Wybrzeże Amalfitańskie: atrakcje, miasta, plaże. Kompletny przewodnik po regionie.

Wybrzeże Amalfitańskie (wł. Costiera Amalfitana) może bez kompleksów konkurować o miano najpiękniejszego regionu Włoch.

Górzyste ukształtowanie terenu, wypełnione cytrusami i winnicami tarasowymi wzgórza, pnące się w górę miasteczka, tradycyjne wioski połączone siecią dawnych ścieżek, a do tego pyszna kuchnia i bogata historia sięgająca czasów starożytnych - wszystko to razem stanowi o niezwykłości tego miejsca. Dziedzictwo to doceniła organizacja UNESCO, wpisując cały region na listę światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego.

Nie powinno nas więc zdziwić, że wybrzeże należy do najchętniej odwiedzanych miejsc w całym kraju. Każdego dnia najbardziej znane z miast (Amalfi, Positano, Ravello) zalewane są przez tłumy turystów. Na szczęście wystarczy trochę się od nich oddalić, na przykład ruszając jednym ze szlaków pieszych, żeby odnaleźć nieśpieszną i beztroską atmosferę.

W naszym przewodniku podjęliśmy się próby zebrania wszystkich niezbędnych informacji, które mogą przydać się w planowaniu odwiedzin Wybrzeża Amalfitańskiego. Dowiecie się z niego co warto zwiedzić i zobaczyć, jakie są popularne szlaki piesze, jak poruszać się po wybrzeżu, gdzie nocować oraz jakie tradycyjne produkty oraz potrawy warto spróbować. Rozpoczniemy jednak od krótkiego wprowadzenia. Czytelnicy, których interesuje historia, na końcu znajdą krótkie wprowadzenie historyczne.

Położenie i charakterystyka

Wybrzeże Amalfitańskie zajmuje południową część Półwyspu Sorrentyńskiego (wł. Penisola Sorrentina), który tworzy jedno z ramion Zatoki Neapolitańskiej.

Costiera Amalfitana ciągnie się u stóp (choć czasami lepszym określeniem byłoby na krawędzi) gór Lattari (wł. Monti Lattari). Zajmujące większość półwyspu pasmo uformowane jest ze skał wapiennych, a jego najwyższe wzniesienie osiąga wysokość około 1444 m (szczyt Monte San Michele nad miasteczkiem Positano). Góry posiadają specyficzny mikroklimat, więc czasem, nawet podczas najcieplejszych miesięcy, niespodziewanie mogą sprowadzić na nas deszcz.

Nazwa gór wywodzi się od dobrej jakości mleka (łacińskie słowo lactis, włoskie latte), które otrzymywane jest od pasących się na górskich pastwiskach kóz oraz krów (odwiedzając wybrzeże nie zapomnijcie skosztować produkowanych lokalnie serów).

Wybrzeże poprzecinane jest dolinami, na końcu których zakładano miasta. Przez brak miejsca nie mogły one zazwyczaj rozrastać się poziomo, więc wzrastały kaskadowo w górę, czego najlepszym przykładem jest słynne Positano. Niektóre z wiosek powstawały na wysokich wzgórzach, które zapewniały obronę przed najeźdźcami, a dostęp do nich możliwy był tylko po pokonaniu niezliczonej ilości schodów.

Miasta i miasteczka Wybrzeża Amalfitańskiego

Wybrzeża Amalfitańskie rozciąga się się pomiędzy Positano a Vietri sul Mare. Pomiędzy nimi na przestrzeni wieków powstało kilkanaście miast i wiosek. Niemal wszystkie najbardziej znane z nich leżą bezpośrednio nad morzem - wyjątkiem jest położone na wysokości około 360 m n.p.m. Ravello oraz sąsiadująca z nim Scala, będąca prawdopodobnie pierwszym miastem założonym na wybrzeżu.

Nazwa Półwyspu Sorrentyńskiego pochodzi od miasta Sorrento, które położone jest na północnym wybrzeżu i nie należy do Costiera Amalfitana.

Miejscowości z dostępem do linii brzegowej przekształciły się w ostatnich dekadach w kurorty turystyczne i w dużej mierze zatraciły swoją tradycyjną duszę. Mniejsze osady położone na wzgórzach nie są tak oblegane przez turystów (z wyjątkiem Ravello) i zachowało się w nich więcej autentycznej atmosfery, ale też dostanie się do nich wymaga większego wysiłku.

Najciekawsze z miasteczek opisaliśmy podczas przedstawiania atrakcji wybrzeża.

Gdzie spać na Wybrzeżu Amalfitańskim?

Wybór odpowiedniej lokalizacji nie należy do prostych i zależy od kilku czynników. Jeśli przyjeżdżamy samochodem, to kluczowa powinna być możliwość swobodnego dojazdu autem oraz dostępność parkingu. Na całym wybrzeżu miejsc postojowych jest jak na lekarstwo - powinniśmy więc upewnić się, że wybrany obiekt nam je zapewnia.

W przypadku przyjazdu komunikacją publiczną warto trzymać się w jednym z nadmorskich miasteczek na trasie dwóch popularnych linii autobusowych, dzięki czemu będziemy bardziej elastyczni. Nie zapomnijmy też dobrze przestudiować mapy - niektóre z obiektów znajdują się daleko od centrów miasteczek, a do tego prowadzą do nich długie, wypełnione schodami ścieżki. Kilka razy spotkaliśmy turystów ciągnących za sobą wielkie walizki, którzy z nadzieją wypatrywali swojego noclegu, a ten znajdował się prawdopodobnie wciąż wysoko nad nimi.

Dla turystów przyjeżdżających na krótko, którzy planują aktywne zwiedzanie, najlepszym wyjściem jest samo Amalfi lub sąsiednie Atrani. W Amalfi spotykają się wszystkie linie autobusowe, więc łatwo się wszędzie dostaniemy. Atrani jest bardziej kameralne i oddalone od większego sąsiada o zaledwie 15-20 minut spacerem.

Jeśli naszym celem jest plażowanie, to warto rozważyć miasta Minori, Maiori, Cetara lub Vietri sul Mare. Posiadają one piaszczyste plaże oraz dogodne połączenie autobusowe z Amalfi.

Tańszy nocleg powinniśmy znaleźć w Salerno, ale codziennie czekać nas będą dłuższe dojazdy. Do tego jest to duże miasto, w którym nie znajdziemy atmosfery niewielkiej nadmorskiej miejscowości.

Naszym zdaniem nie warto zatrzymywać się w Sorrento, jeśli naszym celem jest Wybrzeże Amalfitańskie. Miasto to znajduje się daleko po północnej stronie półwyspu, a autobusy łączące je z Amalfi są niemal zawsze zapchane.

Jak zwiedzać Wybrzeże Amalfitańskie?

Efektywne zwiedzanie wybrzeża wymaga od nas przygotowania odpowiedniego planu i zapoznania się ze specyfiką regionu. Warto zdawać sobie sprawę, że atrakcje są mocno porozrzucane po okolicy, a niemal wszystkie miasteczka należą do stosunkowo niewielkich i pojedynczo nie oferują zbyt wiele. Wyjątkami są Amalfi i Ravello, których atrakcje mogą wypełnić nam nawet cały dzień. Pozostałe miasteczka da się przejść wzdłuż i wszerz do godziny (a często krócej).

Dużo też zależy od osobistych preferencji i sposobu podróżowania. My z reguły wybieraliśmy trasy piesze, którymi mogliśmy poruszać się pomiędzy mniej znanymi miasteczkami i delektować się widokami. Wędrówki piesze potrafią zmęczyć, ale na trasie trudno odczuć (z wyjątkiem Ścieżki Bogów), że jesteśmy w tak obleganym regionie.

Jeśli jesteście w odpowiedniej formie fizycznej (trudność sprawiają przede wszystkim schody), to warto przejść choć dwie lub trzy trasy. Więcej informacji o szlakach pieszych znajdziecie w dalszej części naszego przewodnika.

Warto też zdawać sobie sprawę, że najbardziej popularne miejscowości potrafią być przepełnione turystami. W centrach Amalfi, Positano czy Ravello czasem możemy mieć kłopot z wciśnięciem szpilki.

Inną kwestią jest komunikacja publiczna. Autobusy w sezonie potrafią być zapchane i w najgorszym przypadku mogą nie zatrzymywać się na przystankach pośrednich. Jeśli autobus rusza z Amalfi, to kolejki formują się na długo przed odjazdem, a dla osób przybyłych za późno może zabraknąć miejsc. Kilka razy musieliśmy skorzystać z autobusu relacji Amalfi-Sorrento i podróż potrafiła być znacznie bardziej męczącym doświadczeniem niż wdrapywanie się po setkach schodów.

Atrakcje Wybrzeża Amalfitańskiego, zabytki, ciekawe miejsca. Co warto zobaczyć i zwiedzić?

Amalfi: historyczna stolica potężnej republiki morskiej

Amalfi uważane jest za najważniejsze z miast wybrzeża. Dawniej stanowiło stolicę potężnej republiki morskiej Amalfi, od której cały region wziął swoją nazwę.

Do naszych czasów przetrwało zaledwie kilka śladów po dawnej potędze. Najważniejszym z zabytków jest górujący nad historycznym starym miastem zespół katedralny, w skład którego wchodzą:

• katedra z barokowymi wnętrzami oraz XIX-wieczną fasadą wzorowaną na stylu arabsko-normańsko-bizantyńskim,
• muzeum diecezjalne, które utworzono w nawie bazyliki z IX wieku,
• XIII-wieczny krużganek w stylu arabskim, który służył jako cmentarz dla najważniejszych lokalnych rodów,
• krypta z relikwiami św. Andrzeja Apostoła, które trafiły do Amalfi po IV krucjacie.

Na zwiedzenie całego kompleksu najlepiej zaplanować sobie przynajmniej 60 minut. Bilet wstepu kosztuje 3€.

Innymi dwoma obiektami przypominającymi o dawnej chwale miasta są Muzeum Papieru (utworzone w młynie z XIII stulecia) oraz arsenał (dawna stocznia wojenna), w której działa dziś niewielkie muzeum opisujące związki Amalfi z morzem. Sama placówka może nie zachwyca, ale budynek stoczni będzie nie lada gratką dla pasjonatów architektury średniowiecznej.

Bezpośrednio za miastem rozciąga się malownicza dolina Valle Delle Ferriere z wodospadami oraz ruinami średniowiecznych odlewni żelaza.

Amalfi leży na samym środku wybrzeża. Krzyżują się tu wszystkie linie autobusowe, którymi możemy wyruszyć na wschód, zachód czy północ (m.in. w stronę Ravello).

Miasto należy do najbardziej zatłoczonych - i właściwie nie ma się czemu dziwić, gdyż popularnością dorównuje mu jedynie Positano.

Nie zapomnijcie sprawdzić naszego rozbudowanego przewodnika: Atrakcje Amalfi - warto zwiedzić i zobaczyć?

Positano

Panorama pnących się kaskadowo w górę domów Positano znana jest pewnie wszystkim miłośnikom Włoch. Widok ten pojawia się na okładkach niezliczonych przewodników oraz folderów zachęcających do odwiedzin Półwyspu Apenińskiego.

Po wkroczeniu do centrum Positano możemy czuć się jednak lekko zawiedzeni. Miasto ma typowo turystyczny charakter i każdego dnia zalewane jest przez tłumy odwiedzających.

Turyści zainteresowani zabytkami powinni zwrócić uwagę na kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. (wł. Chiesa di Santa Maria Assunta), pod którym skrywają się ruiny rzymskiej willi. Stanowisko archeologiczne możemy zwiedzić w trakcie wycieczki z przewodnikiem, a jego największym skarbem jest dobrze zachowane kolorowe malowidło ścienne.

Przyjemnym pomysłem na spędzenie czasu w Positano jest znalezienie restauracji lub kawiarni z tarasem wychodzącym w stronę kaskadowej zabudowy miasta. Wysokie ceny może nam wtedy nieco osłodzić niepowtarzalny widok.

Ravello: największy skarb wybrzeża

Położone na wysokim wzniesieniu Ravello zdobywa mniej uwagi niż Amalfi czy Positano, ale pod żadnym pozorem nie powinnismy go przegapić.

Ozdobą miasteczka są dwie wille, które dzięki środkom brytyjskich arystokratów zyskały w ostatnich dwóch stuleciach nowe życie.

Pierwsza z nich to Villa Rufolo, której początki związane są z jednym z najpotężniejszych lokalnych rodów. Tutejsze ogrody tak zachwyciły niemieckiego kompozytora Richarda Wagnera, że na ich podstawię zaprojektował scenerię ogrodu Klingsora w Parsifalu.

Villa Cimbrone to kompleks hotelowy z rozległym ogrodem botaniczno-krajobrazowym, który dostępny jest dla wszystkich turystów (po zakupie biletu). Jego ozdobą jest Terrazza dell’Infinito (pol. Taras Nieskończoności), z którego rozpościera się jeden z najpiękniejszych widoków na całe wybrzeże.

Słynne wille są atrakcjami biletowanymi, ale według nas, jeśli czas Wam na to pozwoli, warto odwiedzić obie, ponieważ każda oferuje inne atrakcje oraz widoki.

W Ravello zobaczymy też kilka zabytkowych kościołów - w tym katedrę z muzeum, w którym przechowywane są największe skarby diecezji. Inną z wartych uwagi świątyń jest kościół San Giovanni del Toro. Jego wnętrze skrywa ambonę ozdobioną mozaiką z geometrycznymi wzorami, którą zachwycał się (i czerpał z niej inspiracje) holenderski grafik M. C. Escher.

Więcej: Ravello: atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca. Co warto zobaczyć?

Scala: jedno najstarszych miasteczek wybrzeża

Scala nie należy do najczęściej odwiedzanych miast wybrzeża, i to nawet pomimo faktu, że przejeżdża przez nią autobus relacji Amalfi - Ravello.

Warto jednak poświęcić chwilę i zwiedzić tutejszą katedrę św. Wawrzyńca (wł. Cattedrale di S. Lorenzo). Jej surowa bryła może nie zachęcać do odwiedzin, ale wnętrze świątyni skrywa bogate rokokowe zdobienia ścienne, pokryty malowidłami sufit oraz transept z podłogą z kolorowej majoliki. Nie przegapmy też jedynej gotyckiej krypty na całym wybrzeżu, ozdobą której jest pomnik nagrobny Marinelli Rufolo.

Chociaż samo historyczne centrum Scali (wł. Scala Centro) jest niewielkie, administracyjnie miasteczko zajmuje znaczny obszar, ponieważ w jego skład wchodzi też kilka sąsiednich osad: Pontone, Minuta, Campidoglio, S. Pietro i S. Caterina.

Spacer po wszystkich sześciu miasteczkach (wliczając w to Scala Centro) może być interesującym pomysłem na odkrycie mniej znanej części wybrzeża, która zachowała więcej tradycyjnej atmosfery, ale będzie wymagać też od nas trochę wysiłku.

Grotta dello Smeraldo (Szmaragdowa Grota)

Szmaragdowa Grota to potoczna nazwa jaskini częściowo zalanej wodą, do której możemy wpłynąć podczas krótkiej wycieczki.

Miejsce to wyjątkowym czyni szmaragdowy kolor wody, od którego grota bierze swój przydomek. Zjawisko to występuje przez fakt, że światło słoneczne dostaje się do środka tylko poprzez podwodną szczelinę.

Grotta dello Smeraldo znajduje się nieopodal miasteczka Conca dei Marini. Możemy dostać się do niej autobusem (obok przystanku znajduje się darmowa winda) lub od strony morza z Amalfi - pod grotę kursują łodzie turystyczne w cenie około 10€ w dwie strony (w cenę nie jest wliczony wstęp do jaskini).

Fiordo di Furore: najbardziej malowniczo położona plaża całego wybrzeża

Najbardziej malownicza z plaż wybrzeża znajduje się przy miasteczku Furore. Leży ona w głębokim wąwozie, który swoim wyglądem przypomina nieco fiord - stąd też jego potoczna nazwa: Fiordo di Furore (pol. Fiord Furore).

Do niewielkiej, dość wąskiej i długiej na trochę około 25 metrów plaży prowadzą schody, które co jakiś czas bywają niedostępne z powodu remontu. Nad plażą przebiega wysoki na około 30 m wiadukt. Tuż obok mostu znajduje się przystanek autobusowy (nie zapomnijcie powiadomić kierowcy chwilę wcześniej o chęci wysiadki).

Rezerwat przyrody Valle delle Ferriere

Rezerwat przyrody Valle delle Ferriere (wł. Riserva Statale Valle delle Ferriere) należy do naszych ulubionych miejsc na całym wybrzeżu. Utworzono go w bujnie porośniętym wąwozie, przez który przepływa krystalicznie czysta rzeka Canneto.

Najpiękniejszy z fragmentów rezerwatu ustanowiono obszarem chronionym. Zamknięta część parku wyróżnia się unikalnym i różniącym się od reszty regionu krajobrazem.

Ruiny bazyliki Sant’Eustachio oraz ruiny wieży Torre dello Ziro

Na wzniesieniu pomiędzy Amalfi oraz Atrani leży osada Pontone, która znalazła się na trasie popularnego szlaku pieszego Valle delle Ferriere. Przy miasteczku odnajdziemy ruiny dwóch historycznych zabytków.

Pierwszym z nich jest ruina bazyliki św. Eustachego (wł. Basilica Sant’Eustachio). Świątynię ufundował potężny ród d’Afflitto, który uważał się za bezpośrednich potomków świętego Eustachego. Do naszych czasów przetrwała tylna zewnętrza ściana z apsydami, fragmenty ścian bocznych oraz kilka kolumn. Bezpośrednio za ruinami rozciąga się ogród z panoramicznym widokiem na okolicę. Do bazyliki dojdziemy w kilka minut schodami z centrum miasteczka.

Drugim zabytkiem są ruiny XII-wiecznej wieży Torre dello Ziro, które leżą na skale oddzielającej od siebie Amalfi i Atrani. Okolice budowli są dobrym punktem widokowym. Do wieży dojdziemy szlakiem z centrum Pontone. Do pokonania będziemy mieć trochę schodów, a trasa tam i z powrotem powinna zając nam do godziny.

Więcej szczegółów o historii tych obiektów napisaliśmy w naszym przewodniku po Amalfi.

Atrani: miasteczko w cieniu większego sąsiada

Na wschód od Amalfi leży Atrani. W czasach świetności republiki obie miejscowości były ze sobą ściśle związane - u mniejszego sąsiada mieściły się wille najbogatszych mieszczan, a w tutejszym kościele San Salvatore de Birecto odbywały się koronacje książąt.

Do niedawna Atrani było niewielkim i nieco sennym miasteczkiem - i nadal takim bywa, ale poza sezonem wysokim. Ta spokojna atmosfera ma wiele zalet - podczas gdy Amalfi potrafi być przepełnione ludźmi, to w Atrani możemy spotkać zaledwie kilkunastu bądź kilkudziesięciu turystów.

Dla nas Atrani stanowiło miejsce wytchnienia po odkrywaniu zabytków Amalfi. Korzystaliśmy z tutejszej plaży (położonej u stóp wysokiego wiaduktu) oraz siadaliśmy w niezatłoczonych restauracjach. Z czystym sumieniem możemy polecić serwującą owoce morza A’Paranza.

Jeśli chodzi o zabytki i atrakcje, Atrani z nich nie słynie. Centralnym punktem jest plac Umberto I (Piazza Umberto I), nad którym góruje historyczna kaplica koronacyjna (S. Salvatore de' Bireto). Od placu odchodzi szeroka ulica Via dei Dogi.

Minori - ruiny rzymskiej willi i miejsce pochodzenia jednego z najstarszych włoskich makaronów

Minori należy do mniej znanych miejsc na wybrzeżu. W miasteczku znajdziemy dwa warte uwagi zabytki: ruiny rzymskiej willi (wł. Villa Romana e Antiquarium) oraz bogato zdobioną bazylikę św. Trofimeny (wł. Basilica di Santa Trofimena).

Rzymska rezydencja powstała prawdopodobnie w I wieku, w czasach rządów cesarza Tyberiusza, który mieszkał na pobliskiej wyspie Capri. Z willi zachował się parter, który został przysypany i na wiele wieków o nim zapomniano. Na nowo odkryto go dopiero w 1932 roku.

Odwiedzając Minori nie zapomnijcie zajrzeć do popularnej cukierni Sal De Riso (wł. Pasticceria Sal De Riso), gdzie można skosztować kilka lokalnych przysmaków, w tym słynne Delizia al Limone oraz Melanzane al cioccolato, czyli bakłażana w czekoladzie. Kawiarnia należy do drogich, ale przy zakupie na wynos zapłacimy mniej niż przy stoliku.

Minori słynie też z Ndunderi di Minori, jednego z najstarszych włoskich makaronów (past). Tutejszy makaron przypomina gnocchi, ale z tą różnicą, że wytwarzany jest z sera ricotta, produkowanego z mleka zwierząt pasących się w okolicznych górach.

Tradycyjnie kluski ndunderi podawane są z sosem w stylu ragu (sos pomidorowy z mięsem), ale nam do gustu bardziej przypadła wersja w owocami morza.

Maiori z najdłuższą plażą całego wybrzeża

Maiori znane jest z najdłuższej na całym wybrzeżu piaszczystej plaży (o długości zbliżonej do 1 km). Największym tutejszym zabytkiem jest Pałac Mezzacapo (wł. Palazzo Mezzacapo) wraz z przylegającymi ogrodami. Obecnie w jego wnętrzach mieści się biblioteka oraz siedziba lokalnych władz, ale możemy za darmo zajrzeć do środka i rzucić okiem na pokryty freskami sufit. Warty uwagi jest także sam ogród, w którym oczka wodne połączono ze sobą podziemnymi tunelami.

ZDJĘCIA: Maiori - ogrody pałacu Mezzacapo.

Maiori leży w sąsiedztwie wspomnianego w poprzednim punkcie Minori. Oba miasteczka łączy ze sobą niezwykle malowniczy szlak pieszy Sentiero dei Limoni (pol. Ścieżka Cytryn), który ciągnie się wzdłuż drzew cytrusowych oraz winorośli. Trasa ma długość niecałych 4 km i pokonany ją w około godzinę. Nie należy ona do najtrudniejszych, ale przy obu miasteczkach będzie wymagała od nas trochę wysiłku (wchodzenia i schodzenia).

ZDJĘCIA: Maiori - na tarasie kościoła Parrocchia S. Maria A Mare

Vietri sul Mare: miasteczko majoliki

Vietri sul Mare to wysunięte najdalej na wschód miasteczko Wybrzeża Amalfitańskiego. Miejsce to słynie z wyrobów z majoliki, które sprzedawane są w licznych sklepikach oraz galeriach. W mieście działa nawet muzeum majoliki (Museo della Ceramica Vietrense), które założono w wieży Villa Guariglia.

Najbardziej znanym z zabytków miasteczka jest późnorenesansowy kościół św. Jana Chrzciciela (wł. San Giovanni Battista). Jego znakiem rozpoznawczym jest ozdobiona majoliką kopuła.

Vietri sul Mare jako jedyne na wybrzeżu posiada stację kolejową. Zatrzymują się tu pociągi z Neapolu czy Salerno.

Szlaki i trasy piesze - sposób na aktywne odkrywanie wybrzeża

Turyści najczęściej poruszają się po wybrzeżu autobusami, samochodami, skuterami lub na pokładzie statków. Alternatywą są piesze wędrówki, które potrafią zmęczyć, ale jednocześnie zapewniają wspaniałe widoki oraz dają szansę na odkrycie mniej turystycznych i bardziej autentycznych obszarów regionu.

Miasteczka wybrzeża połączone są ze sobą siatką ścieżek pieszych, które prowadzą przez sady, ogrody i wzniesienia. Są one w większości utwardzone i charakteryzuje je niezliczona ilość schodów. Aż do momentu wybudowania w XIX wieku drogi krajowej były jedynym sposobem przemieszczania się po wybrzeżu.

Ścieżki należą do stosunkowo szerokich, ponieważ musiały swobodnie pomieścić muły, na plecach których transportowano towary - wciąż zresztą możemy natrafić na wykorzystywane w ten sposób zwierzęta. Trasy znajdują się w dobrym stanie - co nie powinno dziwić, w końcu jeszcze całkiem niedawno ich stan decydował o życiu lub śmierci - bez nich mieszkańcy nie mogliby doglądać swoich pól uprawnych ani transportować towarów. Współcześnie nie spotkamy jednak na nich zbyt wielu miejscowych.

Historyczne ścieżki nie zawsze znajdują się na mapach Google. Jeśli macie w planach piesze wędrówki to warto ściągnąć na telefon aplikację AllTrails, ewentualnie zakupić mapę wybrzeża lub pobierać mapki konkretnych odcinków w punktach informacji turystycznych.

Poniżej opisaliśmy kilka popularnych szlaków. Przeszliśmy wszystkie z nich i na żadnym nie napotkaliśmy większych trudności, nie licząc oczywiście zmęczenia po pokonaniu setek czy ponad tysiąca schodów. Jeśli wchodzenie po schodach nie jest dla Was, warto rozważyć pokonanie niektórych odcinków autobusami (np. z Nocelle do Positano).

Wybierając się w pieszą podróż powinniśmy zawsze mieć ze sobą nakrycie głowie, odpowiednie obuwie oraz podstawowy zapas wody, który możemy uzupełniać w fontannach pitnych.

Sentiero degli Dei (Ścieżka Bogów)

Najbardziej znanym szlakiem wybrzeża jest słynna Ścieżka Bogów (Sentiero degli Dei), która łączy ze sobą miasteczka Bomerano i Nocelle. Trasa ma długość około 6 km i przez cały czas oferuje wędrowcom niepowtarzalne widoki.

Szlak należy do bardzo popularnych i stosunkowo prostych, więc codziennie przemierza go wiele osób. Jeśli wyruszymy jednak z samego rana, tłumy nie powinny nam w żaden sposób doskwierać. Większość trasy prowadzi po nieutwardzonej powierzchni, dlatego najlepiej więc przygotować się podobnie jak do typowego trekkingu górskiego.

Po dojściu do miasteczka Nocelle możemy zejść do Positano (do pokonania jest około 1500 schodów!) lub ewentualnie zjechać autobusem.

Valle delle Ferriere: wśród starożytnych ruin i wodospadów

Valle delle Ferriere (pol. Dolina Hut) to nazwa ciągnącej się za Amalfi doliny oraz popularnego szlaku w formie pętli (o długości około 5 km), który rozpoczyna się w Amalfi przy Muzeum Papieru (Museo della Carta). Pierwszy etap (na długim odcinku nieutwardzony) prowadzi wzdłuż biegu rzeki Canneto. Ozdobą tej części trasy są wodospady oraz ruiny średniowiecznych odlewni żelaza.

W pewnym momencie, przy dużej grupie ruin, szlak skręca w kierunku miasteczka Pontone, z którego wrócimy schodami do Amalfi. Ta część trasy prowadzi po wzniesieniu i zapewnia wspaniałe widoki na leżącą poniżej dolinę.

Na pokonanie całej pętli warto zaplanować od 3 do 4 godzin.

Szlak możemy przedłużyć na dwa sposoby. Jedną z opcji jest odwiedzenie obszaru chronionego rezerwatu przyrody Valle delle Ferriere (opisywaliśmy go we wcześniejszej części naszego przewodnika). Znajduje się on kawałek za północnym krańcem szlaku.

Drugą z opcji jest zejście z miasteczka Pontone do ruin wieży Torre dello Ziro.

Więcej informacji o szlaku i jego rozszerzeniach przeczytacie w naszym artykule o Amalfi.

Sentiero dei Limoni: pośród sadów cytrusowych i winnic

Ścieżka Cytryn łączy ze sobą miasteczka Maiori i Minori. Trasa ciągnie się wzdłuż sadów cytrusowych (stąd jej nazwa) oraz winnic. Szlak oferuje wiele wspaniałych widoków i nie należy do zatłoczonych - my na trasie spotkaliśmy zaledwie dwoje turystów.

Spacer pomiędzy miastami: Amalfi - Atrani - Ravello - Minori

Alternatywą dla poruszania się zatłoczonymi autobusami pomiędzy Amalfi i Ravello jest spacer. Przy okazji możemy też odwiedzić niewielkie Atrani oraz Minori.

Trasa Amalfi - Atrani - Ravello - Minori może być świetnym pomysłem na spędzenie aktywnego dnia. Kolejność odwiedzanych miasteczek zależy od tego co chcemy zwiedzić (decydujące są godziny otwarcia atrakcji) oraz zakwaterowania. Jeśli nocujemy po zachodniej stronie wybrzeża, to łatwiej nam jest zakończyć w Amalfi, skąd będziemy mieć bezpośredni autobus powrotny.

Trasa nie należy do bardzo długich, ale jest wymagająca. Ravello powstało na wzniesieniu leżącym ponad 350 m n.p.m. i chcąc się do niego dostać z poziomu wybrzeża (lub zejść z powrotem na dół) musimy pokonać niezliczoną ilość schodów. Na szczęście ścieżka prowadzą przez niewielkie osady, w których możemy złapać trochę cienia.

ZDJĘCIA: Spacer pomiędzy Minori i Maiori.

Szlak składa się z trzech odcinków:

• Amalfi - Atrani - trasa prowadząca po niewysokim wzgórzu, o długości niecałego kilometra; bez większych problemów powinniśmy przejść ją w maksymalnie 20 minut,
• Atrani - Ravello - ten fragment trasy rozpoczyna się przy kościele Santa Maria Maddalena w Atrani i prowadzi schodami stromo pod górę - do pokonania będziemy mieć ponad 300 m różnicy wysokości. Sugerowany czas przejścia to około 75 minut pod górę i 50-60 minut w dół.
• Ravello - Minori - trasa trochę krótsza od poprzedniej, ale również prowadzi praktycznie przez cały czas po schodach. Zejście powinno zająć nam do 45 minut, a wejście do godziny.

Na trasie na pewno się wymęczycie, ale piesze zwiedzanie daje dużo satysfakcji oraz oferuje wiele niezapomnianych widoków. Nie zapomnijcie jednak o nakryciu głowy (to podstawa!), zapasach wody (możecie je uzupełniać w pitnych fontannach) oraz odpowiednich butach.

Amalfi - Atrani: na dobry początek

Ścieżka piesza pomiędzy Amalfi i Atrani ma długość około 800 m i pokonany ja w około 20 minut. Jest to dobra opcja dla turystów, którzy nie chcą lub nie mogą udawać się na długie spacery. Różnica wysokości nie jest tu duża, więc powinny dać radę pokonać ją nawet osoby w słabszej formie fizycznej.

Z powrotem możemy wrócić tunelem w około 15 minut, ale pamiętajmy, że krótki odcinek tej trasy (od strony Atrani) prowadzi wzdłuż głównej drogi nr 163.

Punta Campanella: najdalej wysunięty na wschód fragment Półwyspu Sorrentyńskiego

Mimo że cypel nazywany Punta Campanella leży już poza granicami Wybrzeża Amalfitańskiego, uznaliśmy, że warto o nim wspomnieć. Jest to wysunięty najdalej na południowy-wschód fragment całego półwyspu, który ustanowiony został obszarem chronionym.

Miejsce to zyskało sławę już w starożytności. W czasach greckich istniała tu świątynia poświęcona Atenie (cały przylądek nazywano zresztą imieniem tej bogini), a w czasach rzymskich czczono tu Minerwę.

Wzdłuż wybrzeża, zaczynając od miasteczka Termini, ciągnie się przyjemna trasa piesza wzdłuż gajów oliwnych i ogrodów warzywnych. W pierwszą stronę prowadzi ona w dół i oferuje świetny widok na oddaloną o zaledwie 5 km wyspę Capri.

Trasa ta doprowadzi nas do południowo-wschodniego krańca półwyspu, gdzie zobaczymy ruiny saraceńskiej wieży oraz nieliczne pozostałości po antycznej świątyni. Długość szlaku to ponad 2 km w jedną stronę - na spacer w jedną stronę warto zaplanować około godziny. Trasa należy do prostych, ale jest dość pochyła.

Alternatywny szlak prowadzi przez wysokie na blisko 500 m wzniesienie Monte San Constanzo - wymaga on jednak więcej wysiłku oraz lepszej formy.

ZDJĘCIA: 1. Widok z Termini na wyspę Capri; 2. Spacer po Punta Campanella.

Plaże

Wybrzeże Amalfitańskie nie należy może do rajów dla plażowiczów, ale w każdym nadmorskim miasteczku znajdziemy kawałek darmowej plaży. Nie warto jednak liczyć na to, że w szczycie sezonu uda nam się znaleźć miejsce ukryte przed innymi turystami. Nawet plaże dostępne wyłącznie od strony morza przyciągają do siebie wielu chętnych.

Niemal wszystkie plaże podzielone są na dwa obszary: płatny oraz darmowy. Ten pierwszy jest znacznie większy i szczelnie wypełniają go płatne leżaki oraz parasole. Tuż obok niego znajdziemy mniejszy ogólnodostępny fragment, na którym możemy rozłożyć się bez opłat (o ile znajdziemy miejsce).

W najpopularniejszych miasteczkach dominują plaże kamieniste, więc warto rozważyć zabranie ze sobą butów do wody. Plaże piaszczyste odnajdziemy na wschodniej części wybrzeża. W przypadku plaż leżących poza miasteczkami często prowadzą do nich schody. W wodzie dość szybko robi się też głęboko.

Planując plażowanie warto pamiętać o charakterystyce wybrzeża. Większość plaż ma za sobą wysokie klify, przez co są one dobrze nasłonecznione tylko w godzinach porannych. Później słońce skrywa się za wysokimi wzniesieniami. Stosunkowo długo światło słoneczne dociera do plaż w Amalfi, Arienzo (koło Positano), Maiori, Praiano (plaża Gavitella jest jedną z nielicznych plaż, z której widać zachód słońca) czy Vietri sul Mare.

Poniżej wypisaliśmy niektóre z plaż wartych uwagi:

• Plaża w Maiori - najdłuższa na wybrzeżu (jej długość to niemal 1 km), piaszczysta, ale w wakacje w większość zastawiona płatnymi leżakami.
• Plaża w Minori - piaszczysta, zdecydowanie mniejsza niż w przypadku sąsiedniego Maiori.
• Marina di Vietri - duża i piaszczysta plaża w mieście Vietri sul Mare.
• Plaża w Atrani - niewielka, od miasta oddziela ją wysoki wiadukt (przechodzimy pod jego arkadami), a przez jej środek przepływa niewielka rzeczka wypływająca z Doliny Smoków (Valle del Dragone); plaża w Atrani może być alternatywą dla bardziej zatłoczonej plaży w Amalfi,
• Plaża Arienzo koło Positano - kamienista plaża niedaleko Positano, która dzięki swojemu położeniu jest dłużej nasłoneczniona niż dwie plaże leżące w centrum tego popularnego miasteczka - chcąc się do niej dostać musimy jednak pokonać kilkaset schodów.
• Fiordo di Furore - niewielka kamienista plaża położona w wąskim wąwozie, o której wspominaliśmy już we wcześniejszej części artykułu. Do plaży prowadzą schody z wiaduktu. Tuż obok mostu znajduje się przystanek autobusowy. Uwaga! Plaża bywa zamknięta, warto więc sprawdzić to przed przyjazdem na miejsce.
• Plaża Duoglio (Il Duoglio Spiaggia) - jedna z najpopularniejszych plaż pośród tych, która znajdują się poza najważniejszymi miasteczkami. Położona jest około kilometr na zachód od Amalfi. Jest to długa na ponad 100 m kamienista plaża, do której możemy dostać się od strony morza (np. z Amalfi) lub schodami (do pokonania jest około 400 stopni) z poziomu głównej drogi krajowej.

Jak poruszać się po Wybrzeżu Amalfitańskim?

Costiera Amalfitana może pochwalić się jedną z najbardziej malowniczo położonych dróg w całej Europie. Przez całe wybrzeże, wzdłuż klifów oraz położonych nad morzem miasteczek, ciągnie się słynna droga krajowa nr 163 (wł. Strada Statale 163).

Trasa jest krętą, wąska (zwłaszcza na odcinkach prowadzących przez miasteczka), i potrafi nieźle zakręcić w głowie. Oprócz aut przemierzają ją duże autokary, które raz na jakiś czas się wzajemnie przyblokują, tworząc przy tym długi korek.

Drogę nr 163 wytyczono w pierwszej połowie XIX wieku, kiedy nikt nie mógł przypuszczać, że w przyszłości wybrzeże zaczną odwiedzać takie tłumy. Nie ma co się oszukiwać - poruszanie się autem w szczycie sezonu turystycznego potrafi dać w kość.

Dużym problemem dla zwiedzających wybrzeże samochodem jest mała liczba miejsc parkingowych - a te które są, potrafią być ekstremalne drogie (jak w przypadku Positano).

Alternatywą może być wypożyczenie skutera, który zaparkujemy niemal wszędzie, i nie będziemy musieli stresować się wąską jezdnią - podczas korków po prostu ominiemy samochody i autobusy.

Komunikacja publiczna

Autobusy firmy SITA

Jedynym miasteczkiem ze stacją kolejową jest leżące najbardziej na wschodzie Vietri sul Mare. Transport pomiędzy pozostałymi miasteczkami obsługiwany jest przez autobusy firmy SITA SUD.

Po wybrzeżu jeździ kilka linii, a ich punktem przecięcia jest Amalfi. Dwie główne trasy to: Amalfi - Salerno oraz Amalfi - Sorrento. Nie istnieje jedna linia, która przewiezie nas przez całe wybrzeże, np. z Positano do Maiori.

Przebieg trasy Amalfi - Salerno

• Amalfi,
• Atrani,
• Minori,
• Maiori,
• Cetara,
• Vietri sul Mare,
• Salerno.

Przebieg trasy Amalfi - Sorrento

• Amalfi
• Conca
• Praiano
• Positano
• Colli San Pietro
• Meta
• San Agnello
• Colli Fontanelle
• Sant' Agata
• Priora
• Sorrento.

Inna z popularnych linii kursuje pomiędzy Amalfi i Ravello (zahaczając o miasteczko Scala).

Rozkłady oraz listę wszystkich linii znajdziemy na oficjalnej stronie firmy SITA SUD. U góry trzeba wybrać region Campania i następnie kliknąć w Orari. Znacznie wygodniejszą alternatywą jest skorzystanie z aplikacji Moovit, która jest naszym stałym towarzyszem w podróżach po Włoszech.

Ceny biletów różnią się w zależności od trasy. Pamiętajmy jednak, że musimy zakupić je zanim wejdziemy do autobusu, ponieważ kierowcy nie prowadzą sprzedaży biletów na pokładzie. Bilety dostępne są w kioskach (z oznaczeniem T od tabaccherie) lub przy specjalnych stanowiskach w barach.

Dostępne są również bilety 24-godzinne:

• bilet COSTIERASITA w cenie 10€ umożliwia podróże wszystkimi liniami obsługiwanymi przez firmę SITA,
• bilet COSTIERASITA w cenie 12€ umożliwia podróże wszystkimi liniami obsługiwanymi przez firmę SITA oraz autobusami kursującymi po okolicy Positano (obsługiwanymi przez firmę Mobility Amalfi Coast).

Kilka praktycznych porad i wskazówek:

• Przystanki są na żądanie, więc musimy powiadomić kierowcę chwilę wcześniej o chęci wysiadki - zazwyczaj kierowcy sami wykrzykują nazwy następnych przystanków, więc nie powinniśmy ich przegapić.
• Nie zawsze uda nam się znaleźć miejsce siedzące, a w szczycie sezonu autobusy potrafią być na tyle przeładowane, że nie zatrzymują się już na przystankach pośrednich (o ile ktoś akurat nie wysiada).
• Jeśli mamy taką możliwość, nie zapomnijmy o zajęciu miejsca od strony morza - dzięki czemu będziemy podziwiać piękne krajobrazy zamiast skał.

Inne lokalne połączenia autobusowe

Oprócz firmy SITA na wybrzeżu działa też przewoźnik Mobility Amalfi Coast, który obsługuje połączenia wokół Positano. Autobusem tej firmy dostaniemy się np. z Nocelle (punkt końcowy słynnej Ścieżki Bogów) do Positano. Aktualny rozkład jazdy publikowany jest na stronie fb przewoźnika.

Rejsy

Przejazdy autobusem są najtańszym sposobem na przemieszczanie się po wybrzeżu. Alternatywą dla nich w sezonie turystycznym, od kwietnia do października, są rejsy. Podróż morska jest droższa, ale jednocześnie oferuje unikalne widoki na wybrzeże.

Jednym z popularnych armatorów jest firma Travelmar, która obsługuje rejsy pomiędzy miastami: Amalfi, Positano, Maiori, Minori, Cetara oraz Salerno. Ceny zależą od typu statku oraz linii. Szczegółową rozpiskę znajdziecie tutaj.

Do Amalfi oraz Positano dopłyniemy też z Sorrento. Trasy te obsługują m.in. firmy NLG oraz Alicost.

Jak dojechać na Wybrzeże Amalfitańskie?

Większość turystów dostaje się na wybrzeże przez Neapol. Z lotniska w Neapolu udajemy się na dworzec, skąd możemy dojechać do jednej z dwóch miejscowości: Sorrento lub Salerno, gdzie przesiadamy się w autobus firmy SITA lub na statek.

W przypadku Sorrento najtaniej jest skorzystać z kolejki podmiejskiej Circumvesuviana. Więcej szczegółów znajdziecie na końcu naszego artykułu Sorrento: atrakcje, plaże, zabytki. Co warto zwiedzić i zobaczyć?

Przystanek autobusowy firmy SITA znajduje się bezpośrednio przed dworcem w Sorrento. Bilety zakupimy w barze lub przy mobilnym stanowisku (wyłącznie w sezonie letnim i przy dobrej pogodzie) obok autobusów.

Krótka historia regionu

Wbrew pozorom Wybrzeże Amalfitańskie może poszczycić się bogatą historią. W czasach rzymskich na całej jego długości powstawały wille bogatych patrycjuszy, a sąsiednia wyspa Capri wykorzystywana była przez rzymskich cesarzy. Z tego okresu zachowało się jednak niewiele, a główną pamiątką po tamtych czasach są ruiny parteru starożytnej willi w Minori oraz skryte pod ziemią stanowisko archeologiczne w Positano.

Według tradycji najstarszym z istniejących miast jest Scala, którą mieli założyć w IV wieku rozbitkowie z Konstantynopola. Ze źródeł wiadomo jednak, że w tym samym stulecia istniało też Amalfi.

W VIII wieku na wybrzeżu powstała potężna republika morska, która swoją potęgę zbudowała na monopolu w handlu z ośrodkami basenu Morza Śródziemnego, w tym z Egiptem czy Syrią. Jej stolicą było miasto Amalfi. Niezależne księstwo Amalfi istniało do XI wieku, rywalizując w tym czasie z sukcesami z innymi morskimi potęgami leżącymi w granicach dzisiejszych Włoch - Genuą i Pizą, a później także Wenecją.

ZDJĘCIA: Ruiny rzymskiej willi w Minori - Villa Romana e Antiquarium.

W XI wieku niemal całe południowe Włochy, w tym Amalfi, wpadły w ręce Normanów pod dowództwem Roberta Guiscarda. Rozpoczął się powolny spadek znaczenia republiki. Ostateczny cios miastu Amalfi wymierzyła sama natura. W 1343 roku zalały je fale tsunami wywołane trzęsieniem ziemi, które starły z powierzchni ziemi dolne miasto oraz całą infrastrukturę portową.

Region wszedł w drugie tysiąclecie ze spadkiem znaczenia militarnego i politycznego, ale wciąż rozkwitała w nim produkcja oraz rzemieślnictwo. W Amalfi wytwarzano papier, w położonym wysoko na wzgórzu Ravello produkowano tkaniny, a w leżących na kawałek na wschód Minori wyrabiano makarony (wł. pasta).

To właśnie w Minori powstał makaron typu gnocchi nazywany ndunderi (Ndunderi di Minori), który przypomina nieco polskie kluski. Co warte odnotowania - tradycyjnym składnikiem gnocchi są ziemniaki, a makaron Ndunderi di Minori wymyślono jeszcze zanim warzywo to sprowadzono na nasz kontynent. Powstaje on z sera ricotta, wytwarzanego w sposób tradycyjny z mleka pochodzącego z gór Lattari. Warto w tym miejscu wspomnieć, że jest to jeden z najstarszych makaronów świata, co doceniła nawet organizacja UNESCO.

Ostatnie dwa stulecia to powolna przemiana całego obszaru w region typowo turystyczny. Nie powinno nas to jednak zrażać - niektóre z dawnych miasteczek zachowały swój dawny urok, a spacerując trasami pieszymi będziemy mogli uciec od największych tłumów i turystycznego zgiełku.