Stonehenge - zwiedzanie, historia, ciekawostki

Kamienny krąg Stonehenge jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Anglii. Ta niezwykła megalityczna budowla, mimo dziesięcioleci badań, wciąż skrywa wiele nieodkrytych tajemnic.

W 1986 roku, Stonehenge wraz z okolicznymi budowlami oraz pobliskim Avebury został wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Stonehenge - gdzie znajduje się słynny kamienny krąg?

Rozpocznijmy od odpowiedzi na pytanie, gdzie znajduje się Stonehenge. Ten znany na całym świecie zabytek położony jest w południowej Anglii, w hrabstwie Wiltshire. Najbliższym większym miastem jest Salisbury. Odległość od Bristolu wynosi 88 km, natomiast od Londynu około 140 km.

Historia - jak i kiedy powstało Stonehenge?

Encyklopedycznie rzecz biorąc, Stonehenge to prehistoryczny zabytek z wczesnej epoki brązu, składający się z serii kamiennych obelisków ustawionych w okręgu. Pierwotnie całość otoczona była wałem i rowem.

Budowla w dzisiejszym kształcie nie powstała jednak od razu - wznoszono ją etapami przez wiele wieków, a jej najstarsze elementy mogą mieć nawet 5000 lat. Budowę Stonehenge rozpoczęto od wzniesienia okrągłego wału, co miało miejsce około 3000 r. p.n.e.. Dopiero około 500 lat później dołączyły do niego wielkie obeliski.

Największe kamienie osiągają wysokość 9 metrów i ważą nawet 25 ton. Pochodzą one z oddalonego o 32 kilometry obszaru Marlborough Downs. Zdecydowanie bardziej zagadkowe są jednak mniejsze, ważące do 4 ton tzw. "niebieskie kamienie", które prawdopodobnie zostały przetransportowane tutaj z terenów dzisiejszej Walii (z gór Preseli, ang. Preseli Hills) oddalonych o blisko 250 kilometrów.

Jak tego dokonano? Teorie są różne - rozważany jest transport wodny, a także to, że ostatnie z lodowców "pomogły" przenieść kamienie bliżej dzisiejszego Stonehenge (w podobny sposób trafiły do Polski głazy narzutowe, które ozdabiają nasz krajobraz).

Kolejną zagadką jest sposób budowy tego prehistorycznego sanktuarium. Jak to możliwe, że ludzie prehistoryczni, dysponujący jedynie podstawowymi narzędziami, byli w stanie wznosić tak skomplikowaną konstrukcję? Ostrożne szacunki sugerują, że budowa Stonehenge mogła pochłonąć nawet 2 miliony osobogodzin pracy, co oznacza, że przez dłuższy czas musiało być w nią zaangażowanych po kilkaset osób.

Czym właściwie było Stonehenge?

Te kilkadziesiąt nierównych kamieni ułożonych w kręgi od wieków fascynuje i stanowi jedną z większych zagadek ludzkości. Do czego służyły? Jak prehistorycznym ludom udało się przetransportować te olbrzymie kamienie? Te pytania do dziś pozostają w sferze domysłów naukowców i badaczy.

Jednak co do jednego zdaje się panować zgoda - Stonehenge prawdopodobnie pełniło funkcje świątyni, a położenie budowli i jej kształt były ściśle związane z ruchem słońca. Konstrukcja została tak ustawiona, że oś budowli wskazuje miejsce wschodu słońca w środku lata.

Zatem Stonehenge mogło służyć zarówno jako świątynia kultu słońca, jak i obserwatorium astronomiczne.

Stonehenge dziś

Od czasów średniowiecznych, Stonehenge było własnością prywatną, ale dostępną dla zwiedzających. Zmieniło się to na początku XX wieku, gdy rodzina Antrobus, prawowici właściciele terenu, postawili płot i rozpoczęli pobieranie opłat za wejście.

Ze względu na dużą ilość otwartej przestrzeni, wojsko brytyjskie wykorzystywało okolice zabytku jako... poligon. Na szczęście w 1913 roku wprowadzono ustawę Ancient Monuments Consolidation and Amendment Act, która chroniła zabytki przed celowym zniszczeniem.

W 1915 roku, po śmierci ostatniego dziedzica rodziny Antrobus w trakcie I wojny światowej, teren został wystawiony na aukcję i zakupiony przez Cecila Chubba za 6600 funtów. Trzy lata później nowy właściciel ofiarował teren rządowi.

Dziś nad świątynią czuwa organizacja English Heritage, a okolicami zarządza National Trust. Wzgórza otaczające Stonehenge są integralną częścią stanowiska archeologicznego - podczas prac wykopaliskowych znaleziono tam wiele kurhanów oraz artefaktów z najróżniejszych okresów, w tym liczne narzędzia z czasów rzymskich. Jeszcze jakiś czas temu przez część terenu prowadziła droga publiczna, ale niedawno całość została odgrodzona z zamiarem przywrócenia temu miejscu jego historycznego klimatu.

Zwiedzanie Stonehenge - co powinniśmy wiedzieć

Stonehenge to obecnie jedna z najczęściej odwiedzanych atrakcji turystycznych w Wielkiej Brytanii, która rocznie przyciąga ponad milion osób.

Aby zobaczyć Stonehenge, konieczne jest zakupienie biletu wstępu. Wizytę rozpoczynamy od centrum dla gości (Stonehenge Visitor Centre), gdzie przygotowano multimedialną wystawę poświęconą stanowisku archeologicznemu. Bezpośrednio za budynkiem znajduje się niewielka, zrekonstruowana prehistoryczna wioska.

Po zwiedzeniu wystawy możemy udać się do słynnego kamiennego kręgu, który jest oddalony od wejścia o około 2 km. Możemy dotrzeć tam darmowym autobusem wahadłowym lub iść na piechotę - trasa prowadzi lekko pod górę, ale oferuje malownicze widoki.

Czy warto zobaczyć Stonehenge?

Nie ma się co oszukiwać, dla wielu osób wizyta w Stonehenge może okazać się zawodem. Koszt całej wycieczki wraz z biletem wstępu jest wysoki, a podróż z Londynu czy nawet Bristolu może zająć sporo czasu.

Na miejscu, poza samym kamiennym kręgiem Stonehenge, terenami zielonymi i nie tak dużym centrum multimedialnym, niewiele jest innych atrakcji. Warto również pamiętać, że same kamienie na żywo nie są tak duże, jak mogą wydawać się na zdjęciach.

Ile czasu zaplanować na odwiedzenie Stonehenge?

Jeśli planujemy skorzystać z autobusu wahadłowego zamiast iść pieszo, to na dojazd spod centrum informacyjnego, zwiedzenie Stonehenge oraz powrót powinno wystarczyć nam około 45 minut.

Dodatkowe 30-45 minut warto przeznaczyć na odwiedzenie centrum multimedialnego, gdzie oprócz filmów i materiałów informacyjnych prezentowane są eksponaty z wykopalisk archeologicznych.

W sumie, na spokojną wizytę w Stonehenge i centrum multimedialnym powinniśmy zarezerwować do 2 godzin.

Stonehenge - informacje praktyczne

Ceny biletów wstępu

Ceny biletów wstępu zaczynają się od 20,90 £ (105,02 zł), ale w zależności od dnia mogą być wyższe o kilka funtów. Ostateczna cena zależy od kategorii, do której został przypisany dzień naszej wizyty: Off-Peak (poza szczytem), Normal lub Peak (najbardziej oblegane dni). Aktualny kalendarz wraz z cennikiem znajdziemy na oficjalnej stronie, gdzie sprawdzimy również dostępne zniżki.

Dni i godziny otwarcia

Obszar Stonehenge jest dostępny do zwiedzania praktycznie przez cały rok. Aktualny kalendarz najlepiej sprawdzić na oficjalnej stronie.

UWAGA! Ostatnie wejście jest możliwe na 2 godziny przed zamknięciem.

Jak dojechać do Stonehenge?

Niestety, jeśli nie mamy możliwości skorzystania z samochodu, dojazd do Stonehenge może sprawić nam trochę kłopotu, zarówno pod względem czasu jak i kosztów.

Najbliższym dużym miastem w okolicy Stonehenge jest oddalone o około 19 km Salisbury (z piękną katedrą i historyczną zabudową - miasto zdecydowanie warte odwiedzenia), gdzie znajdują się dworzec kolejowy oraz autobusowy.

Po dotarciu do Salisbury możemy:

• dojechać autobusem firmy Salisbury Reds do miasta Amesbury, skąd czekać nas będzie jeszcze około 4 km spacer,
• wykupić wycieczkę w firmie The Stonehenge Tour (lub innej oferującej wycieczki do Stonehenge),
• skorzystać z taksówki.

Jeśli planujemy przyjechać z Londynu, to najlepiej skorzystać z usług którejś z firm autokarowych, które oferują pół- lub całodniowe wycieczki bezpośrednio ze stolicy Anglii. W tym przypadku zaletą może być fakt, że oprócz Stonehenge możemy zobaczyć też inne miejsca (np. Bath).

W przypadku wyruszania z Bristol oraz Bath również najrozsądniejszym wyborem będzie skorzystanie z wycieczki autokarowej.

Avebury - co warto zobaczyć w okolicy Stonehenge?

Nie każdy zdaje sobie sprawę, że Stonehenge to nie jedyna budowla tego typu w najbliższej okolicy. Około 38 kilometrów na północ znajduje się miasteczko Avebury, zbudowane wewnątrz okręgu o obwodzie 1,6 km. Sam krąg powstał prawdopodobnie w pomiędzy 2850 r. p.n.e. i 2200 r. p.n.e., i jest największą tego typu budowlą na świecie. Niestety, w średniowieczu wiele kamieni zostało zniszczonych przez chrześcijan, ponieważ były uważane za pogańskie symbole, inne zostały wykorzystane jako materiał budowlany czy nawet jako płyty nagrobne. Do dziś nie wiadomo, jakie zastosowanie miały te kręgi.