Muzeum Pio-Clementino w Muzeach Watykańskich - sale oraz najważniejsze eksponaty

Muzeum Pio-Clementino, prezentujące najważniejsze dzieła sztuki i eksponaty z okresu starożytnego, należy do naszych ulubionych miejsc w Muzeach Watykańskich.

Do największych skarbów placówki należą Grupa Laokoona oraz Apollo Belwederski, ale to tylko mały wycinek całości.

Historia

Za twórcę muzeum można uznać papieża Juliusza II, który ambitną przebudową dziedzińca i ogrodów, zleconą architektowi Donato Bramantemu na początku XVI wieku, chciał nawiązać do najważniejszych willi rzymskich cesarzy - zwłaszcza Willi Hadriana w Tivoli.

Najważniejsze rzeźby z kolekcji papieża Juliusza II początkowo były eksponowane na dziedzińcu zwanym Dziedzińcem Statui (wł. Cortile delle Statue). Wśród nich znajdowały się takie arcydzieła jak Apollo Belwederski czy Tors Belwederski (oba zawdzięczają swoją nazwę Pałacowi Belwederskiemu), a także Grupa Laokoona, odnaleziona na terenie ruin Złotego Domu Nerona. Kolekcja powiększała się przez kolejne wieki, i dziś Watykan może pochwalić się wieloma starożytnymi arcydziełami.

Obecna nazwa placówki oddaje hołd dwóm papieżom, Klemensowi XIV i Piusowi VI, którzy w drugiej połowie XVIII wieku stworzyli podwaliny pod dzisiejsze muzeum. Dzięki ich decyzji przebudowano i rozbudowano Pałac Belwederski, umożliwiając przygotowanie obszernych sal wystawowych.

Poniżej opisaliśmy najciekawsze sale w Muzeum Pio-Clementino.

Oktagonalny dziedziniec

Cortile Ottagono, czyli Ośmiokątny Dziedziniec, jest miejscem, gdzie od początków XVI wieku prezentowano kolekcję papieża Juliusza II. Jego obecny, ośmiokątny kształt oraz wygląd to rezultat przebudowy dokonanej pod koniec XVIII wieku za pontyfikatu Piusa VI.

Grupa Lakoona

To właśnie w tej sali stoi grecka rzeźba zatytułowana Grupa Laokoona. Przedstawia ona tragiczną historię kapłana Laokoona oraz jego dwóch synów, którzy zostali uśmierceni przez morskie węże. Laokoon, który ostrzegał Trojan przed wprowadzeniem do miasta drewnianego konia, został zaatakowany przez dwa wypełzające z wody węże podczas składania ofiary Posejdonowi. Trojanie odebrali to jako słuszny gniew bogów, sprowokowany protestami przed przyjęciem skierowanego do nich daru. Jednakże prawdziwe świętokradztwo Laokoona polegało na złamaniu obietnicy czystości i celibatu złożonej wcześniej Apollinowi.

Grupę Laokoona odnaleziono w XVI wieku w odkrytej części Złotego Domu (łac. Domus Aurera) Nerona. Dzieło to zachowało się w niezwykle dobrym stanie. Monumentalizm rzeźby pozwala na wysnucie hipotezy, że zajmowała ona reprezentacyjne miejsce w cesarskiej rezydencji.

Apollo Belwederski

Innym wyjątkowym eksponatem w Cortile Ottagono, który zasługuje na uwagę, jest ponad dwumetrowa marmurowa rzeźba przedstawiająca Apollina Belwederskiego. Ta majestatyczna postać, wyrazista w formie i bogata w detale, stanowi kolejny dowód na mistrzostwo i finezję starożytnej sztuki rzeźbiarskiej.

Apollo Belwederski stał się jednym z symboli neoklasycyzmu, a jego idealne proporcje były wzorem dla wielu artystów.

Sala Muz - Tors Belwederski

Sala delle Muse wyróżnia się posągiem Apollina w otoczeniu muz, datowanym na II wiek, oraz innymi rzeźbami znalezionymi w Willi Cassiusa w pobliżu Tivoli. Nie wszystkie elementy tych dzieł zachowały się w oryginalnym stanie. Na przykład, w przypadku wspomnianej grupy rzeźbiarskiej przedstawiającej Apollina z muzami, dodane zostały nowe głowy.

Centralne miejsce w sali zajmuje Tors Belwederski (wł. Belvedere Torso), wykuty przez Apolloniosa z Aten w I wieku p.n.e. Dzieło to inspirowało samego Michała Anioła, który potrafił studiować je całymi godzinami.

Sala Greckiego Krzyża

Sala a Croce Greca słynie z sarkofagów św. Heleny, matki cesarza Konstantyna Wielkiego, oraz Konstantyny, jego córki. Sarkofag Konstantyny pierwotnie stał w okrągłym mauzoleum (wł. Mausoleo Santa Costanza), zbudowanym przy wczesnochrześcijańskiej bazylice kawałek za Murem Aureliana.

Mauzoleum to zachowało się w bardzo dobrym stanie i warto je odwiedzić, zwłaszcza ze względu na świetnie zachowane mozaiki sufitowe w korytarzu otaczającym centralną część budowli. W miejscu oryginalnego sarkofagu, wystawianego w Muzeach Watykańskich, stoi obecnie kopia.

Sala Zwierząt

W Sali degli Animali, podzielonej na dwie części, prezentowane są mozaiki oraz rzeźby związane bezpośrednio z motywem zwierząt. Szczególną uwagę warto zwrócić na dwie rzeźby tzw. psów Molossów, przedstawiające rasę psów gończych, występujących w czasach antycznych w zachodnio-północnej Grecji.

Inne sale w Muzeum Pio-Clementino?

• Galeria Masek (wł. Gabinetto delle Maschere) - wyróżniająca się mozaikami podłogowymi przywiezionymi z Willi Hadriana w Tivoli.
• Sala Bigi (wł. Sala della Biga) z majestatycznym rydwanem zaprzężonym w dwa konie; pojazd tego typu w czasach antycznych nazywany był właśnie bigą.