Szwajcaria Kaszubska atrakcje - 13 ciekawych miejsc, które warto zwiedzić i zobaczyć

Szwajcaria Kaszubska to potoczne określenie centralnej części Pojezierza Kaszubskiego - terenów leżących w granicach powiatu kartuskiego. Tutejszy krajobraz charakteryzuje się licznymi zalesionymi pagórkami, malowniczymi jeziorami oraz tradycyjnymi miasteczkami.

Sercem Szwajcarii Kaszubskiej jest utworzony w 1984 roku Kaszubski Park Krajobrazowy. Obszar ten, choć popularny wśród mieszkańców Pomorza, należy do wciąż nieodkrytych sekretów naszego kraju.

Kaszubski Park Krajobrazowy

Atrakcje Szwajcarii Kaszubskiej możemy podzielić na dwie grupy. Pierwsza z nich to zabytki oraz obiekty historyczne, dzięki którym możemy zanurzyć się w historii regionu. Drugim typem atrakcji, który nas od lat przyciąga w te strony, są jeziora, trasy spacerowe oraz akweny wodne, pozwalające nam uciec od zgiełku miasta. Na terenie rezerwatu znajduje się popularny szlak wodny nazywany Kółkiem Raduńskim, łączący kilkanaście jezior Szwajcarii Kaszubskiej.

Przez region przechodzi liczący ponad 130 kilometrów Szlak Kaszubski (oznakowanie czerwone), prowadzący z Kaszubskiego Parku Narodowego do Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego.

Jest to idealna okolica na aktywne spędzenie czasu, wycieczki rowerowe i spacery po lasach.

Kartuzy - zabytkowa kolegiata oraz Muzeum Kaszubskie

Jedynym większym miastem na terenie Szwajcarii Kaszubskiej są Kartuzy. Jest to otoczona przez lasy i jeziora spokojna miejscowość, która swoją nazwę zawdzięcza zakonowi kartuzów. Po zakonnikach pozostały pojedyncze zabudowania zespołu klasztornego, w tym: zabytkowa kolegiata oraz refektarz (jadalnia) z przełomu XIV i XV wieku.

Kartuska kolegiata jest zabytkiem unikalnym na skalę Polski. Świątynia powstała w latach 1383–1405. Jej najbardziej charakterystycznym elementem jest widoczny już z oddali dach w kształcie trumny. We wnętrzu kościoła zachowało się wiele zabytkowych elementów, takich jak przepiękne barokowe stalle z XVII wieku oraz pokryte malowidłami sklepienie. W umiejscowionej na boku Złotej Kaplicy przechowywany jest gotycki ołtarz z 1444 roku, będący jedynym gotyckim śladem w wystroju świątyni. W kaplicy tej przechowywane są również relikwiarze.

Kościół możemy zwiedzić przekazując niewielką ofiarę. Do środka wchodzimy przez zakrystię, usytuowaną na tyłach kościoła.

Obok kościoła stoi dobrze zachowany refektarz z przełomu XIV i XV wieku, gdzie w odrestaurowanych pomieszczeniach działa kawiarnia. Po południowej stronie świątyni zobaczymy pozostałości po jednym z eremów - budynku/celi mieszkalnej zakonników. Dawniej istniało kilkanaście budynków tego typu, z których do naszych czasów przetrwał zaledwie jeden.

Odwiedzając Kartuzy warto też zajrzeć do Muzeum Kaszubskiego, które skupia się na życiu codziennym Kaszubów oraz na lokalnej sztuce ludowej. Wystawa zajmuje siedem sal.

Zdjęcia: Kawiarenka pod refektarzem - Kartuzy.

Wzgórze Wieżyca: wieża widokowa na najwyższym wzniesieniu Szwajcarii Kaszubskiej

Wieżyca jest najwyższym wzgórzem Niziny Środkowoeuropejskiej. Jej wysokość to 328,6 m n.p.m. Na szczycie wzniesienia zbudowano wieżę widokową, która wystaje ponad koronami drzew i oferuje niezapomniany widok na całą okolicę.

Zdjęcia: Leśna trasa do wieży widokowej Wieżyca.

Zdjęcia: Kolegiata w Kartuzach.

Pracownia ceramiki kaszubskiej rodziny Neclów

W niewielkim Chmielnie, przy zachodnim brzegu Jeziora Białe, odnajdziemy jeden z największych skarbów Szwajcarii Kaszubskiej - należącą do rodziny Neclów tradycyjną pracownię ceramiki kaszubskiej, której tradycje sięgają dziesięciu pokoleń garncarzy.

Pracownia otwarta jest na turystów, którzy mogą nie tylko zwiedzić wystawę poświęconą historii warsztatu oraz zobaczyć powstałe w nim wyroby, ale też samodzielnie skorzystać z koła garncarskiego i stworzyć własne naczynie.

Sanktuarium Królowej Kaszub w Sianowie

Sanktuarium Królowej Kaszub (lub inaczej Sanktuarium Sianowskie; kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Sianowie) leży w północnej części Szwajcarii Kaszubskiej i oddalone jest od Kartuz o około 13 kilometrów. Miejsce to słynie z gotyckiej figury Matki Bożej tronującej z Dzieciątkiem, która miała pojawić się w Sianowie w I połowie XV wieku. Dzieło powstało z drewna lipowego. Wykonał je nieznany z imienia artysta.

Figura, nazywana czasami Matką Pięknej Miłości, uważana jest za patronkę zakochanych. Legenda mówi, że w wigilię dnia św. Jana odnalazła ją para narzeczonych, których do paprociowego krzaku przyciągnął niebiański blask. W 1966 roku odbyła się koronacja figury papieskimi koronami i od tego czasu nosi ona tytuł "Królowej Kaszub".

Obecny kościół o konstrukcji szkieletowej z drewnianą dzwonnicą wzniesiono w 1816 roku. Biało-czarna budowla powstała w miejscu poprzedniej świątyni, strawionej w 1811 roku przez pożar. Mimo burzliwych losów kościoła (dwukrotnie w historii padł ofiarą pożaru) oraz przenoszenia figury do innych miejsc, rzeźba przetrwała w stanie oryginalnym i zawsze ostatecznie wracała do Sianowa.

We wnętrzu świątyni znajdują się trzy XVIII-wieczne ołtarze. Świątynia jest centralnym miejscem kultu maryjnego na Kaszubach. Nie zawsze uda nam się wejść do wnętrza kościoła, ale powinnismy móc zajrzeć do środka z przedsionka.

Przed kościołem znajduje się parking.

Wiatrak w Ręboszewie

Wiatrak nieopodal wsi Ręboszewo jest jednym z bardziej malowniczych obiektów Szwajcarii Kaszubskiej. Nie każdy zdaje sobie sprawę, że jeszcze przed wybuchem II wojny światowej krajobraz Kaszub i Pomorza pełen był wiatraków. Niestety, do naszych czasów nie przetrwało ich zbyt wiele. Te będące w najlepszym stanie zobaczymy w skansenach, a pozostałe znajdują się najczęściej w formie ruiny i z roku na rok niszczeją.

Jednym z nielicznych wyjątków jest zbudowana współcześnie replika wiatraka typu koźlak, stojąca na szczycie wzgórza Sobótka (221 m n.p.m.). Budynek posiada trzy kondygnacje: na parterze znajduje się kawiarenka, na pierwszym piętrze apartament (udostępniony do wynajęcia), a na ostatnim zainstalowano maszynerię przywiezioną z innych wiatraków (m.in. z Sokółki i z wielkopolskich młynów wietrznych). Trzon budowli jest murowany, z wewnętrznymi oraz zewnętrznymi ścianami licowanymi drewnem.

Wiatrak w Ręboszewie znajduje się w bardzo dobrym stanie. Dla turystów przygotowano również drugi obiekt noclegowy, który wzniesiono tuż obok.

Droga Kaszubska: malownicza trasa pośród jezior Pojezierza Kaszubskiego

Za najbardziej malowniczą drogę Szwajcarii Kaszubskiej uchodzi Droga Kaszubska (kaszub. Kaszëbskô Droga), która prowadzi od wsi Garcz do wzgórza Wieżyca, po drodze mijając wiele niewielkich miejscowości (m.in. opisaną w kolejnym punkcie Ostrzycę).

Wybudowana w latach 60. poprzedniego stulecia droga mija kilka jezior oraz punktów widokowych, przy których możemy zatrzymać się na krótki odpoczynek i podziwianie kaszubskiego krajobrazu.

Ostrzyce nad Jeziorem Ostrzyckim

Ostrzyce bez większej przesady można by nazwać niewielkim kurortem turystycznym. W miasteczku leżącym nad Jeziorem Ostrzyckim rozwinęła się baza noclegowa oraz restauracyjna, a do tego znajdziemy tu piaszczystą plażę oraz przystań z możliwością wypożyczenia łódki.

Przez Ostrzyce przechodzi wspomniany przez nas wcześniej Szlak Kaszubski. Z miasteczka możemy ruszyć na długi spacer wzdłuż jeziora (trasa prowadzi przy samym brzegu).

Punkt widokowy na Jastrzębiej Górze

Ostrzyce leżą u stóp wzgórza nazywanego Jastrzębią Górą, które jest jednym z popularnych punktów widokowych. Widok nie jest może tak spektakularny jak z wieży widokowej na wzgórzu Wieżyca, ale pozwala na spojrzeć na Jezioro Ostrzyckie z innej perspektywy.

Na Jastrzębiej Górze możemy zobaczyć też jeden z głazów narzutowych, który nosi dumną nazwę "kamienia królewskiego". Swój przydomek otrzymał na cześć króla Prus Fryderyka Wilhelma IV, który przebywał w tej okolicy 1851 roku.

Kamienne kręgi w Węsiorach

Las nieopodal wsi Węsiory (południowo-zachodnia części powiatu kartuskiego) skrywa jedną z największych tajemnic Pomorza - leśne cmentarzysko Gotów z pierwszych wieków naszej ery, składające się z czterech kamiennych kręgów oraz wielu kurhanów (grobów w formie sztucznych pagórków, w sumie doliczono się ich ponad 100).

O tajemniczym cmentarzysku od wieków wiedzieli zapewne mieszkańcy okolicznych wsi, ale pierwsza informacja o szerszym zasięgu pojawiła się dopiero w artykule etnografa-amatora G. Petscha w 1938 roku. Badania archeologiczne tego obszaru przeprowadził dopiero po wojnie zespół Katedry Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego (lata 1955-1963). Dzięki ich odkryciom ustalono, że cmentarz założono około 70-80 roku n.e. i wykorzystywano do przełomu II i III wieku.

Niewiele dziś wiemy jednak o samych Gotach, którzy na ziemię polskie przybyli prawdopodobnie z północy. W źródłach pisanych znajdziemy zaledwie niewielki fragment na ich temat, którego autorem był żyjący w VI wieku gocki historyk Jordanes.

"Z tej więc wyspy Skandii, jak gdyby z kuźni ludów lub raczej z kolebki szczepów, wyruszyli niegdyś ze swoim królem imieniem Berig. Pamięć o zdarzeniach zachowuje się dotąd. Ziemi, której schodząc z okrętów dotknęli stopami zaraz nadali miano. Miejsce to bowiem jeszcze dzisiaj nazywa się Gorhiskandia"

Jordanes, "Getica", 25 dziejopis gocki, VI w.

Na podstawie odkryć archeologicznych możemy wnioskować, że Goci po przemierzeniu Bałtyku i dotarciu do osady nazywanej Gorhiskandia wyruszali dalej w głąb Pojezierza Kaszubskiego w poszukiwaniu niezamieszkanych ziem. Najważniejszym śladem po ich bytności na ziemi pomorskiej są kamienne kręgi i cmentarzyska, z których jedno z największych znajdziemy właśnie nieopodal Węsiorów.

Niedokończony zamek w Łapalicach

Długo zastanawialiśmy się na umieszczeniu w naszym artykule wzmianki o niedokończonym zamku we wsi Łapalice. Jest to współczesna ruina, do której oficjalnie nie ma wstępu. Zamek regularnie pojawia się jednak na mapach turystycznych oraz w oficjalnych materiałach zachęcających do odwiedzenia regionu, więc zdecydowaliśmy się także o nim wspomnieć. Jeśli jednak chcecie go odwiedzić, warto się śpieszyć, bo w 2023 roku w końcu jego budowa została zalegalizowana, i możliwe, że jego budowa zostanie dokończona.

Budowę monumentalnego kompleksu rozpoczęto w latach 80. poprzedniego stulecia, lecz przez ciągłe zmiany w założeniach oraz ostateczne wyczerpanie się zasobów finansowych inwestora projektu nigdy nie dokończono. Budowniczym udało się jednak wznieść monumentalny szkielet budowli - z wieloma wieżami czy bastionami, które przetrwały w stosunkowo dobrym stanie i stanowią jedną z najbardziej nietypowych atrakcji Kaszub.

Obecnie ruina budowli straszy znakami zabraniającymi wejścia na jej teren, lecz mało kto zwraca na nie uwagę. Jeśli również wybieracie się zobaczyć niedokończony zamek, sugerujemy zachowanie ostrożności. W ciągu dnia, w sezonie letnim, na terenie zamku potrafi przebywać wiele osób i powinniśmy czuć się swobodnie, ale wcześnie rano lub wieczorem sytuacja może wyglądać inaczej. My zajechaliśmy na miejsce około 8:00 i natrafiliśmy na stosy butelek po piwie oraz wciąż trwającą imprezę.

Muzeum Volkswagena w Pępowie

Chwilę zastanawialiśmy się nad tym, czy umieścić muzeum w Pępowie na liście opisywanych atrakcji, ponieważ leży ono dość daleko od Kaszubskiego Parku Krajobrazowego. Jeśli jednak podróżujecie od strony Trójmiasta, nie będziecie musieli nadrabiać drogi, aby tam zajechać.

Atrakcja w Pępowie to największe prywatne muzeum poświęcone tej marce w Polsce. Na miłośników motoryzacji czeka tu ponad 40 pojazdów, w tym Garbusy oraz słynne Ogórki. Wystawę samochodów uzupełnia kolekcja ponad 1000 miniaturowych modeli aut.

Muzeum Ziemi Kaszubskiej i Sprzętów Militarnych

W niewielkim Goręczynie czeka muzeum poświęcone militariom oraz różnym zabytkowym sprzętom, które zgromadzono na Kaszubach. Miejsce to w szczególności przypadnie do gustu miłośnikom militariów, a dodatkowe eksponaty - takie jak żelazka czy sprzęt wykorzystywany do spożywania tabaki - będą dodatkowym smaczkiem. Do najbardziej imponujących eksponatów należy wóz gaśniczy Star 25 z lat 60. poprzedniego stulecia.