National Gallery w Londynie - kolekcja, zwiedzanie oraz informacje praktyczne

National Gallery (pol. Galeria Narodowa) w Londynie to jedna z najważniejszych galerii sztuki na świecie. Na kilkudziesięciu salach wystawiono tu setki prac zachodnio-europejskich mistrzów od XIII do początku XX wieku.

Kolekcja jest na tyle różnorodna, że każdy powinien odnaleźć coś dla siebie. Zaczynając od średniowiecznego malarstwa religijnego, przez renesansowe i barokowe dzieła największych mistrzów, po bardziej współczesne style jak impresjonizm czy postimpresjonizm. Na miejscu dominuje malarstwo kontynentalne, ponieważ część prac brytyjskich artystów przeniesiono pod koniec XIX wieku do nowo utworzonej Galerii Narodowej Sztuki Brytyjskiej (ang. National Gallery of British Art), która dziś znana jest pod nazwą Tate Britain (Uwaga! nie mylić z Tate Modern).

Wejście do Galerii Narodowej, podobnie jak do innych najważniejszych brytyjskich muzeów, jest darmowe. Jeśli więc zostajemy w Londynie dłużej to możemy rozważyć rozbicie wizyty, żeby za jednym razem nie zostać przytłoczonym ilością prac.

Historia

Brytyjska Galeria Narodowa powstała stosunkowo późno, bo dopiero w 1824 roku. Mimo że w kontynentalnej Europie narodowe muzea sztuki rozkwitały już w XVIII wieku, to w Londynie rządzący Wielką Brytanią nie mogli porozumieć się co do sposobu założenia nowej placówki. Przez ich opieszałość niektóre wartościowe dzieła sztuki wystawione na sprzedaż przez angielskich magnatów trafiły w prywatne lub zagraniczne ręce.

Przełom nastąpił w 1824 roku, kiedy to rząd brytyjski zakupił kolekcje 38 obrazów należącą do zmarłego rok wcześniej biznesmena Johna Juliusa Angersteina. Urodzony w Rosji Angerstein swojego majątku dorobił się głównie na handlu niewolnikami. Przez pewien czas był również jednym z przewodniczących brytyjskiego rynku ubezpieczeń Lloyd’s, który część zysków czerpał z ubezpieczania transportów przewożących niewolników. Nie musimy dodawać jak bardzo lukratywny był to biznes w tamtym czasie...

Angerstein wolne środki finansowe chętnie wydawał na zakup dzieł sztuki największych europejskich mistrzów. Podczas gromadzenia kolekcji zebrał prace takich malarzy jak: Piotr Rubens (obraz pt. Porwanie Sabinek), Sebastiano del Piombo (ołtarz pt. Wskrzeszenie Łazarza), Rembrandt, Tycjan czy Rafael. Zakup jego kolekcji pozwolił na założenie Galerii Narodowej, którą udostępniono odwiedzającym 10 maja 1824 roku.

Przez pierwsze lata kolekcja wystawiona była w domu należącym dawniej do Angersteina, mieszczącym się przy prestiżowej ulicy Pall Mall. W kolejnych latach kolekcja galerii powiększała się przez darowizny (m.in. kolekcja malarza oraz kolekcjonera Sir George Beaumont) oraz zakup kolejnych dzieł sztuki. Przyrost był tak duży, że w ciągu kilku lat pierwotny budynek muzeum nie był już w stanie pomieścić wszystkich chętnych i prac. Decyzje o budowie nowego i bardziej okazałego budynku podjął brytyjski parlament w 1831 roku.

Budowę nowej siedziby rozpoczęto w 1832 roku na obszarze dawnych królewskich stajni, które na początku XIX wieku zamieniono na plac Trafalgar Square. Wybór nie był przypadkowy - muzeum miało być swoistym pomostem pomiędzy arystokracją oraz biedniejszą częścią społeczeństwa. W założeniu nowa placówka miała być łatwo dostępna dla wszystkich, a nie tylko dla najwyższych warstw społecznych. Warto w tym miejscu wspomnieć, że Galeria Narodowa od momentu otwarcia była dostępna za darmo.

Za neoklasyczny projekt budynku (nawiązujący do stylu greckiego) odpowiadał angielski architekt William Wilkins. Prace budowlane zakończono w około 5 lat, a muzeum otworzono w 1838 roku. Z oryginalnego budynku niezmieniona do dziś zachowała się przednia fasada, gdyż reszta budowli była wielokrotnie rozbudowywana przez kolejne dekady. W 1991 roku otworzono niezależne Skrzydło Sainsbury (ang. Sainsbury Wing), gdzie umieszczono prace wczesno-renesansowych mistrzów. Oba budynki połączone są ze sobą specjalnym przejściem.

Zbiory Galerii Narodowej od momentu założenia muzeum powiększyły się wielokrotnie, głównie dzięki odkupywaniu prywatnych kolekcji od ubożejących magnackich rodów. Kolekcja stała się w pewnym momencie na tyle duża, że pod koniec XIX wieku zdecydowano o przeniesienie wielu prac brytyjskich artystów do utworzonej w 1897 roku Galerii Narodowej Sztuki Brytyjskiej (ang. National Gallery of British Art), która znana jest dziś jako Tate Britain. Obecna nazwa utworzonej pod koniec XIX wieku placówki jest hołdem dla magnata w handlu cukrem Henry'ego Tate, który był pierwszym mecenasem kolekcji i faktycznym założycielem galerii skupiającej się na sztuce brytyjskiej.

Obecnie Galeria Narodowa może pochwalić się kolekcją ponad 2300 prac.

Kolekcja, dzieła sztuki i zbiory

Większa część kolekcji stałej znajduje się na poziomie 2 i rozciąga się pomiędzy dwoma budynkami: głównym budynkiem oraz Skrzydłem Sainsbury. Wystawy tymczasowe wystawiane są na parterze w budynku głównym lub ewentualnie na poziomie -2 w Skrzydle Sainsbury. Aktualne i przyszłe wystawy czasowe można sprawdzić pod tym adresem.

Część prac z kolekcji stałej wystawiana jest w Galerii A na poziomie 0 w głównym budynku. Prace wywieszone są tam chronologicznie, ale nie skupiają się na żadnym z okresów - możemy więc zobaczyć tam dzieła sztuki datowane od XIII do XX wieku. Zdarza się, że część ważnych prac zostaje tam wywieszonych w przypadku remontu lub zmian w układzie sal. W lutym 2019 roku w Galerii A wisiały prace m.in.: Canaletto, Paula Cézanne’a czy Claude Moneta. Na pewno warto poświęcić chwilę i tam zajrzeć. W Galerii F wystawiono z kolei wiele XVIII i XIX-wiecznych pejzaży.

Kolekcja stała na poziomie 2 podzielona jest na cztery strefy, które reprezentowane są kolorami: niebieskim (malarstwo od XIII do XV wieku), czerwonym (malarstwo XVI wieku), pomarańczowym (malarstwo XVII wieku) i zielonym (malarstwo od XVIII do początku XX wieku). Strefa niebieska znajduje się w Skrzydle Sainsbury, a pozostałe w głównym budynku.

Poniżej przygotowaliśmy krótką charakterystykę każdej z kolekcji. Warto zawsze mieć na uwadze, że niektóre z prac mogą być niedostępne - z powodu renowacji, wymiany kolekcji lub wypożyczenia.

Galeria Narodowa posiada znacznie więcej obrazów niż może znaleść się na wystawie, więc wiele z nich czeka na swój czas w magazynie. Mogą się również zmienić konkretne sale - ostatni raz weryfikowaliśmy układ i numery sal w lutym 2019 roku. Nasz artykuł ma charakter informacyjny i nie możemy zagwarantować, że wszystkie z prac będą znajdować się w wymienionych w artykule salach.

Jeśli interesuje nas konkretny obraz najłatwiej sprawdzić jego dostępność korzystając z wyszukiwarki prac pod tym adresem. Po kliknięciu na nazwę zostaniemy przekierowani na stronę z informacją, czy dana praca znajduje się obecnie na wystawie - a jeśli tak, to w której sali.

Wczesny renesans (strefa niebieska, XIII-XV wiek)

Kolekcja średniowiecznych i wczesnorenesansowych mistrzów znajduje się w Skrzydle Sainsbury. Wśród dzieł dominują prace włoskich artystów (z Florencji, Mediolanu, Padwy, Sieny czy Wenecji), z których większa część przedstawia motywy religijne. Oprócz włoskich mistrzów zobaczymy również prace malarzy z Niderlandów, Niemiec czy Austrii. Wśród artystów znajdziemy dzieła m.in.: Sandro Botticeliego, Jana van Eycka, Pietro Perugino, Rafaela czy samego Leonardo da Vinci.

Na co warto zwrócić uwagę?

• kolekcja prac sakralnych autorstwa Rafaela [sala 61],
• obraz pt Wenus i Mars pędzla Sandro Botticelliego; warto zwrócić uwagę na niewielkie osy w prawym górnym rogu malowidła, będące godłem rodziny Vespuccich, oraz na inne prace tego artysty [sala 58],
• rysunek Leonardo da Vinci pt. Maryja z Dzieciątkiem wraz z św. Anną i św. Janem Chrzcicielem (w Galerii Narodowej obraz ten znajdziemy pod nazwą The Burlington House Cartoon) [sala 66],
• prace Hansa Memlinga, Jana van Eycka i innych niderlandzkich mistrzów [sala 63],
• obraz Albrechta Dürera przedstawiający Hieronima ze Strydonu z realistycznym horyzontem w tle, który powstał prawdopodobnie po pierwszej wizycie niemieckiego malarza we Włoszech [sala 65].

Dojrzały renesans i manieryzm (strefa czerwona, XVI wiek)

W porównaniu do kolekcji wczesnego renesansu w strefie czerwonej znajdziemy więcej prac nawiązujących do motywów mitologicznych i starożytnych, a także pejzaży i portretów. Nadal jednak przeważają tu tematy religijne. Wśród artystów znajdziemy prace m.in.: Michała Anioła, Pietera Bruegela, Hansa Holbeina Młodszego, Jacopo Tintoretto, Tycjana czy Paolo Veronese.

Na co warto zwrócić uwagę?

• prace Hansa Holbeina Młodszego, nadwornego malarza Henryka VIII, oraz innych niemieckich artystów [sala 4]; będąc w tej sali warto zwrócić uwagę na pracę pt. Lato pędzla Hansa Wertingera, który przedstawił osoby z różnych warstw społecznych spędzające beztroski wakacyjny czas,
• pracę pt. Bachus i Ariadna autorstwa Tycjana; scena przedstawia porzuconą przez Tezeusza mitologiczną Ariadnę odnalezioną przez boga wina Bachusa, który przybył na wyspę ze swoją świtą [sala 6],
• obraz pt. Rodzina Dariusza przed Aleksandrem pędzla Paolo Veronese, który przedstawia scenę pomylenia Aleksandra z jego najbliższym przyjacielem Hefajstionem przez matkę perskiego władcy Dariusza [sala 9]; w tej samej sali warto zwrócić również na uwagę na obraz pt. Pokłon Trzech Króli tego samego autora,
• cztery prace Paolo Veronese reprezentujące cztery alegorie miłości: Niewierność, Wzgarda, Szacunek i Szczęśliwy związek [sala 11].

Barok (strefa pomarańczowa, XVII wiek)

Majestatyczne pejzaże, żywiołowe sceny, ambitne nawiązania do mitologii oraz starożytności, ale też martwa natura (ang. still life) oraz inne podejście do tematów religijnych. Część barokowa powinna na nowo ożywić tych odwiedzających, którzy zmęczyli się występującą w dwóch poprzednich strefach sztuką sakralną - w strefie pomarańczowej motywy religijne występują głównie w pracach włoskich artystów.

W tej części galerii zobaczymy dwa obrazy Williama Turnera (znanego jako J. M. W. Turner), jednego z najbardziej płodnych brytyjskich artystów romantycznych. Większość jego prac wisi dziś w Tate Gallery, lecz w Galerii Narodowej pozostały następujące dzieła sztuki: obraz olejny pt. Dydona wznosi Kartaginę (ang. Dido building Carthage) oraz wzorowana na holenderskich Starych Mistrzach praca pt. Wschodzące słońce nad mgłą (ang. Sun Rising through Vapour).

Trzymając się chronologii obrazy pędzla Turnera powinny wisieć w strefie zielonej, ale artysta podarował swoją kolekcję z zastrzeżeniem, że jego dzieła muszą znaleźć się pomiędzy konkretnymi pracami Claude'a Lorraina; w tym obok obrazu Port morski z zaokrętowaniem królowej Saby (ang. Seaport with the Embarkation of the Queen of Sheba), na którym wzorował się Turner malując parę obrazów przedstawiających powstanie (Dydona wznosi Kartaginę) oraz upadek (obraz pt. Upadek Kartaginy, obecnie w Tate Britain) starożytnego imperium. Kuratorzy muzeum do dziś respektują prośbę słynnego brytyjskiego artysty. [sala 15].

Wśród artystów w strefie pomarańczowej wyróżniają się: Caravaggio, Antoon van Dyck, Claude Lorrain, Guido Reni, Rembrandt czy Diego Velázquez.

Na co warto zwrócić uwagę?

• niesamowicie realistyczne prace francuskiego malarza Claude Lorraina (w skrócie Claude), w tym m.in. obrazy pt.: Święta Urszula wypływa z Rzymu, Port morski z zaokrętowaniem królowej Saby czy Krajobraz z Cefalusem i Prokris; artysta w wieku 27 lat osiadł w Rzymie i w jego pracach możemy zaobserwować budynki oraz struktury wzorowane na starożytnych budowlach Wiecznego Miasta [sala 29],
• kolekcja portretów pędzla Rembrandta, w tym dwóch autoportretów - namalowanych w wieku 34 i 63 lat [sala 22],
• prace Piotra Rubensa, w tym dwie prace przedstawiące Sąd Parysa, a także Porwanie Sabinek czy Triumf Rzymian [sala 18],
• portrety oraz inne prace Antoona van Dycka w sali 20,
• kolekcja obrazów z motywem kwiatów w sali 17a,
• kilkanaście holenderskich i włoskich (Tybr oraz ruiny akweduktu) pejzaży w salach 19 i 26; nazwiska flamandzkich mistrzów nie będą znane większości odwiedzającym, ale prace w sposób realistyczny przedstawiają XVII-wieczne Niderlandy (i w pojedynczych przypadkach nawiązują do ówczesnych Włoch),
• prace włoskich mistrzów z motywem sakralnym w sali 31, gdzie zobaczymy dzieła takich artystów jak: Caravaggio (m.in. praca pt Wieczerza w Emmaus), Pietro da Cortona, Domenichino czy Guido Reni.

Rokoko, sztuka po 1800, impresjonizm i postimpresjonizm (strefa zielona, od XVIII do początku XX wieku)

Ta część muzeum przypadnie do gustu odwiedzającym preferującym sztukę bardziej współczesną oraz pejzaże ponad motywami sakralnymi.

Galeria Narodowa może pochwalić się imponująca kolekcją obrazów Claude Moneta oraz kilkoma dziełami Vincenta van Gogha (w tym jedne ze słynnych Słoneczników). W przypadku pomieszczenia z dziełami holenderskiego artysty musimy liczyć się jednak z tym, że będzie nam trudno przecisnąć się przez tłok turystów!

Pośród innych twórców warto zwrócić uwagę na realistyczne pejzaże Giovanni Antonio Canala zwanego Canaletto, który przedstawił XVIII-wieczną Wenecję niczym na fotografii. Warto w tym miejscu podkreślić, że nie jest to ten sam Canaletto, który tworzył i zmarł w Warszawie. Drugi z malarzy o tym samym pseudonimie nazywał się Bernardo Bellotto i był siostrzeńcem Antonio Canali. Co ciekawe, kilka prac młodszego z artystów znajdziemy również w londyńskiej Galerii Narodowej, ale już z pełnym podpisem (Bernardo Bellotto). Samo słowo Canaletto możemy przetłumaczyć jako Mały Kanał.

Na co warto zwrócić uwagę?

• prace Vincenta van Gogha (m.in. Słoneczniki, Krzesło czy Kraby) w sali 43 (w lutym 2019 sala ta była zamknięta, a część prac przeniesiono do sali 41),
• prace Claude Moneta, w tym m.in.: jedna z wersji Lilii wodnych, praca pt. Kąpiący się w La Grenouillère (na której zobaczymy kąpielisko nad brzegiem Sekwany w mieście Bougival) czy dość oryginalne malowidło przedstawiające Tamizę z Pałacem Westminsterskim w tle [sala 41],
• prace innych impresjonistów czy postimpresjonistów w sali 41, w tym Paula Cézanne’a, pejzaże Wenecji pędzla Canaletto oraz jego siostrzeńca Bernardo Bellotto (jedna praca) [sala 38],
• cztery prace weneckiego artysty Giovanniego Battisty Tiepolo, które dawniej wisiały w Gabinecie Luster pałacu bogatego rodu Cornaro (to właśnie na zamówienie kardynała z rodu Cornaro powstała słynna kaplica z Ekstazą świętej Teresy projektu i dłuta Gianlorenzo Berniniego),
• pejzaże, krajobrazy oraz inne prace brytyjskich malarzy (m.in. John Constable, Thomas Gainsborough czy William Turner) z lat 1750-1850 [sala 34].

Zwiedzanie

Londyńska National Gallery (pol. Galeria Narodowa) posiada jedną z najważniejszych kolekcji sztuki zachodnioeuropejskiej na świecie. Nie powinno nas więc dziwić, że do muzeum przybywają tłumy turystów, na co wpływ ma również centralne położenie i bliskość do innych ważnych atrakcji.

Jeśli chcielibyśmy w spokoju przejść po salach to najlepiej przyjść na miejsce od razu po otwarciu i omijać weekendy. Godzinami szczytu jest z reguły okres od 12:00 do 16:00/17:00, ale może się też zdarzyć, że przychodząc o 14:00 nie zastaniemy tłumów.

Sami odwiedzaliśmy galerię wielokrotnie o różnych porach roku i niestety musimy zaznaczyć, że w części sal (np. przy pracach impresjonistów i postimpresjonistów) tłumy w środku dnia są nawet w zimę. Mimo to zdecydowanie przyjemniej i luźniej odwiedzało nam się Galerię Narodową w styczniu lub lutym niż w czerwcu lub lipcu.

Jeśli nie mamy nieograniczonej ilości czasu to warto wcześniej zapoznać się z planem pomieszczeń i dobrze zaplanować wizytę. Papierowa mapa dostępna jest na miejscu, ale jest dodatkowo płatna i nie znajdziemy w niej dokładnych opisów obrazów znajdujących się w salach.

Wirtualną mapę sal (w języku angielskim) znajdziemy na oficjalnej stronie muzeum.

Muzeum przystosowane jest do długich wizyt i w części sal dostępne są miejsca do siedzenia. W punkcie informacji oraz w Skrzydle Sainsbury możemy wypożyczyć przenośny stołek.

Ile czasu poświęcić na wizytę w Galerii Narodowej?

Naszym zdaniem najlepiej zaplanować od dwóch do trzech godzin. Osoby zainteresowane tylko fragmentem kolekcji mogą od razu udać się do konkretnych sal i zwiedzić galerię w około 60-90 minut.

Bilety

Wejście do Galerii Narodowej jest darmowe. Płatne mogą być niektóre z wystaw tymczasowych.

Godziny otwarcia

Muzeum czynne jest soboty do czwartku od 10:00 do 18:00 i w piątki od 10:00 do 21:00.

Muzeum jest nieczynne 1 stycznia oraz 24,25 i 26 grudnia.

Wejście do muzeum

Do muzeum prowadzą cztery wejścia - trzy od strony placu Trafalgar Square (wejście do Skrzydła Sainsbury, główne wejście przez portyk oraz tzw. wejście Getty po prawej) i jedno od strony Centrum Edukacyjnego Pigott (ang. Pigott Education Centre) po przeciwnej stronie budynku.

Środkowe wejście na placu Trafalgar Square wymaga skorzystania ze schodów, ale wszystkie pozostałe dostosowane są do potrzeb osób z ograniczoną mobilnością i nie wymagają przekraczania progów.

Dojazd

W zależności od miejsca początkowego do Galerii Narodowej możemy dojść pieszo lub skorzystać z komunikacji publicznej: metra lub autobusu.

Najbliższa stacja metra w okolicy galerii to Charing Cross, która obsługuje dwie linie (Bakerloo Line oraz Northern Line). Tuż obok znajduje się też stacja kolejowa o tej samej nazwie.

Innymi okolicznymi stacjami są: Leicester Square (Northern Line i Piccadilly Line), Piccadilly Circus (Bakerloo Line oraz Piccadilly Line) i Embankment (Bakerloo Line, Circle Line, District Line oraz Northern Line).

Najłatwiej sprawdzić dojazd na oficjalnej stronie miejskiego przewoźnika TFL lub na mapach Google.

Dostęp dla osób z ograniczoną mobilnością

Muzeum jest dostosowane do wizyt osób z ograniczoną mobilnością i na każde z pięter dociera winda. Jeśli będziemy mieć jakikolwiek problem możemy skierować się do jednego z pracowników, którzy z chęcią pomogą i udzielą informacji.