Wilno - atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca. Zwiedzanie stolicy Litwy.

Założone w 1323 roku Wilno przez wiele lat znajdowało się w orbicie polskich wpływów. Do tej pory wielu Polaków traktuje to miasto z sentymentem i pewnie dlatego tak chętnie podróżujemy do stolicy Litwy. Znaczenie ma też smaczna kuchnia, a także liczne zabytki oraz atrakcje, które mogą wypełnić nam kilka pełnych dni.

Korzystając z naszych doświadczeń ze zwiedzania Wilna o różnych porach roku przygotowaliśmy przewodnik po największych atrakcjach i zabytkach stolicy Litwy wraz z informacjami praktycznymi potrzebnymi do zaplanowania wyjazdu. Na końcu artykułu znajdziecie krótkie wprowadzenie do historii miasta.

Jak zwiedzać Wilno?

Dzisiejsza stolica Litwy to pełne zabytków i terenów zielonych miasto, które powinno zachwycić każdego miłośnika podróżowania. Wprawdzie termin "Paryż Wschodu" stosowany jest wobec Wilna raczej na wyrost ale faktem jest, że miasto znad Wilejki nadal zachwyca zwiedzających. Większość opisanych przez nas atrakcji Wilna znajduje się na obszarze Starego Miasta lub jego okolicy, więc swobodnie możemy zwiedzać je pieszo, ale do części miejsc będziemy musieli dojechać komunikacją publiczną lub samochodem.

Nasze pierwsze kroki najlepiej skierować ku wileńskiej starówce wpisanej na listę UNESCO. Doceniono jej nietypowy eklektyczny charakter i uznano za doskonały przykład współistnienia wielu różnych kultur. Centralny punkt Starego Miasta to plac katedralny z nietypową, bo klasycystyczną, katedrą. Na wschód od niej wznoszą się Baszta Giedymina i Góra Trzykrzyska. Następnie możemy rozpocząć odkrywanie dalszych dzielnic jak Zarzecze czy Antokol, gdzie dojdziemy pieszo (dłuższym spacerem) lub dojedziemy transportem publicznym.

Co warto zobaczyć w Wilnie? Największe atrakcje i zabytki

Baszta Giedymina

Położona na wzgórzu zamkowym baszta jest reliktem istniejącego dawniej w tym miejscu Zamku Górnego, który został zniszczony w trakcie wojen polsko-rosyjskich. Właśnie stąd litewskie oddziały pod dowództwem wielkiego księcia Witolda wyruszały na zwycięską bitwę pod Grunwaldem.

Współcześnie budowla stanowi jeden z największych symboli Wilna. W jej wnętrzu przygotowano niewielką wystawę muzealną (Muzeum Zamku Górnego), a na szczycie utworzono panoramiczny punkt widokowy.

Wstęp do Baszty Giedymina jest płatny. Bilet wstępu kosztuje 8,00 € (34,48 zł).

Na szczyt wzgórza zamkowego możemy dostać się na dwa sposoby.

• Wejść pieszo (podejście jest nieco strome, ale szybkie i proste do pokonania - my nie mieliśmy większych problemów nawet w zimę). Wejście jest jednak niewygodne dla rodziców z wózkami.
• Wjechać jedyną w Wilnie kolejką linową wewnątrz charakterystycznej gondoli. Za wygodny przejazd pobierana jest jednak opłata - 2€ w dwie strony. Stacja kolejki znajduje się na wewnętrznym dziedzińcu Starego Arsenału - na mapie znajdziecie ją wpisując: Keltuvas į Gedimino kalną (adres: Arsenalo g. 3).

Bazylika archikatedralnej św. Stanisława Biskupa - wnętrza i krypty

Dość nietypowy biały gmach od razu przykuwa wzrok tych, którzy wchodzą na plac katedralny. Pierwszą świątynię w tym miejscu wybudowano w XIV wieku, jednak jej obecna forma pochodzi dopiero z XVIII stulecia. Kościół powstał po zawaleniu się jednej z wież poprzedniej barokowej budowli.

Najpiękniejszym zachowanym elementem dawnej świątyni jest uchodząca za barokowe arcydzieło kaplica św. Kazimierza z relikwiami patrona Litwy. Powstała ona ponad kryptą, w której spoczywają król Aleksander Jagiellończyk oraz Barbara Radziwiłłówna, ukochana żona Zygmunta Augusta. Prawdopodobnie to właśnie tutaj doszło do ślubu króla i przyszłej królowej. Odbył się on bez wiedzy szlachty, ale mimo żądań jego unieważnienia król postawił na swoim i Barbara została koronowana. Zmarła rok później, a zrozpaczony mąż odprowadził kondukt pogrzebowy do Wilna, część trasy pokonując piechotą.

Wstęp do katedry jest bezpłatny.

Jeśli mamy więcej czasu warto udać się na płatną wycieczkę z przewodnikiem po podziemiach świątyni, gdzie zobaczymy krypty - w tym kryptę pod kaplicą św. Kazimierza czy pustą dziś kryptę królów.

Dzwonnica wileńskiej katedry - spójrzmy na okolicę z góry

Naprzeciwko klasycystycznej fasady samodzielnie wznosi się wysoka na ponad 50 m dzwonnica. Jeśli chcielibyśmy spojrzeć na plac katedralny oraz detale architektoniczne najważniejszej miejskiej świątyni, to nie znajdziemy lepszego miejsca.

Kościół św. Anny - gotycki skarb Wilna

Słynna późnogotycka świątynia jest częścią większego kompleksu architektonicznego, w skład którego wchodzi jeszcze kościół św. Franciszka i Bernardyna. Nie ulega wątpliwości, że najcenniejszą część całego założenia stanowi niezwykle lekka fasada utrzymana w stylu nazywanym gotykiem płomienistym (lub flamboyant), która bez większych zmian przetrwała większość dziejowych burz.

Gotyckie okno nad wejściem głównym przecięte jest linią pionową z cegieł, która dąży ku górze dzieląc symetrycznie zbiegające się na niej łuki. To właśnie połączenie linii prostych i arkad świadczy o niezwykłości zastosowanych tu rozwiązań. Wszystko wieńczą zakończenia w formie sterczyn (pinakli) i trzy krzyże. Co ciekawe, działający w XX wieku litewski historyk sztuki Vladas Drėma dopatrzył się w fasadzie tzw. Słupów Giedymina czyli historycznego godła Litwy. Nawet jeśli ta interpretacja jest nieco przesadzona to trzeba przyznać, że przód kościoła nieco przypomina znaki dawnych litewskich chorągwi.

Ostra Brama i relikty dawnych murów miejskich

Na południu znajduje się słynna Ostra Brama - czyli jedyna zachowana brama z dawnych fortyfikacji obronnych Wilna. Aušros Vartai (litewska nazwa Ostrej Bramy) to miejsce szczególne dla Polaków. W jej oknie widnieje obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej, który wśród ludności polskiej cieszył się wyjątkową czcią. Wspominał o nim Adam Mickiewicz w swojej inwokacji do "Pana Tadeusza". We wnętrzu znajduje się kaplica.

Jeszcze kilkanaście lat temu resztki wileńskich murów miejskich przedstawiały raczej opłakany stan (nie licząc rzecz jasna Ostrej Bramy). Jednak od niedawna podejmuje się szereg prac mających na celu zmienić ten stan rzeczy. Jedną ze sztandarowych inwestycji jest rekonstrukcja bastei. Wprawdzie już w latach 80. XX wieku podjęto pierwsze działania ratunkowe (otwarto również niewielkie muzeum), to dopiero w XXI wieku dawna murowano-ziemna fortyfikacja odzyskała swój dawny blask. Zabytek znajduje się przy ulicy Bokšto 20.

Dolny Zamek (odbudowany Pałac Władców) i Litewskie Muzeum Narodowe

Ponoć budowę Dolnego Zamku zaczął Aleksander Jagiellończyk, choć nie ma na to dowodów w źródłach. Pochodzące z końca XVI wieku grafiki przedstawiają budowlę na planie czworoboku z dwoma dziedzińcami oraz umocnieniami od strony rzeki Wilii.

Zamek przebudowano za czasów panowania Zygmunta III Wazy i nosił on nazwę Pałacu Władców lub Zamku Wielkich Książąt Litewskich. Zniszczony podczas najazdu wojsk rosyjskich w XIX wieku już nigdy nie odzyskał dawnej świetności, choć obecnie możemy zobaczyć jego odbudowaną formę (prace rekonstrukcyjne zakończyły się w zaledwie kilka lat temu). W trakcie zwiedzania zamku zobaczymy również pozostałości oryginalnej budowli (głównie fragmenty murów) oraz zrekonstruowane wnętrza pałacowe, a w przylegających doń budynkach Nowego i Starego Arsenału mieszczą się: Litewskie Muzeum Narodowe i Muzeum Sztuki Użytkowej.

Zaułek Literacki - jeden z najbardziej urokliwych zakątków Wilna

Miłośnicy literatury powinni koniecznie zobaczyć ulicę Literacką (zwaną Zaułkiem Literackim) czyli Literatų gatve. Jej nazwa pojawiła się w XIX wieku i została nadana prawdopodobnie na cześć Adama Mickiewicza, który mieszkał w pobliżu. Nieco zapomniana i opuszczona uliczka zwróciła uwagę turystów dzięki grupie zapaleńców, którzy stworzyli tu niezwykły pomnik. Na ścianie jednego z domów umieszczono ponad 100 drewnianych tabliczek poświęconym znanym mistrzom pióra, którzy w jakiś sposób związani byli z Litwą. Przyjrzycie się im uważnie, a z całą pewnością dostrzeżecie tu kilka polskich nazwisk, w tym Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Adama Mickiewicza czy Czesława Miłosza.

Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu - barokowa perła Wilna

Ta przepiękna barokowa świątynia położona jest na północny wschód od Starego Miasta, na terenie położonej poza centrum dzielnicy Antokol. Ufundowany przez ród Paców zabytek zachwyca wysokiej klasy sztukaterią, która wypełnia całe wnętrze kościoła. Rzeźby przedstawiają sceny z Biblii, mitologii oraz wyobrażają katolickich świętych i męczenników.

Kościół uniknął zniszczeń podczas licznych wojen jakie przetaczały się przez Wilno i dzięki temu możemy dziś oglądać rzeźby Pietro Perettiego oraz Giovanniego Gallego zachowane w świetnym stanie. Aby dotrzeć do tego zabytku należy za Muzeum Narodowym skręcić w prawo i iść cały czas prosto wzdłuż brzegu rzeki Wilii.

Góra Trzykrzyska (Trijų kryžių kalnas)

Trzy białe krzyże to jeden z symboli miasta. Według, niepotwierdzonej przez źródła legendy, w dawnych czasach umęczono tu grupę franciszkańskich mnichów. Trzech z nich przybito do krzyży. Prawdopodobnie kult tych legendarnych męczenników franciszkańskich rozpoczął się dopiero w XVII wieku. Drewniane symbole ich śmierci dotrwały do 1869 roku. Na początku XX wieku ustawiono betonowe krzyże, które wysadzili w powietrze Sowieci. Współczesna biała rzeźba pochodzi z 1989 roku, a w jej fundamentach zamurowano resztki zniszczonej poprzedniczki.

Większość turystów przybywa tu jednak nie z ich powodu, a chcąc spojrzeć na miasto z góry.

Muzeum Okupacji i Walk o Wolność w Wilnie

Dziewiętnastowieczny budynek Muzeum Okupacji i Walk o Wolność w Wilnie (potocznie nazywanego Muzeum KGB) był podczas swojej historii siedzibą carskiego sądu, bolszewickiego trybunału, polskiego sądu wojewódzkiego, więzieniem Gestapo i miejscem straceń z czasów sowieckiej okupacji. Muzeum prezentuje okres historii Litwy dokumentując sowieckie represje i działalność ruchu oporu.

Warto tu zajrzeć żeby poznać historię z perspektywy naszych najbliższych sąsiadów, którzy są dumni ze swojej współczesnej historii.

Placówka nie jest zwykłym obiektem muzealnym. Oprócz "typowych" wystaw i ekspozycji będziemy mogli przejść się po części więziennej KGB, gdzie zobaczymy zwykłe cele, celę z wygłuszonymi ścianami, izolatkę śledczą czy pomieszczenie, gdzie wykonywano egzekucję (w pomieszczeniu tym możemy z bliska zobaczyć kawałek ściany z wieloma dziurami po kulach).

Uniwersytet Wileński - kompleks uniwersytecki oraz kościół św. Jana Chrzciciela i św. Jana Apostoła

Jednym z najciekawszych zabytków centralnej części Wilna jest kompleks uniwersytecki (Vilniaus universitetas, Universiteto g. 3). Ta placówka naukowa została założona przez króla Stefana Batorego w 1579 roku, a jej pierwszymi rektorami zostali jezuici Piotr Skarga i Jakub Wujek. Przez te szacowne mury przewinęło się wiele znakomitości między innymi: Jan Karol Chodkiewicz, Adam Naruszewicz, Jędrzej Śniadecki, Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki czy Feliks Koneczny. Cały zachowany kompleks reprezentuje mieszankę różnych stylów architektonicznych. W jego skład wchodzi kilkanaście budynków i aż 13 dziedzińców!

Warto zobaczyć główny zabytkowy dziedziniec oraz wejść do kościoła św. Jana Chrzciciela i św. Jana Apostoła (Šv. Jono Krikštytojo ir Šv. Jono apaštalo bažnyčia) - według legendy miał go wybudować Władysław Jagiełło po chrzcie całego kraju. W wielokrotnie przebudowywanej świątyni podczas zaborów gromadzono pamiątki związane z polską kulturą

Świątynia zachowała część barokowego wyposażenia, ciekawostkę stanowią XIX-wieczne pomniki poświęcone znanym Polakom (m.in. Adamowi Mickiewiczowi czy Tadeuszowi Kościuszce).

Muzeum Adama Mickiewicza

Dla wielu polskich czytelników punktem obowiązkowym na mapie atrakcji turystycznych Wilna będzie muzeum poświęcone wybitnemu wieszczowi. Muzeum Adama Mickiewicza (A. Mickevičiaus memorialinis muziejus) zarządzane jest przez wileński uniwersytet i znajduje się w Zaułku Bernardyńskim (adres: Bernardinų g. 11). Miejsce to nie jest przypadkowe, gdyż właśnie tu Mickiewicz pracował nad poematem pt. Grażyna.

Ratusz i plac ratuszowy

(Senamiesčio sen)

Zachowany do dziś wileński ratusz to dzieło Wawrzyńca Gucewicza - wileńskiego architekta tworzącego w stylu klasycystycznym. W XIX i na początku XX wieku mieścił się tutaj teatr, w którym po raz wystawiono "Halkę" Stanisława Moniuszki.

Zarzecze - wolna republika tuż obok centrum miasta

Ta przez wiele lat zaniedbana dzielnica jest tym dla Wilna czym Zizkow dla Pragi. Przed wojną zamieszkiwana była przez ludność żydowską. Po holocauście kojarzona głównie z marginesem społecznym, ale też artystyczną bohemą. I to właśnie artyści zadecydowali o obecnym charakterze tej dzielnicy. W 1997 roku proklamowano tam artystyczną republikę z własną konstytucją.

Niektóre z jej 38 punktów dość dobrze oddają charakter tego przedsięwzięcia (np. „Każdy ma prawo umrzeć, ale nie ma takiego obowiązku” czy „Pies ma prawo być psem”). Wszystkie z nich znajdziecie - i to również w języku polskim - na specjalnym szklanym pomniku umieszczonym na początku ulicy Popławskiej (pod adresem Paupio g. 3).

Dziś na Zarzeczu mieści się wiele małych galerii, knajpek, pubów, winiarni i restauracji. Dzięki jego mieszkańcom dzielnica powoli odzyskuje swój dawny blask.

Anioł Zarzecza

Na głównym placu "artystycznej republiki" znajduje się rzeźba anioła dmącego w trąbę. Ustawiono go w 2002 roku, aby w ten sposób uczcić jednego z honorowych obywateli Zenonasa Šteinysa. Wcześniej znajdowało się tu olbrzymie kamienne jajo, z którego "wykluł się" anioł. Sprzedane jajo pełni obecnie funkcję Pomnika Pisanki na Starym Mieście w Wilnie.

Cmentarz Bernardyński

Kawałek na wschód od Zarzecza znajduje się pełen melancholii Cmentarz Bernardyński, dla nas stanowiący jeden z najbardziej urokliwych zakątków Wilna. Powstał w 1810 roku po likwidacji cmentarza przy kościele św. Anny. Na wzgórzu nad Wilejką wytyczono plac pod przyszłą nekropolię, wzniesiono też zachowane do dziś kolumbarium. Właśnie ze względu na malownicze położenie (część grobów znajduje się tuż nad urwistym brzegiem) przybywa tu wielu turystów.

W latach 60. XX wieku planowano zniszczenie zabytku, ale komunistyczne władze wycofały się ze swoich planów, kiedy okazało się, że pochowano tu matkę Feliksa Dzierżyńskiego. Spoczywają tu również: Kanuty i Bolesław Rusiecki (polscy malarze), Stanisław Bonifacy Jundziłł (polski ksiądz i naukowiec) czy Antanas Ramonas (litewski pisarz). Więcej: Wizyta na cmentarzu Bernardyńskim w Wilnie.

Cmentarz na Rossie i pozostałe zabytkowe cmentarze w Wilnie

Wilno to również bardzo ważne dla historii obu narodów nekropolie. Większość polskich wycieczek odwiedza słynny cmentarz na Rossie (pochowano tam m. in. matkę Piłsudskiego i serce Marszałka).

W skład założonego w XVIII wieku cmentarza (choć prawdopodobnie chowano tu ludzi jeszcze w okresie średniowiecza) wchodzą cztery części: Stara Rossa, Nowa Rossa, Cmentarz Wojskowy oraz mauzoleum Matka i Serce Syna. Najsłynniejsi pochowani to: Joachim Lelewel (historyk, bibliograf, numizmatyk), August Bécu (ojczym Juliusz Słowackiego, zginął od uderzenie pioruna - pojawia sie w "Dziadach" Mickiewicza jako Doktor), Władysław Syrokomla (polski poeta epoki romantyzmu) czy Mikalojus Konstantinas Čiurlionis (litewski grafik i muzyk).

W części położonej bliżej ulicy Rasų zobaczymy groby polskich żołnierzy poległych w czasie walk o Wilno 1919-20 i operacji "Ostra Brama". Centralną część kwatery zajmuje mogiła Marii Piłsudskiej (matki Marszałka) i serca Józefa Piłsudskiego. Więcej: Relacja z wileńskiego Cmentarza Na Rossie.

Jakie jeszcze cmentarze warto odwiedzić w Wilnie?

• Wojskowy cmentarz na Antokolu (Antakalnio kapinės, Karių kapų g. 11) - Początek tej nekropolii dały trzy mniejsze cmentarze. Dziś chowani są tutaj zasłużeni dla Litwy i Wilna. Pamiętajmy jednak, że swój ostatni spoczynek znalazło tu również wielu Polaków. Szczególnie mocne wrażenie robią dziesiątki krzyży na grobach polskich żołnierzy poległych w walkach o Wilno (w latach 1919-20 i w roku 1939). Warto zwrócić uwagę na wspólną mogiłę żołnierzy napoleońskich oraz pochówki znanych Litwinów: Algirdasa Brazauskasa (prezydent i premier Litwy), Justinasa Marcinkevičiusa (poeta i dramaturg) czy Sigitasa Gedy (poeta). Znajdziemy tu również polskie nazwiska jak chociażby: Teodor Bujnicki (poeta z grupy Żagary) czy Gabriel Jan Mincewicz (poseł Związku Polaków na Litwie). Więcej: Wojskowy cmentarz na Antokolu w Wilnie.

• Cmentarz Słoneczny (Saulės kapinės, Antakalnio sen) - Dawny cmentarz parafii św. Piotra i Pawła. Jego obecna forma ukształtowała się na początku XIX wieku. Zlokalizowany na stromym wzgórzu przez co dostęp do wielu nagrobków jest dziś utrudniony. Nekropolia była mocno zaniedbana, mimo starań Polaków o objęcie jej ochroną. Ostatnie lata przynoszą jednak nadzieję na zmianę tego stanu rzeczy. Tutaj spoczywa polski drukarz Józef Zawadzki.

Polskie ślady w Wilnie

Chociaż określenie "polskie Wilno" budzi wśród wielu Litwinów agresję to nie da się ukryć, że to właśnie Polacy przez wiele lat mieli istotny wpływ na wygląd tego miasta. Przyjeżdżali tu polscy królowie, polscy architekci wznosili tutejsze budowle a tutejsza szlachta mówiła w języku Kochanowskiego i Reja. Na wileńskich cmentarzach znajdziemy wiele polskich nagrobków, a w samym mieście kilka miejsc związanych z rodzimą literaturą. Nie zdziwmy się też kiedy któryś z autochtonów przemówi do nas w naszym języku.

Atrakcje Wilna poza utartym szlakiem

Cerkiew Świętego Ducha

(Aušros Vartų g. 10)

Tuż obok Ostrej Bramy znajduje się niepozorna cerkiew z bardzo interesującym wnętrzem. Obecna budowla powstała w XVII wieku, ale jej historia związana jest ze znacznie starszym kultem tzw. "męczenników wileńskich". Byli to trzej dworzanie pogańskiego księcia Olgierda, którzy według legendy mieli przyjąć chrzest. Władca tolerował ich decyzję, ale usiłował przymusić do złamania postu. Kiedy Antoni, Jan i Eustachy (bo tak się nazywali) odmówili, zostali powieszeni. Badacze nie są pewni czy ta opowieść jest prawdziwa, ale faktem jest, że w cerkwi nadal przechowywane są trzy, wystawione na widok publiczny, ciała.

Poza intrygującymi relikwiami warto zwrócić uwagę na przepiękny, zielony ikonostas wzorowany na katolickich ołtarzach wileńskich świątyń. Dzieło (w przeciwieństwie do klasycystycznej bryły świątyni) reprezentuje późny barok.

Synagoga Chóralna

Świadkiem wielokulturowości Wilna jest Synagoga Chóralna - jedyna żydowska świątynia, która przetrwała do naszych czasów. Wzniesiono ją na początku XX wieku w stylu mauretańskim. Dziś można ją zwiedzać po wykupieniu biletu, zabytek znajduje się ulicy Plačioji 7.

Mniej znane zabytki Starego Miasta

Przy ulicy Universiteto g. 4 znajduje się interesujący pod względem architektonicznym budynek w stylu późnego renesansu. Zwróćcie uwagę na ciekawy dziedziniec z zachowanymi arkadami. Zaprojektowano je tylko na trzech ścianach. Ponoć, ze względu na niskie temperatury panujące na Litwie, w XIX wieku zamurowano krużganki na czwartej ścianie. Budowla powstała z inicjatywy papieża Grzegorza XIII, który chciał w ten sposób wspomóc akcję ewangelizacyjną na Rusi. Chodziło o propagowanie unii brzeskiej wśród ludności prawosławnej. Alumnat działał do czasu rozbiorów kiedy to przeszedł na własność Uniwersytetu Wileńskiego. Dziś mieszczą się tu różne instytucje kulturalne.

Z dawnych rezydencji wzniesionych przez magnaterię Rzeczpospolitej Obojga Narodów przetrwały pałac Radziwiłłów (Vilniaus g. 24) i pałac Sapiehów na Antokolu (L. Sapiegos g). W odnowionej części pałacu Radziwiłłów znajduje się litewskie Muzeum Sztuki, a w pałacu Sapiehów Centrum Sztuki Współczesnej. W Pałacu Paców (Pacų rūmai) swoją siedzibą ma Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej na Litwie.

Inne kościoły w Wilnie warte uwagi

Stolica Litwy często nazywana jest miastem kościołów. Nic dziwnego, w Wilnie znajduje się ponad 40 świątyń, z których wiele to zabytki. Jeśli interesuje nas tematyka sakralna lub miejsca związane z Polską warto do naszej listy miejsc do zobaczenia dopisać jeszcze trzy pozycje.

• Cerkiew Św. Trójcy i klasztor Bazylianów w Wilnie – Zdewastowana podczas okupacji radzieckiej cerkiew powoli odzyskuje swój dawny blask. Miejsce związane jest z literaturą polską, to właśnie tutaj Adam Mickiewicz umieścił akcję III części „Dziadów”. Obok cerkwi utworzono niewielką "celę Konrada", którą oglądać mogą turyści.
• Sanktuarium Miłosierdzia Bożego – Niewielki późnobarokowy kościółek nie wyróżnia się ani wybitną architekturą ani szczególną historią. Warto go jednak zwiedzić bo w środku znajduje pierwszy obraz Jezusa Miłosiernego namalowany przez Eugeniusza Kazimirowskiego dla polskiej zakonnicy, świętej Faustyny. Tutejsze msze przyciągają tłumy pielgrzymów i w niewielkim wnętrzu często brakuje miejsca.
• Kościół Świętego Ducha i klasztor dominikanów (Vilniaus Šventosios Dvasios bažnyčia, Dominikonų g. 8) - Jedna z ciekawszych barokowych budowli Wilna. Chociaż nie jest tak znana jak świątynia śś. Piotra i Pawła to także może pochwalić się pięknym rokokowym wnętrzem oraz liczącymi sobie ponad 200 lat organami. Wokół tego kościoła skupia się wileńska polonia, tutaj też odbywają się msze w naszym języku. Do 2005 roku znajdował się tu obraz Jezusa Miłosiernego.

Co warto zobaczyć w Wilnie poza centrum?

Być może przedmieścia litewskiej stolicy nie są tak piękne jak w innych miastach, ale nawet w większej odległości od starówki znajdziemy miejsca warte krótkiej wycieczki. Z całą pewnością warto zobaczyć następujące miejsca.

Ponary (Panerių)

W okresie międzywojennym Ponary były dla mieszkańców Wilna miejscem letnich wycieczek poza miasto. Po wkroczeniu Sowietów podjęto próbę zagospodarowania lasu i utworzenia tu składu paliw. W tym celu rozpoczęto kopanie dołów pod silosy, ale projekt został szybko porzucony. W czasie okupacji niemieckiej lasy stały się miejscem masowych egzekucji przeprowadzanych przez litewskich kolaborantów zwanych "szaulisami". Ich ofiarami padali Polacy i wileńscy Żydzi oraz członkowie litewskiego ruchu oporu.

Łączna liczba zabitych waha się od 60 do 90 tysięcy ludzi. Jednym z zamordowanych był, zastrzelony w swoje osiemnaste urodziny, Bronisław Komorowski - stryj późniejszego prezydenta Polski. Wejście na teren mauzoleum poświęconego ofiarom znajduje się przy ulicy Agrastų (lokalizacja: 54°37'38.0"N 25°09'43.0"E). Więcej informacji w osobnym artykule: Ponary (Panerių) w Wilnie - historia i zwiedzanie.

Rynek Kalwaryjski (Kalvarijų turgus)

Najważniejsze i najbardziej znane z litewskich targowisk gdzie przyjeżdża wielu mieszkańców okolicznych wsi sprzedając lokalne przysmaki. Powszechnie uważa się, że oferowane tu produkty żywnościowe są smaczniejsze i zdrowsze od tych ze sklepów. Z całą pewnością kupimy tu prawdziwy miód, smaczny ser czy suszone świńskie uszy! Rynek oddalony jest o ok. 1,5 kilometra od Archikatedry. Najlepiej przyjść rano kiedy przebywa tu najwięcej handlarzy. Targowisko otwierane jest o godzinie 7 i działa od wtorku do niedzieli.

Wileńska wieża telewizyjna

Najwyższa budowla na całej Litwie wznosi się około 5 kilometrów od centrum. Wieża stała się miejscem walk opozycjonistów z Armią Czerwoną w roku 1991 (zginęło 14 demonstrantów, a 700 zostało rannych). Dziś mieści się tu taras widokowy i restauracja - do tego punktu można wjechać windą.

Na dole otwarto niewielkie muzeum poświęcone tzw. "wydarzeniom styczniowym". Adres obiektu to: Sausio 13-osios g. 10. Sprawdź też inne punkty widokowe Wilna.

Jarmark Bożonarodzeniowy w Wilnie

Wilno nigdy nie znajdowało się w niemieckiej orbicie wpływów stąd tradycja jarmarków adwentowych nie była tu nigdy dobrze znana. W Polsce i na Litwie adwent był tradycyjnym czasem pokuty, postów i powstrzymywania się od zabawy. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom turystów zdecydowano się na organizację tego rodzaju imprezy. Mamy tu raczej do czynienia z szeregiem różnych wydarzeń niż jednym konkretnym jarmarkiem. Cechą charakterystyczną jest też nieco inny czas trwania. Wileński "Kalėdinis turgus" zaczyna się bowiem pod koniec listopada, ale trwa do 7 stycznia czyli do prawosławnego Bożego Narodzenia (katolickie święto Trzech Króli). Fakt ten dobrze oddaje wielokulturowość Wilna. W tym czasie odbywają się między innymi: kiermasze o charakterze charytatywnym, mniejsze jarmarki czy np. pochód Trzech Króli. Targowiska zakładane są też poza centrum np. w okolicach dworca kolejowego lub na Antokolu. Na Placu Łukiskim organizuje się ślizgawkę.

Sprzedawane potrawy i wyroby nie różnią się zbytnio od tych, które możemy kupić w Niemczech. Dodatkowo turystom oferuje się też wyroby regionalne jak chociażby litewski ciemny chleb, ser jabłkowy, lokalne wędliny i sery.

Dokładny plan jarmarku możemy sprawdzić na oficjalnej stronie www.

Co zjeść w Wilnie?

Kuchnia litewska kojarzy się w Polsce głównie z kartaczami (cepelinami), chłodnikiem czy tatarskimi kibinami. Ci, którym niestraszne kulinarne dziwactwa pewnie chętnie spróbują gotowanego świńskiego ucha z grochem. Osobom mniej odpornym na smakowe doznania polecamy wędzoną wersję tego „przysmaku”. Warto również odwiedzić litewskie sklepy, w których zaopatrzyć można się w sery (np. Dżiugas), słodkie batoniki serowe, marynowane pomidory czy nie mający nic wspólnego z serem... ser owocowy! Wiele z tych produktów kupimy też na targu kalwaryjskim.

Polscy turyści rozsmakowali się także w litewskich alkoholach. Popularnością cieszą się piwa (najczęściej jasne i miodowe), ale też nalewki (słynne "999").

Bliskie i dalekie okolice Wilna - gdzie warto się wybrać?

Jeśli poczujemy się znużeni Wilnem możemy wybrać się w podróż w jego okolice. Wielu polskich turystów odwiedza zamek w Trokach oraz historyczną stolicę Litwy, Kowno, z ruinami zamku i modernistycznymi budynkami. Tym, którzy wyżej niż zabytki cenią sobie piękno przyrody polecamy odwiedzić puszczę Rudnicką.

Zwiedzanie Wilna - wskazówki i informacje praktyczne

Karta turystyczna Vilnius Pass

Czytelnicy planujący aktywne zwiedzanie zabytków i atrakcji Wilna powinni rozwazyć zakup oficjalnej karty turystycznej Vilnius Pass. Występuja ona również jako produkt cyfrowy i możemy nabyć ją bezpośrednio na naszym telefonie (cena jest wtedy nieco niższa niż przy zakupie na miejscu).

Cena karty w zależności od wariantu czasowego:

• karta 24-godzinna - 37€,
• karta 48-godzinna - 47€,
• karta 72-godzinna - 56€.

Są to ceny przy zakupie online. Więcej informacji znajdziecie na oficjalnej stronie Vilnius Pass.

Komunikacja miejska w Wilnie

Sieć wileńskiego transportu miejskiego składa się z linii autobusowych oraz trolejbusowych. Dostępne są bilety czasowe przesiadkowe (30- oraz 60-minutowe) oraz okresowe (24- i 72-godzinny).

Bilety możemy nabyć na trzy sposoby:

• Zakupić je w aplikacji mobilnej Trafi (do ściągnięcia na telefon).
• Korzystać z Karty Wilnianina (Vilniečio kortelė) - jest to karta przedpłacona, którą zakupimy w oficjalnych punktach sprzedaży (koszt to 1,50 Euro), a następnie możemy nabijać na nią bilety. Kartę przykładamy do czytnika w pojeździe i wybieramy odpowiedni bilet, który chcemy wykorzystać.
• Zapłacić za przejazd drożej u kierowcy lub zapłacić zbliżeniowo własną kartą płatniczą.

Aplikację warto ściągnąć nawet wtedy, gdy planujemy korzystać z Karty Wilnianina, bo sprawdzimy na niej aktualne rozkłady.

Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Wilna?

Aby dokładnie zwiedzić Wilno (a może nawet wybrać się gdzieś w jego okolice) należy zarezerwować sobie nawet do czterech-pięciu dni urlopu. Jeśli dysponujemy jedynie wolnym weekendem powinniśmy ograniczyć się do najważniejszych zabytków. Możemy wtedy obejrzeć kilka wileńskich kościołów, wybrać się na Rossę czy górę Trzykrzyską i zrobić zakupy na targu kalwaryjskim. Większość zabytków Wilna zlokalizowana jest w centrum lub w jego pobliżu, dlatego podczas zwiedzania najlepiej korzystać z własnych nóg. Jedynie w przypadku wycieczek w punkty położone poza centrum (wieża telewizyjna, targ kalwaryjski) niezbędne będzie skorzystanie z komunikacji miejskiej.

Na co uważać w Wilnie?

Stolica Litwy jest stosunkowo bezpiecznym miastem. Lepiej jednak nie zapuszczać się po zmroku w okolice dworca autobusowego.

Wprawdzie wielu autochtonów zna i rozumie język polski jednak ze względu na trudną historię nie polecamy zwracać się do Litwinów w naszym języku, dopóki nie zostaniemy do tego zachęceni. Takie zachowanie może być odebrane jako przejaw arogancji. Z dystansem należy też podchodzić do Polaków proszących o datki w okolicach cmentarza na Rossie. Niektórzy z nich z żebrania uczynili sobie dobrze prosperujący biznes.

Historia Wilna w pigułce

Wilno było kolejną po Kiernowie, Nowogródku i Trokach, stolicą Litwy. Legenda mówi, że zostało założone po proroczym śnie księcia Giedymina. Władca śnił o stojącym na wzgórzu wielkim żelaznym wilku. Pogański wieszcz Lizdejko miał objaśnić księciu, że w tym miejscu należy założyć miasto, które będzie tak potężne jak ów wilk. Mimo, że w XIV wieku Wilno zostało kilkakrotnie spalone przez Krzyżaków to sen księcia najwyraźniej się spełnił, gdyż za każdym razem miasto podnosiło się z ruin. Miało tu też miejsce wiele ważnych dla Litwy wydarzeń – odbył się chrzest Litwy, ustanowiono tu pierwszą litewską diecezję. Następne dwa wieki to dla Wilna okres rozwoju i względnego spokoju (powstała Akademia Wileńska, mennica i arsenał) zahamowanego dopiero spaleniem miasta przez wojska moskiewskie w 1655 roku.

Wiek XIX to okres ucisku ze strony zaborcy, ale też powolnego rodzenia się świadomości litewskiej. Mimo to, na początku XX wieku większość mieszkańców miasta stanowili Polacy. Podczas wojny polsko-bolszewickiej Wilno zajęli Rosjanie. Wycofujące się wojska radzieckie przekazały miasto Tarybie. Józef Piłsudski polecił więc generałowi Żeligowskiemu upozorować bunt i przejąć miasto. W ten sposób Wilno znalazło się w granicach nowopowstałego państwa polskiego.

Podczas drugiej wojny światowej miasto nad Wilejką początkowo znalazło się w graniach Litwy, następnie zostało przejęte przez stalinowską Rosję, a później przez hitlerowskie Niemcy. Każda z tych zmian władzy związana była z represjami, które szczególnie silnie uderzały w ludność polską. Wobec zbliżania się Armii Czerwonej dowództwo Armii Krajowej wydało decyzję o ataku sił partyzanckich na miasto. Operacja „Ostra Brama” zakończyła się pełnym sukcesem – oddziały polskie wraz z Armią Czerwoną zdobyły miasto. Tu jednak zakończył się krótki rozejm - partyzanci byli rozbrajani i wysyłani do obozów pracy. Wilno zostało włączone do Litewskiej SRR. Taki stan rzeczy trwał do 11 marca 1990 kiedy to Litwini ogłosili niepodległość. Wprawdzie władze sowieckie próbowały stłumić zamieszki (tzw. wydarzenia styczniowe) ale w końcu Rosjanie zmuszeni zostali do opuszczenia Wilna i Litwy.