Sirmione - atrakcje, zwiedzanie, zabytki. Sprawdź co warto zobaczyć!

Sirmione to jedno z najciekawszych miasteczek nad jeziorem Garda, które może poszczycić się malowniczym położeniem na wąskim półwyspie. Turyści, którzy je odwiedzą poza pięknymi widokami będą mogli zobaczyć kilka interesujących zabytków - w tym słynny zamek Scaligerich.

W naszym przewodniku opisaliśmy największe atrakcje Sirmione oraz przygotowaliśmy praktyczne informacje dla osób planujących zwiedzanie tego urokliwego miejsca.

Jak zwiedzać Sirmione?

Wprawdzie Sirmione to małe miasteczko, zachowało się w nim jednak kilka interesujących zabytków. Chociaż są one położone blisko siebie to dokładne zwiedzenie wszystkich obiektów może zająć nam nieco czasu. Warto o tym pamiętać zwłaszcza jeśli bierzemy pod uwagę wizytę w Grotte di Catullo - rzymskich ruinach położonych na samym krańcu półwyspu.

Na pewno przejście od południowego do północnego krańca miejscowości może być czasochłonne. Od dzielnicy Colombare (gdzie mieści się wiele hoteli i spa) aż do krańca półwyspu jest ok. 3,5 kilometra (od zamku Scaligeri ok 1,5 kilometra).

Co warto zobaczyć w Sirmione? Największe atrakcje i zabytki

Zamek Scaligerich (Castello Scaligero)

Nie sposób przeoczyć tego zamku, który znajduje się przy moście oddzielającym północną część półwyspu od lądu. Budowa fortecy rozpoczęła się w 1277 wieku za rządów Mastino I della Scala, niedługo po usunięciu z miasta katarów. Najprawdopodobniej umocnienia powstały w miejscu ruin rzymskiego castrum (albo wczesnośredniowiecznego zamku). Za rządów Wenecjan zamek otrzymał swój słynny dok obronny. Być może nowi władcy wykorzystali w tym celu wcześniejszą drewnianą konstrukcję i na jej miejscu postawili zachowane do dnia dzisiejszego mury.

Ze względu na niewielką powierzchnię lub oddalenie od głównych dróg wenecjanie nie zdecydowali się rozbudowywać Sirmione i większość swej uwagi poświęcili pobliskiej Peschierze. Mimo to na zamku cały czas utrzymywano stacjonujący garnizon. Od czasów Napoleona budowlę zaczęto wykorzystywać jako magazyn. W 1976 roku zabytek został objęty ochroną przez państwo.

Zamek jest dość charakterystyczny dla budownictwa obronnego wznoszonego przez ród Scaligeri (wąskie i rozmieszczone blisko siebie blanki). Tym co wyróżnia ten obiekt spośród innych tego typu fortyfikacji jest wspominany wcześniej otoczony murem dok, za którym niegdyś chroniła się flota Scaligerich. Zwróćcie uwagę, na wyrzeźbionego w zachodniej części murów lwa św. Marka - symbol Wenecji.

Kościół św. Anny (Sant'Anna della Rocca)

Naprzeciw wejścia do zamku znajduje się niepozorny kościółek, który koniecznie trzeba zobaczyć w Sirmione. Wybudowany w XIII wieku jako świątynia garnizonowa nazywany był "kościołem św. Marii na Moście". Trudno powiedzieć od kiedy zmieniono wezwanie na obecne choć zdaniem mieszkańców taka nazwa funkcjonowała równorzędnie z "maryjną". Warto zwrócić uwagę na niezwykłe prezbiterium o sklepieniu krzyżowym dekorowanym stiukami.

Groty Katullusa - ruiny rzymskiej willi (Grotte di Catullo)

Ten niezwykle interesujący rezerwat archeologiczny to jedna z lepiej zachowanych starożytnych willi rzymskich (choć czasem pojawiają się inne tezy tłumaczące pierwotne przeznaczenie budowli). Całość powstała najprawdopodobniej w I wieku naszej ery na fundamentach starszej o wiek budowli.

W epoce renesansu wenecki historyk Marino Sanuto Młodszy przypisał ruiny rzymskiemu poecie Katullusowi. Opierał się między innymi na zachowanym wierszu nr XXXI, w którym podmiot liryczny opisuje swój powrót do Sirmione. Ów krótki utwór w którym wspomniane zostaje również jezioro Garda brzmi następująco:

Sirmio, klejnocie wysepek, półwyspów, jakie wśród jezior, nieruchomych stawów lub w morzu dzierżą obaj Neptunowie, jaka to radość oglądać cię znowu! Nie śmiem uwierzyć: rzuciłem nareszcie bityńskie pola i przygnałem – tutaj! Beztroskie serce – czy jest większe szczęście? Gdy z serca kamień, po pielgrzymim trudzie gdy przed ołtarze wracamy znajome i znów we własnym spoczywamy łóżku! Oto nagroda po długiej wędrówce. Witaj więc, wdzięczne Sirmio, mym powrotem raduj się, ciesz się, lidyjskie jezioro, śmiejcie się, śmiechy, w każdym kącie domu!

XXXI (tłum. Grzegorz Franczak)

Jak więc widać nie mamy żadnych konkretnych wskazówek aby właśnie tę willę przypisać poecie (tym bardziej, że na całym półwyspie istniały inne takie budowle). Niektórzy badacze twierdzili, że rodzina Katullusa nie była dostatecznie bogata aby mógł pozwolić sobie na zbudowanie tak imponującego domostwa (inni jednak wskazują, że był to ród z istotnymi koneksjami, przodujący w regionie). Co ciekawe podczas wykopalisk odnaleziono fragment malowidła przedstawiający mężczyznę ze zwojem w ręku. Zdaniem znawców być może mamy do czynienia z wizerunkiem poety.

Kompleks podupadł prawdopodobnie ok. III wieku naszej ery i został częściowo rozebrany. Następnie włączono zachowane ruiny w ciąg wzniesionych na półwyspie umocnień. Zasypane resztki starożytnego domostwa budziły zainteresowanie ludzi renesansu. Podobnie jak w przypadku ruin Domus Aurea Nerona także i tutaj określono je jako "grotte" czyli jaskinie lub piwnice. Jednak na przeprowadzenie istotnych badań naukowych trzeba było jeszcze zaczekać. Pierwsze kroki ku dokładnemu poznaniu historii obiektu podjęto w XIX wieku (między innymi podczas wojen napoleońskich). Zakrojone na szeroką skalę wykopaliska ruszyły dopiero w XX stuleciu. W 1999 roku otwarto tu muzeum archeologiczne jednak część ruin nadal znajduje się pod ziemią. Mimo to turyści, którzy zdecydują się na zwiedzanie Grotte di Catullo będą mieli okazję na prawdziwą podróż w czasie.

Zwiedzanie Sirmione śladem Marii Callas

Niewielka starówka Sirmione to wąskie uliczki ciągnące się pomiędzy dwoma brzegami półwyspu. Zachowało się tu kilka starych domów, z których najsłynniejsze związane są z osobą Marii Callas. W samym centrum (piazza Carducci) znajduje się Palazzo Maria Callas czyli pochodzący z XVIII wieku budynek, nazwany tak na cześć słynnej śpiewaczki. Dziś działa tu galeria miejska. Tymczasem sama Callas mieszkała w położonej na północy Willi Meneghini-Callas (Via Caio Valerio Catullo, 7). Obiekt ten znajduje się w rękach prywatnych.

Stare Miasto - co jeszcze warto zobaczyć?

Z innych zabytków Sirmione położonych w centrum wymienić należy chociażby:

• Resztki średniowiecznego klasztoru św. Zbawiciela położone w okolicy parku miejskiego (Via S. Salvatore 2). Klasztor założony podczas panowania Longobardów stracił na znaczeniu po detronizacji ostatniego władcy tego ludu przez Karola Wielkiego. Do dziś przetrwały jedynie fragmenty absydy.
• W lepszym stanie zachował się kościół parafialny pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny (Chiesa Santa Maria della Neve, Via S. Maria Maggiore 17) gdzie przetrwały malowidła i ołtarze z XV-XVI wieku. Na jego tyłach odnajdziemy mały skarb Sirmione - urokliwy ogród ze studnią.
• Stare freski (wykonane pomiędzy XII a XVI stuleciem) możemy zobaczyć w kościele św. Piotra (Chiesa San Pietro in Mavino, Via S. Pietro in Mavino) - część z nich (malowidło w absydzie) wykonana została jeszcze w XII wieku.

Park miejski Tomelleri i spacer promenadą

Warto również przespacerować promenadą wiodącą wschodnim brzegiem półwyspu i udać się do miejskiego parku Tomelleri (Parco Pubblico Tomelleri). Na miejscu czekać na nas będzie różnorodna roślinność (np. gaj oliwny) oraz wspaniałe widoki.

Aquaria Thermal SPA - relaks w gorących źródłach

Wszystko wskazuje na to, że tutejsze gorące źródła były wykorzystywane w czasach rzymskich. Podczas wykopalisk archeologicznych odkryto bowiem fragmenty metalowych rur, które transportowały gorącą i bogatą w siarczyny wodę na powierzchnię. Według jednej z mniej popularnych koncepcji obiekt zidentyfikowany jako willa rzymska był w rzeczywistości olbrzymim kompleksem łaźni. Jednak czy możliwe jest funkcjonowanie tak dużych łaźni z dala od ważnych ośrodków miejskich? Trudno na to pytanie jednoznacznie odpowiedzieć.

Z całą pewnością po upadku cesarstwa nie korzystano już z dobrodziejstwa gorących wód. Sytuacja zmieniła się dopiero w XIX wieku kiedy to zatrudniono nurka do zamontowania nowych rur. Nie było to proste zadanie bo ujście znajdowało się kilkanaście metrów pod powierzchnią jeziora, ale operacja zakończyła się pełnym sukcesem. Dzięki temu do miasta zaczęli przybywać pierwsi kuracjusze.

Największy kompleks basenów, Aquaria Thermal Spa (Piazza Don A. Piatti 1), oferuje otwarte baseny z widokiem na jezioro. Znajduje się on w okolicach parku miejskiego. Ceny biletów uzależnione są od dnia i miesiąca.

Plaże w Sirmione

W Sirmione odnajdziemy kilka kamienistych plaż (więc dobrze jest zabrać ze sobą buty do pływania).

Trzy najbardziej znane plaże Sirmione to:

• Spiaggia del Prete, którą wybiera wielu turystów, ponieważ oddalona jest o zaledwie kilka kroków od zamku.
• Jednym z piękniejszych miejsc na półwyspie Sirmione jest kamienista plaża Jamaica. Znajduje się ona u podnóża ruin rzymskiej willi (z plaży rozciąga się piękny widok na jezioro). Jej wadą są dość śliskie głazy pod powierzchnią wody.
• Najbardziej nastawiona na turystów jest z kolei Spiaggia Lido delle Bionde, która znajduje się poniżej opisywanego wcześniej parku miejskiego.

Jak dojechać do Sirmione?

Transport publiczny

Na wstępie warto podkreślić, że Sirmione nie posiada stacji kolejowej. Dwa najbliższe dworce na których zatrzymują się pociągi regionalne oraz dalekobieżne znajdują się w miejscowościach Desenzano del Garda and Peschiera del Garda. Z obu z nich dojedziemy do Sirmione lokalnym autobusem.

Do Sirmione dojeżdżają również autobusy regionalne z Werony oraz Brescii, a także autokary dalekobieżne firm Arriva oraz Flixbus.

W sezonie do zamku Scaligeri możemy dopłynąć również promem z Desenzano del Garda - to najlepszy wybór gdy budżet nas nie ogranicza. Statek, choć droższy, jest nieco szybszy od zatrzymującego się na poszczególnych przystankach autobusu. Więcej informacji znajdziecie na oficjalnej stronie przewoźnika.

Dojazd własnym samochodem

Sirmione jest niewielkie i ruch samochodowy jest w nim limitowany. W przypadku przyjazdu autem największym problemem są miejsca parkingowe. Jest ich mało i często są przepełnione. Na szczęście miasto przygotowało stronę internetową z informacjami o aktualnej dostępności miejsc parkingowych - jest to strona Sirmio Park.

Historia Sirmione w pigułce

Pierwsze ślady pobytu człowieka nad jeziorem Garda datuje się już na neolit. Sirmione szczególnie popularne stało się w czasach rzymskich - obywatele cesarstwa wznosili na półwyspie wystawne wille. Jedna z nich należała do słynnego poety Gaiusa Valeriusa Catullusa. Zmierzch cesarstwa przyniósł ze sobą wojenne zawieruchy. W okresie III-V w. naszej ery na terenach pomiędzy Sirmione a Veroną stoczono aż pięć dużych bitew. Dokumenty z VIII wieku potwierdzają istnienie tu zamku oraz klasztoru. Miasto otrzymało przywileje od cesarz Fryderyka Barbarossy, a pod koniec XII wieku przeszło pod bezpośrednią zwierzchność pobliskiej Werony.

Działała tu dość prężnie wspólnota katarów. Pod przewodnictwem biskupa Lorenzo katarzy rozwinęli się do tego stopnia, że zwrócili na siebie uwagę rządzącego Weroną rodu della Scala (Scaligeri). Być może ze względu na ciążącą ekskomunikę oraz naciski ze strony inkwizytorów Mastino I della Scala zdecydował się na zbrojną rozprawę z miastem. Obległ Sirmione i wziął do niewoli ponad stu heretyków (część z nich została spalona na stosie w Weronie dwa lata później). Rządy werończyków skończyły się w 1378 roku kiedy to miasto zostało zajęte przez Viscontich.

Jeszcze na krótko Sirmione powróciło w domenę Werony gdy przejął je Francesco Novello da Carrara. Od 1405 roku znalazło się pod władzą Republiki Weneckiej. Okres spokoju wiązał się jednak z utratą dotychczasowej pozycji gdyż Serenissima rozwijała fortyfikacje w pobliskiej Peschierze. W czasie wojen napoleońskich miasto należało do Republiki Cisalpińskiej, a potem do Królestwa Włoch. Po upadku Napoleona znalazło się w granicach Austro-Węgier. Wyzwolenie przyniosła wojna francusko-austriacka i rozegrana w pobliżu bitwa pod Solferino. W drugiej połowie XIX wieku do Sirmione zaczęli przybywać pierwsi turyści korzystający z tutejszych gorących źródeł. Rozpoczęto też pierwsze wykopaliska na obszarze Grotte di Catullo. Po II wojnie światowej ruiny rzymskiej willi zostały udostępnione zwiedzającym.

Ciekawostki o Sirmione

• Zdjęcia do głośnego filmu "Tamte dni, tamte noce" kręcone były m.in. na plaży w Sirmione.
• Związany z Sirmione Katullus był poetą, który w swej twórczości sięgał po niezwykle różnorodne tematy. Część jego wierszy uznano za tak obsceniczne, że przez wiele lat nie przetłumaczono ich na język polski. Dopiero w 2014 roku ukazało się pełne książkowe wydanie wierszy poety z Sirmione.