Szybenik - atrakcje, zwiedzanie, zabytki. Co warto zobaczyć?

Szybenik, po chorwacku Šibenik, to jedno z najciekawszych turystycznie miasteczek w Chorwacji. Coś dla siebie znajdą tu przede wszystkim miłośnicy fortyfikacji i gotyckich katedr, ale atrakcje Szybenika, a także jego malownicze portowe położenie, powinny zadowolić także turystów poszukujących dobrych punktów widokowych.

Szybenik położony jest w Dalmacji, nad Adriatykiem, pomiędzy Zadarem a Splitem. Miasto leży ujścia rzeki Krka, niedaleko parku narodowego Krka, słynącego ze wspaniałych wodospadów.

Jak zwiedzać Szybenik (Šibenik)?

Najciekawszym obiektem w Szybeniku jest katedra św. Jakuba. Tutejsza starówka sprawia wrażenie nieco "przykurzonej", ale również może poszczycić się kilkoma ciekawymi zabytkami. Twierdza św. Michała (św. Anny) znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie starego miasta, pozostałe fortyfikacje są już od niego oddalone.

Na spokojne zwiedzenie Szybenika warto zaplanować od połowy do całego dnia. Wielu turystów pozostaje w mieście dwie doby aby jedną z nich poświęcić na słynne wodospady Krka, które leżą zaledwie kilkadziesiąt kilometrów dalej. Co warte podkreślenia - do parku narodowego Krka dojedziemy z Szybenika autobusem wyruszającym z głównego dworca autobusowego.

Co warto zobaczyć w Szybeniku? Największe atrakcje oraz zabytki

Katedra św. Jakuba w Szybeniku

Eksperci UNESCO, którzy w 2000 roku wpisali katedrę (Katedrala sv. Jakova u Šibeniku) na listę światowego dziedzictwa określili ją w ten sposób:

unikatowa i wyjątkowa budowla, w której z powodzeniem połączono elementy gotyckie i renesansowe.

Nie ma w tym zdaniu odrobiny przesady - katedra świętego Jakuba w pełni zasługuje na docenienie.

Wstęp do katedry jest płatny, ale bilet na szczęście jest niedrogi, a wspaniałe wnętrze warte jest każdego wydanego Euro. Warto też poświęcić chwilę na spacer wokół świątyni i obejrzenie jej fasady. Jednym z najciekawszych zabytków są głowy 71 szybenickich mieszczan, które zdobią absydy oraz część ściany północnej i wschodniej. Najprawdopodobniej przedstawiają one wpływowych mieszkańców miasta i/lub donatorów budowy.

Warto też zwrócić uwagę na Bramę Lwów z rzeźbami Adama i Ewy, która jest często pokazywana turystom jako przykład "błędu" średniowiecznych rzeźbiarzy. Pierwsi rodzice posiadają bowiem pępki, choć na większości ówczesnych wizerunków są ich pozbawieni. Zdaniem badaczy lwy mogą pochodzić ze starszego romańskiego kościoła lub powstały podczas pierwszego etapu wznoszenia katedry (ich autorem mógł być Bonin z Mediolanu).

Kościół św. Barbary - jedna z najpiękniejszych świątyń w szybeniku

Za prawą nawą katedry znajduje się kościół św. Barbary, jedno z gotyckich arcydzieł w mieście. Jego fasada, z charakterystycznym zegarem, przyciąga wzrok miłośników architektury.

Stare Miasto i ratusz w Szybeniku

Tutejsza starówka nie jest z pewnością tak imponująca jak ta w Dubrowniku, i zdecydowanie potrzebuje remontu, ale jej wąskie uliczki mają w sobie wiele uroku.

Na placu za katedrą zobaczymy renesansowy ratusz miejski zniszczony podczas alianckich nalotów w czasie drugiej wojny światowej, a następnie odbudowany.

Muzeum miejskie w dawnym pałacu książęcym

Niedaleko katedry możemy zwiedzić Muzeum Miejskie (Muzej grada Šibenika, Ul. Gradska vrata 3), utworzone w dawnym pałacu książęcym. Placówka jest zazwyczaj omijana przez turystów, jednak powinna zadowolić wszystkich miłośników historii.

Spora część kolekcji skupia się na artefaktach odnalezionych w trakcie prac archeologicznych, ale zobaczymy tam również zbiory datowane na okres średniowiecza, sprzęty muzyczne czy eksponaty związane z mieszkańcami regionu.

Twierdza św. Michała (św. Anny)

Położona blisko starówki twierdza przez wiele lat chroniła Szybenik od północy. Opierała się atakom weneckim i tureckim, ale zniszczyło ją uderzenie pioruna w 1663 roku (wybuchł wtedy magazyn prochu).

Dawniej tuż obok fortecy wznosił się niewielki kościół św. Michała. Od tej świątyni pochodzi nazwa fortyfikacji. Później obok murów ustawiono figurę św. Anny, która miała chronić twierdzę od piorunów. Następnie na tym obszarze zaprojektowano cmentarz nazwany imieniem św. Anny (można go dziś zwiedzić). To właśnie z tego powodu twierdza ma dziś dwóch patronów.

Z perspektywy turysty - twierdza św. Michała jest świetnym punktem widokowym, oferującym wspaniałą panoramę okolicy.

Twierdza św. Jana oraz Twierdza Barona

Kolejnymi atrakcjami Szybenika są górujące nad miastem Fort św. Jana (Tvrđava sv. Ivana, ul. Sedmog kontinenta 27) oraz Fort Barona (nazywana także Twierdzą Šubićevac - Put Vuka Mandušića)

Obydwie fortece wzniesiono w XVII wieku kiedy do miasta dotarły wieści, że Turcy szykują się do zaatakowania miasta (trwała tzw. wojna kandyjska). Wprawdzie wenecjanie odmówili finansowania budowy umocnień, ale dali mieszczanom wolną rękę przy ich wznoszeniu.

Pod wodzą barona Christopha Martina von Degenfelda (od niego fortyfikacje wzięły swoją nazwę) oraz architekta ojca Antonio Leni w niecałe dwa miesiące zbudowano dwie potężne twierdze które wydatnie przyczyniły się do odparcia armii tureckiej.

Twierdza św. Mikołaja (Tvrđava Sv. Nikole)

Ostatnia z twierdz jest najtrudniej dostępna, gdyż powstała na wyspie. Wybudowano ją w XVI wieku spodziewając się rychłej inwazji tureckiej. Na wyspie znajdował się wcześniej kościół benedyktynów, który został rozebrany podczas wznoszenia umocnień (wybudowano nową kaplicę). Niestety samo położenie oraz niewielkie rozmiary wyspy wymuszały na budowniczych prowizoryczność rozwiązań.

Historycy twierdzą, że nigdy nie było możliwości prowadzenia skutecznego ostrzału z murów, gdyż zbyt silne drgania mogłyby doprowadzić do ich pęknięcia. Trudno powiedzieć czy z ustawionych tu armat kiedykolwiek wystrzelono (według miejscowych przewodników miało to miejsce tylko raz w całej historii).

W 2017 roku obiekt trafił na listę UNESCO.

Ogrody przy klasztorze franciszkańskim św. Wawrzyńca

Klasztor oraz kościół św. Wawrzyńca znajdują się niemal w samym sercu miasta. Kompleks ten skrywa mało znany skarb - wspaniały ogród ze studnią pośrodku (Samostan sv. Lovre, ul. Andrije Kačića Miošića 11), stanowiący zieloną oazę w sercu miasta. Jest to jeden z nielicznych średniowiecznych ogrodów w Chorwacji, który zachował się do naszych czasów. Wstęp jest biletowany, ale miłośnicy takich atrakcji nie będą żałować wydanych pieniędzy!

Inne zabytkowe kościoły na Starym Mieście

Na terenie starego miasta zachowało się wiele zabytkowych kościołów. Doliczono się 24 zabytkowych świątyń, z których tuzin nadal funkcjonuje - reszta pełni dziś inne zadania lub jest zamknięta.

Do najważniejszych należą:

• Kościół św. Chryzogona (Sveti Krsevani, ul. don Krste Stošića 10 - obecnie w środku znajduje się Galeria Sztuki);
• Kościół św. Jana (Trg Ivana Pavla II - średniowieczny kościół, który dawniej nosił wezwanie świętej Trójcy, świadczy o tym napis nad jednym z wejść "Sancta trinitas unus deus" z wizerunkiem Boga Ojca podtrzymującego ukrzyżowanego Jezusa);
• Cerkiew Zaśnięcia Bogarodzicy (Crkva Uspenie Bogomatere, ul. Zagrebačka).

Zwiedzanie Szybenika - wskazówki i informacje praktyczne

• Tanie piwo lub niedrogi obiad możemy zamówić w restauracjach w okolicach dworca kolejowego. Turyści nie docierają tu zbyt często, za to chętnie przychodzą miejscowi. Warto zjeść w barze Šimun (ul. fra Jerolima Milete 17).
• Znalezienie miejsca do parkowania na terenie Szybenika w sezonie letnim może okazać się dość trudne. Duże parkingi znajdują się obok dworca kolejowego (Ul. fra Jerolima Milete 19) oraz przy nabrzeżu (Paring Luka - Obala hrvatske mornarice). Mniejsze parkingi możemy znaleźć obok targowiska miejskiego np. przy ul. Sedam Omelića 11 (dojazd wąskimi uliczkami) lub przy ul. Draga 7.
• Rezerwując hotel w mieście sprawdźmy koniecznie czy istnieje możliwość zaparkowania samochodu. Na niektóre uliczki starówki nie da się wjechać!
• Szybenik posiada dobre połączenia z najważniejszymi miastami Chorwacji, dojedziemy stąd chociażby do Splitu i Zadaru. Miasto posiada również linię kolejową łączącą je z Kninem i Splitem (przesiadka do skomunikowanego pociągu).
• W pobliżu miasta znajduje się słynący z malowniczego wodospadu Park Narodowy Krka. Aby się tam dostać należy dojechać do miasta Skradin.

Szybenik - historia miasta

Zdaniem wielu Chorwatów Szybenik jest miastem założonym przez ich średniowiecznych przodków. Tezę tę potwierdzać ma brak znalezisk archeologicznych z okresu wpływów rzymskich (i wcześniejszych) na terenie dzisiejszej starówki. O ile rzeczywiście nie odnaleziono tu dowodów na istnienie starożytnego miasta, o tyle na terenie współczesnej twierdzy św. Michała (lub św. Anny) umocnienia istniały już w epoce żelaza, a także w czasach gdy tym obszarem rządzili Liburnowie (plemię iliryjskie).

Pierwszy dokument w jakim wspomina się Szybenik ("Castrum Sebinici") wydał w 1066 roku król Piotr Krzesimir IV Wielki bawiąc na tutejszym zamku. Kolejne średniowieczne zapiski potwierdzają istnienie ufortyfikowanego wzgórza oraz kościoła zamkowego. Miasto, przez wzgląd na swoje strategiczne położenie, było wielokrotnie najeżdżane przez Wenecjan, którzy rywalizowali o nie z władającymi Węgrami i Chorwacją Arpadami. Przez jakiś czas w Szybeniku przebywali templariusze (część tutejszych kościołów to ich dzieło), ale w 1255 roku na skutek buntu mieszczan musieli oni opuścić miasto. Według źródeł zniszczono wtedy należące do templariuszy umocnienia ("munitionibus et fortilitis"). Walki z Wenecją kilka razy skończyły się splądrowaniem Szybenika, ale mieszkańcom miasta z reguły udawało się obronić twierdzę.

W 1387 roku odparto atak weneckiej floty, a na propozycję poddania z dumą odpowiedziano, że "uległość można wymusić mieczem, a nie słowem". Wenecja kupiła Szybenik wraz z całą Dalmacją Bizantyjską w 1409 roku, ale załoga twierdzy odmawiała uznania układu jeszcze przez półtora roku wytrzymując długie oblężenie. Ostatecznie jednak przyjęto zwierzchność wenecką, co zresztą wyszło miastu na dobre bo nowi władcy wspierali rozbudowę tutejszych fortyfikacji. W XVI wieku na wyspie Ljuljevac wzniesiono twierdzę św. Mikołaja (obiekt z listy UNESCO), zaś w wieku XVII zezwolono na budowę twierdz: św. Jana i Barona.

Niedługo potem miasto przetrwało dwa duże oblężenia tureckie. Kolejne lata przyniosły regres gospodarczy. Po likwidacji republiki weneckiej rządzili tu Francuzi, potem Austriacy, a po pierwszej wojnie światowej Włosi (ich marynarka wojenna ostrzeliwała miasto w 1918 roku). Ostatecznie jednak Szybenik znalazł się w granicach Jugosławii, podczas drugiej wojny światowej w Niepodległym Państwie Chorwackim, a po jego upadku w socjalistycznej Jugosławii.

W czasie chorwackiej wojny o niepodległość katedra św. Jakuba i tutejsza starówka zostały ostrzelane przez serbskie siły zbrojne. Katedrę odrestaurowano, ale na wielu domach nadal widać ślady po kulach. Miasto w czasach socjalistycznych było ważnym ośrodkiem przemysłowym jednak zapaść gospodarcza lat 80. i 90. doprowadziła do zamknięcia większości zakładów. Dziś stawia się tu przede wszystkim na turystykę, a nieco zapomniany Szybenik pięknieje z roku na rok.