Peloponez: atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca. Kompletny przewodnik po regionie

Półwysep Peloponeski to jeden z najwspanialszych regionów Grecji. Starożytne i średniowieczne zabytki otoczone są tu przepiękną przyrodą, atrakcje ukrywają się wśród gajów oliwnych i winnic, a mity spotykają się z historią potwierdzoną źródłami i znaleziskami archeologicznymi.

Peloponez to doskonałe miejsce na zarówno krótkie, jednodniowe wyprawy ze stolicy, jak i dłuższe, wielodniowe wyjazdy. Co więcej, Półwysep szczyci się licznymi zabytkami – aż pięć z nich znalazło się na liście światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Oprócz nich, na turystów czekają malownicze plaże, fascynujące jaskinie, majestatyczne krajobrazy górskie oraz urokliwe miasteczka.

Mimo swoich licznych atrakcji, Peloponez wciąż nie jest miejscem zadeptanym przez turystów - oczywiście z wyjątkiem wschodniej części, leżącej w pobliżu Aten. W naszym przewodniku przedstawiamy największe atrakcje Peloponezu oraz odpowiadamy na pytanie, co warto zobaczyć na terenie całego półwyspu. W dalszej części artykułu prezentujemy dodatkowo charakterystykę głównych regionów oraz dostarczamy praktycznych informacji dotyczących podróżowania i komunikacji. Mamy nadzieję, że przygotowany przez nas materiał pomoże Wam w zaplanowaniu udanego zwiedzania półwyspu!

Artykuł bazuje na naszych doświadczeniach z kilkukrotnych wizyt w Peloponezie na przestrzeni lat. Jest to jeden z naszych ulubionych zakątków Europy, do którego chętnie wracamy przy każdej nadażającej się okazji.

Co warto zobaczyć na Peloponezie?

Atrakcje Peloponezu można sklasyfikować na kilka głównych kategorii. Przede wszystkim dominują tu zabytki pamiętające czasy starożytne - odnajdziemy zarówno ślady kultury mykeńskiej, o której w swojej twórczości opowiadał Homer, jak i pozostałości z epoki klasycznej i rzymskiej. Wśród najbardziej imponujących miejsc warto wyróżnić Mykeny oraz świątynię Apollona w Bassaj.

Kolejną kategorią są zabytki bizantyńskie. Tutaj prym wiodą ruiny Mistry, miasta założonego przez krzyżowców, które na pewien czas stało się stolicą Bizancjum. Osoby wybierające się na południowy-wschód półwyspu nie powinny ominąć urokliwego miasta Monemwasia, położonego na zboczu wysokiej skały.

Peloponez może się również pochwalić mnóstwem zamków i fortów. Niektóre z nich są dziełem Wenecjan, znanych z budowy imponujących fortyfikacji w rejonie Morza Śródziemnego, inne powstały za czasów panowania Osmanów.

Najwspanialsze atrakcje Peloponezu nie zamykają się jednak w zabytkach. Półwysep przyciąga również wspaniałymi jaskiniami (jak choćby częściowo zalaną wodą jaskinią Diros), malowniczymi wzgórzami, szlakami pieszymi oraz plażami, wśród których nie brakuje prawdziwych perełek, takich jak plaża Voidokilia, uważana za jedną z najpiękniejszych w Europie.

Półwysep zapewni nam również ogrom wrażeń kulinarnych. Krajobraz regionu wypełniają gaje oliwne (to właśnie stąd pochodzą słynne oliwki Kalamata), winnice oraz plantacje cytrusów. Smakosze będą zachwyceni miejscowymi owocami morza, serami i daniami mięsnymi.

Największe atrakcje Peloponezu - 23 najciekawsze miejsca do odwiedzenia

Kanał Koryncki

Półwysep Peloponeski łączy się z resztą Grecji kontynentalnej wąskim przesmykiem, nazywanym "isthmus" (dosłownie szyja), o długości około 6 km. Chociaż przez większość historii przesmyk ten stanowił naturalny bastion obronny przed inwazjami lądowymi, to dla społeczności greckiej, która opierała się głównie na handlu morskim, był także poważnym utrudnieniem - z jego powodu przeprawa z Zatoki Korynckiej do Zatoki Sarońskiej wymagała nadłożenia około 700 km!

Pierwsze pomysły na rozwiązanie tego problemu sięgają przełomu VII/VI wieku p.n.e. Co prawda w tamtym czasie tyran Koryntu nie dał rady wykopać kanału, ale zbudował drogę znaną jako Dioklos, która służyła wyłącznie do przenoszenia statków! Do przeciągnięcia jednostki z jednej zatoki do drugiej potrzebnych było aż 200 robotników, a cała operacja trwała mniej więcej 3 godziny! Niewielkie ruiny drogi Dioklos przetrwały do dziś.

Epoka starożytna przyniosła wiele prób wydrążenia kanału, lecz żadna z nich nie odniosła sukcesu. Najbliższy powodzenia był rzymski cesarz Neron w I wieku, ale zainicjowany przez niego projekt finalnie upadł. Dopiero w XIX wieku pomysł przekopu kanału został wskrzeszony i udało się go zrealizować.

Teatr w Epidauros oraz sanktuarium Asklepiosa

Peloponez może pochwalić się najwspanialszym z zachowanych teatrów starożytnego świata. Jego oparte plecami o zbocze góry trybuny są namacalnym dowodem kunsztu ówczesnych architektów. Co więcej, teatr zachował się w tak dobrym stanie, że na jego deskach wciąż wystawiane są spektakle. Dla nas zwiedzanie teatru w Epidauros było jednym z największych przeżyć podczas odkrywania Grecji.

Nieopodal teatru rozciągało się sanktuarium Asklepiosa - uważanego w świecie antycznym za uzdrowiciela oraz boga sztuki lekarskiej. Jego świątynie, zwane asklepiejonami, pełniły funkcję starożytnych szpitali, do których tłumnie przybywali chorzy z różnych zakątków Grecji.

Sanktuarium w Epidaurze należało do najważniejszych i największych ośrodków tego typu w całej Helladzie. Dzięki wysiłkom archeologów udało się wydobyć na światło dzienne ruiny blisko 50 budowli wchodzących w skład tego kompleksu świątynnego.

Mykeny: ruiny najważniejszego grodu kultury mykeńskiej

Grecka stolica zbrodni i intryg. Siedziba Agamemnona, dowódcy wszystkich Achajów wyruszających na wojnę trojańską. Miasto pełne pałaców, w których blasku błyszczało złoto. To właśnie dzięki mitom oraz eposom takim jak Iliada Homera, Mykeny od niepamiętnych czasów rozbudzały wyobraźnię.

Mimo że legendy o tym miejscu krążyły od wieków, tajemnice starożytnej metropolii ujawniły się dopiero w ostatniej ćwierci XIX stulecia. Co zaskakujące, ruiny Myken nigdy nie były ukryte, a monumentalne mury cytadeli przez wieki górowały nad okolicznym krajobrazem. Niejeden podróżnik czy poszukiwacz skarbów zaglądał do Skarbca Atreusza, dawniej uważanego za grób Agamemnona, czy przekraczał legendarną Lwią Bramę.

Dopiero jednak Heinrich Schliemann, niemiecki przedsiębiorca oraz archeolog-amator, skrupulatnie przeanalizował zapiski żyjącego w II wieku geografa Pauzaniasza. Umozliwiło mu to odkrycie wspaniałych grobowców królewskich, wypełnionych wyrobami ze złota (m.in. maskami pośmiertnymi i bronią), klejnotami oraz srebrem. Schliemann był zresztą pewien, że natrafił na grób samego Agamemnona, ale współcześnie wiemy już, że znalezione przez niego artefakty poprzedzają wydarzenia wojny trojańskiej o kilkaset lat. Najważniejsze ze skarbów wystawiane są dziś w Muzeum Archeologicznym w Atenach, ale ich wiernie wykonane repliki zdobią również wystawę w pawilonie w Mykenach.

Pamiątką po potężnym niegdyś grodzie są ruiny posępnej cytadeli stojące na skalistym wzgórzu. Ozdobami stanowiska archeologicznego są Lwia Brama, mury cyklopowe, cysterna oraz pobliski Skarbiec Atreusza. Pozostałe budowle nie zachowały się w tak dobrym stanie, ale spacer pomiędzy nimi pozwala nam przenieść się na chwilę do świata bohaterów opisywanych w Iliadzie. Wszystko to okraszone jest dzikim krajobrazem otaczającym resztki warowni.

Starożytny Korynt

Korynt starożytny (gr. Αρχαία Κόρινθος) otwiera w naszych głowach co najmniej kilka skojarzeń. Miasto rozpusty, cel podróży świętego Pawła czy świątynia znana ze swych prostytutek (zwanych córami Koryntu). Trzeba jednak zaznaczyć, że historia tego miejsca jest znacznie bardziej skomplikowana, a niektóre oczywistości okazują się jedynie mitami.

Akrokorynt - ruiny warownej twierdzy

Wzgórze Akrokorynt, sąsiadujące ze starożytnym Koryntem, pełniło strategiczną rolę już w czasach antycznych, kiedy to mieścił się na nim akropol wraz ze świątynią Afrodyty. Niewiele jednak przetrwało z tamtego okresu, a podziwiane dziś monumentalne mury nie pamiętają aż tak odległych czasów.

W okresie bizantyńskim wzgórze ufortyfikowano, przekształcając je w warowną twierdzę. Aż do końca średniowiecza Akrokorynt pełnił strategiczną funkcję i był niezbędny każdemu, kto pragnął kontrolować półwysep.

Nauplion - atrakcje pierwszej stolicy nowożytnej Grecji

Nauplion to urokliwe miasteczko, osadzone w zakolu Zatoki Argolidzkiej, które może poszczycić się bogatą historią oraz kilkoma wartymi uwagi zabytkami i atrakcjami. Nie każdy z odwiedzających je turystów zdaje sobie sprawę, że w latach dwudziestych i trzydziestych XIX wieku Nauplion pełniło funkcję pierwszej stolicy odrodzonego państwa greckiego. Świadectwem tamtych czasów jest dawny budynek parlamentu, powstały w miejscu przekształconego meczetu, który zobaczycie przy głównym miejskim placu.

Jednym z najbardziej rozpoznawalnych zabytków Nauplion jest górujący nad miastem zamek Palamidi. Wznieśli go Wenecjanie w latach 1711-14, ale ostatecznie nie pomógł im w utrzymaniu miasta. Dziś ruiny zamku są otwarte dla zwiedzających. Na szczyt można dostać się na dwa sposoby: wybierając się samochodem albo podejmując wyzwanie i pokonując pieszo ponad 900 stopni. My wybraliśmy drugą opcję, ale miało to miejsce podczas naszego wyjazdu styczniowego, więc pogoda była wręcz wymarzona do wysiłku fizycznego.

Nauplion kusi także innymi atrakcjami, wśród których warto wymienić: muzeum archeologiczne, zabytkowe cerkwie, wykutego w skale Lwa Bawarskiego, stojący na wodzie zameczek Bourtzi czy ufortyfikowane wzgórze Akronauplia, na którym przetrwały ślady zabudowy mykeńskiej.

Mistra - zwiedzanie ruin bizantyńskiego miasta

W schyłkowym okresie istnienia Cesarstwa Bizantyńskiego jednym z jego najważniejszych ośrodków kulturalnych i naukowych była Mistra, stosunkowo niewielkie, bo zajmujące obszar równy 1/65 Konstantynopola, lecz w pełni ufortyfikowane miasto, które powstało na zboczach gór Tajget, nieopodal antycznej Sparty. W pewnym momencie miasto zostało opuszczone, a do naszych czasów przetrwały jedynie jego ruiny, które dziś stanowią jedną z największych atrakcji Peloponezu.

Chociaż większość średniowiecznej zabudowy Mistry nie przetrwała do naszych czasów (poza cerkwiami i klasztorami, które zachowały się w dobrym stanie), jej ruiny, służące dziś za otwarte muzeum, prezentują jeden z najlepszych przykładów późnobizantyńskiej architektury miejskiej.

Bezcennym skarbem Mistry są kościoły oraz klasztory, w których zachowały się cenne malowidła oraz detale architektoniczne, będące dziełem wybitnych bizantyńskich artystów i rzemieślników, sprowadzanych niekiedy z samego Konstantynopola.

Sparta - cień starożytnej potęgi

Starożytna Sparta należy do tych atrakcji Peloponezu, które z racji swej bogatej historii przyciągają licznych miłośników czasów antycznych. Im bardziej jednak legenda o potędze Sparty rozpala nasze wyobrażenia, tym większy czekać nas będzie zawód po dotarciu do jej ruin, schowanych pośród gaju oliwnego.

Właściwie to nic nie przetrwało z miasta, przed którego mieszkańcami drżeli wszyscy bliżsi i dalsi sąsiedzi. Na niewielkim wzniesieniu na światło dzienne wydobyto zaledwie pojedyncze resztki zabudowy, w większości datowane zresztą już na czasy rzymskie.

Na szczęście stanowisko archeologiczne starożytnej Sparty leży zaledwie kilka kilometrów na wschód od Mistry, więc czytelnicy zainteresowani losami ojczyzny Leonidasa mogą z czystym sumieniem znaleźć chwilę i zobaczyć jej liche resztki, a potem udać się na zwiedzanie wspaniałych ruin bizantyńskiego miasta.

Monemwasia - unikalny skarb Peloponezu

Monemwasia, określana gdzieniegdzie mianem greckiego Gibraltaru, to jedna z najbardziej malowniczych miejscowości w Grecji. Jej unikalny charakter podkreśla wyjątkowe położenie na zboczu skalistej wysepki, zaś klimatyczne, wąskie uliczki dolnego miasta dodają jej uroku.

W okresie swojego rozkwitu, Monemwasia, podobnie jak Mistra, była modelowym, w pełni ufortyfikowanym miastem bizantyńskim, zaprojektowanym z naciskiem na bezpieczeństwo. Monemwasia dzieliła się wtedy na trzy sektory: Dolne Miasto, zamieszkane przez kupców, żeglarzy oraz rzemieślników, Górne Miasto, gdzie mieszkała arystokracja, oraz akropol, położony na samym wierzchołku skały, który pełnił funkcję wojskowej warowni i ostatniego bastionu obronnego.

Olimpia - wizyta w kolebce igrzysk olimpijskich

Sanktuarium w Olimpii było jednym z kluczowych ośrodków politycznych, religijnych i kulturowych w starożytnej Helladzie. Co cztery lata, począwszy od 776 r. p.n.e. aż do 393 r., miejsce to gościło najważniejsze z panhelleńskich igrzysk sportowych. Te pięciodniowe zawody gromadziły wszystkich Greków, przybywających z różnych stron, niezależnie od ich pochodzenia czy bieżących konfliktów politycznych.

Podczas igrzysk olimpijskich obowiązywał czasowy pokój. Olimpię odwiedzali wówczas czołowi atleci, myśliciele oraz oczywiście rzeźbiarze, którzy nie mogli przegapić okazji do "wypożyczenia" najlepiej zbudowanych ciał do roli modelów.

Najbardziej renomowanym artystą działającym w Olimpii był Fidiasz. W pracowni usytuowanej obok sanktuarium stworzył on posąg o kolosalnych wymiarach, przedstawiający tronującego Zeusa, wykorzystując do tego złoto i kość słoniową. Ten monumentalny obiekt znalazł się na liście siedmiu cudów starożytnego świata.

Dzięki wysiłkom niemieckiej misji archeologicznej udało się odnaleźć wszystkie najważniejsze obiekty sanktuarium, choć przetrwały z nich zaledwie resztki. Dlatego największe skarby antycznej Olimpii nie znajdują się wcale na obszarze wykopalisk, a w murach Muzeum Archeologicznego.

Na odwiedzających czeka tam jedna z najwspanialszych kolekcji starożytnych dekoracji rzeźbiarskich. Jej ozdoba są dwa tympanony ze świątyni Zeusa Olimpijskiego oraz fronton ze skarbca Megaryjczyków.

Nemea - ruiny sanktuarium oraz stadionu w krainie lwa nemejskiego

Antyczna Nemea znana była jako miejsce organizacji igrzysk panhelleńskich, ważne sanktuarium Zeusa oraz kraina mitologicznego lwa nemejskiego, którego w krwawej potyczce miał pokonać Herakles. Świadectwem tej chlubnej przeszłości są dwa stanowiska archeologiczne, dostępne do zwiedzania po zakupie jednego biletu.

Pierwsze z tych miejsc ukazuje pozostałości świątyni Zeusa i jej otoczenia. Choć z pierwotnej struktury zachowały się tylko trzy kolumny, to dzięki wysiłkom greckich i amerykańskich naukowców udało się zrekonstruować kolejnych sześć. W sąsiedztwie świątyni obejrzymy ruiny innych budowli, a po zwiedzeniu stanowiska archeologicznego możemy udać się do muzeum.

Nieopodal sanktuarium, zaledwie kilkaset metrów dalej, kryje się stadion zbudowany w czasach Aleksandra Wielkiego. Obiekt ten mógł pomieścić dziesiątki tysięcy widzów, a jego trybuny zostały wzniesione z wykorzystaniem naturalnego ukształtowania terenu. Jednym z najciekawszych elementów stadionu jest 36-metrowy tunel, którym antyczni sportowcy wkraczali na arenę.

Jaskinia Kapsia - mozaika kolorów i nacieki skalne w kształcie bekonu

Jaskinia Kapsia (gr. Σπήλαιο Κάψια), położona w górzystej Arkadii, to jedna z najciekawszych atrakcji naturalnych Peloponezu.

Jej zwiedzanie możliwe jest wyłącznie z przewodnikiem. Podczas krótkiej wycieczki, zobaczymy wielobarwne formacje skalne, które przybierają fascynujące i czasem nietypowe kształty. Niektóre z nich swoim wyglądem przypominają pofalowaną płachtę, przez co są przez miejscowych porównywane do... plastrów bekonu.

Oprócz tego, podczas wycieczki można dowiedzieć się więcej o powodzi, która miała miejsce w jaskini, oraz o odnalezionych tam szkieletach.

Świątynia Apollina w Bassaj

Położona na wysokości 1131 m świątynia Apollina jest najlepiej zachowanym starożytnym obiektem sakralnym Peloponezu. Budowla wznosi się w odległych i jałowych górach zachodniej Arkadii, daleko od głównych ośrodków antycznej Grecji.

Jeśli planujesz odwiedzić to miejsce, warto wziąć pod uwagę dwa aspekty. Pierwszy to fakt, że świątynia została pokryta ochronną membraną, co oznacza, że nie będziemy mogli podziwiać jej w całej okazałości, a jedynie z bardzo bliska. Drugi dotyczy dojazdu - obiekt jest położony na uboczu, więc dotarcie do niego może wymagać nadłożenia drogi. Nas mapa pokierowała po bocznych, szutrowych drogach, i dojazd na miejsce stanowił największe wyzwanie naszej podróży po Peloponezie. Dodatkowo, kilka razy na drodze musieliśmy ustąpić pierwszeństwa... dzikiemu stadu kóz.

Niech jednak te drobne trudności nie odstraszają miłośników starożytności. Budowla należy do unikalnych zabytków, co doceniła organizacja UNESCO, wpisując ją na listę światowego dziedzictwa kulturowego.

Patras - antyczne ruiny oraz jedno z największych greckich miast

Patras to nie tylko ważny port i węzeł komunikacyjny, ale także miasto o bogatej historii. Jego charakterystyczny krajobraz urozmaicają antyczne ruiny, które przyciągają miłośników historii. W centrum miasta zwraca uwagę monumentalna Bazylika św. Andrzeja – powstała ona w miejscu, gdzie według tradycji, męczeńską śmierć poniósł apostoł Andrzej. Postać apostoła uczczono budowlą będąca jednym z najważniejszych miejsc kultu chrześcijańskiego w Grecji.

Nad miastem dominuje monumentalna twierdza, zbudowana na fundamentach dawnego akropolu. Jest ona nie tylko znakomitym świadectwem umiejętności średniowiecznych architektów wojskowych – w końcu nosi ślady wpływów zarówno bizantyjskich, jak i weneckich – ale również miejscem, z którego roztaczają się zachwycające widoki na miasto i okolicę.

Tyryns - ruiny cytadeli o mocarnych cyklopowych murach

O potężnych murach miasta Tyryns (gr. Τίρυνθα) wspominał już Homer w Iliadzie. Według mitologii, w tutejszej cytadeli rezydował król Eurysteusz, wnuk Perseusza. To właśnie do niego po kolejne zadania przybywał legendarny Herakles.

Dziś z tej warownej twierdzy zachowały się masywne ruiny. Niewiele pozostało co prawda z samych zabudowań pałacowych, ale w dobrym stanie przetrwały mocarne mury cyklopowe. Spoglądając dziś na te opasłe ściany, możemy się jedynie zadumać, w jaki sposób ówcześni mieszkańcy Peloponezu dali radę wznosić tak potężne konstrukcje. Dla późniejszych Hellenów odpowiedź była prosta: musiały być one dziełem Cyklopów, mitycznych jednookich olbrzymów.

Chociaż Tyryns nie zalicza się do największych atrakcji Peloponezu, osoby zainteresowane okresem kultury mykeńskiej z pewnością docenią jego wartość. Wraz z Mykenami, ruiny tego miasta zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Argos - ruiny starożytnego teatru oraz pozostałości zamku Larissa

Argos, leżące pomiędzy Mykenami a Tyrynsem, jest jednym z najstarszych nieprzerwanie zamieszkanych miast na świecie. Już w epoce mykeńskiej funkcjonowała tu osada, a przez całą swoją historię, aż do czasów współczesnych, miasto rozwijało się w tej samej lokalizacji.

Dzisiejsze Argos to typowe, gęsto zabudowane greckie miasteczko średniej wielkości. Turyści mają tu do odwiedzenia dwie atrakcje - stanowisko archeologiczne starożytnego Argos, które zostało przedzielone ruchliwą ulicą, oraz ruiny zamku na wzgórzu Larissa, które dominują nad miastem.

Stanowisko archeologiczne leży w południowo-zachodnim krańcu miasta. Jego najważniejszym zabytkiem są ruiny teatru wzniesionego na początku epoki hellenistycznej. Obiekt ten mógł pomieścić nawet 20 000 widzów i był jednym z największych w świecie greckim, przebijając wielkością opisany przez nas wcześniej teatr w Epidauros. Jego trybuny posiadały aż 83 rzędy! Do naszych czasów przetrwała zaledwie centralna część widowni. Tuż obok teatru stoi wysoka na ponad 10 m ściana rzymskich łaźni. Pozostałe obiekty zachowały się w stanie zaledwie szczątkowym.

Drugą atrakcją wartą uwagi w Argos są ruiny średniowiecznego zamku wzniesionego na wzgórzu Larissa, gdzie w starożytności mieścił się akropol. Warownia składa się z wewnętrznej cytadeli oraz zewnętrznego muru obronnego. Budowla na przestrzeni wieków była wielokrotnie przebudowywana. Badający warownię archeolodzy odnaleźli liczne ślady po wcześniejszych kulturach, w tym mury z czasów mykeńskich.

Wspinając się na szczyt wzgórza, możemy podziwiać malownicze widoki na okolicę. Do zamku prowadzi kręta droga, a przy jego podnóżu znajduje się parking dla odwiedzających.

Wrak statku Dimitrios

Niecodzienną atrakcją leżącej na południu plaży Valtaki jest wrak 67-metrowego statku towarowego o nazwie Dimitrios. Zardzewiała i popadająca w ruinę jednostka od 23 grudnia 1981 roku tkwi w wodzie zaledwie kilka kroków od brzegu.

Okoliczności, w jakich statek znalazł się w swoim obecnym położeniu, nie są do końca znane. Jedna z popularnych historii mówi o nieudanej próbie przemytu papierosów między Włochami a Turcją. Po jej niepowodzeniu załoga miała podpalić statek, aby zatrzeć ślady, a sama uciec z miejsca zdarzenia.

Druga z teorii jest mniej widowiskowa. Opowiada ona o problemach osobowych i technicznych, przez które statek musiał zacumować do portu w Gythio. Z biegiem czasu trudności się nawarstwiały, więc armator porzucił swoją jednostkę, a władze portowe w pewnym momencie postanowiły odholować ją na obecne miejsce.

Jeśli chcemy zobaczyć wrak z bliska, i jedziemy z zachodu na wschód, w pewnym momencie będziemy musieli ostro skręcić w prawo. Po chwili, jadąc wąską dróżką, dotrzemy do miejsca postojowego. Współrzędne parkingu: 36.789186, 22.582234.

Czas na odpoczynek i posiłek

Naprzeciwko wraku działa restauracja Glyfada restaurant - beach bar, gdzie mieliśmy przyjemność zjeść przesmaczne grillowane krewetki oraz świeżą i niemrożoną ośmiornicę. Właściciele zajmują się też produkcją oliwy, którą serwują jako przystawkę. Było to jedno z najbardziej smakowitych miejsc, które odwiedziliśmy podczas kilku naszych podróży po Peloponezie.

Po posiłku warto się rozsiąść na jednym z leżaków i delektować widokiem roztaczającym się wprost na wrak.

Jaskinie Diros

Jaskinie Diros (gr. Σπήλαια Διρού) to potoczna nazwa systemu jaskiń położonych w sąsiedztwie niewielkiej zatoczki o tej samej nazwie. Umiejscowione są na zachodnim brzegu półwyspu Mani - jednego z "palców" dolnej części Peloponezu.

Turystom udostępniono rozległą jaskinię nazwaną Glifada (Vlychada), której znaczny fragment został zalany wodą. Zwiedzanie odbywa się dwuetapowo. Początkowo przemierzamy ją na pokładzie łódki, by później kontynuować pieszą wędrówkę, podczas której możemy podziwiać imponujące stalaktyty i stalagmity.

Zamek Methoni

Zamek Methoni stanowi jeden z najbardziej imponujących przykładów fortyfikacji śródziemnomorskich z okresu średniowiecza. Właściwie to określenie "zamek" może nie oddawać w pełni charakteru tego miejsca - niegdyś było to otoczone murami miasto portowe, które zajmowało cały półwysep o długości ponad 500 m.

W czasach krucjat Methoni było kluczowym portem dla okrętów zmierzających do Ziemi Świętej lub z niej wracających. W XIII stuleciu wieku prawa do miasta przejęła Republika Wenecji. To właśnie weneccy inżynierowie stworzyli obecnie istniejący system fortyfikacji.

Twierdze Zatoki Navarino oraz Pałac Nestora

Zatoka Pylos, która w czasach przed odzyskaniem przez Grecję niepodległości była znana jako Zatoka Navarino, leży w południowo-zachodnim krańcu Peloponezu. Wspomniany wcześniej Schliemann określał ją mianem "najpiękniejszej zatoki świata". Entuzjaści historii morskich bitew z pewnością kojarzą bitwę pod Navarino z 1827 roku, w której połączone siły brytyjsko-francusko-rosyjskie pokonały flotę muzułmańską.

Nad zatoką odnajdziemy pozostałości dwóch twierdz, które w przeszłości broniły do niej dostępu. W odległości około 20 km w głąb lądu leżą także ruiny pałacu z okresu mykeńskiego.

Niokastro (Nowy Zamek)

Pierwsza z wymienionych twierdz, Niokastro (dosłownie Nowy Zamek), usytuowana jest na wzgórzu dominującym nad obecnym miastem Pylos. Kompleks ten powstał dopiero w 1573 roku, w czasach panowania Osmanów. Do naszych czasów zachowała się większość fortyfikacji i murów, choć z wewnętrznych zabudowań pozostało niewiele. Na terenie kompleksu przygotowano różne wystawy archeologiczne.

Paliokastro (Stary Zamek)

Druga z fortec nazywana jest Starym Navarino (gr. Παλαιό Ναυαρίνο) lub Paliokastro (pol. Starym Zamkiem). Została ona wzniesiona w XIII wieku przez Franków, którzy przybyli na Peloponez podczas IV krucjaty. Twierdza stanęła na szczycie wzniesienia o wysokości około 200 m, położonym w północno-zachodnim krańcu zatoki, czyli dokładnie po przeciwnej stronie współczesnego Pylos.

Dziś z twierdzy pozostały jedynie ruiny, jednak warto się tam wybrać. Z jej szczytu roztacza się bowiem niezwykły widok nie tylko na zatokę, ale także na leżącą po drugiej stronie plażę Voidokilia (gr. Παραλία Βοϊδοκοιλιάς), jedną z najpiękniejszych plaż na całym Peloponezie.

Pałac Nestora

Około 20 km od współczesnego miasta Pylos odkryto pozostałości jednego z najlepiej zachowanych pałaców z okresu cywilizacji mykeńskiej. Pałac Nestora (gr. Ανάκτορο Νέστορος), nazwany tak na cześć legendarnego władcy opisanego przez Homera, był kompleksem składającym się z ponad 100 pomieszczeń.

Zbudowany około XV stulecia p.n.e., osiągnął szczyt świetności dwa stulecia później. Niestety, w pierwszych latach XII wieku p.n.e. pałac został strawiony przez pożar i porzucony. Odkryte w I połowie XX wieku ruiny udostępnione są dla zwiedzających. Mimo że przetrwały zaledwie niewysokie fragmenty, dają one wyobrażenie o imponujących rozmiarach pierwotnej budowli. . Nieopodal pałacu zobaczymy grobowiec kopułowy typu tolos.

Znaleziska z Pałacu Nestora oraz z poblishich nekropolii mykeńskich wystawiane są w muzeum archeologicznym w sąsiednim mieście Chora (gr. Aρχαιολογικό Mουσείο Χώρας Τριφυλίας).

Plaża Voidokilia

Plaża Voidokilia (gr. Παραλία Βοϊδοκοιλιάς), połozona całkiem niedaleko miasta Pylos, charakteryzuje się unikalnym półksiężycowym kształtem. Jej złocisty piasek i krystalicznie czysta woda przyciągają turystów i ptaki. Pomimo swej sławy, Voidokilia zachowała dziki charakter, brak jest tu komercyjnych kurortów i głośnych barów. W okolicy warto odwiedzić jaskinię Nestora.

Mapa z atrakcjami Peloponezu

Poniżej przygotowaliśmy dla Was mapę z naniesionymi wszystkimi atrakcjami oraz zabytkami, które opisaliśmy w naszym przewodniku.

Jak zwiedzać Peloponez?

Planując objazd całego półwyspu, warto zarezerwować sobie dodatkowy czas na przemieszczanie się między atrakcjami. Po opuszczeniu autostrady czekać na nas będą kręte i wąskie drogi, fragmentami prowadzące środkiem niewielkich miasteczek, które potrafią zakorkować się na dłużej. Warunki po drodze mogą okazać się na tyle skomplikowane, że pokonanie pewnych odcinków zajmie nam więcej czasu, niż sugerują to mapy.

Aby sprawdzić godziny otwarcia zabytków, najlepiej odwiedzić ich oficjalne strony lub stronę greckiego ministerstwa kultury. Niejmniej jednak, w obu przypadkach musimy liczyć się z tym, że informacje mogą być nieaktualne.

Niektóre z mniej popularnych atrakcji Peloponezu mają krótkie godziny otwarcia. Zdarza się, że niektóre zabytki zamykane są już o 15:00.

Podczas wędrówki po Peloponezie warto zwracać uwagę na brązowe tablice z białymi i żółtymi napisami wskazującymi zabytki. Niekiedy możemy dzięki nim odkryć prawdziwe perełki, takie jak na przykład mykeński grobowiec ukryty wśród gaju cytrusowego.

Peloponez - jego lokalizacja, geografia oraz regiony

Peloponez to największy półwysep w Grecji, który stanowi najdalej wysunięty na południe fragment części kontynentalnej tego kraju. Z różnych stron otaczają go: Morze Jońskie, Zatoka Koryncka, Morze Egejskie oraz Morze Śródziemne.

Półwysep charakteryzuje się przede wszystkim górzystym krajobrazem. Jego najwyższym pasmem górskim jest Tajget, którego wierzchołki osiągają wysokość 2404 m n.p.m. Peloponez kryje w sobie malownicze doliny, rozciągające się gaje oliwne, krystaliczne rzeki oraz gęste lasy. Na południu można natknąć się także na bardziej surowe i dzikie tereny. Właściwie to, przemierzając Peloponez wzdłuż i wszerz, każdego dnia będziemy podziwiać zróżnicowane i zmieniające się pejzaże.

Peloponez już od czasów antycznych podzielony był na siedem głównych krain. Mimo upływu wieków, podział ten możemy spokojnie stosować i dziś, chociaż współczesne granice administracyjne nie zawsze pokrywają się z historycznymi. Na przykład Nemea niegdyś należała do regionu Argolidy, lecz obecnie jest częścią Koryntii. Poniżej pokrótce przedstawiliśmy wszystkie te regiony.

• Koryntia - popularny wśród turystów region, obejmujący wąski przesmyk zwany isthmus (czyli szyja), rozdzielający Peloponez od reszty Grecji. Główne atrakcje to ruiny starożytnego Koryntu, górującą nad nimi twierdzę Akrokorynt czy słynny Kanał Koryncki.

• Argolida - kraina bogata w zabytki kultury mykeńskiej, z wspaniale zachowanym greckim teatrem w Epidauros. Argolida jest także znana z wyśmienitego wina produkowanego ze szczepu Agiorgitiko oraz zapierających dech w piersiach widoków.

• Elida (lub Elis) - kraina na północno-zachodniej części półwyspu, gdzie zlokalizowana jest Olimpia, kolebka najważniejszych igrzysk panhelleńskich, znanych jako igrzyska olimpijskie.

• Arkadia - górzysty region w centrum półwyspu, słynący z nieokiełznanej przyrody, licznych szlaków pieszych, zabytkowych świątyń oraz... sezonowych stoków narciarskich. Warto tu zwrócić uwagę na eklektyczny kościół Agia Fotini Mantineias - choć wzniesiono go dopiero w latach 70. poprzedniego stulecia, jego architekt całymi garściami czerpał ze wzorców architektury antycznej oraz bizantyńskiej.

• Lakonia - ojczyzna antycznej Sparty, bizantyńskiej Mistry, rozległych jaskiń oraz urokliwego miasta Monemwasia. Na północy rozciągają się masywne góry Tajget. Południe to dwa półwyspy, w tym surowy półwysep Mani, który wypełniają średniowieczne wieże mieszkalne - w wielu z nich mieszczą się dziś obiekty noclegowe. Pierwsze budowle tego typu powstały z inicjatywy osiedlającym się na tym obszarze rycerzy europejskich. Od nazwy regionu wywodzi się słowo "lakoniczny", oznaczający zwięzłość wypowiedzi.

• Achaja - region dominujący na północy Peloponezu, ze stolicą w Patras, jednym z największych miast Grecji. Według tradycji, to właśnie tutaj męczeńską śmierć poniósł św. Andrzej Apostoł. W Patras zobaczymy rzymski odeon oraz ruiny średniowiecznego zamku. Całkiem niedaleko zbudowano most Rio-Antirrio łączący Peloponez ze wschodnią częścią Grecji kontynentalnej.

• Mesenia - region najbardziej znany z miasta Kalamata, od którego swoją nazwę biorą uwielbiane na całym świecie i uprawiane tu oliwki. Lwią część tutejszego krajobrazu wypełniają liczne gaje oliwne. Na turystów zainteresowanych średniowiecznymi fortyfikacjami czekają zamki i fortece w Pylos, Metoni czy Koroni.

Zwiedzanie Peloponezu - wskazówki i informacje praktyczne

Jak poruszać się po Peloponezie? Najlepiej samochodem!

Najlepszym sposobem na zwiedzenie Peloponezu jest jazda własnym lub wypożyczonym samochodem. Musimy jednak liczyć się z tym, że czekać na nas będą najróżniejsze rodzaje dróg - od nowoczesnej i płatnej autostrady prowadzącej z Aten do Kalamaty, aż po wąskie górskie dróżki, które od dawna "proszą się" o remont.

Bazując na naszych doświadczeniach, a zjechaliśmy półwysep wzdłuż i wszerz, podróżowaniem samochodem po Peloponezie nie należy do przesadnie skomplikowanych. Co nie zmienia faktu, że czasem możemy natknąć się na różne trudności. Czasami wąska droga przechodzi wprost przez środek małego miasteczka, więc jeśli akurat z przeciwnej strony, a jeszcze pechowo z góry, nadjedzie autobus, czekać nas będzie mało komfortowe cofanie. Niełatwo też poruszać się po większych miastach z typowym dla Grecji układem szachownicy, gdzie lokalni kierowcy potrafią jeździć chaotycznie, a do tego trudno o jakiekolwiek miejsce do zaparkowania.

Zaskakująco, najbardziej komfortowo czuliśmy się na krętych górskich trasach, mimo ich czasem kiepskiego stanu. Po prostu ruch był na tyle mały, że mogliśmy skupić się tylko na drodze, a wspaniałe widoki rekompensowały nam wszystkie niedogodności. Dodatkowo, okazjonalne przestoje spowodowane przechodzącym stadem kóz dodawały uroku podróży...

Wspomnieliśmy też o płatnej autostradzie. Opłaty są odcinkowe i dokonujemy ich gotówką w okienku. Najwięcej punktów opłat spotkaliśmy na początku trasy pomiędzy Atenami i Koryntem, a potem było ich już zauważalnie mniej. Podczas objazdu całego półwyspu na opłaty wydaliśmy w sumie 30,65€.

Komunikacja publiczna

Teoretycznie moglibyśmy poruszać się po Peloponezie komunikacją publiczną, ale z perspektywy turysty jest to mało wygodne. Nie wszystkie atrakcje turystyczne są łatwo dostępne, nierzadko brakuje połączeń bezpośrednich, a do tego autobusy kursują rzadko, co komplikuje skomponowanie efektywnego planu podróży.

W większości regionów działa lokalny przewoźnik o schemacie nazewnictwa KTEL + nazwa regionu. Firmy te obsługują zarówno połączenia lokalne, jak i pojedyncze trasy międzymiastowe do miejsc spoza półwyspu.

Przykłady:

• KTEL Korinthias oferuje połączenia z Aten do Koryntu,
• KTEL Argolida obsługuje trasy z Aten do Nauplion i Argos oraz z Nauplion do teatru w Epidauros,
• KTEL Lakonias obsługuje połączenie Sparta - Mistra oraz Sparta - Monemwasia.

Kolejne znajdziecie wpisując w wyszukiwarce internetowej słowa kluczowe ktel + nazwa regionu, np. ktel elis czy ktel arkadias.

Warto podkreślić, że każdy przewoźnik działa niezależnie i ma indywidualne zasady zakupu biletów. Planując podróż po Peloponezie komunikacją publiczną, warto dokładnie zapoznać się z rozkładami jazdy. Niestety, nie wszystkie strony internetowe przewoźników są dostępne w języku angielskim, ale niektóre oferują zakup biletów online.

Pamiętajmy też, że w szczycie sezonu linie kursujące z Aten czy obsługujące najpopularniejsze trasy mogą być oblegane, lub nawet wyprzedane.

Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Peloponez?

Na zjechanie całego półwyspu zalecamy zaplanować przynajmniej tydzień - i to z założeniem, że większość czasu spędzimy podróżując pomiędzy atrakcjami.

Jeśli natomiast planujemy zobaczyć jedynie obszary w pobliżu Aten, idealnie będzie zorganizować jedno- lub dwudniowy wyjazd. Ruszając w drogę odpowiednio wcześnie, w ciągu jednego dnia powinniśmy zdążyć odwiedzić: Kanał Koryncki, starożytny Korynt, Akrokorynt oraz Mykeny. Jeżeli zachowamy szybkie tempo, możemy również zagościć w teatrze w Epidauros, a nawet w Nauplion.

Kiedy najlepiej wybrać się na Peloponez?

Sami odwiedzaliśmy półwysep kilkukrotnie jesienią i raz w zimę. Chociaż wyjazd zimowy wspominamy dobrze (temperatura pozwalała na chodzenie w bluzie lub krótkim rękawku), to mimo wszystko odradzamy tę porę ze względu na krótkie dni.

Z naszego punktu widzenia idealnym okresem jest koniec września lub październik. Temperatury są jeszcze wysokie, dni wystarczająco długie, a większość atrakcji – z wyjątkiem Myken i teatru w Epidauros – była niezatłoczona. Co więcej, w przypadku mniej popularnych miejsc często były one zupełnie opustoszałe! Pamiętajcie jednak, że my nastawiamy się głównie na zwiedzanie, a nie plażowanie.

Zarówno wiosna, jak i jesień są też korzystne pod względem cen noclegów. W tym okresie łatwiej jest znaleźć atrakcyjne oferty zakwaterowania.