Park Timna (Pustynia Negew) - dojazd, zwiedzanie oraz informacje praktyczne

Park Timna to narodowy park archeologiczno-geologiczny, który stworzono na obszarze Doliny Timna. Dolina leży w południowej części pustyni Negew. Park zajmuje obszar ponad 60 km², co czyni go jednym z największych rezerwatów tego typu na świecie.

Dolina Timna ma kształt podkowy otoczonej majestatycznymi klifami (od północy, zachodu oraz cześciowo południa). W jej granicach natura wytworzyła wiele niesamowitych i niepowtarzalnych formacji skalnych, a dolina w niektórych miejscach może przywodzić nam na myśl nawet powierzchnie Marsa.

Park Timna to jednak nie tylko natura. Już w drugiej połowie II tysiąclecia p.n.e. Egipcjanie wydobywali tu miedź, a na terenie parku znaleziono najstarszy piec do wytopu tego surowca na świecie. Jeszcze w latach 70. poprzedniego wieku prężnie działały tu nowożytne kopalnie izraelskie, a po zmniejszeniu ich znaczenia zdecydowano o zamienieniu tego miejsca w park narodowy.

Obszar parkowy jest też domem dla pojedynczych gatunków zwierząt, m.in. kozic, których niewielkie stado spotkaliśmy wędrując jedną z tras spacerowych.

Park Timna oddalony jest o mniej niż 30 kilometrów od leżącego nad Morzem Czerwonym Ejlatu i jest świetnym miejscem na jednodniowy wypad z tego nadmorskiego kurortu.

Jak zwiedzić park Timna?

Najlepszym sposobem na zwiedzenie Parku Timna jest przyjazd wynajętym samochodem. Przez park przebiega droga asfaltowa z kilkoma odnogami, które doprowadzą nas do głównych atrakcji. Na terenie parku zorganizowano kilka niewielkich parkingów, na których możemy zostawić samochód i podejść do najważniejszych formacji czy stanowisk archeologicznych pieszo. Sami wybierając się kolejny raz zdecydowanie wybralibyśmy właśnie opcję samochodowo-pieszą.

Osoby wprawione w długich wędrówkach nie będą miały oczywiście problemu z całodziennym spacerowaniem po parku, ale zobaczenie wszystkich głównych punktów raczej nam się nie uda. Niestety, pomiędzy najważniejszymi atrakcjami czekać na nas będą wielokilometrowe spacery. Uwaga! Opcja piesza jest dobra na miesiące zimowe, choć nawet wtedy temperatura potrafi dochodzić do 30°. W miesiące letnie (czerwiec-wrzesień) termometr może wskazywać na niemal 50°. Sami zwiedzaliśmy park pieszo, ale zaczęliśmy z samego rana i przeszliśmy niemal 34 kilometry.

Trzecią alternatywą jest rower, który możemy wypożyczyć na miejscu. Przy tej opcji jest jeden minus i jeden potencjalny problem. Po pierwsze - cena jest wysoka. Wypożyczenie dwóch rowerów jest zbliżone cenowo do wynajęcia samochodu poza sezonem. Do tego wielu turystów narzeka w sieci na jakość rowerów, którymi według nich ciężko jest poruszać się po piachu i kamieniach.

Teoretycznie najłatwiejszym sposobem na zjechaniu Parku Timna jest wzięcie udziału w krótkiej wycieczce autokarowej, podczas której w krótkim czasie kierowca przewiezie nas przez najważniejsze z punktów i wysadzi przy każdym na maksymalnie kilkanaście minut. Dużym minusem tego rozwiązania jest pośpiech i brak możliwości spokojnego delektowania się widokami. Czasem wystarczy wejść kawałek wgłąb, żeby zobaczyć całość z całkowicie innej perspektywy.

Formacje skalne, stanowiska archeologiczne oraz pozostałe atrakcje

Najważniejsze formacje oraz stanowiska archeologiczne leżą nieopodal drogi asfaltowej (czasem trzeba do nich zejść/podejść) i oprócz nielicznych wyjątków nie wymagają większego wysiłku żeby się do nich dostać. Na mapach nazwy formacji zapisane są w języku angielskim.

• Spiralna Wzgórze (ang. The Spiral Hill) - pierwszą z formacji zaznaczonych na mapie jest tzw. Spiralne Wzgórze, które wygląda niczym kilka kamieni różnej wielkości ułożonych jeden na drugim. Formacja znajduje się mały kawałek od drogi, ale możemy podejść do niej pieszo w kilka minut.

• Grzyb i Pół (ang. A Mushroom and a Half) - mniej znany z "grzybów", obok którego stoi kamień przypominający podstawkę drugiego - stąd nazwa. Grzyb i Pół są ukryte za niewielkim wzgórzem, ale bez problemu dojdziemy do nich pieszo. Formacja Grzyb i Pół znajduje się przy drodze prowadzącej do głównego Grzyba - zaraz przy skręcie w lewo. (położenie geograficzne 29.789078, 34.954466). Musimy tylko wejść po schodach i przejść kilka kroków na wschód.

• Klify - Dolina Timna otoczona jest z trzech stron majestatycznymi klifami, które będziemy mieć na widoku przez większość czasu. Tuż obok formacji Grzyb i Pół znajdziemy specjalny punkt widokowy (ang. Timna Valley Viewpoint) z ławeczką, z którego będziemy mogli spokojnie popatrzeć na majestatyczne konstrukcje.

• Grzyb (ang. The Mushroom) oraz pozostałości po obozie egipskich górników - jedną z najbardziej charakterystycznych formacji w Parku Timna jest Grzyb. I choć na zdjęciach wydaje się dużo większy niż w rzeczywistości, to zdecydowanie warto zobaczyć ten przedziwny wytwór natury na żywo. Po drodze do Grzyba miniemy pozostałości po egipskim obozie (istniejącym prawdopodobnie od XIV do XII wieku p.n.e.), w którym wytapiano miedź. Stanowiska archeologiczne nie są zbyt imponujące, ale przy każdym umieszczono tablicę informacyjną, z której dowiemy się jakie obiekty znajdowały się w danym miejscu (m.in. piec do wytopu miedzi, część przemysłowa oraz ołtarz). Stanowisko archeologiczne oraz Grzyb znajdują się tuż obok parkingu, ale trzeba zejść kawałek na dół.

• Petroglify (ryty naskalne) - Rydwany (ang. Chariots) - na terenie parku odnaleziono rysunki naskalne z czasów egipskich, z których najbardziej wartościowy przedstawia rydwany wraz z dwoma wojownikami (prawdopodobnie XIII-XII wiek p.n.e.). Rysunki znajdują się w wąskiej szczelinie, do której prowadzą schody. Wejście znajduje się tuż obok parkingu.

• Łuki (ang. Arches) - tzw. łuki są naturalnymi otworami w skałach wytworzonymi w trakcie erozji, które możemy stosunkowo często spotkać w piaskowcu. Najważniejszym z łuków jest Wielki Łuk (ang. The Great Arch), który dobrze widoczny jest już z daleka. Dla wielu turystów nie sam Wielki Łuk jest jednak największą atrakcją, a możliwość dostania się do niego średnio wymagającą trasą, której częścią są m.in. drabinki oraz przejścia z asystą barierek czy łańcuchów. Trasa nie powinna sprawić większych trudności turystom w dobrej formie fizycznej, ale zajmie nam niemal godzinę.

• Antyczne kopalnie (ang. Ancient Mines) - w stosunkowo bliskiej okolicy Wielkiego Łuku znajdziemy niezliczoną ilość tuneli oraz wejść do szybów kopalnianych, w których w czasach egipskich i późniejszych wydobywano miedź. Nie do każdego otworu można zajrzeć (dostępu do części blokują barierki), ale idąc trasami czarną i czerwoną miniemy wiele z nich.

• Kolumny/Filary Salomona (ang. Solomon’s Pillars) - olbrzymie kolumny wydrążone w piaskowcu przez deszcz, które są dobrze widoczne już z oddali. Parking znajduje się dosłownie kilka kroków od tej imponującej formacji.

• Świątynia Hathory (ang. Hathor Temple) - dosłownie kilka kroków od Kolumn Salomona odnaleziono fundamenty egipskiej świątyni poświęconej bogini Hathor, opiekunce górników. Świątynia oryginalnie znajdowała się w podłożu skalnym i była pomieszczeniem, na środku którego stał ołtarz z figurą bogini. Świątynie wykorzystywali Egipcjanie w czasie swojej bytności w tej okolicy, a później została porzucona. Dziś zobaczymy jedynie ułożone fundamenty odwzorowujące oryginalny kształt świątyni. Tuż obok świątyni zobaczymy szersze kolumny, które mogą rywalizować z Kolumnami Salomona. Do świątyni możemy dojść obchodząc wzgórze od strony południowej, albo przejść trasą wydrążoną w skalę, korzystając ze schodów i barierek. Wybierając drugą opcję miniemy w jaskini pozostałości po rytach naskalnych przedstawiającym Ramzesa III w geście ofiarnym wobec bogini Hathor. Przejście nie jest bardzo skomplikowane, choć możemy trochę się namęczyć.

• Sfinks (ang. Sphinx) - na drodze w stronę Oazy zobaczyć możemy formacje nazwaną Sfinksem. Nie przypomina ona oczywiście sfinksów znanych z Egiptu, ale jej obrys można w ostateczności uznać za zbliżony do tego mitycznego stworzenia.

• Oaza (ang. Timna Oasis) - ostatnim punktem na końcu drogi asfaltowej jest tzw. Oaza, gdzie utworzono sztuczne jezioro (na którym w sezonie można popływać na rowerze wodnym), sklep, restauracje oraz kryty punkt, w którym możemy napełnić buteleczkę kolorowym piaskiem. Przy Oazie stworzono replikę namiotu (tabernakulum), który otrzymał Mojżesz na Górze Synaj. W środku organizowana jest płatna prezentacja.

• Góra Timna (ang. Mount Timna) - najwyższy szczyt w Parku Timna leży na wysokości 453 metrów n.p.m. i położony jest niemal w samym środku parku. Prowadzi do niego długa trasa piesza - zaczynająca się przy wejściu do parku, prowadząca przez szczyt, i dalej do Kolumn Salomona. Na przejście trasy możemy potrzebować nawet 4 godziny. Nie polecamy wybierać tej trasy turystom z zerowym doświadczeniem wspinaczkowym. Mimo że trasa w dużej części przebiega wzdłuż "suchej rzeki" oraz wąwozów, to po drodze czeka na nas kilka pułapek - m.in. przejście po skale nad zbiornikiem z wodą czy pojedyncze niemal pionowe ściany. Fragment trasy przed wejściem na szczyt jest już bardziej skomplikowany. Podejście jest strome i pnie się po trasie z piasku oraz kamieni, z której łatwo się ześliznąć. Ostatni fragment wejścia na szczyt prowadzi wzdłuż ściany i wymaga wejścia po drabince.

Zwiedzanie Parku Timna

Przed wejściem do parku musimy zakupić bilet w nowoczesnym centrum informacji, gdzie mieszczą się też toalety oraz mała kawiarnia. Przy zakupie wejściówki otrzymamy voucher umożliwiający odebranie buteleczki, do której w Oazie możemy nasypać kolorowego piasku. Buteleczkę odbieramy w sklepie już na miejscu. Po nasypaniu piasku musimy butelkę "zakorkować" mokra gliną.

Przy zakupie biletu otrzymamy również szczegółową mapę oraz będziemy mogli zobaczyć kilkunastominutową prezentację o kopalniach (od czasów antycznych do dziś).

Zwiedzanie samochodem

W przypadku zwiedzania samochodem nie ma żadnej większej filozofii - po prostu jeździmy od jednej atrakcji do drugiej. Przez park prowadzi jedna trasa asfaltowa z kilkoma odnogami, która ma długość około 14 kilometrów. Same przejazdy nie zajmą nam więc zbyt dużo czasu.

Najlepiej zacząć od punktów położonych na północy oraz zachodzie, żeby skończyć przy Oazie, gdzie napełnimy buteleczkę i zawrócimy do punktu startowego. Przy każdym skręcie lub miejscu wartym uwagi stoją znaki oraz tablice informacyjne.

Jeśli po zaparkowaniu samochodu zdecydujemy się ruszyć w którąś z tras pieszych sprawdźmy na mapie, czy na pewno trasa zakręca i wraca do punktu początkowego.

Przy wjeździe koło budki na drodze umieszczono coś na kształt kolczatki. Podczas naszego wyjazdu w budce nikt nie urzędował i trzeba było po prostu wolno po niej przejechać.

Zwiedzanie piesze

Trudniejsze jest zwiedzanie piesze i polecamy je tylko turystom, dla których przejście 20 kilometrów lub więcej nie jest problemem. Przed przyjazdem warto zdawać sobie sprawę, że fizycznie pieszo nie damy rady zobaczyć wszystkich atrakcji w jeden dzień.

W parku wytyczono 25 tras spacerowych oraz rowerowych o rożnym poziomie trudności. Każda z nich ma przypisany kolor oraz numer na mapie. Wszystkie trasy są dobrze oznaczone i bardzo łatwo je wypatrzyć. Znaki wskazują nie tylko kolor, ale również kierunek (prosto lub skręt).

Niektóre z tras są ciężkie i mogą zająć dużo czasu. Na przykład przejście przez górę Timna aż do Filarów Salomona Izraelskim Szlakiem Narodowym (ang. Israel National Trail, heb. שביל ישראל, Shvil Yisra'el) to nawet 4 godziny wędrówki połączone ze wspinaniem się po bardzo trudnej trasie (trudnej dla amatorów). Dla nas trasa ta była bardzo stresująca i nie polecamy jej nikomu, kto ma jakikolwiek lęk wysokości lub nieodpowiednie obuwie. Część trasy przy górze Timna prowadzi przy urwisku wypełnionym piaskiem i kamieniami, na których ciężko się utrzymać.

Część z tras prowadzi przez wzgórza i nierówne tereny (np. trasa czarna i pomarańczowa, które zaczynają się przy głównej drodze i prowadzą do Filarów Salomona), i mogą być stosunkowo trudne dla mało wprawionych turystów. Jeśli nie czujemy się na siłach na chodzenie po nierównej piaszczysto-kamienistej powierzchni możemy po prostu spacerować wzdłuż drogi asfaltowej i korzystać z kilku skrótów (np. przejść od Filarów Salomona do Oazy korzystając z trasy rowerowej).

Przed ruszeniem w drogę najlepiej skonsultować się w punkcie informacji z pracownikami parku, którzy orientują się we wszystkich trasach i ich skomplikowaniu. Jeśli opowiemy im które punkty chcielibyśmy zobaczyć, powinni pomóc nam wybrać odpowiednią trasę. Nie ma jednej uniwersalnej drogi - wszystko zależy od naszych preferencji, formy fizycznej czy pogody; w końcu szybciej będziemy spacerować w temperaturze 25° niż blisko 40°.

Najważniejsze z atrakcji (Grzyb, Grzyb i Pół, Filary Salomona, Oaza) powinniśmy zobaczyć w mniej niż 5 godzin (licząc z powrotem). Chcąc obejść również Łuki oraz antyczne kopalnie powinniśmy liczyć od 6 do 8 godzin, w zależności od wybranej trasy.

Będąc już przy Oazie warto rozejrzeć się za zmotoryzowanymi turystami i poprosić ich o podwózkę. Dzięki temu dojedziemy do wejścia do parku bez potrzeby powtarzania większość trasy i zaoszczędzimy masę czasu.

Kilka wskazówek dla zwiedzających Park Timna pieszo.

• weźmy ze sobą zapasy wody (nawet 3-4 litry na osobę), ponieważ na terenie parku wodę znajdziemy jedynie w centrum przy wejściu oraz w sklepie nad jeziorem, a na pustyni jest sucho i bardzo chce się pić,
• ubierzmy odpowiednie buty trekkingowe oraz ubiór sportowy, a w ciepłe dni zabierzmy ze sobą nakrycie głowy,
• wydaje się nam, że ruszanie w drogę przy temperaturze przekraczającej 30 ° nie jest dobrym pomysłem,
• bez względu na plan zwiedzania najlepiej pojawić się w parku chwilę po otwarciu,
• przed przyjazdem do parku sprawdźmy godziny zachodu słońca i nigdy nie zostawajmy w parku po zmroku.

Kiedy najlepiej odwiedzić Park Timna?

Jeśli przyjeżdżamy klimatyzowanym samochodem i planujemy szybko zobaczyć najważniejsze formacje to pora roku nie jest aż tak ważnym czynnikiem. Chcąc jednak poruszać się więcej pieszo musimy zdawać sobie sprawę, że w lato temperatury dochodzą do 50°, a do tego jest sucho i mało komfortowo. Jeśli zależy nam na długich wędrówkach powinniśmy celować w miesiące od listopada do lutego/marca, kiedy temperatura utrzymuje się poniżej 30°.

Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Parku Timna?

Naszym zdaniem na to pytanie nie ma uniwersalnej odpowiedzi. Każdy ma inne tempo oraz sposób zwiedzania. Wydaje nam się jednak, że można pokusić się o pewne założenia i widełki.

• około 2-2,5 godziny - szybkie zwiedzanie samochodem i zatrzymanie się przy głównych punktach, które znajdują się bezpośrednio przy drodze,
• od 3 do 4 godzin - zwiedzanie samochodem i wybranie się spacer pod formacje Łuki i ewentualnie po trasie prowadzącej wzdłuż okolicznych antycznych szybach kopalnianych,
• około 4 godzin - dołożenie do powyższego rytów naskalnych z czasów egipskich, przedstawiających łowców na rydwanach,
• do 5 godzin - zwiedzanie piesze, skrócona trasa po najważniejszych atrakcjach,
• 6-8 godzin - zwiedzanie piesze i dopasowanie dłuższych tras - sugerujemy przed wyruszeniem skonsultować się z pracownikiem parku przy wejściu.

Godziny otwarcia i ceny biletów wstępu

Aktualizacja grudzień 2018

Park otwarty jest codziennie.

Godziny otwarcia od września do czerwca:

• niedziela-czwartek i sobota: 8:00-16:00
• piątek: 8:00-15:00
• święta: 8:00-13:00

W lipcu i sierpniu park czynny jest od 8:00 do 13:00.

Mimo sztywno ustalonych godzin wstępu władze parku z reguły nie mają nic przeciwko troszkę późniejszemu powrotowi z parku - z jednym warunkiem - byle przed zmrokiem. Jeśli chcielibyśmy zostać dłużej, np. do 17:00, to po prostu zapytajmy w centrum informacji czy tego dnia będzie to problem.

Ceny biletów wstępu:

• dorośli - 49 NIS
• studenci, uczniowie i dzieci - 39 NIS

Uwaga! Bilet wstępu kupuje się dla osoby fizycznej. Jeśli wjeżdżamy do parku w 4 osoby samochodem, to zapłacimy 196 NIS.

Trochę tańsze bilety (45 NIS dorośli i 36 NIS dzieci oraz młodzież) możemy zakupić na oficjalnej stronie.

Bilet jest ważny przez 3 kolejne dni.

Ceny wypożyczenia rowerów:

• 20 NIS za godzinę wypożyczenia roweru górskiego
• 60 NIS za wypożyczenie na pół dnia roweru górskiego
• 85 NIS za wypożyczenie na cztery godziny roweru z napędem elektrycznym

Rowery znajdziemy w centrum informacji przy wejściu oraz w Oazie.

Dojazd do Parku Timna z Ejlatu

Do Parku Timna prowadzi ulica odchodząca od głównej drogi numer 90. Jadąc od strony Ejlatu musimy wypatrywać delikatnie brązowego znaku "Timna Park" i skręcić w odpowiednim momencie w lewo. Nawet jeśli nie zauważymy znaku to na pewno nie przegapimy olbrzymich postaci wzorowanych na starożytnym Egipcie. Położenie geograficzne skrętu to: 29.786935, 35.019023 .

Po skręcie jedziemy prosto aż do kasy biletowej.

Pamiętajmy, żeby na mapie nie zaznaczyć Timna Minings, czyli współczesnych kopalni miedzi.

Dojazd komunikacją publiczną

Informacje o dojeździe komunikacją publiczną zaktualizowaliśmy 15 grudnia 2018 roku. Sugerujemy sprawdzić przed przyjazdem na stronie internetowej lub bezpośrednio w kasie/punkcie informacji na dworcu autobusowym czy autobusy firmy Egged wciąż zatrzymuje się na przystanku niedaleko Parku Timna.

Mimo że trudno o informacje na temat dojazdu do Parku Timna komunikacją publiczną, to jest to jak najbardziej możliwe, choć wymaga dłuższego spaceru oraz jest w pewnym sensie ryzykowne (w przypadku powrotu).

Przystanek autobusowy firmy Egged znajduje się przy skręcie do parku (położenie geograficzne przystanku: 29.787563, 35.019491). Nazwa przystanku to Elifaz Park Timna 90. Uwaga! Nie wysiądźmy przypadkiem na przystanku Timna Junction.

Oba autobusy wyruszają z głównego dworca autobusowego. Wsiadając do autobusu nie zdziwmy się dużą obecnością młodych żołnierzy i żołnierek z długą bronią. Czas przejazdu to około 20 minut. Nazwy przystanków są wyczytywane w autobusie w języku angielskim i musimy nacisnąć Stop chwilę przed miejscem docelowym. Najlepiej jednak po prostu powiadomić kierowcę gdzie jedziemy, i on powinien samemu wysadzić nas w odpowiednim miejscu.

Od przystanku do głównego wejścia do parku będziemy mieć do przejścia około 40 minut (mniej niż 3 kilometry) drogą prowadzącą środkiem pustyni.

Bilet zakupimy u kierowcy lub w kasie na dworcu w cenie 14,50 NIS w jedną stronę.

Większym problemem może być powrót, ponieważ musimy pilnować godzin odjazdów. Teoretycznie możemy wsiąść w każdy autobus jadący w stronę Ejlatu i kupić bilet u kierowcy, ale pojazdy mogą być zapchane i wtedy kierowca się zwyczajnie nie zatrzyma. Gdy zobaczymy autobus w oddali powinniśmy podejść bliżej ulicy i pomachać. Dobrze jest nie planować bardzo późnego powrotu i najlepiej jeszcze w świetle dziennym, żeby w razie problemu spróbować złapać autostop.