Olsztyn atrakcje - TOP 18 miejsc, które warto zobaczyć i zwiedzić

Błędnie kojarzona z Mazurami, stolica Warmii każdego roku przyciąga wielu zwiedzających. Ta popularność nas nie dziwi - w końcu współczesny Olsztyn to urocze miasto pełne zieleni, zabytkowych budowli i atrakcji turystycznych.

Turyści z różnych zakątków świata przybywają tu podążając tropem Mikołaja Kopernika, oglądają średniowieczne pozostałości lub odpoczywają nad tutejszymi jeziorami. Sami w ostatnich latach regularnie odwiedzamy Olsztyn, nawet kilka razy w roku. Korzystając z tych doświadczeń przygotowaliśmy dla Was przewodnik po największych atrakcjach Olsztyna, który pomoże Wam jeszcze lepiej poznać miasto i jego okolice.

Jak zwiedzać Olsztyn?

Odkrywanie Olsztyna najlepiej rozpocząć od Starego Miasta. Ponieważ tutejsza "starówka" nie jest zbyt rozległa, łatwo przemierzymy ją pieszo wzdłuż i wszerz. Na dobrą sprawę, praktycznie do wszystkich opisanych przez nas atrakcji dotrzecie wygodnie na własnych nogach. Nawet plaża miejska nad jeziorem Ukiel oddalona jest od rynku Starego Miasta o "zaledwie" 30 minut spacerem. Wyjątkiem jest leżące w Kudypach pod Olsztynem leśne Arboretum, do którego będziecie musieli dojechać samochodem lub rowerem.

Najważniejsze atrakcje na obszarze Starego Miasta zobaczymy już w jeden dzień, ale chcąc wybrać się do planetarium czy odpocząć nad jednym z jezior, lepiej jest zostać w Olsztynie trochę dłużej. Według nas weekend to optymalny czas na krótki wypad, ale chcąc lepiej poznać miasto można rozważyć pobyt kilkudniowy.

Co warto zobaczyć w Olsztynie? Największe atrakcje i zabytki

Wysoka Brama

Zwiedzanie olsztyńskiej starówki możemy zacząć od podejścia do wzniesionej w stylu gotyckim i jedynej ocalałej z miejskich bram (niegdyś istniały trzy takie obiekty), która w czasach nowożytnych pełniła funkcję garnizonu. Przed bramą widać odsłonięte przez archeologów fundamenty innej struktury obronnej, najprawdopodobniej dawnego barbakanu.

Zamek Kapituły Warmińskiej

Tutejszy zamek powstał krótko po tym, gdy biskup warmiński przekazał ten teren w zarząd kapituły. Całe założenie wkomponowano w mury miasta, czyniąc z zamku najsilniejszy punkt obrony Olsztyna. Był kilkakrotnie zdobywany, ale w 1521 roku dowodzący obroną Mikołaj Kopernik skutecznie opierał się szturmom wojsk Albrechta Hohenzollerna. W wieku XVIII, kiedy budowla straciła swoje militarne znaczenie, rozebrano część umocnień i dobudowano późnobarokowe skrzydło mieszkalne.

Od 1921 roku zamek pełni funkcje muzealne. Dziś w jego salach mieści się Muzeum Warmii i Mazur - prezentujące zbiory sztuki, rzemiosła, numizmaty itp. Jedna z wystaw poświęcona jest najbardziej znanemu mieszkańcowi zamku - Mikołajowi Kopernikowi, który w latach 1516-1519 i 1520-1521 przebywał w Olsztynie w roli administratora dóbr kapitulnych.

Tablica astronomiczna pozwalała na graficzne określenie momentu równonocy wiosennej, dzięki czemu możliwe było ustalenie dat ruchomych świąt kościelnych oraz prowadzenie badań nad reforma kalendarza. W uproszczeniu był to przyrząd łączący funkcję kalendarza słonecznego oraz zegara.

Na dziedzińcu wystawiono z kolei dwie oryginalne "baby pruskie", czyli pogańskie posągi kultowe, oraz jedną kopię wykonana przez żołnierzy napoleońskich.

Ławeczka Mikołaja Kopernika

Pomnik-ławeczka przedstawiająca siedzącego Mikołaja Kopernika to prawdopodobnie najczęściej fotografowany obiekt w Olsztynie. Monument powstał w 2003 roku z okazji rocznicy 530-lecia urodzin słynnego astronoma oraz w ramach obchodów 650-lecia nadania Olsztynowi praw miejskich. Ustawiono go bezpośrednio przy moście prowadzącym na zamek.

Ubrany w długi płaszcz Kopernik siedzi na ceglanym murku i spogląda w stronę zamku. W prawej ręce trzyma astrolabium (przyrząd służący do nawigacji), a w lewej zwój papieru. Autorem pomnika jest lokalna rzeźbiarka, Urszula Szmyt.

Rynek Starego Miasta

Dawny plac handlowy Olsztyna w XVI wieku stał się również centrum administracyjnym - wybudowano wtedy tzw. Stary Ratusz, który pełnił funkcję siedziby magistratu oraz sądu. Znajdujące się w Rynku kamienice, jak i sam ratusz, zostały w dużej mierze zniszczone i wypalone podczas drugiej wojny światowej. Mimo że w pobliżu nie toczyły się walki, żołnierze Armii Czerwonej podpalili stare domy i wymordowali część mieszkańców. Odbudowę rozpoczęto w latach 50. XX wieku. W niektórych przypadkach kierowano się zachowanymi fotografiami, w innych starano się XIX-wiecznym kamienicom przywrócić styl barokowy czy renesansowy.

Stary Ratusz zajmuje centralną część placu. Jego najstarsze skrzydło, widoczne od strony południowej, posiada formę późnogotycką. Jego fasada ozdobiona została zegarami słonecznymi przyciągającymi wzrok turystów. Współcześnie budynek pełni funkcję biblioteki publicznej.

Bazylika pw. św. Jakuba

Potężna gotycka świątynia zachwyca przede wszystkim interesującym wnętrzem. Uwagę zwraca późnogotyckie sklepienie sieciowe. W nawie bocznej możemy zobaczyć średniowieczny obraz przedstawiający ukrzyżowanie Chrystusa, ze stojącym obok Mojżeszem posiadającym na głowie... rogi (to wynik błędu św. Hieronima, który tłumacząc Biblię pomylił słowo słowo quaran (promieniować) ze słowem corantus (rogaty). W prezbiterium przetrwał gotycki tryptyk ołtarzowy, poza tym zachowało się jeszcze kilka zabytków renesansowych i gotyckich. Część wyposażenia została zniszczona podczas wojen napoleońskich. Podczas wizyty możemy zauważyć portret kardynała Stanisława Hozjusza, biskupa warmińskiego i jednego z liderów walki z reformacją, który zasłynął jako pierwszy kardynał z Polski biorący udział w konklawe.

Spacer uliczkami Starego Miasta

Olsztyńska starówka jest na tyle kompaktowa, że warto zarezerwować sobie chwilę na spacer po jej zakamarkach. Wśród tutejszej zabudowy w oczy najbardziej rzucają się fasady ozdobione techniką sgraffito, ale warto też odnaleźć dwa inne zabytkowe budynki.

Pierwszy z polecanych przez nas zabytków znajdziecie pod adresem Kołłątaja 14. Drugie piętro tego budynku, wzniesionego na przełomie XVIII i XIX wieku, stanowi unikalny na terenie olsztyńskiej starówki przykład konstrukcji ryglowej (tzw. muru pruskiego). Dwukondygnacyjna budowla przylegała do XIV-wiecznego muru okalającego miasto, a w jej wnętrzu mogła dawniej funkcjonować stajnia lub wozownia. Obecnie odrestaurowany budynek zajmuje restauracja oraz siedziba Stowarzyszenia Architektów Polskich.

Drugim z obiektów wartym odnalezienia jest ceglany spichlerz, w którym mieści się współcześnie Miejski Ośrodek Kultury (Spichlerz Miejskiego Ośrodka Kultury, adres: Piastowska 13). Ten niemały gmach ukryty w labiryncie uliczek olsztyńskiego zespołu staromiejskiego przypomina o dawnej historii miasta. W latach 70. poprzedniego stulecia zabytek zaadaptowano do potrzeb kulturalnych i dziś organizowane są w nim występy artystyczne oraz różne wystawy.

ZDJĘCIA: Spacer po Starym Mieście w Olsztynie

Amfiteatr im. Czesława Niemena

Na południe od mostu prowadzącego na zamek wzniesiono amfiteatr mogący pomieścić ponad 1200 widzów. Pierwsza scena w tym miejscu powstała pod koniec lat 70. poprzedniego stulecia, jednak obecny wygląd kompleksu jest efektem ambitnej przebudowy z lat 2006-2008.

W sezonie wakacyjnym w amfiteatrze odbywa się cykl imprez nazywany Olsztyńskim Latem Artystycznym. Od połowy czerwca do połowy września organizowane są koncerty, kabarety oraz inne występy artystyczne.

Wychodzące w stronę zamku trybuny amfiteatru są przyjemnym miejscem na krótki odpoczynek.

Mosty (wiadukty) kolejowe

Słynne wiadukty zbudowane zostały w drugiej połowie XIX wieku podczas ożywienia gospodarczego w mieście, gdy Olsztyn uzyskał stałe połączenie z Toruniem oraz Ostródą. Pierwszy z nich, północny, powstał w latach 1871-72 jako część linii kolejowej Toruń - Królewiec, a drugi wzniesiono dwie dekady później.

Obie imponujące budowle mają niemal 70 m długości i ponad 21 m wysokości! Przerzucona nad doliną Łyny linia przebiega blisko starówki. Wiadukty najlepiej zobaczyć od dołu, spacerując w kierunku północno-zachodniego krańca parku Podzamcze.

Olsztyńskie Planetarium

Miasto, w którym żył i działał Mikołaj Kopernik nie może nie posiadać własnego planetarium. Powstało ono w 1973 roku w pięćsetną rocznicę urodzin astronoma. Placówka oferuje możliwość wzięcia udziału w jednym z pokazów, które dzięki nowoczesnej technologii przybliżają tajemnice rozgwieżdżonego nieba. W oczekiwaniu na występ możemy zapoznać się z wystawą wystawioną w głównym holu.

Listę wszystkich dostępnych seansów sprawdzicie tutaj. Bilety najwygodniej jest zarezerwować online na tej stronie.

Dla miłośników sztuki współczesnej

Mimo że gmach planetarium ma już swoje lata, wciąż potrafi przyciągać wzrok swoją nowoczesną formą. Budynek skrywa też w sobie mały sekret - płaskorzeźbę w formie mozaiki z emaliowanych elementów autorstwa emigracyjnego artysty Stefana Knappa. Tylko trzy miasta w Polsce posiadają dzieła tego cenionego w Wielkiej Brytanii plastyka.

Kompozycja astronomiczna wykonana przez Knappa ozdabia atrium znajdujące się na piętrze budynku.

Obserwatorium Astronomiczne

Nieopodal planetarium odnajdziemy drugą z olsztyńskich atrakcji skupiających się na temacie astronomii. Jest to Obserwatorium Astronomiczne mieszczące się w zabytkowej wieży ciśnień z końca XIX wieku, usytuowanej na wysokim na 143 m n.p.m. Wzgórzu św. Andrzeja, stanowiącym w tamtym czasie najwyższy punkt w mieście. Wieża ciśnień była elementem miejskich wodociągów transportujących wodę z Jeziora Ukiel w stronę Starego Miasta. Nic nie przetrwało jednak z oryginalnego wyposażenia budowli - dziś jej wnętrza zajmują sale wystawowe.

W trakcie zwiedzania obiektu przejdziemy przez kilka poziomów. Pracownia na pierwszym piętrze skupia się na historii astronomii i wypełniona jest modelami zabytkowych czasomierzy (m.in. zegarem Shortta) oraz instrumentów służących do obserwacji nieba. Na kolejnym piętrze zobaczymy kolekcję meteorytów, której perłą w koronie są okruchy gruntu księżycowego zebrane przez załogę wyprawy Apollo 11. Na wyższych kondygnacjach zaprezentowano narzędzia służące do obserwacji oraz analizy bardzo oddalonych obiektów.

Na ostatnim piętrze znajduje się kopuła obserwacyjna. Na koniec zwiedzania wyjdziemy jeszcze na taras widokowy, skąd rozpościera się widok na panoramę miasta.

Park Centralny

Rozległy Park Centralny o powierzchni około 13 ha został wytyczony na wschód od historycznego Starego Miasta. Nie może on co prawda pochwalić się tyloma rzeźbami czy fontannami co park Podzamcze, ale jest idealnym miejscem na krótki odpoczynek w słoneczny dzień.

Park Centralny zaprojektowano w stylu ogrodu angielskiego, z ławeczkami i wieloma ścieżkami pieszymi oraz rowerowymi. Przepływa przez niego Łyna, którą możemy przemierzyć jedną z kładek. Centralnym punktem ogrodu jest fontanna w kształcie elipsy, ozdobiona półkolami symbolizującymi układ słoneczny, czym nawiązano do postaci Mikołaja Kopernika.

Na terenie parku organizowane są wystawy. W wakacje 2020 prezentowano grupę rzeźb pod wspólną nazwą Park Kontroli Dystansu, która nawiązywała do sytuacji pandemicznej.

Muzeum Nowoczesności w odrestaurowanym tartaku Raphaelsohnów

W południowo-zachodniej części parku Centralnego odnajdziemy jedną z olsztyńskich perełek - odrestaurowany tartak Raphaelsohnów, w którym działa dziś niezwykle interesujące Muzeum Nowoczesności.

Wzniesiony około 1884 roku przez Louisa Raphaelsohna obiekt jest ostatnim śladem po prężnej dzielnicy przemysłowej, która w drugiej połowie XIX wieku rozwinęła się w tej części miasta. Dawniej funkcjonowało tu m.in.: pięć tartaków, dwa browary, młyn parowy oraz liczne fabryki.

Zabytek powstał w konstrukcji ryglowej i już z oddali wyróżnia się smukłym kominem. Do 1929 roku działalność prowadzili w nim bracia Raphaelsohnowie, po czym sprzedali obiekt miastu. Spółki miejskie zaadaptowały go do swoich celów (między innymi na magazyn) i wykorzystywały do 1987 roku. W 2010 roku prawa do zabytku przejął Miejski Ośrodek Kultury i rozpoczął się proces przywracania mu dawnego wyglądu zewnętrznego oraz wewnętrznego układu pomieszczeń.

Dziś wewnątrz dawnego tartaku działa Centrum Techniki i Rozwoju Regionu „Muzeum Nowoczesności”. Placówka skupia się na zaprezentowaniu postępu technicznego, jaki miał miejsce w Olsztynie oraz na Warmii i Mazurach w XIX-XX wieku. Mimo że liczba eksponatów nie każdemu zaimponuje, to dawka wiedzy przekazywanej na tablicach informacyjnych oraz ekranach multimedialnych powinna nam to zrekompensować.

Muzeum przedstawia różne odległe od siebie dziedziny. Zaczynając od budownictwa i inżynierii miejskiej (wśród opisywanych tematów są m.in.: tramwaje, kanalizacja, wieże ciśnień, gazownie, oświetlenie uliczne), przez transport kolejowy (wiadukty), wodny (słynne mazurskie kanały), browarnictwo, produkcję samochodów w Elblągu, po bardziej indywidualne zdobycze cywilizacji jak: telefon, kino czy fotografia. A to nie wszystkie z przygotowanych wystaw tematycznych! Na jednym z ekranów multimedialnych przybliżono historię rodowitego Olsztynianina i znanego architekta Ericha Mendelsohna.

Ozdobą wystawy są stare zdjęcia przedstawiające wygląd przedwojennego Olsztyna. Warto też zwrócić uwagę na kilka eksponatów, w tym na:

• makietę spichlerza z końca XVIII wieku z Reszla,
• drewnianą rurę kanalizacyjną pamiętającą czasy średniowiecza,
• maszynę typograficzną „Bostonka”,
• kanał koła zamachowego będący reliktem infrastruktury pierwotnego tartaku,
• kabinę windy osobowej z około 1912/13 roku z jednego z olsztyńskich domów.

Zdjęcia:

ZDJĘCIA: Wystawa w budynku zajezdni trolejbusowej (naprzeciwko Muzeum Nowoczesności) - Olsztyn.

Nowy Ratusz - neorenesansowa siedziba władz miejskich

Dynamiczny rozwój Olsztyna na przełomie XIX i XX stulecia sprawił, że staromiejski ratusz zaczął być nazbyt skromny jak na ambicje i znaczenie miasta. Podjęto więc decyzję o wzniesieniu nowego gmachu, który miał odzwierciedlać ówczesną rangę Olsztyna. Na lokalizację wybrano leżący pomiędzy starym a nowym miastem teren zajmowany przez nieczynny katolicki kościół i cmentarz św. Krzyża.

Kamień węgielny pod budowę nowego ratusza wmurowano 31 października 1912 roku, w dniu 559. rocznicy założenia Olsztyna, a pierwsza sesja rady miasta została w nim zorganizowana w 1916 roku. Wygląd okazałego gmachu nawiązuje do północnoniemieckiego renesansu. Jego fasada posiada liczne zdobienia - szczególnie warto rzucić okiem na jej wschodnią część od strony ulicy 1 Maja, gdzie umieszczono pięć posągów będących personifikacjami cnót obywatelskich: sprawiedliwości, mądrości, piękna, siły oraz pilności. Każdy z nich ma wysokość około 2,6 m.

W tygodniu, w godzinach pracy ratusza, możemy zajrzeć do środka i obejrzeć klatkę schodową oraz witraże. Dawniej można też było wejść na wieżę ratuszową, ale od jakiegoś czasu nie jest to możliwe (miejmy nadzieję, że w przyszłości się to zmieni). Każdego dnia w południe z wieży ratusza grany jest oficjalny hymn miasta, czyli utwór "O Warmio moja miła" autorstwa Feliksa Nowowiejskiego.

Park Podzamcze (lub inaczej Zamkowy) oraz dawny kościół garnizonowy

Olsztyńskie Stare Miasto od północy i zachodu otoczone jest rozległymi terenami zielonymi, przez które przepływa rzeka Łyna. Dawniej obszar ten zajmowały średniowieczne fortyfikacje, a dziś czeka tu na nas mnogość atrakcji: trasy spacerowe, pozostałości po dawnym systemie obronnym, rzeźby oraz fontanny. Trudno o lepsze miejsce na krótki odpoczynek po aktywnym zwiedzaniu!

Obszar parkowy na dwie nierówne części rozdziela ulica Feliksa Nowowiejskiego. Po jej północnej stronie znalazła się fontanna nazwana Symfonią Ptaków. Wykonał ją Ryszard Wachowski, uczeń Xawerego Dunikowskiego. Jeśli ruszymy stąd dalej na północ, dojdziemy do słynnych wiaduktów kolejowych, które opisaliśmy we wcześniejszej części artykułu.

Tuż obok fontanny znajduje się most Młyński, oferujący przyjemny widok na zamkowe mury. Bezpośrednio za nim zobaczymy niewielki wodospad, nazywany przez miejscowych nieco przesadnie Niagarą. Okolica ta w przeszłości pełniła istotną funkcję dla ekonomii Olsztyna - to właśnie tu znajdowały się liczne młyny wspierające produkcję m.in. mąki czy drewna. W miejscu jednego z historycznych młynów stoi dziś Browar Warmia.

Większa część parku zajmuje obszar na południe od ulicy Nowowiejskiego i ciągnie się aż do południowo-zachodniego krańca Starego Miasta. W tej części warto zwrócić uwagę na tzw. fontannę Ryba z dzieckiem oraz niewielkie popiersie Mikołaja Kopernika, umiejscowione na niewielkim placyku.

Będąc w okolicy możemy też podejść do neogotyckiego kościoła NMP Królowej Polski z początku XX wieku. Wzniesiono go z myślą o stacjonującym w mieście pruskim garnizonie. W środku warto zwrócić uwagę na organy wykonane przez firmę Witteka z Elbląga, które przed wojną uważane były za jedne z najlepszych na terenie całych Prus Wschodnich.

Ewangelicki Kościół Chrystusa Zbawiciela

Warmia, w przeciwieństwie do sąsiednich Mazur, była katolicka. Społeczność ewangelicka zaczęła organizować się na tych terenach dopiero na początku lat siedemdziesiątych XVIII wieku. Przez pierwsze sto lat tutejsi ewangelicy odprawiali swoje nabożeństwa w przekazanej im w tym celu sali refektarza na olsztyńskim zamku.

W 1833 roku olsztyńskiej parafii ewangelickiej udało się nabyć parcelę na trasie pomiędzy rynkiem a zamkiem, gdzie planowano wznieść nowy kościół. Nieprędko doszło jednak do rozpoczęcia prac. Kamień węgielny pod budowę położono dopiero 9 czerwca 1876 roku, a prace budowlane zakończono 13 października 1877 roku.

Bryła kościoła jest typowym przykładem architektury neogotyckiej i łatwo przejść obok niej obojętnie. Wnętrza, skromne jak przystało na tradycje ewangelickie, mogą być jednak niemałym szokiem dla osób przyzwyczajonych do pełnych dekoracji świątyń katolickich.

Wewnątrz warto zwrócić uwagę na drewniane elementy: polichromowany strop oraz empory (galerie), otaczające świątynię z trzech stron. Kościół wciąż służy parafii ewangelickiej. Nam udało się zajrzeć do środka podczas jednej z niedziel.

Targ Rybny oraz Dom Gazety Olsztyńskiej

Odchodząc kawałek na zachód od Wysokiej Bramy trafimy na plac nazywany Targiem Rybnym (niem. Fisch-Markt). Jego historia sięga XIV wieku. Był to drugi po głównym rynku obszar targowy średniowiecznego Olsztyna, a o jego pierwotnym przeznaczeniu przypominają nam postacie ryb ozdabiające posadzkę.

Niestety, przebywając na Targu Rybnym trudno poczuć historyczny klimat, gdyż większość odbudowanej zabudowy niczym nie przypomina średniowiecznych kamienic.

Najważniejszym zabytkiem przy placu jest Dom Gazety Olsztyńskiej - dwukondygnacyjny budynek z czerwonej cegły. W latach 1920-1939 mieściły się w nim redakcja oraz drukarnia polskojęzycznej Gazety Olsztyńskiej, która w tamtym czasie była jedną z najważniejszych instytucji polskich na Warmii, gdy region ten znajdował się w granicach niemieckiej prowincji Prusy Wschodnie.

W listopadzie 1939 roku Niemcy zrównali gmach z ziemią. Budynek odbudowano dopiero po kilkudziesięciu latach. Jego oficjalna inauguracja nastąpiła 1 września 1989 roku. Obecnie wewnątrz mieści się muzeum z ekspozycją stałą skupiająca się na historii miasta oraz jego polskich mieszkańcach, a także organizowane są wystawy czasowe.

Tuż obok budynku stoi posąg przedstawiający św. Jakuba, patrona miasta. Po północnej stronie placu odbudowano fragment muru obronnego.

Jezioro Ukiel - plaża miejska oraz główne miejskie kąpielisko

W granicach miasta doliczono się kilkunastu jezior. Największe z nich, jezioro Ukiel, ma ponad 400 hektarów, a najmniejsze, jezioro Modrzewiowe, jedynie ćwierć hektara.

Najwięcej turystów odwiedza brzegi jeziora Ukiel, nazywanego też Krzywym. Zrealizowano tam wartą dziesiątki milionów złotych inwestycję, dzięki której powstało nowoczesne kąpielisko z plażą, zapleczem hotelowym i gastronomicznym oraz obiektami sportowymi. Przyjeżdżając tu w sezonie letnim lub w dni wolne od pracy musimy jednak liczyć się z tym, że na miejscu trafimy na nieprzebrane tłumy mieszkańców oraz turystów.

ZDJĘCIA: Jezioro Ukiel - Olsztyn

Na nowoczesną plażę dojedziemy komunikacją miejską (przystanek docelowy - Plaża Miejska). Tuż obok znajdziemy też dość duży parking, który w sezonie potrafi być jednak zapchany.

Jezioro Długie oraz Olsztyński Las Miejski

Dosłownie kawałek spacerem od centrum Olsztyna leży Jezioro Długie. Wzdłuż liczącej kilka kilometrów linii brzegowej prowadzi przyjemna ścieżka piesza oraz rowerowa, która idealnie nadaje się na krótki spacer bliżej natury. Przez najwęższy fragment akwenu przerzucono kładkę, która umożliwia szybkie przejście na drugi brzeg.

Na północny-wschód od jeziora rozciąga się rezerwat "Mszar". Utworzono go w celu zachowania torfowiska porośniętego borem sosnowym, powstałego w miejscu dawnego jeziora.

Jezioro Długie graniczy z Olsztyńskim Lasem Miejskim, który posiada status największego europejskiego kompleksu leśnego położonego w granicach miasta. Przebiegają przez niego liczne szlaki turystyczne. Dla odwiedzających przygotowano też altanki i obszary przeznaczone na na odpoczynek.

Leśne Arboretum Warmii i Mazur

W leżących na przedmieściach Kudypach odnajdziemy kolejny z sekretów Olsztyna - rozległy ogród botaniczny nazwany Leśnym Arboretum Warmii i Mazur. Określenie arboretum wywodzi się z oznaczającego drzewo łacińskiego słowa arbor i wykorzystuje się je w stosunku do ogrodów dendrologicznych, czyli skupiających się na kolekcjach drzew oraz krzewów.

Olsztyńskie arboretum powstało na bazie naturalnego fragmentu lasu z wiekowymi sosnami, który przekształcono w ogród botaniczny. Na powierzchni około 16 ha zgromadzono kolekcję ponad 900 gatunków roślin, które zostały podzielone na florę polską oraz obcą.

Dla odwiedzających arboretum przygotowano liczne tablice informacyjne przybliżające zasady panujące w lesie, napisane bardzo przystępnym językiem. W ogrodzie wydzielono też różne sekcje tematyczne - wśród nich są m.in.: subkontynentalny grąd z niewielkimi mokradełkami, lapidarium z kolekcją głazów narzutowych (olbrzymich fragmentów skał pozostawionych przez topniejące lodowce), zakątek pszczelarza, a nawet... kącik dla zakochanych z bujaną ławeczką!

Atrakcje w Olsztynie poza utartym szlakiem

Opisane przez nas miejsca należą do najpopularniejszych atrakcji Olsztyna. Oprócz nich jednak na turystów czeka jeszcze sporo innych miejsc do zobaczenia, takich jak: Dom przedpogrzebowy (Bet Tahara) projektu Ericha Mendelsohna, Kaplica Jerozolimska, budynek dawnej rejencji olsztyńskiej i Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej czy secesyjne kamienice.

Wszystkie te miejsca opisaliśmy w oddzielnym artykule: Nieoczywiste miejsca w Olsztynie - 10 atrakcji poza utartym szlakiem.

Gdzie zjeść w Olsztynie?

Olsztyńskie Stare Miasto wypełnione jest restauracjami oraz lokalami gastronomicznymi. Poniżej przedstawiliśmy dwie propozycje - pierwsza z nich nadaje się na obiad, a druga na lody (idealne po trudach zwiedzania w słoneczny dzień).

Cudne Manowce

Oblegana przez miejscowych i turystów restauracja Cudne Manowce znajduje się niemal w samym sercu Starego Miasta, w wąskiej uliczce naprzeciwko bazyliki św. Jakuba, tuż obok historycznego spichlerza. Jej wnętrza charakteryzują się tradycyjnym wystrojem. W karcie dań znajdziemy m.in.: zupy, pizzę (nazywaną warmińskim plackiem), pierogi, sandacza z patelni, deski lokalnych serów czy potrawy z drobiu.

Niektóre z oferowanych pizz czy pierogów przygotowywane są z wykorzystaniem lokalnych produktów. My z naszej strony możemy polecić placek warmiński o nazwie Farma Złotna z ekologicznymi serami kozimi oraz pierogi ruskie z kozim serem.

Szukając bardziej tradycyjnej warmińskiej kuchni warto skusić się na karmuszkę, którą można by roboczo nazwać solianką Warmii. W skład tej obfitej zupy wchodzą: szynka wieprzowa, fasola, cieciorka, kapusta, papryka, marchew, cukinia, kminek czy śmietana. Potrawa serwowana jest ze świeżym pieczywem. Jeśli nie jesteśmy bardzo głodni, to możemy potraktować ją jako danie główne.

ZDJĘCIA: 1. Placek warmiński "Farma Złotna"; 2. Mix pierogów - Cudne Manowce w Olsztynie;

Innym warmińskim przysmakiem są dzyndzałki wołowe ze skrzeczką, czyli po prostu lokalne pierogi. Jest to jedna z nielicznych tradycyjnych potraw z udokumentowaną historią, która faktycznie występowała na tych terenach w czasach pruskich.

Lodziarnia Kroczek

Bez większej przesady można stwierdzić, że w Olsztynie zjemy jedne z najlepszych lodów naturalnych w Polsce. Położona w rogu Starego Rynku lodziarnia Kroczek (posiada również stanowisko przy Starym Ratuszu) serwuje prawdziwie naturalne lody w dwóch wariantach: mlecznym oraz wegańskim.

Rzadko zdarza się, że lody miętowe czy bazyliowe smakują dokładnie tak, jak liście tych roślin, a lody o smaku chałwy przypominają chałwę zrobioną samodzielnie w domu. Co oczywiste, aż tak zbliżony do natury smak nie każdemu przypadnie do gustu, ale osoby mające apetyt na takie właśnie lody powinny być bardzo zadowolone.

Wśród sorbetów dominują owoce, ale dostępne są również smaki marchewki czy buraka.

Niestety, nie wszystkie smaki dostępne są za każdym razem - ale jest to dobry powód do powrotu. Dostępne są dwa rozmiary - trochę tańsza duża gałka, oraz większa porcja pół na pół, która umożliwia wzięcie dwóch smaków.

Browary olsztyńskie

Warmia już w czasach średniowiecznych słynęła z produkcji piwa. W regionie istniało kilkaset browarów, które produkowały przede wszystkim piwo ciemne górnej fermentacji. W samym Olsztynie działał duży zakład Waldschlösschen Brauerei Allenstein - po wojnie przekształcony w nieistniejący już browar Jurand.

Współczesny Olsztyn nawiązuje do tych tradycji. W mieście działa kilka browarów rzemieślniczych. Najbardziej znany z nich to Browar Kormoran, który warzy wiele różnych gatunków piw i szczyci się korzystaniem jedynie z naturalnych składników oraz receptur.

Ciekawą opcją na słoneczny dzień są smakowe piwa bezalkoholowe (do 0,5% objętości alkoholu) - radlery o smaku gorzkiej pomarańczy. Mimo że niektóre piwa produkcji Browaru Kormoran dostępne są w sklepach w całej Polsce, właśnie w Olsztynie i na Warmii znajdziemy ich największy wybór.

Piwosze odwiedzający Olsztyn powinni też rozglądać się za piwami z Browaru Ukiel, którego nazwa jest ściśle związana z miastem. Nawet ceglano-drewniany budynek browaru nawiązuje do warmińskiej architektury. Browar Ukiel produkuje: piwa pszeniczne, bałtyckiego portera, dry stouty oraz popularne w ostatnich latach piwa IPA oraz APA.

We wcześniejszej części artykuły wspominaliśmy również o Browarze Warmia, w którym mieści się popularna restauracja, posiadająca ogródek umiejscowiony wzdłuż Łyny. W środku możemy napić się warzonego na miejscu piwa; dostępne są również piwa w butelce oraz zestaw degustacyjny.