Wdzydzki Park Krajobrazowy: atrakcje, szlaki turystyczne, miasteczka

Leżący w południowej części Kaszub Wdzydzki Park Krajobrazowy jest jednym z sekretów województwa pomorskiego.

Rozległe jeziora, dziewicze lasy, tradycyjna zabudowa - wszystko to razem stanowi o wyjątkowości tego miejsca. Według kaszubskich wierzeń tutejszy krajobraz miały uformować stolemy, legendarne olbrzymy, które bez większego wysiłku kruszyły skały i wykopywały doły, w których powstawały jeziora.

WPK leży w północnej części Borów Tucholskich, w powiecie kościerskim, nieopodal miasta Kościerzyna. Inne ciekawe miejsca na Kaszubach znajdziecie w naszym przewodniku Kaszuby - 28 miejsc, które warto zobaczyć i zwiedzić.

Krzyż Jezior Wdzydzkich

Serce parku krajobrazowego stanowi Krzyż (Zespół) Jezior Wdzydzkich, na który składają się cztery połączone ze sobą akweny: Radolne, Gołuń, Jelenie i Wdzydze. Ostatnie z nich nazywane jest "Kaszubskim Morzem". Razem tworzą one krzyż o rozpiętości 9 na 11 km, powierzchni 1456 ha i maksymalnej głębokości 72 metrów.

Na jeziorach znajduje się w sumie 10 chronionych wysp. Są one ostoją rzadkich i chronionych gatunków ptaków, takich jak: szlachar, nurogęś, brodziec piskliwy czy kormoran. Wody Jezior Wdzydzkich zamieszkiwane są m.in. przez troć jeziorową (zwaną wdzydzką) oraz raka szlachetnego.

Jeziora Wdzydzkie zyskały popularność także wśród fanów sportów wodnych - po jeziorach pływają kajaki, łódki czy jachty.

Wdzydzki Park Krajobrazowy - szlaki piesze i rowerowe

WPK jest idealnym miejscem na ucieczkę od zgiełku miasta i aktywne spędzenie czasu. W rezerwacje wytoczono blisko 180 kilometrów tras rowerowych (ich opis znajdziecie tu) oraz niemal 30 kilometrów pieszych szlaków edukacyjnych (ich lista dostępna jest tutaj).

My ze swojej strony możemy polecić Wam 3 szlaki piesze, które nam najbardziej przypadły go gustu:

• W Juszkach o długości około 5 km (napisaliśmy o nim więcej w części poświęconej atrakcjom Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego).
• Szlakiem pięciu jezior, oznaczony czerwonym kolorem. Łączna długość to 6 km. Pozwoli on na całościowe poznanie lokalnego krajobrazu.
• We Wdzydzach - zaledwie 4 km trasa biegnąca na północ od najpopularniejszej wioski na terenie parku. Oznaczona jest kolorem zielonym, a po drodze czeka na nas 8 tablic informacyjnych. Jest ona świetnym pomysłem dla rodziców z dziećmi, pragnących połączyć ruch fizyczny i edukację w jednym.

Podczas pieszych wędrówek lub jazdy rowerem przez dziewicze lasy mijać będziemy malownicze jeziora, a mając trochę szczęścia natrafimy też na naturalnych gospodarzy tych terenów (np. sarny czy jelenie). My odwiedzamy WPK podczas miesięcy jesiennych i wiosennych, i bardzo często natrafialiśmy na dziką zwierzynę.

Na wszystkich oficjalnych trasach ustawiono tablice informacyjne, z których dowiemy się więcej o tutejszej faunie i florze oraz kulturze regionu.

Atrakcje Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego

Na terenie parku krajobrazowego znajdziemy jednak więcej niż malownicze jeziora i lasy. Na odwiedzających czekają również wspaniałe atrakcje kulturowe, które warto wpisać do swojego planu zwiedzania Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego.

Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach

Założony w 1906 roku Kaszubski Park Etnograficzny jest najstarszym skansenem (muzeum na wolnym powietrzu) utworzonym na ziemiach polskich. Jego twórcami byli miejscowy nauczyciel Izydor Gulgowski oraz jego małżonka Teodora, którzy pragnęli zachować kaszubskie dziedzictwo dla przyszłych pokoleń. Małżeństwo Gulgowskich wzorowało się na ideach Artura Hazeliusa, twórcy skansenu w Sztokholmie. Oboje po śmierci spoczęli na terenie skansenu - ich grób znajduje się na uboczu kompleksu.

Pierwszym obiektem w muzeum była XVIII-wieczna chata podcieniowa z Wdzydz, którą odkupiono od miejscowego gospodarza Michała Hinza. Obecnie skansen zajmuje obszar około 22 ha. Na jego terenie zgromadzono ponad 30 budowli z trzech regionów: Borów Tucholskich, Kaszub oraz Kociewia.

Zabytki są przeróżne i pochodzą z różnych okresów (od XVII do XX wieku). W trakcie wizyty zobaczymy m.in.: dwa wiatraki (w tym jeden typu holenderskiego), zagrody, dworki i domostwa kryte trzciną, dwa kościoły (w tym drewniany kościół św. Barbary), a także piece na chleb, chlew czy mechanizmy wykorzystywane w codziennym życiu na wsi. Do niektórych domów możemy wejść i na własne oczy zobaczyć, jak wyglądała codzienność Kaszubów. Na odwiedzających czeka także karczma.

Odwiedzając skansen możemy skusić się na "ruchanki", czyli tradycyjne racuszki, które kaszubskie gospodynie przygotowywały z tego, co im pozostało po pieczeniu chleba.

Wieża widokowa we Wdzydzach Kiszewskich

We wschodnim krańcu miasteczka Wdzydze, na terenie Stanicy Wodnej PTTK, wzniesiono wysoką na niemal 36 metrów wieżę widokową z drewna modrzewiowego. Z najwyższego tarasu widokowego budowli rozpościera się malowniczy widok na Krzyż Jezior Wdzydzkich.

Juszki - jedna z najpiękniejszych wsi na Kaszubach

Niewielkie Juszki są bez wątpienia jedną z najbardziej urokliwych kaszubskich wsi. Położona tuż przy jeziorze Mielistym osada wyróżnia się tradycyjnymi drewnianymi domostwami z XIX i początku XX wieku, pokrytymi dachem z trzciny. Co warte docenienia, nawet nowsze zabudowania nawiązują stylem do zabytkowych budowli, dzięki czemu wieś zachowała swój ruralistyczny układ oraz otrzymała status zabytku architektonicznego.

Wzdłuż głównej ulicy zobaczymy kilka przykładów tradycyjnej regionalnej architektury. W naszych oczach najpiękniejszy jest dom znajdujący pod dwoma numerami: 18 i 19. Tuż obok stoi historyczna figura św. Jana Nepomucena. Innym obiektem wartym uwagi jest dom sołtysa.

Juszki są niewielkie, więc zwiedzimy je w około 30 minut (wliczając w to podejście pod Jezioro Mieliste). Jeśli chcielibyśmy dowiedzieć się więcej o okolicy, warto zapukać do domu sołtysa, który w ogłoszeniu zawieszonym przed sklepem zachęcą turystów do złożenia mu wizyty.

Jeśli mamy więcej czasu, powinniśmy ruszyć na spacer pięciokilometrową ścieżką przyrodniczą, która prowadzi przez tereny leśne (w tym torfowisko) przeplatane czterema jeziorami (Długie, Wielkie Oczko, Gołęboczko i Mieliste) i wraca do Juszek. Po drodze miniemy pięć tablic informacyjnych. Szlak oznaczony jest na żółto i nie powinniśmy mieć problemu z odnalezieniem trasy.

Zabytkowy kościół św. Judy Tadeusza w Lizakach

Perełką kaszubskiej architektury jest leżący pośrodku lasu kościół św. Judy Tadeusza. Świątynię, która początkowo stała we wsi Tyłowo, ufundował w 1755 roku chorąży pomorski Józef Antoni Przebendowski.

W 1994 roku kościół znajdował się w stanie bliskim ruiny. Niedługo później podjęto decyzję o jego rozbiórce i przeniesieniu do niewielkiej wsi Lizaki, gdzie dzięki ofiarności nowych właścicieli został przywrócony do dawnej świetności i od tego czasu służy lokalnej społeczności.

Unikalnym zabytkiem świątyni są drewniane drzwi, na których wyrzeźbiono cztery symbole apostołów (w tym lwa św. Marka). Wnętrze kościoła również skrywa w sobie wiele zabytkowych elementów, w tym malowany strop oraz drewnianą ambonę. Nam niestety nie dane było wejść do środka, ale główne drzwi były otwarte i przez szybę mogliśmy podziwiać zabytkowe wnętrza.

Przy kościele ustawiono ponad 150-letni drewniany krzyż, który stał dawniej na starym trakcie prowadzącym z Kościerzyny w stronę Jezior Wdzydzkich. W przeszłości drewniane krzyże były stałym elementem tutejszego krajobrazu.

Nieopodal kościoła stoi zadbany, prywatny dom, który jest jednym z ciekawszych przykładów kaszubskiej architektury drewnianej.

Po obejrzeniu świątyni możemy zejść ścieżką prowadzącą w stronę jeziora Wałachy i przespacerować się wzdłuż brzegu.

Wdzydzki Park Krajobrazowy - gdzie spać? Baza noclegowa.

Dwoma głównymi bazami noclegowymi na terenie WPK są wsie Wdzydze oraz Borsk. Na terenie obu z nich znajdziemy kilka obiektów noclegowych, które w sezonie są jednak mocno oblegane.

Nocleg znajdziemy też w mniejszych wioskach na terenie rezerwatu, gdzie królują agroturystyki. Popularnymi miejscami noclegowymi są Mieta i Woda we Wdzydzach Tucholskich oraz Apartamenty nad Wdzydzami we wsi Przytarnia.

Zdjęcia: Skansen we Wdzydzach

Zdjęcia: wieś Juszki

Wdzydzki Park Krajobrazowy - gdzie zjeść?

Na terenie WPK działa kilka miejsc, w których zjemy lokalne przysmaki, w tym oczywiście potrawy z ryb.

Popularne kaszubskie dania skosztujemy na przykład w Karczmie Jasnochówka w Borsku. Podczas naszej wizyty do każdej potrawy dodawano tam kaszubskie racuchy, czyli ruchanki.

Innym wartym uwagi miejscem jest leżący lekko na uboczu bar Drewutnia. Miejsce to wygląda niepozornie i może nawet lekko zniechęcić, ale już liczba wystawionych na zewnątrz stolików powinna być wskazówką jak bardzo popularne jest to miejsce. I trudno się temu dziwić - podawane tu potrawy są zdecydowanie warte polecenia.

Karta dań w Drewutni nie należy do najdłuższych, ale wszystkie potrawy przyrządzane są z lokalnych składników. Są to ryby (w tym zupa rybna na warzywach), babki ziemniaczane (z sosem serowo-kurkowym) czy dziczyzna (m.in. pierogi). W weekend podawane są też wspomniane już wcześniej ruchanki.

Po zjedzeniu posiłku możemy udać się do sąsiedniej wioski Olpuch, gdzie przy głównej ulicy stoi częściowo drewniany kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej.

ZDJĘCIA: Kaszubski Park Etnograficzny (Wdzydze).

ZDJĘCIA: Kaszubski Park Etnograficzny (Wdzydze).