Zamek w Białogrodzie nad Dniestrem (Twierdza Akerman) - zwiedzanie, historia
Malowniczy zamek położony na "krańcu Europy" przyciąga wielu polskich turystów zwiedzających Odessę. Być może nie wszyscy z nich zdają sobie sprawę, że te obszary były niegdyś lennem króla Polski. Niezależnie jednak od skomplikowanej historii Białogrodu (Білгород-Дністровський) warto tu przyjechać i wspiąć się na potężne mury starej twierdzy.
Starożytność
Pierwsze udokumentowane w źródłach osadnictwo na tych obszarach związane jest z akcją kolonizacyjną starożytnych Greków. Nad Morzem Czarnym powstało wtedy wiele osad, do których należały również miasta Nikonion i Tyras. To drugie zniszczone przez najazd Daków zostało następnie odbudowane przez Rzymian. Splądrowane podczas najazdu barbarzyńców dostało się we władanie cesarstwa Bizantyjskiego. Wtedy to właśnie wybudowano na tych obszarach zamek nazywany Białym. Stąd późniejsza nazwa całej miejscowości Białogród.
Mroki średniowiecza
Położenie zamku sprawiło, że był on celem wielu wypraw wojennych i wielokrotnie zmieniał władców. Rządzili tu genueńczycy, Tatarzy, Mołdawianie, a może nawet Rusini. Taki stan rzeczy często prowadził do konfliktów wśród mieszkańców miasta. Podczas jednego z nich zamordowano przybyłego tu greckiego kupca. Z racji tego, że przed śmiercią usiłowano go zmusić do porzucenia wiary chrześcijańskiej cerkiew prawosławna uznała go za świętego. Jako święty Jan Nowy jest on obecnie uznawany za patrona Mołdawii.
Osobną kwestią jest przynależność Białogrodu do państwa Jagiellonów przypominana przez zwolenników odrodzenia idei "Polski od morza do morza". Owszem Białogród przez wiele lat byłem lennem króla Polski, a w okolicy działały chociażby wojska Bernarda Pretwicza, ale bezpośrednio do Polski nie należał nigdy. Mimo to za panowania króla Jana Olbrachta na wieść o zagrożeniu przez Turków tego właśnie zamku zorganizowano naprędce wyprawę ratunkową. Niestety Białogród padł, a wyprawa z nieznanych przyczyn zwróciła się przeciwko dotychczasowym mołdawskim sojusznikom. Porażki pod Szuczawą i Koźminem zaprzepaściły szansę na odzyskanie twierdz.
Dalsze losy
W imperium osmańskim miasto nazwano Akerman (czyli Biała Twierdza). Rozbudowywana warownia była ważnym punktem obrony na wypadek zagrożenia ze strony Rzeczypospolitej lub Rosji. Wojska carskiej zdobyły ją pod koniec XVIII wieku, ale w granicach Rosji Białogórd znalazł się dopiero po 1812 roku. W 1825 roku wycieczkę do zamku odbył Adam Mickiewicz. Swą podróż na wozie przez bezkresne pustkowie, opisał w słynnym wierszu "Stepy akermańskie". Walki o miasto toczyły się podczas rewolucji bolszewickiej i w czasie II wojny światowej. Szczęśliwie zamek przetrwał do naszych czasów i dziś jest jednym z najciekawszych zabytków regionu.
Zwiedzanie zamku w Białogrodzie nad Dniestrem
Potężne mury i kilka baszt to wszystko co przetrwało dziejowe zawieruchy, a mimo to pozostałości fortecy nadal robią spore wrażenie na turystach. Przed wejściem na teren zamku zwróćmy uwagę na ruiny znajdujące się po przeciwnej stronie niż kasy. To resztki greckiego miasta Tyras odsłonięte podczas prac wykopaliskowych.
Po przekroczeniu bramy znajdujemy się na terenie Zamku Niskiego. W czasach tureckich tutaj mieściły się zamkowe kuchnie, magazyny oraz inne pomieszczenia gospodarcze. Po prawej stronie widzimy też pozostałości dawnego meczetu. Do dziś przetrwał minaret z czasów Bajazyda II.
W sezonie na Zamku Niskim rozkłada się tam wiele straganów, garkuchni, stoisk z pamiątkami czy z zabawkami dla dzieci. Jeśli chcemy zakupić jakąś pamiątkę to warto obejrzeć sprzedawane przedmioty bo część z nich to pomysłowe rękodzieła wyróżniające się z produkowanych masowo przedmiotów.
Po prawej stronie znajduje się wejście na teren Zamku Średniego - jego obszar nie został zagospodarowany. Mury tej części twierdzy wychodzą nad samo ujście rzeki, a wieńczy je potężna cytadela. Najprawdopodobniej jest to najstarsza część umocnień Białogrodu, która zbudowana została podczas panowania hospodara mołdawskiego Stefana Wielkiego. Tutaj znajdowała się siedziba komendanta oraz loch (obydwa miejsca zachowane do dziś). Na dziedzińcu mieścił się arsenał. Dziś ten budynek pełni funkcję niewielkiego muzeum (wystawa broni i narzędzi tortur, wstęp dodatkowo płatny).
Zwiedzając zamek możemy wspiąć się na mury i odbyć przechadzkę mając zamek po jednej, a Dniestr do drugiej ręce. Należy jednak być bardzo ostrożnym bo trasa po zamkowym murach nie posiada żadnych zabezpieczeń, a w kilku miejscach jest bardzo wąska. W obrębie murów zachowały się dwie dostępne dla turystów wieże: Wieża Haremowa i Wieża Dziewic zwana także Wieżą Owidiusza.
Zamek w Białogrodzie nad Dniestrem - informacje praktyczne
Zabytek na mapie nazywany jest Twierdzą Akerman (Аккерманська фортеця).
Do zamku najlepiej dojechać z Odessy. Kursują tam marszrutki (okolice głównego dworca kolejowego) oraz kolej elektryczna (bilety kupujemy w kasach po wyjściu na perony).
Od dworca kolejowego w Białogrodzie do twierdzy idzie się około 30 minut. Należy kierować się na północny wschód - drogę do twierdzy znaleźć łatwo, bo biegnie ku niej większość głównych ulic miasta.
Na wschód od zamku znajduje się niewielka przystań. Dawniej z tego miejsca organizowano rejsy widokowe - turyści mogą podziwiać zamek od najbardziej malowniczej strony.
