Ulica Piotrkowska w Łodzi - atrakcje i zabytki

Na starych mapach naszego kraju niewielka Łódź wygląda jak szereg domostw skupionych wokół jednej dużej arterii. To właśnie dawny trakt piotrkowski stanowił zalążek dzisiejszej ulicy Piotrkowskiej. Mimo wielu zmian i lat zaniedbań w czasach PRLu dziś popularna Pietryna odzyskuje swój blask. Nie bez podstaw przecież Jan Sztaudynger rymował: "Jest Łodzian największą troską, by zmieścić wszystko na Piotrkowską".

Zwiedzanie ulicy Piotrkowskiej w Łodzi

Nie sposób wymienić wszystkich obiektów zabytkowych, które znajdują się przy tej ulicy. Wprawdzie wiele z nich zniknęło na przestrzeni lat (władze PRLu nie uważały mieszczańskich kamienic z początku XX wieku za zabytki), ale to co pozostało stanowi jeden z najpiękniejszych miejskich zespołów zabytkowych w kraju. Spotkać tu możemy chyba wszystkie style architektoniczne jakie pojawiły się na naszych ziemiach od drugiej połowy XIX do wybuchu drugiej wojny światowej. Zerknijmy więc na najciekawsze i najpopularniejsze miejsca położone przy ulicy Piotrkowskiej.

Plac Wolności

To tutaj zaczyna się słynna Pietryna. Sam plac łodzianom kojarzy się z pomnikiem Tadeusza Kościuszki chociaż mało kto wie, że naczelnik stanął tu na cokole dopiero w 1939 roku. Podczas okupacji pomnik został zniszczony przez Niemców, odbudowano go w roku 1960. Znajduje się tu kilka ciekawych obiektów i muzeów.

Warto odwiedzić Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne (plac Wolności 14) z multimedialną wystawą poświęconą pradziejom miasta, Muzeum Kanału "Dętka" (wejście spod pomnika Kościuszki) czy Muzeum Farmacji (plac Wolności 2).

Z innych zabytków wymienić należy dawny łódzki ratusz (obecnie Archiwum Państwowe) oraz kościół pw. Świętego Ducha (dawny zbór ewangelicki z bardzo ciekawą polichromią łódzkiego malarza Mieczysława Saara).

Pasaż Róży (Piotrkowska 3)

Brama tej kamienicy kryje niezwykłe miejsce. Ściany pokryte kawałkami potłuczonego szkła to pasaż Róży czyli projekt artystyczny Joanny Rajkowskiej (znanej chociażby ze słynnej "Palmy" na Alejach Jerozolimskich w Warszawie).

Wizja miała oddać problemy z widzeniem jakich doświadcza chora na nowotwór oczu córka artystki.

Kamienice Roberta Weyraucha i Oszera Kohna (Piotrkowska 41 i 43)

Obie kamienice są przedstawicielkami stylu z którego łodzianie są chyba najbardziej dumni. Mowa tu oczywiście o secesji. Wprawdzie dom pod numerem 41 powstał w latach osiemdziesiątych XIX wieku (jego architektem był słynny w Łodzi Hilary Majewski) ale jakiś czas później kamienicę rozbudowano nadając jej secesyjny wygląd. Podobnie było z domem Oszera Kohna, który również kilkadziesiąt lat po wybudowaniu otrzymał nową fasadę pełną fantastycznych motywów roślinnych.

Galeria Wielkich Łodzian

To zespół pomników, które przedstawiają najważniejsze postacie związane z miastem. Chociaż krytykowane przez wielu teoretyków sztuki cieszą się niesłabnącą popularnością wśród mieszkańców miasta. Pomysłodawcą Galerii jest Marcel Szytenchelm.

Jak do tej pory turyści zobaczyć mogą następujące pomniki: Pomnik Lampiarza (Piotrkowska 37), Twórcy Łodzi Przemysłowej (Piotrkowska 30/32), Ławeczka Tuwima (Piotrkowska 104), Fortepian Rubinsteina (Piotrkowska 78), Kufer Reymonta (Piotrkowska 137) i Fotel Jaracza (Piotrkowska 152).

Pomnik Kamienicy (Piotrkowska 58 i 164)

Traktowanie po macoszemu łódzkiej architektury doprowadziło do tego, że w 1981 w ramach protestu przeciwko wyburzeniu domu przy Piotrkowskiej 164 odsłonięto pamiątkową płytę uznając ów dom za pomnik kamienicy. Protest zakończył się sukcesem i budowla ocalała. Niestety 30 lat później rozebrano zabytkowy budynek przy Piotrkowskiej 58. Protestujący mogli tylko uczcić pustą przestrzeń tablicą poświęconą "wszystkim wyburzonym dotąd łódzkim kamienicom i tym, które zostaną wyburzone w przyszłości".

Hotel Grand (Piotrkowska 72) i woonerf 6 Sierpnia

Najsłynniejszy z łódzkich hoteli (obok znajdującego się w pobliżu hotelu Savoy) został zaprojektowany przez Hilarego Majewskiego. Jednak w 1913 gruntownie go przebudowano (pozbawiona zdobień fasada była zapowiedzią nadchodzącego stylu modernistycznego). W takiej formie zachował się do dziś. Przez wiele lat utożsamiany był przez łodzian z luksusem i splendorem.

W środku hotelu, tuż obok recepcji, na ścianie możemy zobaczyć oprawiony w ramkę fragment niemieckiej gazety z 1913 roku z nazwiskiem Rubinsteina (znaleziono w stropach hotelu podczas przeprowadzania prace remontowych w 1994 roku.

Przed wejściem do "grandki" (potoczna łódzka nazwa hotelu) możemy obejrzeć Aleję Gwiazd, która upamiętnia reżyserów, operatorów i aktorów. Tuż obok widzimy ulicę 6 Sierpnia przemienioną w modny wśród mieszkańców miasta woonerf (proponowana polska wersja nazwy “podwórzec” jak dotąd nie przyjęła się).

Kamienica pod Gutenbergiem (Piotrkowska 86)

Bogata w fantastyczne detale fasada domu przyciąga wzrok przechodniów. Na pierwszy plan wysuwają się potężne metalowe smoki z halabardami. Pomiędzy nimi widać posąg Jana Gutenberga - tutaj bowiem wydawano "Lodzer Zeintung" najstarszą łódzką gazetę.

Miś Uszatek (Piotrkowska 87)

Jedyna znajdująca się przy ulicy Piotrkowskiej rzeźba ze szlaku Łodzi Bajkowej przedstawia popularnego bohatera dobranocki realizowanej w łódzkim Studiu Małych Form Filmowych Se-Ma-For.

Kuczka (podwórko kamienicy przy Piotrkowskiej 88)

Niewielki drewniany ganek służył żydowskim mieszkańcom kamienicy podczas święta Sukkot. W tym czasie ludność żydowska zamieszkiwała namioty i drewniane baraki na pamiątkę podróży Izraelitów z Egiptu do Ziemi Obiecanej. Rzecz jasna bogaci i dobrze sytuowani żydzi nie byli chętni aby dzielić ten czas z pospólstwem i biedotą. W tym celu dobudowywali drewniane ganki do swoich domów aby tradycji stało się zadość. W Łodzi zachowało się kilka takich kuczek.

Esplanada (Piotrkowska 100a)

To jeden z najpiękniejszych secesyjnych budynków w całym mieście. Wysokie okna parteru i pierwszego piętra wieńczy piękna nadbudówka w postaci zdobionego łuku. Początkowo mieścił się tu dom handlowy, ale po przebudowie zlokalizowano w nim kawiarnię i cukiernię "Esplanada". Choć zmieniali się właściciele tradycja gastronomiczna przetrwała do dziś.

Pałac Juliusza Heinzla (Piotrkowska 104)

Zaprojektowana w stylu neorenesansowym rezydencja (jednym z jej twórców był Hilary Majewski) należała do bogatego fabrykanta Juliusza Heinzla. Właściciel pałacu znany był z tego, że dzięki swej olbrzymiej fortunie wszedł w posiadanie tytułu barona.

Kamienica Salomona Bahariera lub Henryka Sachsa (Piotrkowska 107)

Kamienica olśniewa bogactwem motywów zdobniczych. Zbudowana pod koniec XIX wieku łączy w sobie kilka stylów architektonicznych. Na jej białej fasadzie odnajdziemy motywy roślinne, orły, bycze czaszki czy pochodnie.

Pałac Kindermanna i Wojewódzki Sąd Administracyjny (Piotrkowska 137-9)

Te dwie budowle to świetny przykład na to jak współczesna architektura może uzupełniać dawne style. Starsza z nich czyli pałac Juliusza Kindermanna powstał w 1907. Jego charakterystycznym elementem była umieszczona na górze barwna mozaika (nawiązywała do przemysłu włókienniczego).

Kindermann nie ukończył swojego projektu i przez lata obok kamienicy pozostawało puste miejsce. Dlatego kiedy w 2008 roku postawiono budynek Sądu zdecydowano, że będzie on nawiązywał do architektury pałacu. Nie mogło zabraknąć uzupełnienia mozaiki - u góry pojawił się fryz wykonany techniką sgraffito.

Dawna Fabryka Ramischa - OFF Piotrkowska (Piotrkowska 138/140)

Zbudowana pod koniec XIX wieku fabryka prezentuje styl neogotycki. Po kryzysie przemysłu włókienniczego w latach 90. XX wieku budynek przez wiele lat niszczał. Na placu wyrastały budki z chińskim jedzeniem przez co cały teren nazywano złośliwie "łódzkim Chinatown". Na całe szczęście od jakiegoś czasu trwa rewitalizacja całego kompleksu. Pojawiają się tutaj lokale usługowe, puby i kluby. OFF Piotrkowska cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem łodzian i turystów.

Dom firmy "Krusche - Ender" (Piotrkowska 143)

Smoki w łódzkiej architekturze królują nie tylko na kamienicy pod Gutenbergiem. Są również obecne na polichromii zdobiącej dom przy Piotrkowskiej 143. Tutaj jednak magiczne istoty spętane zostały łańcuchami.

"Stajnia jednorożców" wiata przystankowa (skrzyżowanie Piotrkowskiej i ul. Józefa Piłsudskiego)

Monumentalna i barwna wiata przystankowa podobnie jak wiele popularnych budynków od początku swego istnienia budziła kontrowersje. Jak to zwykle bywa krytycy sztuki nie zostawili na niej suchej nitki, ale mieszkańcy i turyści pokochali ją od samego początku. Pieszczotliwie nazywana jest" stajnią jednorożców". W jej pobliżu ma stanąć pomnik rodziny jednorożców.

Odlewnia (Piotrkowska 217)

Dawniej na terenie dzisiejszego pasażu mieściła się jedna z łódzkich fabryk. Było to Towarzystwo Akcyjne Budowy Transmisji, Maszyn i Odlewni Żelaza "J. John" czyli fabryka, która zaopatrywała w części do maszyn inne łódzkie przedsiębiorstwa. Po wojnie dokonano tu wyburzeń i teren przez lata straszył pustkami. Dopiero niedawno postanowiono go zagospodarować i stworzono w tym miejscu przestrzeń wystawową.

Bazylika archikatedralna św. Stanisława Kostki w Łodzi (Piotrkowska 265)

Kiedy podjęto decyzję o budowie nowej świątyni w Łodzi brano pod uwagę wiele projektów. Niewiele zabrakło aby kościół powstał w stylu modernistycznym. Jednak hierarchowie łódzkiego kościoła zdecydowali się na styl neogotycki. Kościół ukończono w roku 1912, ale dopiero w 1927 uzyskał on swoją dumną wieżę. Budynek został ograbiony przez Gestapo, a w 1971 roku spłonął jego dach. Na placu przed bazyliką znajduje się Grób Nieznanego Żołnierza.

Kościół ewangelicko-augsburski św. Mateusza (Piotrkowska 283)

Największa ze świątyń służących łódzkim protestantom może swym pięknem konkurować z archikatedrą katolicką. Budowę świątyni ukończono w roku 1928. Prezentuje ona styl neoromański. Ze względu na wysokiej klasy organy jak i świetną akustykę w kościele często odbywają się koncerty organowe.

Biała Fabryka Geyera (Piotrkowska 282)

To chyba najsłynniejsza z łódzkich zabytkowych fabryk. Właśnie w niej w 1839 fabrykant Ludwik Geyer uruchomił pierwszą w Królestwie Polskim maszynę parową. Nic więc dziwnego że w 1960 roku utworzono tu Centralne Muzeum Włókiennictwa. Na tyłach muzeum w 2008 roku powstał Skansen Architektury Drewnianej gdzie zgromadzono ocalone budynki z Łodzi i okolic.

Plac Niepodległości

Ulica Piotrkowska zaczyna się placem Wolności a kończy placem Niepodległości. Mieszczą się przy nim głównie obiekty handlowe i usługowe. Zakupy można zrobić w halach Górnego Rynku (tak zwany "Górniak") lub w dawnym Domu Handlowym Uniwersal (choć z czasów świetności tego miejsca nie zostało zbyt wiele - zamiast modnych sklepów mieszczą się tu głównie spożywcze sieciówki. Sam plac stanowi ważny węzeł komunikacyjny dla transportu publicznego.

Przez lata był zaniedbany i zapuszczony. Dopiero budowa kościoła pw. świętej Faustyny Kowalskiej nieco zmieniła ten stan rzeczy. Pojawił się pomnik patronki miasta i uporządkowany skwerek.