Neapol - atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca. Zwiedzanie stolicy Kampanii

Neapol to miasto kontrastów, historycznej zabudowy i pysznej pizzy. Miejsce, które według wielu można jedynie pokochać lub znienawidzić. Chaotyczna atmosfera stolicy Kampanii na pewno nie każdemu przypadnie do gustu, ale różne niedogodności rekompensuje różnorodna kuchnia oraz interesujące atrakcje i zabytki zarówno w samym mieście, jak i jego okolicach.

Stolica Kampanii jest również idealnym punktem wypadowym na resztę regionu. Pompeje, Wulkan Wezuwiusz, wyspa Capri, Wybrzeże Amalfitańskie - to tylko niektóre z pomysłów na kilkugodzinną bądź dłuższą wycieczkę.

W naszym przewodniku przygotowaliśmy dla Was zestawienie zarówno najważniejszych atrakcji Neapolu, jak i mniej oczywistych miejsc wartych zobaczenia. Liczba opisanych przez nas atrakcji jest spora, ale pamiętajcie, że powstała na podstawie kilkukrotnych odwiedzin stolicy Kampanii.

Jak zwiedzać Neapol?

Mimo że Neapol kojarzony jest jako miasto pnące się w górę, jego historyczne centrum (wł. Centro Storico) jest w miarę płaskie i wygodnie zwiedzimy je pieszo. W przypadku najstarszej części miasta spacer jest zresztą jedyną dostępną opcją, ponieważ komunikacja publiczna nie obsługuje wąskich uliczek i dwóch głównych arterii przecinających historyczne centrum (Spaccanapoli oraz Via dei Tribunali).

Zwiedzanie tylko na własnych nogach będzie trochę trudniejsze w sytuacji, gdy chcielibyśmy odwiedzić również wzgórze Vomero, południowe dzielnice leżące bezpośrednio nad morzem (Chiaia i Santa Lucia) oraz obszar na północ od historycznego starego miasta (dzielnica Rione Sanità i zlokalizowane na wzgórzu Muzeum Capodimonte). Jest to oczywiście wykonalne, ale będzie wymagało od nas wielokilometrowych spacerów, a czasami też wdrapywania się pod górę.

Komunikacja miejska w Neapolu

Jeśli planujecie zobaczyć więcej położonych dalej od historycznego centrum atrakcji, ale kilkukilometrowe spacery nie są dla Was, wystarczy skorzystać z usług komunikacji publicznej. Do wyboru mamy m.in.: kolejki linowo-terenowe (wł. funicular), autobusy oraz nowoczesne metro, będące zarazem jedną z atrakcji turystycznych. Władze miejskie zaprosiły do współpracy mniej lub bardziej znanych artystów, którzy w ramach projektu Stacje Sztuki udekorowali wiele stacji pierwszej linii metra. Za najpiękniejszą z nich uchodzi kolorowa stacja Toledo, lecz pozostałe są również warte uwagi.

Co warto zobaczyć w Neapolu? Największe atrakcje i zabytki

Kaplica Sansevero i rzeźba Jezusa Chrystusa okrytego całunem

Leżąca niemal w samym sercu historycznego starego miasta Kaplica Sansevero (wł. Cappella Sansevero, adres: Via Francesco de Sanctis 19) jest bez wątpienia jednym z tych miejsc, które zainteresowani sztuką turyści powinni odwiedzić bez zastanowienia.

Świątynia w swojej pierwotnej formie powstała pod koniec XVI wieku jako prywatna kaplica dziękczynna w miejscu dawnych ogrodów Pałacu Sansevero, żeby po około dwóch dekadach stać się kaplicą grobową rodu Sansevero. Obecny wystrój i wygląd kaplicy to efekt XVIII-wiecznej przebudowy, za którą odpowiadał książę Sansevero Raimondo di Sangro. Raimondo di Sangro był człowiekiem wykształconym z wielorakimi zainteresowani. Był również członkiem loży masońskiej, stąd szczególna dbałość o detale i o zachowanie wspólnego sensu całości.

Po wejściu do wnętrza kaplicy w oczy od razu rzuca się fresk pokrywający sklepienia oraz mnogość dodatków i dekoracji ściennych. Największym skarbem kaplicy jest umieszczona w centrum rokokowa rzeźba dłuta Giuseppe Sanmartino z 1753 roku, przedstawiająca Jezusa Chrystusa pokrytego całunem. Realizm tego dzieła i dbałość artysty o szczegóły sprawia, że mało który odwiedzający przechodzi obok tej rzeźby obojętnie. Z całą odpowiedzialnością możemy stwierdzić, że jest to jedna z najwspanialszych marmurowych rzeźb świata.

W trakcie zwiedzania Kaplicy Sansevero będziemy mogli zajrzeć dodatkowo do bocznego pomieszczenia, które skrywa w sobie unikalny sekret Neapolu - dwa anatomiczne modele w pozycji stojącej (będące prawdziwymi szkieletami), które posiadają zachowany niemal nienaruszony system żył oraz tętnic.

Napoli Sotterranea (Podziemny Neapol)

Nie każdy turysta spacerujący wąskimi ulicami neapolitańskiego starego miasta zdaje sobie sprawę, że mniej więcej 40 metrów pod jego stopami rozciągają się kilometry korytarzy oraz głębokich pomieszczeń. Neapol powstał na łatwym w wydobyciu tufie wulkanicznym i już Grecy używali ten budulec przy rozbudowie swojej kolonii. Rzymianie wykorzystali pozostawione przez nich jaskinie i stworzyli w nich cysterny oraz akwedukty, dzięki którym zapewnili sobie dostęp do wody pitnej.

Cysterny te wykorzystywano jeszcze w czasach nowożytnych. Porzucono je dopiero po wybuchu epidemii dżumy w XVII wieku. Neapolitańczycy nie znali jeszcze wtedy pojęcia dbania o środowisko, więc wykorzystali porzucone podziemia w sposób pragmatyczny - po prostu wyrzucali tam śmieci. Podziemną część miasta odkryto na nowo w trakcie II wojny światowej, gdy głębokie korytarze i cysterny zamieniono na schrony przeciwbombowe.

Turyści pragnący zobaczyć na własne oczy podziemną część starego miasta mogą wybrać się na trwającą okoły godzinny wycieczkę z przewodnikiem o nazwie Napoli Sotterranea. W jej trakcie zobaczymy m.in.: wypełnioną wodą cysternę, przejdziemy wąskim korytarzem w niemal całkowitej ciemności oraz miniemy źródło wody płynące przez jeden z akweduktów. Na koniec wycieczki zobaczymy pozostałości po rzymskim teatrze, na fundamentach którego powstały zwyczajne domy mieszkalne, a także wystawę szopek neapolitańskich.

Nam tak ta atrakcja przypadła do gustu, że po kilku latach odwiedziliśmy ją po raz kolejny.

Muzeum w dawnym klasztorze San Lorenzo Maggiore i starożytne ulice

Wybierając się na wycieczkę po podziemnym Neapolu zobaczymy akwedukty oraz duże cysterny wydrążone przez mieszkańców starożytnego Neapolis. Warto jednak pamiętać, że do podziemnych zbiorników zaglądały co najwyżej osoby, które zajmowały się ich czyszczeniem oraz konserwacją.

Jeśli chcielibyście znaleźć się bliżej codziennego życia antycznego miasta, warto wybrać się do dawnego klasztoru San Lorenzo Maggiore (pol. św. Wawrzyńca), który wzniesiono w miejscu greckiej agory oraz późniejszego rzymskiego forum. Klasztor franciszkanów powstał dokładnie tam, gdzie stał dwupiętrowy budynek handlowy (łac. macellum) z I lub II wieku p.n.e.

Drugie, nieistniejące już piętro starożytnego kompleksu targowego, znajdowało się mniej więcej na poziomie dzisiejszej ulicy Via dei Tribunali. Pod powierzchnią średniowiecznego klasztoru, i to w zaskakująco dobrym stanie, zachował się za to parter kompleksu - szeroka na 3 metry i długa na niemal 60 metrów ulica handlowa. Wzdłuż niej ciągnął się rząd sklepów (m.in. piekarnia, pralnia), których zastosowanie możemy łatwo odgadnąć po zachowanych fragmentach. Żeby tego było mało, to bezpośrednio pod ruinami rzymskimi zobaczymy jeszcze pozostałości ulicy greckiej!

Obecnie klasztor nie pełni już funkcji kościelnych i działa w nim muzeum (wł. Museo dell'Opera di San Lorenzo Maggiore). Za największą atrakcję kompleksu uchodzą antyczne ruiny. Co ciekawe, klasztor San Lorenzo Maggiore mieści się po przeciwnej stronie ulicy od wspomnianej wcześniej Napoli Sotterranea, a tablice informacyjnie wprost przestrzegają zagubionych turystów o tym, że "nie znajdą tu wąskich akweduktów".

Oprócz stanowiska archeologicznego muzeum może pochwalić się również bogatą kolekcją dzieł sztuki oraz możliwością odwiedzenia dawnych pomieszczeń klasztornych, w tym szerokiej na 12 metrów i długiej na 40 metrów podłużnej hali, która dawniej pełniła funkcje refektarza (jadalni). Hala ta, nazwana imieniem papieża Sykstusa V, wyróżnia się freskiem pokrywającym całe sklepienie i fragment tylnej ściany.

Kościół Gesù Nuovo - renesansowa perła Neapolu

Położony przy placu o tej samej nazwie kościół jezuitów należy do najwspanialszych świątyń w Neapolu, a jego wnętrza skrywają wspaniałe przykłady rzeźby oraz malarstwa barokowego. Prawdziwym unikatem jest jednak renesansowa fasada budowli, pokryta charakterystycznymi piramidkami/diamentami, kojarząca się turystom odwiedzającym Włochy raczej z pałacem niż miejscem kultu. I nie będzie to błędne skojarzenie, gdyż Gesù Nuovo powstał na bazie Pałacu Sanseverino - jednej z najwspanialszych arystokratycznych rezydencji XVI-wiecznego Neapolu, w której przyjmowano najznamienitszych gości. Jednym z gości był cesarz Karola V.

Gdy w 1547 roku wybuchło powstanie przeciw hiszpańskiemu wicekrólowi, Ferrante Sanseverino stanął po stronie rebeliantów. Po stłumieniu powstania cała jego własność została skonfiskowana, a słynny pałac wystawiono na sprzedaż. Po jakimś czasie kupili go jezuici i przekształcili w kościół, zachowując jednak oryginalną pałacową fasadę.

We wnętrzu świątyni zobaczymy pomieszczenia dedykowane Giuseppe Moscatiemu, kanonizowanemu przez Jana Pawła II, który spoczął w tym kościele.

Kościół Gesù Nuovo w Neapolu

Narodowe Muzeum Archeologiczne

Neapol może pochwalić się jednym z najważniejszych muzeów archeologicznych we Włoszech - Narodowym Muzeum Archeologicznym (wł. Museo Archeologico Nazionale di Napoli). Placówka położona jest na obrzeżach starego miasta i mieści się w wzniesionych pod koniec XVI wieku wojskowych barakach, które w XVII i XVIII wieku zamieniono na siedzibę uniwersytetu. W XIX wieku kompleks przebudowano i przekształcono w muzeum.

Zbiory muzeum podzielone są na kilka różnorodnych kolekcji. W podziemiach znajdują się kolekcja egipska (z mumiami) oraz wystawa antycznych tablic i napisów. Na parterze mieści się kolekcja rzeźb oraz artefaktów, z których większość należała do rodu Farnese. Pośród najważniejszych eksponatów warto wyróżnić dwie rzeźby odnalezione na terenie rzymskich Term Karakali: Heraklesa Farnezyjskiego oraz grupę pt. Byk Farnezyjski. Na kolejnych piętrach przechowywane są najważniejsze skarby kolekcji, czyli freski, rzeźby oraz inne znaleziska zabrane z Pompejów oraz innych okolicznych stanowisk archeologicznych.

Dla nas placówka ta należy do ścisłej czołówki muzeów archeologicznych w całych Włoszech. Dekoracje pompejańskich i nie tylko domów potrafiły zajmować nas na długie kwadranse. W środku czeka też niespodzianka dla osób liczących na coś nietypowego - kolekcja artefaktów związanych z erotyką.

Katedra św. Januarego oraz wczesnochrześcijańskie baptysterium

Neapolitańska Katedra św. Januarego (wł. Cattedrale di San Gennaro) swoim rozmiarem i bogactwem wystroju wyróżnia się wśród innych kościołów w historycznych centrum miasta. Charakterystyczne jest też jej położenie: nie znajduje się ona przy wąskiej uliczce, ale przy stosunkowo szerokiej ulicy Via Duomo.

Budowę katedry rozpoczęto w XIII wieku i zakończono około sto lat później. Dzisiejszy wygląd świątyni różni się jednak diametralnie od tego z czasów średniowiecza, gdyż w XIX wieku fasadę w stylu neogotyckim oraz część wnętrza przeprojektował lokalny architekt Enrico Alvino. We wnętrzu przechowywane są relikwie św. Januarego, patrona Neapolu.

Za najważniejszą część świątyni uchodzi barokowa Królewska Kaplica Skarbca św. Januarego (wł. Reale cappella del Tesoro di San Gennaro), która przylega do środkowej części katedry od prawej strony. Budowę kaplicy rozpoczęto na początku XVII wieku i zakończono w 1646 roku. W środku wyróżniają się bogate zdobienia - w tym m.in. freski na sklepieniu autorstwa urodzonego w Bolonii Domenichino, srebrne relikwiarze czy olbrzymie rzeźby z brązu.

Zabytkowe wczesnochrześcijańskie baptysterium w bazylice Santa Restituta - jeden z sekretów Neapolu!

Co ciekawe, największy z historycznych skarbów katedry nie znajduje się wcale w jej murach. Wzniesiona w XIII stuleciu świątynia przylega do wczesnochrześcijańskiej bazyliki z VI wieku (wł. Basilica di Santa Restituta), we wnętrzu której zachowało się jedno z najstarszych chrześcijańskich baptysteriów oraz wczesnochrześcijańskie mozaiki.

Jak do tego doszło? W trakcie budowy katedry istniejąca w tym miejscu bazylika została przebudowana i przyłączona do nowej budowli.

Pałac Królewski

Przy Piazza del Plebiscito, największym placu w Neapolu, stoi Pałać Królewski (Palazzo Reale di Napoli) z XVII wieku, w którym rezydowali hiszpańscy namiestnicy oraz późniejsi władcy. Mimo że neapolitańskiej rezydencji daleko rozmiarem i przepychem do głównej siedziby hiszpańskich Burbonów z nieodległej Caserty (wł. Palazzo Reale di Caserta), to zwiedzenie jej może być nie lada gratką dla turystów zainteresowanych historią władców Królestwa Neapolu. W środku czekają na nas monumentalne schody oraz blisko 30 różnorodnych pomieszczeń, w tym prywatny teatr, kaplica czy pomieszczenia mieszkalne władców.

Zwiedzanie Pałacu Królewskiego w Neapolu

Zwiedzanie Pałacu Królewskiego w Neapolu

Piazza del Plebiscito - bazylika królewska oraz zabytkowa kawiarnia Gran Caffè Gambrinus

Po przeciwnej stronie placu stoi bazylika królewska, Basilica Reale Pontificia San Francesco da Paola, wzorowana na rzymskim Panteonie. Będąc na placu nie przegapcie zabytkowej kawiarni Gran Caffè Gambrinus, która co prawda stała się atrakcją turystyczną i zatraciła większość swojej autentycznej atmosfery, ale zachowała niepowtarzalny wystrój z drugiej połowy XIX stulecia.

San Gregorio Armeno - zagłębie neapolitańskich szopek bożonarodzeniowych

Spaccanapoli oraz Via Tribunali, główne ulice neapolitańskiego Starego Miasta, połączone są z wieloma prowadzącymi lekko w górę uliczkami. Pośród nich najbardziej wyróżnia się San Gregorio Armeno, wzdłuż której działają dziesiątki sklepów sprzedających akcesoria (figurki, sceny, dodatki itp) do słynnych neapolitańskich szopek bożonarodzeniowych (wł. presepe).

Mimo że ulica San Gregorio Armeno przez ostatnie lata straciła trochę na swoim uroku i stała się wabikiem na turystów, to wciąż niektóre z wystaw i sklepików mogą pochwalić się pięknymi rzemieślniczymi wyrobami ręcznej roboty. Pozostali sprzedawcy handlują tym, co jest akurat modne - więc zobaczymy figurki Diego Maradony, współczesnych piłkarzy klubu SSC Napoli, a nawet... niedawno zmarłej królowej brytyjskiej.

Będąc na miejscu warto zajrzeć na jeden z dziedzińców, gdzie działa sklep Fratelli Capuano dal 1840 (adres: Via S. Gregorio Armeno 28). Rok w nazwie nie jest przypadkowy - początki tej rodzinnej firmy sięgają pierwszej połowy XIX wieku. Wśród sprzedawanych produktów na szczególną uwagę zasługują wspaniałe tła (sceny) szopek, które równie dobrze pasowały by do pałaców lub muzeów.

Castel Nuovo (Nowy Zamek)

Ten położony niemal nad wodą zamek należy do największych symboli Neapolu. Budowla została wzniesiona w 1279 roku na zamówienie Karola I Andegaweńskiego, który stwierdził, że dwie pozostałe siedziby (Zamek Kapuański oraz Zamek Jajeczny) są zbyt skromne jak na królewskie potrzeby. Stąd też nazwa Castel Nuovo (pol. Nowy Zamek), choć budowla nazywana była również Maschio Angioino, czym nawiązywano do nazwiska fundatora.

Zanim jeszcze wkroczymy na teren zamku (wejście jest biletowane), zobaczymy łuk triumfalny z elementami renesansowymi, wzniesiony na pamiątkę przyjazdu króla Alfonsa V Aragońskiego do Neapolu. Sam zamek, w którym mieści się muzeum miejskie, nie należy co prawda do największych atrakcji Neapolu, ale posiada kilka unikatowych skarbów. W trakcie zwiedzania czekają na nas m.in.:

• monumentalna Sala Baronów, dawniej ozdobiona niezachowanymi freskami Giotta, która posiada wspaniałe gotyckie sklepienie i była świadkiem pojmania spiskujących przeciw władcy baronów,
• kaplica palatyńska,
• wieża widokowa,
• zbrojownia i część archeologiczna,
• obiekty i dzieła sztuki (XV-XVIII wiek) zabrane z różnych obiektów Neapolu lub znajdujące się dawniej na zamku,
• obrazy XIX-wiecznych neapolitańskich artystów,
• dzieła sztuki datowane na XX wiek.

Zamek Jajeczny (Castel dell’Ovo)

Wzniesiony na niewielkiej wyspie na południe od starego miasta zamek Castel dell’Ovo jest kolejnym z najważniejszych symboli Neapolu. Obecna warowna twierdza powstała w XII wieku, podczas panowania Normanów (i została przebudowana trzy stulecia później), ale miejsce to było wykorzystywane od czasów antycznych. Już w VI wieku p.n.e. na wyspie osiedlili się greccy osadnicy, a w czasach rzymskich istniała tu willa, w której według legend schronił się ostatni cesarz Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego. Po upadku cesarstwa na wyspie wzniesiono klasztor, którego miejsce w średniowieczu zajęła warowna twierdza.

Klasztor oraz kościół św. Klary (Santa Chiara)

Budowę majestatycznego kompleksu Santa Chiara (wł. Complesso Monumentale di Santa Chiara) rozpoczęto w 1310 roku za rządów króla Roberta Andegaweńskiego. Efektem prac było powstanie masywnej cytadeli, w której swój dom znaleźli franciszkańscy mnisi oraz klaryski.

Obecnie kompleks ten możemy podzielić na trzy części:

• bazylikę (możliwa do odwiedzenia za darmo),
• niezależnie stojącą renesansową dzwonnicę (brak możliwości wejścia na górę),
• dawny zespół klasztorny, w którym działa dziś muzeum (wejście biletowane, cena wejściówki to 6€).

Aktualne dni i godziny otwarcia znajdziecie na oficjalnej stronie.

Nie każdy zdaje sobie sprawę, że masywną bazylikę niemal doszczętnie zniszczono podczas bombardowań aliantów w 1943 roku. Na szczęście w ciągu dekady udało się odbudować świątynię, i to z zachowaniem oryginalnego gotyckiego stylu. Niestety, zniszczeniu uległy freski oraz dekoracje, w tym niemal całość malowideł autorstwa Giotta. Będąc w okolicy warto zajrzeć do środka, gdzie znajdziemy kilka kaplic oraz zabytków wartych uwagi - w tym kaplicę z grobowcem wywodzącego się z Burbonów władcy Królestwa Obojga Sycylii Ferdynanda II (pierwsza na prawo od strony ołtarza). Bezpośrednio za głównym ołtarzem w oczy od razu rzuca się majestatyczny grobowiec króla Roberta Andegaweńskiego.

Dawny klasztor pełni dziś funkcje muzeum. Miejsce to powinno przypaść do gustu czytelnikom zainteresowanym historią Neapolu. Podczas zwiedzania zobaczymy XVIII i XIX-wieczne szopki, uratowane przed bombami kościelne artefakty czy stanowisko archeologiczne z odkrytymi łaźniami z czasów rzymskich. Sam klasztor nie uległ takim zniszczeniom jak bazylika, dzięki czemu zachowały się na przykład freski ścienne.

Najwspanialszy ogród w Neapolu

Największym skarbem kompleksu jest otoczony krużgankami ogród. Jego dzisiejszy wygląd jest efektem XVIII-wiecznej przebudowy pod auspicjami Domenico Antonio Vaccaro. Architekt podzielił rozległy dziedziniec na cztery części, które oddzielił od siebie linią połączonych ze sobą kolumn oraz ławek pokrytych kolorowymi płytkami z majoliki. Będąc na miejscu aż trudno uwierzyć, że wciąż znajdujemy się w stosunkowo szarym i czasami przygniatającym mieście.

Teatr San Carlo

Tuż przy pałacu odnajdziemy Teatr San Carlo (Teatro di San Carlo), dawniej Teatr Królewski San Carlo. Jest to najstarsza działającą nieprzerwanie opera na Włoszech. Jej inauguracja miała miejsce w 1737 roku, a w dniu oficjalnego otwarcia posiadała 3285 miejsc siedzących. Obecnie z powodu norm bezpieczeństwa pojemność została zmniejszona do 1386 miejsc.

Galleria Borbonica - kolejna atrakcja z cyklu Podziemny Neapol

Opisywana przez nas wcześniej Napoli Sotterranea jest najbardziej znaną z podziemnych atrakcji Neapolu. Nieco mniej popularna jest Galleria Borbonica, czyli niedokończony Tunel Burbonów, którego budowę rozpoczęto w połowie XIX wieku. W tym przypadku również możliwe jest wyłącznie zwiedzanie z przewodnikiem, ale wycieczka różni się od Napoli Sotterranea. Oprócz przejścia niedokończonym tunelem dowiemy się więcej o życiu ukrywających się tu mieszkańców podczas II wojny światowej oraz zobaczymy kilka samochodów i kilkadziesiąt motocykli z początku XX wieku, które zostały zarekwirowane przez lokalny sąd. W trakcie zwiedzania zajrzymy również do starodawnych cystern na wodę.

Via Toledo i Galeria Umberto I

Via Toledo może spokojnie walczyć o miano najbardziej reprezentacyjnej ulicy w Neapolu. Wzdłuż tej długiej i szerokiej arterii handlowej odnajdziemy wiele ważnych budynków, sklepów oraz restauracji. Via Toledo rozpoczyna się przy Placu Dantego (wł. Piazza Dante), gdzie oprócz statui słynnego poety zobaczymy jedną z zachowanych bram miejskich (Port'Alba). Za bramą znajduje się urokliwa uliczka słynąca ze sprzedawanych tam książek.

Via Toledo kończy się przy Piazza Trieste e Trento, na chwilę przed Piazza del Plebiscito i Pałacem Królewskim. Kawałek obok odnajdziemy krytą XIX-wieczną galerię handlową Galleria Umberto I, której architekt wzorował się Galerii Wiktora Emmanuela II w Mediolanie.

Cmentarz Fontanelle - mroczna strona Neapolu

Dla osób lubiących mroczne miejsca godnym odwiedzenia miejscem jest historyczny obszar Rione Sanita wewnątrz dzielnicy Materdei. Znajdziemy tam wykuty w skale cmentarz Cmentarz Fontanelle, we wnętrzu którego stoją równo poukładane i wypolerowane... czaszki. Czaszki te są tak zadbane, ponieważ mieszkańcy Neapolu kultywują unikatową tradycję ich adoptowania oraz odwiedzania niczym członków rodziny, czym chcą sobie zaskarbić wsparcie siły wyższej.

Katakumby w Neapolu - San Gennaro i San Gaudioso

Innymi mrocznymi atrakcjami są katakumby San Gennaro oraz San Gaudioso, oddalone od siebie o zaledwie kilkaset metrów. Oba kompleksy są całkowicie różne i warto znaleźć czas, żeby odwiedzić każdy z nich - zwiedzamy je w trakcie wycieczki z przewodnikiem. Jeśli musicie jednak wybierać, to naszym zdaniem lepiej odwiedzić monumentalne katakumby San Gennaro, które bardziej pozostają w pamięci niż kameralne San Gaudioso.

Muzeum Capodimonte z dziełami wielkich mistrzów

Wywodzący się z dynastii Burbonów król Neapolu Karol VII (późniejszy król Hiszpanii Karol III) w pierwszej połowie XVIII wieku podjął decyzję o budowie nowego królewskiego pałacu (wł. Reggia di Capodimonte), który miał służyć jako letnia rezydencja i miejsce wytchnienia od zgiełku miasta. Lokalizacja pałacu nie powinna więc dziwić - nowa rezydencja powstała na szczycie wzgórza leżącego na północ od ówczesnego Neapolu i daleko od granic miasta. Samo słowo Capodimonte (a dokładniej wyrażenie capo di monte) oznacza po prostu wierzchołek wzgórza.

W początkowym zamyśle pałac ten miał być niewielką rezydencją, ale ostatecznie król zdecydował o stworzeniu bardziej imponującego kompleksu. Po zjednoczeniu Włoch pałac służył jako rezydencja władców Królestwa Włoch. Na początku XX wieku kompleks przeszedł w ręce państwa włoskiego, a po wojnie utworzono w nim Muzeum Capodimonte, które może pochwalić się jedną z najważniejszych kolekcji dzieł sztuki w całych Włoszech.

Niemało z najważniejszych dzieł stanowiących kolekcję muzeum zdobiło wcześniej rzymskie pałace. Matka Karola, Elżbieta, wywodziła się ze znamienitego rodu Farnese, który władał księstwem Parmy, ale zdobył również imponującą pozycję w Rzymie, gdzie Alessandro Farnese w 1534 roku został wybrany papieżem i przyjął imię Pawła III. Przebywający w Wiecznym Mieście członkowie rodu zasłynęli jako kolekcjonerzy antyków oraz sztuki. Część z najważniejszych zbiorów z kolekcji rodu Farnese przywieziono do Neapolu: antyki znajdziemy dziś w opisywanym wcześniej Narodowym Muzeum Archeologicznym, a nowożytne dzieła sztuki możemy oglądać w Muzeum Capodimonte.

Główna część kolekcji muzeum wystawiona jest na dwóch piętrach (pierwszym i drugim). Część eksponatów zobaczymy też na parterze oraz na trzecim piętrze (sztuka współczesna). Oprócz obrazów na wystawie znajdziemy też rzeźby, gobeliny czy imponującą kolekcję porcelany. Częścią trasy muzealnej są apartamenty królewskie (w tym sypialnia), w których zachowały się oryginalnie XVIII-wieczne dekoracje.

Barokowe dziedzińce dzielnicy Rione Sanita

Dzielnica Rione Sanita kryje w sobie wiele niespodzianek, w tym dwie wspaniałe fasady barokowych pałaców ukryte na dziedzińcach budynków pozornie nie różniących się od innych w okolicy - są to Palazzo San Felice (przy Via Sanità 167) oraz Palazzo dello Spagnuolo (przy Via Vergini 19). Jeden z nich znalazł się nawet w popularnym serialu Gomorra.

Swoją drogą spacerując po Rione Sanita zobaczymy cały Neapol w pigułce - w tym między innymi balkony wychodzące na ruchliwą ulicę czy zakupy podawane mieszkańcom przez wiadra wciągane przez okno na górę po sznurze.

Klasztor św. Marcina na wzgórzu Vomero

Położony na szczycie wzgórza Vomero i górujący nad starym miastem XIV-wieczny klasztor św. Marcina (wł. Certosa di San Martino) pełni dziś funkcje jednego z najciekawszych neapolitańskich muzeów. Wykorzystywany przez kartuzów kompleks klasztorny został odebrany zakonnikom po Zjednoczeniu Włoch w 1861 roku, żeby kilka lat później znaleźć się w rękach nowego państwa włoskiego, które wpisało go na listę zabytków narodowych.

W środku oprócz możliwości odwiedzenia bogato zdobionego klasztornego kościoła, przejścia pięknymi krużgankami czy wizyty w wiszących ogrodach (z pięknym widokiem na miasto) czeka na nas również wiele dzieł sztuki oraz zabytków, które ułatwiają zrozumienie jak wyglądało życie mieszkańców we wcześniejszych wiekach.

Co jeszcze zobaczymy w środku?

• jedną z najpiękniejszych neapolitańskich szopek bożonarodzeniowych (wł. presepe), która wystawiona jest w specjalnie przygotowanej "jaskini",
• powozy (w tym powóz z początku XIX wieku zakupiony dla Marii Krystyny Sabaudzkiej) oraz królewską łódź z XVIII wieku zbudowaną na polecenie Karola Burbona,
• bogate we freski i inne zdobienia apartamenty klasztorne,
• gotyckie podziemia,
• dzieła sztuki (w tym pejzaże) przybliżające Neapol z okresu od XV do XIX wieku.

Wizyta w dawnym klasztorze Kartuzów jest dwojakim doświadczeniem. Z jednej strony sprawdzimy w jakich warunkach przebywali mnisi, a z drugiej będziemy mieć okazje do podziwiania wielu zabytków oraz artefaktów z bogatej historii miasta. Na wizytę w muzeum najlepiej zaplanować nawet do 2 godzin.

Jeśli chcecie sprawdzić skąd najlepiej obejrzeć miasto i okolicę z góry, to sprawdźcie naszą listę punktów widokowych Neapolu.

Atrakcje Neapolu poza utartym szlakiem - Caravaggio oraz inne ukryte skarby stolicy Kampanii

Jeśli miejsca opisane przez nas powyżej to wciąż za mało, to możecie rozważyć również odwiedzenie kilku dodatkowych miejsc:

Mniej znane atrakcje Neapolu na Starym Mieście

Opisane dotychczas przez nas atrakcje Starego Miasta to jedynie wierzchołek góry lodowej. Wśród innych miejsc wartych uwagi w historycznych centrum warto wymienić także Plac Belliniego (wł. Piazza Vincenzo Bellini) - ulubione miejsce spotkań lokalsów, gdzie zobaczymy pozostałości muru obronnego z czasów greckich. Jeśli odwiedzimy go jednak ciągu dnia, warto zajść w wąską uliczkę Via Port’Alba (prowadzącą do bramy o tej samej nazwie), która przepełniona jest księgarniami oraz ulicznymi stanowiskami ze starszymi oraz nowszymi egzemplarzami książek. Jeśli chcielibyśmy napić się kawy lub drinka w “książkowej atmosferze”, warto zajrzeć do Libreria Berisio (adres: Via Port’Alba 28), oryginalnego połączenia księgarni z kawiarnią.

Ulica Via Tribunali od strony wschodniej rozpoczyna się przy wolnostojącej dzwonnicy Campanile della Pietrasanta. Dzwonnice tego typu (nazywane kampanilami) są jednym z najbardziej typowych przykładów włoskiej architektury sakralnej i spotkamy je przy niezliczonej ilości kościołów w całej Italii. Wspomniana kampanila pochodzi z XI wieku (co czyni ją jedną z najstarszych we Włoszech) i wzniesiono ją w stylu romańskim. Jeśli przyjrzymy się jej lepiej to zauważymy, że do budowy wykorzystano fragmenty marmurów (m.in. kolumny) z czasów rzymskich.

Ruszając od wspomnianej wcześniej dzwonnicy, w kilka chwil dojdziemy do rzeźby z brązu przedstawiającej głowę jednego z symboli Neapolu: postaci nazywanej Pulcinella (pol. Poliszynel), która wywodzi się z tradycyjnego ulicznego teatru. Uwaga! Spacerując tamtędy po raz pierwszy możemy łatwo ją przegapić. Rzeźba stoi w jednej z bocznych uliczek po prawej stronie (po prawej poruszając się w kierunku wschodnim). Szukając jej na mapie powinniśmy wpisać Statua di Pulcinella.

Spoglądając na rzeźbę od razu zauważymy, że nos postaci różni się kolorem od reszty dzieła. Ta część ciała wytarta została przez tysiące turystów oraz miejscowych, którzy łapią słynnego Pulcinello za jego narząd węchu, co ma według nowej tradycji (rzeźba stoi tu dopiero od kilku lat) przynieść szczęście.

Fanów sztuki ulicznej może z kolei zainteresować Madonna z pistoletem - nieco skryte dzieło słynnego artysty Banksy'ego przy Piazza Gerolomini,

Więcej zabytkowych kościołów oraz muzeów opisaliśmy w części poświęconej atrakcjom Neapolu poza utartym szlakiem.

Pio Monte della Misericordia ze wspaniałym dziełem Caravaggia

Jest to zabytkowa kaplica przekształcona w muzeum, gdzie zobaczymy słynne i monumentalne dzieło Caravaggia siedem uczynków miłosierdzia (co warte podkreślenia - to olbrzymie malowidło od początku przeznaczone było właśnie dla tej świątyni) oraz dzieła innych mistrzów. Obecnie kaplica pełni funkcję muzeum i jest biletowana, ale naszym zdaniem jest to punkt obowiązkowy dla miłośników sztuki.

Galeria Włoska (Gallerie d'Italua) z ostatnią pracą Caravaggia

W Palazzo Zevallos Stigliano przy Via Toledo - w samym sercu Neapolu, w dawnym budynku Banco di Napoli, mieści się dziś galeria sztuki, w której wystawiane jest m.in. dzieło Caravaggia Męczęństwo św. Urszuli, czyli ostatnia znana praca tego słynnego malarza! Nawet jeśli nie planujecie kupować biletu do muzeum, to warto zajrzeć do środka i rzucić okiem na bogato zdobione atrium.

Palazzo della Borsa

Dawny budynek giełdy nie należy do najczęściej odwiedzanych atrakcji Neapolu (zapewne niewiele turystów zdaje sobie sprawę z jego istnienia), ale warto zajrzeć do bogato zdobionego wewnętrznego salonu/atrium (wł. Sala delle Grida), gdzie do dziś stoją dwie tablice, służące do prezentowania cen akcji włoskich spółek. Podczas naszej wizyty gmach można było odwiedzić za darmo, ale warto wcześniej sprawdzić godziny otwarcia.

Kościół San Domenico Maggiore

Do położonej w sercu historycznego starego miasta świątyni wejdziemy za darmo. Za dodatkową opłatą będziemy mogli zajrzeć do zakrystii z trumnami członków aragońskiej rodziny królewskiej oraz do niewielkiego muzeum ze wspaniałą posadzką.

Istnieje również możliwość zwiedzenia komnaty św. Tomasza, w której przechowywane są m.in. odręczne notatki świętego, relikwiarz kości ramiennej oraz oryginalna bulla papieską przyznającą św. Tomaszowi tytuł doktora kościoła.

Kościół i klasztor Sant'Anna dei Lombardi

Położony na placu Monteoliveto kościół Sant'Anna dei Lombardi słynie ze wspaniałych renesansowych kaplic i należy do najlepiej skrywanych skarbów Neapolu. W ramach biletu wstępu możemy zwiedzić także inne pomieszczenie klasztorne, w tym przepiękną zakrystię zaprojektowaną przez Giorgio Vasariego, grupę rzeźbiarską Lament nad zmarłym Chrystusem Guido Mazzoniego oraz kryptę.

Zwiedzanie kościoła i klasztoru Sant'Anna dei Lombardi w Neapolu

Zwłaszcza zakrystia zachwyci turystów zainteresowanych sztuką - my spędziliśmy tam znacznie więcej czasu niż planowaliśmy, nie mogąc oderwać wzroku od wspaniałych fresków.

Porta Capuana i Zamek Kapuański

Monumentalna brama z końcówki XV wieku, która znajduje się kawałek za jednym z historycznych zamków - Zamkiem Kapuańskim (Castel Capuano). Okolica bramy nie należy jednak do najprzyjemniejszych i lepiej omijać ją wieczorami.

Kościół San Giovanni a Carbonara - panteon andegaweńskich władców

Ta położona na obrzeżach starego miasta świątynia swój obecny kształt otrzymała w XV wieku, gdy król Władysław Andegaweński zdecydował się przekształcić istniejący w tym miejscu kościół augustianów w panteon dla władców ze swojego rodu. Świątynia skrywa w sobie wiele wspaniałych monumentów nagrobnych oraz rzeźb, w tym monumentalny grobowiec fundatora znajdujący się za głównym ołtarzem. Oprócz grobowców warte uwagi sa również kaplice ozdabiane w kolejnych wiekach.

Kościół San Giovanni a Carbonara w Neapolu

Okolice Neapolu - co warto zobaczyć?

Śladami Wezuwiusza

Będąc kilka dni w Neapolu warto wybrać się na wycieczkę na słynnego Wezuwiusza oraz przynajmniej do jednego z miast zniszczonych podczas jego erupcji: Pompejów bądź Herkulanum. Oba stanowiska archeologiczne różnią się od siebie - Pompeje zajmują znacznie rozleglejszy obszar, natomiast mniej miejsc zostało zachowanych w całości. Herkulaneum jest mniejsze, ale budynki zachowały się w nieco lepszym stanie.

Więcej o każdym z tych miejsc napisaliśmy w oddzielnych artykułach:

• Herkulanum - zwiedzanie, dojazd oraz informacje praktyczne,
• Pompeje - zwiedzanie, dojazd oraz informacje praktyczne,
• Wulkan Wezuwiusz - dojazd, wejście oraz informacje praktyczne.

Do odwiedzenia są jeszcze trzy mniej znane stanowiska archeologiczne:

• dwie wille ze starożytnego miasta Stabiae położone w górnej części współczesnego Castellammare di Stabia (do odwiedzenia za darmo),
• Villa Regina oraz Antiquarium Boscoreale z ruinami rzymskiej farmy,
• Villa Oplontis z dobrze zachowanymi freskami oraz mozaikami.

Wyspy Zatoki Neapolitańskiej

Do godziny drogi promem od Neapolu odnajdziemy trzy wyspy:

• bajkową Capri z Lazurową Grotą oraz pozostałościami willi Tyberiusza,
• wulkaniczną wyspę Ischia z zamkiem Aragońskim,
• najbardziej kamarelną i najmniej zadeptaną przez turystów wyspę Procida, która jednocześnie znajduje się najbliżej Neapolu.

Sorrento i Wybrzeże Amalfitańskie

Słynące z uprawy cytrusów miasto Sorrento, do którego dojedziemy kolejką podmiejską Circumvesuviana (tą samą, która dowiezie nas do Pompejów), należy do popularnych celów krótkich wyjazdów z Neapolu. Znacznie ciekawsze jest jednak malownicze Wybrzeże Amalfitańskie z miasteczkami takimi jak Positano, Ravello i Amalfi

Inne propozycje na krótki wypad z Neapolu

Jeśli powyższe propozycje na krótki wypad to za mało, to nie szkodzi - Kampania oferuje jeszcze wiele ciekawych miejsc do odwiedzenia. Są to na przykład:

• Paestum, czyli starożytna Posejdonia, z jednymi z najlepiej zachowanych świątyń antycznych na świecie,
• wpisany na listę dziedzictwa UNESCO Pałac w Casercie,
• Starożytna Kapua z amfiteatrem, który był świadkiem słynnego powstania Spartakusa,
• Pozzuoli ze starożytnymi ruinami (w tym z jednym z największych rzymskich amfiteatrów).

Pizza neapolitańska

Pizza w Neapolu to coś więcej niż pieczony placek z sosem pomidorowym i serem mozarella. To część lokalnej kultury, co doceniła nawet organizacja UNESCO wpisując neapolitańską pizzę na listę światowego dziedzictwa niematerialnego.

Tradycyjna pizza neapolitańska musi być przyrządzoną w konkretny sposób. Grubość ciasta, rodzaj mąki, typ pomidorów, sposób przyrządzenia czy typ pieca - każdy z elementów musi spełniać wytyczone standardy.

Nie każdy zdaje też sobie sprawę, że tradycyjna pizza neapolitańska występuje tylko w trzech odmianach:

• Pizza Margherita z sosem pomidorowym, świeżą mozzarellą pokrojoną w wąskie plastry, świeżą bazylią oraz oliwą,
• Pizza Margherita Extra - z mozzarellą di buffala w dużych okrągłych kawałkach zamiast mozzarelli z mleka krowiego,
• Pizza Marinara z sosem pomidorowym, świeżym czosnkiem, suszonym oregano oraz oliwą.

Nie powinno nas to jednak martwić. Niemal wszystkie pizzerie (z nielicznymi wyjątkami) oferują również inne rodzaje i smaki. W Neapolu powstały też inne odmiany pizzy - np. pizza z ciastem po obu stronach (calzone) czy pizza smażona, która nie przypomina jednak w niczym (oprócz nazwy) tradycyjnej pizzy.

Targowiska i jedzenie uliczne

Na obszarze historycznego centrum, a bardziej precyzyjnie kilka kroków od granicy dawnych murów miejskich, działają dwa uliczne targowiska: po zachodniej stronie znajdziemy Mercatino Della Pignasecca, a po wschodniej Mercato di Porta Nolana. Warto w tym miejscu podkreślić, oba zachowały swój autentyczny klimat i nie zamieniły się jeszcze w atrakcje turystyczną, dzięki czemu możemy zobaczyć tam w jaki sposób Neapolitańczycy nabywają świeże owoce morza i warzywa. A widok ten dla osób znających tylko sterylne sklepy rybne będzie nie lada gratką!

Pignasecca - czyli Neapol w pigułce

Targowisko Pignasecca (wł. Mercatino Della Pignasecca) to najstarsze z ulicznych targowisk w Neapolu. Nie jest to targowisko w polskim znaczeniu tego słowa i nie zajmuje jednego placu czy obszaru, na którym gromadzą się wszyscy sprzedawcy. Zamiast tego kramy rozciągają się wzdłuż ulicy Via Pignasecca oraz przy odchodzących od niej uliczkach. Oprócz kramów ulicznych wypełnionych warzywami i owocami morza znajdziemy tu także sklepy z jakościowymi produktami jak lokalna szynka czy sery.

Tuż obok działa sklep Tripperia Fiorenzano, w którym na wystawie zobaczymy lokalny przysmak - wiszące wśród cytryn flaki. Dla osób wrażliwych widok ten może nie należeć do najprzyjemniejszych, ale turyści z innych krajów widząc po raz pierwszy polskie flaczki też nie zawsze należą do zachwyconych.

Mercato di Porta Nolana

Drugi z targów, Mercato di Porta Nolana, co możemy przetłumaczyć jako targowisko przy bramie Porta Nolana, znajduje się po przeciwnej stronie starego miasta. Stoiska są tu upchane gęściej, przez co panuje większy gwar i harmider. Na miejscu królują ryby, owoce morza oraz warzywa, ale podobnie jak w przypadku targowiska Pignasecca dostaniemy tam dosłownie wszystko.

Neapol - wskazówki i informacje praktyczne

Karta turystyczna Artecard

Jeśli mamy w planach odwiedzenie droższych atrakcji oraz korzystanie z komunikacji miejskiej, możemy zastanowić się nad zakupem oficjalnej karty turystycznej Artecard. Występuje ona w dwóch wariantach:

• karta miejska, która umożliwia wstęp do atrakcji oraz korzystanie z transportu publicznego w samym Neapolu,
• karta regionalna Kampania - w jej skład wchodzą również atrakcje spoza Neapolu (w tym Pompeje), a dodatkowo umożliwia korzystania z kolejki podmiejskiej.

Karta działa w ten sposób, że w zależności od wersji mamy określoną liczbę atrakcji, do których możemy wejść za darmo. Do każdej kolejnej wchodzimy za połowę ceny.

Oprócz możliwości wejścia do atrakcji karta zapewnia także darmowe korzystanie z komunikacji publicznej (z wyjątkiem karty regionalnej ważnej przez 7 dni).

Kartę możemy zakupić online w specjalnej aplikacji. Więcej informacji znajdziecie na oficjalnej stronie.

Warianty karty:

Czy Neapol jest miastem bezpiecznym dla turysty?

O niebezpieczeństwach czekających na turystów odwiedzających Neapol krąży wiele legend. Wiele osób myśli o stolicy Kampanii przez pryzmat działającej tu mafii, w czym na pewno "pomógł" popularny serial Gomorra.

Prawda na temat bezpieczeństwa w turystycznej części Neapolu jest jednak mniej filmowa. Według statystyk stolica Kampanii nie jest wcale mniej bezpieczna od innych włoskich metropolii, a dla turysty większym zagrożeniem jest wpadnięcie pod pędzący skuter niż padnięcie ofiarą przestępstwa. Każdego roku Neapol odwiedzają miliony turystów, którzy oprócz bałaganu czy chaosu przywożą stąd tylko dobre wspomnienia.

Wybierając się do Neapolu powinniśmy jednak pamiętać, że nie jedziemy do kurortu wypoczynkowego. Niestety, niektórzy turyści nie wspominają pobytu w tym mieście zbyt miło. Zdarzają się kradzieże - np. wyrwanie torebki ze skutera czy nawet kradzieże zegarków bezpośrednio z rąk. Mając to na uwadze dobrze jest zawsze zachowywać zdrowy rozsądek: nie epatować bogactwem, nie kręcić się samotnie po zmroku wąskimi uliczkami i zapytać gospodarza (lub recepcji w hotelu) na jakie miejsca w bliższej lub dalszej okolicy powinniśmy uważać.

O bezpieczeństwie w Neapolu napisaliśmy oddzielny tekst, który jest naszym subiektywnym spojrzeniem na stolicę Kampanii na podstawie kilkukrotnych jej odwiedzin na przestrzeni ostatnich lat. Więcej: Bezpieczeństwo w Neapolu. Na co uważać odwiedzając jedno z najbardziej chaotycznych włoskich miast?

Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Neapolu?

Wszystko zależy od wybranych atrakcji w samym mieście i planowanych wyjazdów poza Neapol. Jeśli nie chcemy ruszać się poza miasto, to na krótką wizytę wystarczy nam 2 do 3 dni. Oczywiście z założeniem, że wiele zabytków zobaczymy tylko z zewnątrz. Na zwiedzenie wszystkich najważniejszych miejskich atrakcji i muzeów potrzebowaliśmy nawet 5 dni.

Jeśli chcemy wybrać się również na Wezuwiusza, do Pompejów, na jedną z wysp Zatoki Neapolitańskiej lub na Wybrzeże Amalfitańskie, to powinniśmy zaplanować przynajmniej 5 do 7 dni.

Kiedy najlepiej odwiedzić Neapol?

Biorąc pod uwagę kombinację trzech czynników: pogody, szansy na deszcz i ilości turystów, to najlepsze na odwiedziny Neapolu wydają się być maj oraz wrzesień. W lipcu i sierpniu pogoda jest pewniejsza (dla części turystów może być nawet za gorąco!), ale tłumy turystów mogą być trudne do zniesienia (zwłaszcza w Pompejach, w historycznym centrum Neapolu i na turystycznych wyspach lub w miasteczkach).

Zdecydowanie mniej turystów odwiedza stolicę Kampanii w kwietniu lub październiku, ale w tych miesiącach są większe szanse na deszcz. Mając pecha możemy trafić nawet na kilkudniowe opady. Ceny noclegów powinny być za to odrobinę niższe, ale lepiej nie nastawiać się na wielkie obniżki.

Miesiące zimowe są idealne dla turystów, którzy w Neapolu szukają przede wszystkim kuchni i historycznych zabytków oraz atrakcji. Nie ma wtedy tłumów turystów, a noclegi są tańsze (z wyjątkiem okresu około bożonarodzeniowego).

Na co uważać podczas odwiedzin Neapolu?

W przeciwieństwie do wielu innych miast włoskich, w Neapolu to wtorek i środa są dniami, gdy część atrakcji jest nieczynna. We wtorek zamknięte są m.in. Narodowe Muzeum Archeologiczne oraz zamek Elmo, a w środę Pałac Królewski, muzeum Capodimonte oraz muzeum San Martino.