Agora rzymska w Atenach: zwiedzanie, historia, ciekawostki

Agora rzymska (nazywana też Forum rzymskim, gr. Ρωμαϊκή Αγορά) w Atenach jest jednym z kilku antycznych kompleksów, których ruiny znajdziemy w centrum stolicy Grecji.

Stanowisko archeologiczne rzymskiej Agory leży pomiędzy dzielnicami Monastiraki i Plaka, niecałe dwieście metrów na północ od Akropolu ateńskiego i dosłownie kilka minut spacerem od placu Monastiraki.

Agora rzymska Ateny - historia

Agora rzymska powstała dzięki wsparciu rzymskiego cesarza Oktawiana Augusta pomiędzy 19 a 11 rokiem p.n.e. Budowa nowego placu targowego była nieunikniona - grecka Agora została tak gęsto zabudowana, że na jej terenie brakowało miejsca na zwykłą działalność handlową.

Nowa agora z założenia miała pełnić funkcję targowiska i nie planowano stawiać przy niej monumentalnych budynków użyteczności publicznej. Obie agory dzieliło od siebie zaledwie 150 metrów.

Nie ma pewności co do tego, kiedy rzymskie Forum zostało zniszczone. Najprawdopodobniej nastąpiło to w III wieku - w trakcie zdobycia miasta przez Herulów lub późniejszego najazdu Wizygotów.

W czasach późniejszych obszar ten wykorzystywany był aż do XIX wieku. W okresie bizantyjskim znajdowały się tu domy mieszkalne, kościoły oraz sklepy, a okupujący Grecję Turcy w XV wieku wznieśli na placu meczet Fethiye Dżami, nazywany też Meczetem Zdobywców.

Od XIX wieku na obszarze rzymskiej Agory trwają prace archeologów, dzięki którym udało się wydobyć na światło dzienne większość starożytnego kompleksu.

Architektura rzymskiej Agory w Atenach

Forum było prostokątnym budynkiem o wymiarach 111 m na 104 m, z otwartym dziedzińcem, otoczonym przez portyk ozdobiony kolumnami w porządku jońskim. Na tyłach portyku mieściły się sklepy, biura oraz magazyny.

Do rzymskiej Agory prowadziły trzy wejścia: dwie monumentalne bramy w formie propylejów od zachodu i wschodu oraz jedno mniejsze wejście od strony południowej. Ostatnie z nich połączone było schodami z ulicą przechodzącą powyżej forum.

Forum przebudowano w trakcie rządów cesarza Hadriana. Był to jeden z punktów jego ambitnego projektu rozbudowy Aten. Jedną z ważniejszych zmian było wybrukowanie wewnętrznego dziedzińca.

Zwiedzanie Agory rzymskiej - zabytki oraz atrakcje

W porównaniu z Akropolem czy grecką Agorą stanowisko archeologiczne rzymskiego Forum nie oferuje turystom zbyt wiele. Oprócz zachodniej bramy i charakterystycznej ośmiobocznej Wieży Wiatrów do naszych czasów z okresu antycznego zachowały się jedynie fragmenty ścian i pojedyncze, odrestaurowane kolumny.

Obie z najlepiej zachowanych budowli zobaczymy od zewnątrz, obchodząc stanowisko archeologiczne dookoła, bez potrzeby zakupu biletu.

Brama Ateny Archegetis (gr. Πύλη της Αρχηγέτιδος Αθηνάς)

Jedną z dwóch najlepiej zachowanych budowli z czasów antycznych jest Brama Ateny Archegetis, którą wzniesiono z marmuru pentelickiego w 11 roku p.n.e.

Monumentalne wejście (nazywane propylejami) powstało dzięki środkom finansowym Juliusza Cezara i Oktawiana Augusta. Mieszkańcy Aten zadedykowali budowlę Atenie, patronce miasta. O dedykacji oraz sponsorach bramy wiemy dzięki wyrytej na niej inskrypcji.

Do naszych czasów przetrwał architraw wsparty na czterech kolumnach w porządku doryckim.

Brama wschodnia

Drugie z monumentalnych propylejów nie zachowało się niestety do naszych czasów. Fundamenty wschodniej bramy zobaczymy zaraz za odrestaurowanymi kolumnami.

Wejście to ozdabiały cztery kolumny w porządku jońskim, a bramę zbudowano z marmuru z góry Hymettus.

Kolumnada po południowej i wschodniej stronie forum

Na terenie rzymskiej Agory od ponad stu lat trwają prace archeologiczne, dzięki którym udało się zrekonstruować fragmenty kolumnady. Długi rząd niepełnych kolumn stoi po stronie wschodniej, a po stronie południowej udało się odbudować fragment portyku z trzema kolumnami i belkowaniem.

Wieża Wiatrów (gr. Αέρηδες)

Najlepiej zachowaną z budowli na terenie stanowiska archeologicznego jest ośmioboczna Wieża Wiatrów, w całości wzniesiona z marmuru pentelickiego. Budynek miał być wykorzystywany jako horologium, jak nazywano miejsce obserwacji czasu oraz warunków atmosferycznych.

Budowla jest wysoka na 13,80 m, przy średnicy około 8 m. Do środka prowadziły dwa wejścia (propyleje), a od strony południowej do budynku przylega niewielkie pomieszczenie zbudowane na planie okręgu.

Monument sąsiadował z budynkiem Agory, lecz nie ma pełnej zgody odnośnie daty jego budowy. Mógł on powstać pod koniec II wieku p.n.e., czyli na długo przed rzymską rozbudową. Inna z hipotez zakłada, że za projekt odpowiadał astronom i architekt Andronikos z Kyrros, a budowlę wzniesiono około 50 roku p.n.e..

Agoranomion

W I wieku, nieopodal Wieży Wiatrów, wzniesiono kwadratowy budynek nazywany Agoranomion. Znajdował się on znacznie powyżej wschodniej bramy i prowadziły do niego szerokie schody.

Do naszych czasów nie przetrwało z niego zbyt wiele, bo zaledwie fragment fasady z trzema łukami.

Dzięki inskrypcji na belkowaniu wiadomo, że Agoranomion dedykowany był Atenie Archegetis oraz cesarzowi Oktawianowi Augustowi, który przekazał środki na budowę rzymskiej Agory, a po śmierci zaliczony został w poczet bogów.

Bardzo możliwe, że budowla służyła jako świątynia, w której czczono Augusta, ale nie ma na to ostatecznych dowodów.

Meczet Fethiye Dżami (gr. Φετιχιέ Τζαμί)

Aż do połowy XV wieku w miejscu meczetu Fethiye Dżami istniała wczesnochrześcijańska bazylika. W 1456 roku do miasta wkroczyli Osmanowie i niemal od razu rozpoczęli prace mające na celu przebudowę chrześcijańskiej świątyni na muzułmański meczet.

Tak szybkie działanie związane było z planowanymi odwiedzinami Aten przez sułtana Imperium Osmańskiego Mehmeda II Zdobywcy. Nowym meczetem chciano uczcić epokowe zwycięstwo władcy - zdobycie Konstantynopola - i stąd też dawna nazwa świątyni: Meczet Podboju bądź Meczet Zdobywców.

W drugiej połowie XVIII wieku zburzono XV-wieczną budowlę i wzniesiono bardziej okazały meczet, który przetrwał do dziś. Od odzyskania przez Grecję niepodległości w XIX wieku budynek pełnił różne funkcje. W ostatniej dekadzie zdecydowano się na jego renowację, a od 2017 roku w środku organizowane są różne wystawy.

Agora Rzymska: bilety i ceny

Na teren stanowiska archeologicznego możemy wejść kupując bilet pojedynczy lub karnet na siedem ateńskich stanowisk archeologicznych.

Cena biletu pojedynczego zależy od sezonu. Bilety dla osób dorosłych kosztują:

• od 1 kwietnia do 31 października: 8,00 € (34,48 zł),
• od 1 listopada do 31 marca: 4,00 € (17,24 zł).

Osoby poniżej 25. roku życia wchodzą za darmo. Seniorzy powyżej 65. roku życia upoważnieni są do zniżki 50%.

Agora rzymska w Atenach - godziny otwarcia

Aktualne godziny otwarcia oraz dni darmowych wstępów można sprawdzić tutaj.