atrakcji półwyspu zobaczymy w ciągu kilku godzin. Jeśli przylatujemy rano, planujemy dłuższy pobyt i wypożyczamy samochód, to właśnie tu możemy zacząć naszą islandzką podróż. Mimo wszystko nie polecamy zwiedzania półwyspu tym czytelnikom, którzy przyjeżdżają na krótko - nie ma tu ani jednej atrakcji z kategorii "nie przegap".

Półwysep okrążymy utwardzonymi drogami (w przypadku dojazdu do niektórych miejsc może na nas jednak czekać fragment trasy szutrowej).

Niektóre z atrakcji Półwyspu Reykjanes:

• kilkunastometrowy most (nazywany Midlina) wiszący nad rozpadliną umiejscowioną pomiędzy płytami tektonicznymi: euroazjatycką i północnoamerykańską,
• malownicze klify Valahnúkamöl, nieopodal których wprost z oceanu w górę wystrzeliwują masywne formacje skalne - dojeżdżając do wybrzeża przejedziemy przez wzgórze, na szczycie którego stoi latarnia morska,
• obszar geotermalny Gunnuhver, z "gotującymi" się polami błotnymi,
• półki skalne Brimketill, które wydrążyły uderzenia fal (uwaga na fale, których odpryski mogą nas oblać),
• obszar geotermalny Krýsuvík.

Jednym z zabytków półwyspu jest wzniesiony pod koniec XIX wieku kamienny kościół Hvalsneskirkja. Jego największą zaletą jest malownicze położenie nieopodal wybrzeża. Świątynie znajduje się około 25 minut drogi od lotniska.

Skaftafell: wodospad Svartifoss oraz inne atrakcje

Skaftafell to dawny samodzielny park narodowy, który w 2008 roku został włączony do większego Parku Narodowego Vatnajökull. Znajdziemy go na południu wyspy, przy południowo-zachodnim krańcu lodowca Vatnajökull, niedaleko drogi numer 1.

Na terenie parku wytyczono szlaki piesze, które podzielone zostały na trzy główne kategorie:

• niebieska - szlak niewymagający, dobrze oznakowany, z dobrą nawierzchnią.
• czerwona - szlak wymagający, który może posiadać znacznie trudniejsze odcinki oraz różne przeszkody,
• czarna - szlak bardzo wymagający, z trudnymi do pokonania przeszkodami (np. stromymi podejściami czy szerokim strumieniem rzeki bez mostu).

Czwartą kategorią są szlaki zielone, które dostosowano do potrzeb osób z ograniczoną mobilnością. Są one wybrukowane lub prowadzą po drewnianej powierzchni, i mają przynajmniej 75 cm szerokości.

Najbardziej znaną atrakcją parku jest wodospad Svartifoss. Jego strumień wody wpada do wąwozu o ścianach z bazaltowych kolumn. Na scenerii tej mógł wzorować się budowniczy kościoła Hallgrímskirkja w Reykjavíku. Do wodospadu prowadzi szlak niebieski o długości około 2 km.

Jeśli naszym celem jest tylko Svartifoss, to na wizytę w Skaftafell wystarczy zaplanować około 2 godziny. Gdybyśmy zapragnęli jednak ruszyć też innymi szlakami, to możemy na miejscu spędzić 3 do 5 godzin.

Wybrane atrakcje parku:

• punkt widokowy Sjónarsker (szlak niebieski), z którego rozpościera się panoramiczny widok na piaskową pustynię,
• zabytkowa farma Sel z domkami krytymi torfem (szlak niebieski),
• punkt widokowy Sjónarnípa (szlak czerwony lub połączenie szlaku czerwonego z niebieskim), do którego prowadzi nieco trudniejsza trasa. Po dotarciu do celu czekać na nas będzie widok na jęzor lodowcowy.

Laguna lodowcowa Jökulsárlón

Jökulsárlón to laguna lodowcowa (inaczej jezioro lodowcowe), która powstała na początku poprzedniego stulecia podczas cofania się lodowca Breiðamerkurjökull.

Laguna swoją sławę zawdzięczą malowniczym krom, które odłamują się od brzegu lodowca i osiadają w jej wodach. Niektóre z odłamków mienią się wspaniałym błękitem. Początkowo mają one nawet kilkadziesiąt metrów wysokości, ale po pewnym czasie topnieją lub się przełamują. Po osiągnięciu odpowiednio małego rozmiaru mogą się swobodnie przemieszczać, żeby ostatecznie wypłynąć na pełne morze.

Diamentowa Plaża

Diamentowa Plaża (ang. Diamond Beach) to potoczna nazwa czarnej plaży położonej przy wspomnianej w poprzednim punkcie lagunie lodowcowej. Miejsce to swoją nazwę zadźwięczą występującym na niej mniejszym lub większym odłamkom lodu, które wypłynęły na pełne morze rzeką Jökulsá á Breiðamerkursandi, a następnie zostały zepchnięte z powrotem na ląd.

Wygląd plaży w dużej mierze zależy od sezonu. Gdy pierwszy raz odwiedziliśmy ją w lato, to kawałki lodu były nieliczne i malutkie, i prawdę mówiąc czuliśmy się trochę zawiedzeni. Z kolei w zimę całą plażę szczelnie wypełniały olbrzymie bloki (większe nawet od człowieka).

Fjallsárlón: mniej znane jezioro lodowcowe

Nie każdy zdaje sobie sprawę, że zaledwie 10 minut jazdy przed laguną Jökulsárlón znajduje się kolejne z jezior lodowcowych. Fjallsárlón zajmuje znacznie mniejszy obszar niż popularniejszy sąsiad, ale nie sposób odmówić mu uroki.

Wodospady Hengifoss oraz Litlanesfoss

Oba tytułowe wodospady zobaczymy w trakcie jednego, dłuższego spaceru pod górę. Każdy z nich jest całkowicie inny.

Hengifossa wyróżnia wysokość, jest to trzeci najwyższy islandzki wodospad, oraz skała z poziomymi pasami będąca jego tłem. Litlanesfoss słynie z kolei z wyrzeźbionych siłami natury bazaltowych kolumn.

Wodospady leżą na wschodzie wyspy, tuż przy jeziorze Lagarfljót.

Seyðisfjörður - prawdopodobnie najpiękniejsza islandzka osada

Położone na samym końcu fiordu niewielkie miasteczko Seyðisfjörður reklamowane jest jako najpiękniejsza osada Islandii. Na pewno tytuł ten nie jest przyznany na wyrost, ale warto zdawać sobie sprawę, że osada ta składa się z zaledwie kilku uliczek. Szczęśliwie po drodze czekać na nas będą dwa wodospady - Fardagafoss oraz Gufufoss - które umilą nam trudny dojazd.

Wodospad Dettifoss

Dettifoss jest najpotężniejszym wodospadem w Europie, i jednym z najpotężniejszych na świecie - w ciągu sekundy przepływa przez niego średnio 193 m³ wody. Jeśli spojrzymy wprost w spadający strumień, to może nam się zwyczajnie zakręcić w głowie.

Wysoki na około 45 metrów wodospad zyskał popularność dzięki filmowi Prometeusz. Pojawia się on na początku filmu - to właśnie do niego wskakuje jeden z Inżynierów (członków wyższej i dawnej cywilizacji).

Dettifoss znajduje się na północnym-zachodzie wyspy i wiele osób do niego nie dociera. Przed wybraniem się na miejsce warto sprawdzić trasy dojazdowe. Napisaliśmy o nich więcej w naszym artykule: Wodospad Dettifoss (Islandia) - dojazd, zwiedzanie oraz informacje praktyczne

Ásbyrgi: zalesiony kanion w kształcie podkowy

Niewiele jest na Islandii gęsto zalesionych miejsc. Jeden z wyjątków stanowi długi na 3,5 km i szeroki na prawie kilometr kanion Ásbyrgi, który leży kawałek na południe od wodospadu Dettifoss.

Z miejscem tym związanych jest kilka mitów. Według miejscowych swoją stolicę mają tu elfy, czy jak nazywają ich Islandczycy Ukryci Ludzie (isl. Huldufólk). Sam kanion miał powstać z kolei po tym, jak ośmionagi koń Odyna, nazywany Sleipnir, nieopatrznie postawił jedną z nóg na powierzchni podczas swojej podniebnej podróży.

Więcej: Ásbyrgi (Islandia) - zalesiony kanion w kształcie podkowy

Hverir - obszar geotermalny

Hverir to jeden z najpopularniejszych islandzkich obszarów geotermalnych. Podczas spaceru zobaczymy przynajmniej kilka basenów błotnych, w których "gotuje" się błoto i na powierzchni powstają charakterystyczne bąble, oraz fumaroli, czyli wyziewów ziemnych, z których wydobywa się para o zapachu siarki. Całości charakteruje dodaje malowniczy krajobraz.

Jezioro Mývatn: wulkan Hverfjall, obszary geotermalne oraz gorące źródła

Położone na północnym-wschodzie wyspy Jezioro Mývatn oraz jego najbliższa okolica wypełnione są atrakcjami. Chcąc zobaczyć najważniejsze z nich warto zaplanować przynajmniej jeden cały dzień (zakładając, że przyjeżdżamy w sezonie letnim, gdy przez większość dnia jest jasno).

Cały tutejszy krajobraz ukształtowany został przez aktywność wulkaniczną. Samo jezioro Mývatn powstało podczas potężnej erupcji szczelinowej sprzed 2300 lat.

Najważniejsze atrakcje jeziora i okolicy:

• baseny geotermalne Mývatn Nature Bath, które oprócz kąpieli w gorącej wodzie (i pod gołym niebem) oferują także wspaniały widok na okolicę,
• góra Vindbelgur, z której rozpościera się widok na całą okolice,
• malownicze pseudokratery Skútustaðagígar,
• Wulkan Hverfjall z kraterem o średnicy 1000 metrów, na szczyt którego możemy wejść i obejść go dookoła,
• trasa spacerowa wśród formacji skalnych Dimmuborgir (pol. Mroczne Fortece),
• obszar geotermalny Hverir z charakterystycznymi basenami błotnymi oraz fumarolami (wyziewami ziemnymi),
• wciąż dymiący wulkan Leirhnjúkur oraz rozciągające się za horyzont pola czarnej lawy,
• krater Viti z jeziorkiem wulkanicznym.

Jezioro jest domem dla dziesiątek gatunków ptaków, w tym kilkunastu kaczek. Ta różnorodność przyciąga wielu obserwatorów z całego świata.

Więcej informacji praktycznych (oraz atrakcji) znajdziecie w naszym artykule: Jezioro Mývatn (Islandia) - zwiedzanie, okolica oraz informacje praktyczne.

Wodospad Goðafoss

Kolejny z wodospadów na naszej liście. Goðafoss wyróżnia się charakterystycznym półkolistym kształtem oraz różną wysokością spadających strumieni.

Olbrzymią zaletą Goðafossa jest jego położenie. Znajdziemy go tuż przy drodze numer 1, kawałek przed miastem Akureyri, więc okrążając wyspę bez większego wysiłku go zobaczymy.

Więcej: Wodospad Goðafoss (Islandia) - dojazd, zwiedzanie oraz informacje praktyczne

Grá­brók - niewielki krater na wschodzie wyspy

Choć krater Grá­brók nie należy do najbardziej widowiskowych pozostałości po aktywności wulkanicznej w Islandii, to jego położenie bezpośrednio przy drodze numer 1 oraz niemal idealny kształt sprawiają, że warto poświęcić chwilę i się na niego wdrapać.

Na szczyt krateru doprowadzi nas prosta ścieżka, z której większość wyłożona jest drewnianym podestem. Po wdrapaniu się na górę możemy obejść zapadlisko i popatrzeć na okolicę.

Hraunfossar - jeden z najbardziej nietypowych wodospadów na Islandii

Hraunfossar należy do najbardziej unikatowych islandzkich wodospadów - zamiast wysokiego i potężnego strumienia mamy tu niezliczoną ilość strumyków krystalicznie czystej wody, które wypływają z krawędzi pola lawy powstałego w trakcie erupcji wulkanicznej w IX wieku wprost do rzeki.