Podróże po Europie

Lidzbark Warmiński atrakcje - 17 miejsc, które warto zwiedzić i zobaczyć

Ostatnia aktualizacja: 6 listopada 2023

Lidzbark Warmiński należy do ciekawszych, choć wciąż mniej znanych miejsc na turystycznej mapie Polski. Jego symbolem jest imponujący zamek biskupów warmińskich, jeden z najcenniejszych zabytków architektury gotyckiej w Polsce.

Lidzbark Warmiński oddalony jest o około 50 kilometrów na północ od Olsztyna. Miasto leży w samym sercu historycznej krainy Warmii, w widłach dwóch rzek: Łyny oraz jej dopływu Symsarny.

W naszym przewodniku opisaliśmy zarówno największe atrakcje Lidzbarka Warmińskiego, jak i mniej znane miejsca. Pozostań z nami, aby poznać wspaniałe zabytki i zaplanować zwiedzanie!

Spacer dookoła Zamku - Lidzbark Warmiński
Spacer dookoła Zamku - Lidzbark Warmiński

Jak zwiedzać Lidzbark Warmiński?

Głównym celem turystów przybywających do Lidzbarka jest zamek biskupów warmińskich, na terenie którego mieści się Muzeum Warmińskie. Na zwiedzenie dawnej siedziby władców Warmii warto zarezerwować sobie około 3 godzin, uwzględniając spacer po podzamczu oraz obejście całego kompleksu dookoła.

Lidzbark Warmiński - spacer
Plac kościelny - Lidzbark Warmiński

Na zwiedzenie starego miasta oraz okolicznych zabytków wystarczą nam dodakowe dwie godziny. Jeśli chcielibyśmy usiąść też w jednej z restauracji, wizyta może zająć nam większość dnia.

Zwiedzanie Zamku - Lidzbark Warmiński
Zwiedzanie Zamku - Lidzbark Warmiński

Chociaż tutejsze stare miasto nie zachowało średniowiecznej zabudowy, warto skręcąć w niektóre z bocznych uliczek w poszukiwaniu pojedynczych zabudowań, pamiętających dawniejsze czasy. Sami w trakcie spaceru trafiliśmy m.in. na budynek ze ścianą z muru pruskiego.

Wskazówka dla osob zmotoryzowanych

Jeśli przyjeżdżacie samochodem, możecie zatrzymać się na parkingu przy rzece Łynie i ulicy Mikołaja Kopernika (współrzędne: 54.124874, 20.577272), skąd bez problemu dotrzecie pieszo do wszystkich atrakcji.

Co warto zobaczyć w Lidzbarku Warmińskim?

Zamek biskupów warmińskich

Gotycki zamek w Lidzbarku nazywany jest czasami Wawelem Północy. Tytuł ten, choć górnolotny, nie jest wcale przesadzony. Budowla zachwyca zarówno swoją bryłą, jak i zdobieniami architektonicznymi komnat: różnorodnymi gwiaździstymi sklepieniami, malowidłami czy portalami. Chlubą rezydencji jest dwukondygnacyjny wewnętrzny dziedziniec, otoczony przez urokliwe krużganki (jedyne w Polsce zachowane w stanie nienaruszonym). Na drugim poziomie krużganków możemy podziwiać freski z XIV wieku.

Zamek - Lidzbark Warmiński
Zamek - Lidzbark Warmiński

Zamek wzniesiono na wąskim półwyspie przy ujściu dwóch rzek: Łyny oraz Symsarny. Inicjatorem budowy był biskup Jan I z Miśni. Prace budowlane rozpoczęto w 1350 roku i kontynuowano w trakcie panowania trzech kolejnych biskupów przez około 50 lat.

Widok na Zamek - Lidzbark Warmiński
Widok na Zamek - Lidzbark Warmiński

Nad czterema rogami budowli górują wieże. Trzy z nich (niższe) są czworoboczne, a czwarta, najwyższa, jest ośmioboczna, i utworzono na niej punkt widokowy.

W zamkowych komnatach mieszkało kilkunastu biskupów warmińskich. Ostatnim był Ignacy Krasicki, który obok pełnienia obowiązków zarządcy zasłynął jako poeta i autor bajek, a także wielki pasjonat ogrodnictwa. Podczas jego rządów powstał nieistniejący już ogród w stylu angielskim, będący chlubą całej Warmii.

Zwiedzanie Zamku - Lidzbark Warmiński
Zwiedzanie Zamku - Lidzbark Warmiński

W czasach świetności kompleks zamkowy otoczony był murem oraz fosą zasilaną wodą z Symsarny, które nie przetrwały do naszych czasów.

Koniec władzy biskupów przypadł na 1795 rok. Aż do końca II wojny światowej zamek pełnił różne funkcje - utworzono w nim szpital, sierociniec, podczas wojen napoleońskich koszary, a w trakcie II wojny światowej w zamkowych piwnicach przetrzymywano rosyjskich jeńców. Na całe szczęście władzom pruskim nie udało się zrealizować pomysłu rozbiórki rezydencji. Po powrocie Warmii do Polski zamek został zabezpieczony i przywrócono jego dawną chwałę: odrestaurowano wnętrza i wydobyto na światło dzienne malowidła oraz freski.

Informacje praktyczne

Zamek pełni dziś funkcję muzeum. Bezpłatnie możemy obejrzeć wyłącznie jego fasadę od strony podzamcza. Jeśli chcielibyście zajrzeć jedynie na dziedziniec, bez zwiedzania wystawy stałej, będziecie musieli zakupić bilet w cenie 7 zł.

Według jednej z legend zamek w Lidzbarku, bez względu na wszystkie zawirowania, przetrwa nienaruszony po wsze czasy. Do jego budowy miano wykorzystano kamień, w który zmienił się (na własną prośbę) nieszczęśliwie zakochany Prus Przemko.
Zwiedzanie Zamku w Lidzbarku Warmińskim
Zwiedzanie Zamku w Lidzbarku Warmińskim
Zwiedzanie Zamku w Lidzbarku Warmińskim
Zwiedzanie Zamku w Lidzbarku Warmińskim

Muzeum Warmińskie: zwiedzanie oraz kolekcja

Obecnie zamek jest siedzibą Muzeum Warmińskiego i w całości pełni funkcje muzealne. Bilet podstawowy do muzeum obejmuje całą kolekcję stałą, ale chcąc wdrapać się na wieżę widokową musimy dokupić dodatkową wejściówkę. Na wizytę w muzeum warto zaplanować około 2 godziny, choć niektórzy turyści spędzają na zamku więcej czasu. Zamek zwiedzamy samodzielnie.

Informacje praktyczne

Bilet wstępu kosztuje 26 zł (ulgowy 20 zł). Bilet na taras widokowy kosztuje dodatkowe 12 zł.

W czwartki obowiązuje dzień bezpłatny. Obejmuje on jednak wyłącznie wystawy stałe.

Zwiedzanie Zamku - Lidzbark Warmiński
Zwiedzanie Zamku - Lidzbark Warmiński
Zwiedzanie Zamku - Lidzbark Warmiński
Zwiedzanie Zamku - Lidzbark Warmiński
Zwiedzanie Zamku - Lidzbark Warmiński
Zwiedzanie Zamku - Lidzbark Warmiński
Zwiedzanie Zamku - Lidzbark Warmiński

W przeciwieństwie do większości twierdz na Szlaku Zamków Gotyckich, podczas wizyty w Lidzbarku możemy naprawdę poczuć historyczną atmosferę. W komnatach zachowały się sklepienia gwiaździste, na światło dzienne udało się wydobyć historyczne malowidła, a pomiędzy pomieszczeniami przechodzimy przez drzwi ozdobione gotyckimi i renesansowymi portalami. Kolekcja muzeum jest również typowo historyczna.

Jacek Malczewski
Stanisław Kamocki

ZDJĘCIA: 1. Jacek Malczewski "Pejzaż z Nowo-Sielicy" (Galeria, Zamek); 2. Stanisław Kamocki "Krajobraz podgórski" (Galeria, Zamek).

Antoni Hoffman 'Bitwa pod Heilsbergiem' - Zwiedzanie Zamku w Lidzbarku Warmińskim
Antoni Hoffman 'Bitwa pod Heilsbergiem' - Zwiedzanie Zamku w Lidzbarku Warmińskim

Podczas wizyty zobaczymy m.in.:

  • zbrojownię z kolekcją uzbrojenia zaczepnego oraz obronnego od wczesnego średniowiecza do XX wieku, która może pochwalić się kilkoma wartościowymi eksponatami (w tym buławą dekoracyjną z XIX wieku czy jataganami bałkańskimi),
  • kolekcję numizmatyczną, w tym medal pamiątkowy na 300-lecie oswobodzenia Torunia oraz skarby z Domkowa i Janowca,
  • rozległe piwnice z gotyckimi sklepieniami, w których utworzono niewielkie lapidarium z fragmentami rzeźb oraz kominkami,
  • meble z epoki, portrety, pamiątki po biskupach,
  • pojedyncze księgi, w tym faksymile O obrotach sfer niebieskich Mikołaja Kopernika,
  • komnatę poświęconą Ignacemu Krasickiemu (z napisanym przez niego odręcznie listem),
  • Salę Obrad, w której wystawiono niemałą kolekcję sreber oraz naczyń; wśród eksponatów są tak nietypowe obiekty jak: talerz cechu bednarzy, zdobione kociołki z XVII wieku czy wiadra do chłodzenia napojów,
  • monumentalny obraz pędzla Antona Hoffmanna, przedstawiający Bitwę pod Heiselbergiem, a dokładniej najważniejszy z perspektywy niemieckiej epizod tej bitwy: zdobycie orła francuskiego 55. piłki piechoty liniowej. Jeśli dobrze się przyjrzymy, to w tle sceny zobaczymy panoramę Lidzbarka, z zamkiem oraz kościołem farnym,
  • kaplicę pełną rokokowych ornamentów oraz ze wspaniałymi organami,
  • więzienie, z otworem, przez który spuszczano na linie więźniów oraz podawano im jedzenie,
  • Wielki refektarz (o wymiarach 27 na 9 m. i wysokości aż 10 m.), w którym zobaczymy najstarsze zamkowe freski (z XIV wieku) oraz kolekcją rzeźb i statui przywiezionych z kościołów całej Warmii.
Mikołaj Kopernik 'O obrotach sfer niebieskich' - Zwiedzanie Zamku w Lidzbarku Warmińskim
Mikołaj Kopernik 'O obrotach sfer niebieskich' - Zwiedzanie Zamku w Lidzbarku Warmińskim
Zwiedzanie Zamku w Lidzbarku Warmińskim
Widok z okien Zamku na Podzamcze - podczas zwiedzania Zamku w Lidzbarku Warmińskim

Na najwyższych piętrach zamku utworzono Galerię Malarstwa z pracami polskich artystów z XIX i XX wieku. Pierwszy z poziomów galerii skupia się na okresie modernizmu, a na wyższym poziomie wystawione są dzieła sztuki współczesnej.

Józef Mehoffer
Zwiedzanie Zamku w Lidzbarku Warmińskim

ZDJĘCIA: 1. Józef Mehoffer "Malwy" (Galeria, Zamek); 2. Zwiedzanie Zamku w Lidzbarku Warmińskim.

Mimo że spotkaliśmy się w sieci z krytyką wykorzystania tylu pomieszczeń na galerię sztuki, to naszym zdaniem jest to strzał w dziesiątkę, a osoby zainteresowane tym okresem w malarstwie spokojnie mogą spędzić w tej części zamku nawet 45 minut. Na wystawie zobaczymy obrazy takich artystów jak: Jacek Malczewski, Józef Mehoffer, Wojciech Weiss, Teodor Axentowicz czy Józef Pankiewicz. Na wyższym piętrze zobaczymy także obrazy Zdzisława Beksińskiego czy Radka Szlagi.

Radek Salaga
Zdzisław Beksiński
Stanisław Ignacy Witkiewicz

ZDJĘCIA: [Galeria w Zamku] 1. Radek Salaga "Sztuka krytyczna"; 2. Zdzisław Beksiński "Wnętrze z grzybami"; 3. Stanisław Ignacy Witkiewicz "Portret Marii Gertnerówny".

Bronisław Jamot
Widok z wieży widokowej Zamku (Lidzbark Warmiński)

ZDJĘCIA: 1. Bronisław Jamot "Pejzaż ze stawem" (Galeria Malarstwa w Zamku); 2. Widok z wieży widokowej Zamku.

Na górnych poziomach zwiedzimy również Galerię na Poddaszu, gdzie wystawiono zdjęcia miasta sprzed II wojny światowej, dzięki którym zobaczymy Lidzbark sprzed zniszczeń wojennych.

Zwiedzanie Zamku w Lidzbarku Warmińskim
Zwiedzanie Zamku w Lidzbarku Warmińskim

Ostatnim etapem zwiedzania jest wejście na wieżę, które znajdziemy w sali poświęconej sztuce nowoczesnej. Po wdrapaniu się na górę czekać będzie na Was widok na panoramę miasta, choć na nas największe wrażenie zrobił rzut wprost na zamkowy dziedziniec.

Galeria Malarstwa - Zamek w Lidzbarku Warmińskim
Galeria Malarstwa - Zamek w Lidzbarku Warmińskim
Zwiedzanie Zamku - Lidzbark Warmiński
Widok z wieży widokowej w Zamku - Lidzbark Warmiński

Przedzamcze

Zamek połączony jest murowanym mostem z przedzamczem, które ma formę trójskrzydłowego kompleksu okalającego wewnętrzny dziedziniec.. Budynki otaczające plac były na przestrzeni wieków wielokrotnie przebudowywane, pełniły też różne funkcję. W części pomieszczeń znajdowała się siedziby wójta Warmii, a inne wykorzystywano jako stajnie. Obecnie w wyremontowanym kompleksie mieści się w nich nowoczesny czterogwiazdkowy Hotel Krasicki wraz z restauracją.

Przedzamcze - Lidzbark Warmiński
Przedzamcze - Lidzbark Warmiński

Najbardziej udekorowaną częścią przedzamcza jest skrzydło wschodnie, które przebudowano w XVIII wieku z inicjatywy biskupa Adama Grabowskiego. Wieża bramna po stronie południowej powstała w XIV wieku. Najbardziej charakterystyczną częścią kompleksu jest baszta cylindryczna z XVI wieku, której nie zobaczymy jednak z wewnętrznego dziedzińca. Jeśli chcemy ją obejrzeć w całej okazałości, musimy obejść zamek dookoła (do czego i tak zachęcamy, ponieważ od stron południowej i wschodniej przedzamcze oraz zamek otacza przyjemna ścieżka spacerowa).

Baszta cylindryczna Zamku - Lidzbark Warmiński
Baszta cylindryczna Zamku - Lidzbark Warmiński

W centrum dziedzińca stoi figura św. Katarzyny Aleksandryjskiej, którą ustawiono w trakcie rządów biskupa Grabowskiego.

Spacer dookoła zamku - Lidzbark Warmiński
Widok

Zwiedzanie Warmii śladami Mikołaja Kopernika

Zamek w Lidzbarku Warmińskim był w latach 1503-1510 domem dla Mikołaja Kopernika, który przebywał tu w gościnie u wuja - biskupa Łukasza Watzenrode. Przyszły astronom pełnił w tym czasie funkcję osobistego sekretarza oraz lekarza swojego wuja, i jednocześnie miał okazję śledzić ruchy ciał niebieskich. Podczas pobytu na zamku napisał on wstęp do swojego najważniejszego dzieła (Komentarzyk o hipotezach ruchów ciał niebieskich).

Nawet po przeprowadzce do Fromborka w 1510 roku Kopernik wciąż chętnie odwiedzał zamek w Lidzbarku; gościł w nim przynajmniej kilkukrotnie.

Uliczka Mikołaja Reja

Od zamku do kościoła św Apostołów Piotra i Pawła dojdziemy brukowaną ulicą Mikołaja Reja, wzdłuż której ciągnie się pierzeja kolorowych kamienic. Odchodząca od niej ulica Adama Mickiewicza również wyróżnia się kilkoma ciekawymi fasadami.

Uliczka Mikołaja Reja - Lidzbark Warmiński
Bulwar nad Łyną - Lidzbark Warmiński

ZDJĘCIA: 1. Uliczka Mikołaja Reja; 2. Bulwar nad Łyną.

Kościół farny św. Apostołów Piotra i Pawła

Najważniejszy z miejskich kościołów wzniesiono w zakolu Łyny, tuż przy pierścieniu murów obronnych. Świątynia w stylu późnogotyckim powstała w drugiej połowie XIV wieku. Jej znakiem rozpoznawczym jest wysoka na 70 metrów dzwonnica z XV wieku. Na szczycie wieży wytrawne oko dostrzeże figurę św. Michała Archanioła, jednego z patronów kościoła.

Kościół farny św. Apostołów Piotra i Pawła - Lidzbark Warmiński
Kościół farny św. Apostołów Piotra i Pawła - Lidzbark Warmiński
Kościół farny św. Apostołów Piotra i Pawła w Lidzbarku Warmińskim
Kościół farny św. Apostołów Piotra i Pawła w Lidzbarku Warmińskim

Wnętrze kościoła jest surowe i zachowało swój gotycki charakter, lecz niewiele w nim zabytkowych elementów. Większość historycznych dekoracji nie przetrwała kolejnych pożarów oraz wojen. Na nas olbrzymie wrażenie wywarło sklepienie gwiaździste z końca XIV wieku. Na ścianach możemy wypatrzyć pojedyncze epitafia, a obok ambony zwisa świecznik z początku XVII wieku.

Kościół farny św. Apostołów Piotra i Pawła w Lidzbarku Warmińskim
Kościół farny św. Apostołów Piotra i Pawła w Lidzbarku Warmińskim
Kościół farny św. Apostołów Piotra i Pawła w Lidzbarku Warmińskim
Kościół farny św. Apostołów Piotra i Pawła w Lidzbarku Warmińskim

W trakcie zwiedzania świątyni warto rzucić okiem na monumentalne organy z pierwszej połowy XX wieku. Ich twórcą był pochodzący z Królewca Bruno Goebel, który zasłynął jako twórca ponad 300 obiektów organowych.

Po południowej stronie kościoła stoją odrestaurowane budynki, w których mieści się Dom Pielgrzyma.

Kościół farny św. Apostołów Piotra i Pawła - Lidzbark Warmiński
Kościół farny św. Apostołów Piotra i Pawła - Lidzbark Warmiński

Historyczna remiza straży pożarnej

Na południowym krańcu ulicy Hożej (współrzędne: 54.125496, 20.578350) znajdziemy jeden z najbardziej nietypowych zabytków Lidzbarka, do którego nie każdy turysta ma szansę trafić. Jest to historyczna remiza straży pożarnej wzniesiona na przełomie XIX i XX wieku. Budynek powstał z czerwonej cegły, lecz jego symbolem jest wieża o konstrukcji szkieletowej.

Budynek pełnił swą funkcje w okresie międzywojennym oraz po wojnie, aż do 1970 roku.

Dawny budynek straży pożarnej - Lidzbark Warmiński
Dawny budynek straży pożarnej - Lidzbark Warmiński

Ratusz

Eklektyczny ratusz z czerwonej cegły powstał w latach 1901-1902 i jest jedną z nielicznych budowli na obszarze starego miasta, która przetrwała wojenną zawieruchę. Budynek, jak przystało na styl eklektyczny, wyróżnia się wieloma zdobieniami oraz architektonicznymi detalami. Jego najbardziej charakterystycznym elementem jest trójkątny szczyt, zwieńczony czworokątnymi wieżyczkami.

Zabytkowy ratusz - Lidzbark Warmiński
Zabytkowy ratusz - Lidzbark Warmiński

Stary, średniowieczny ratusz stał całkiem niedaleko, na istniejącym do dziś placu Wolności. Został on jednak rozebrany w 1865 roku i nie przetrwał do naszych czasów. Historyczny ratusz pełnił również funkcję domu towarowego, a otaczający go plac był miejskim targowiskiem. W 1913 roku w centralnym punkcie placu wzniesiono pomnik Czarnego Huzara, który upamiętniał bitwę pod Heiselbergiem. Monument został rozebrany w 1945 roku. Obecnie o bogatej historii tego miejsca przypomina jedynie płaskorzeźba zainstalowana w północnym rogu placu.

Wysoka Brama: gotycka pozostałość po miejskich fortyfikacjach

Lidzbark (niem. Heilsberg), podobnie jak inne średniowieczne osady, otoczony był pierścieniem murów obronnych. Wstęp do miasta możliwy był wyłącznie jedną z trzech bram: Dobromiejską, Młyńską i Ornecką. Do naszych czasów przetrwała tylko ta ostatnia, a dokładniej jej przedbramię, które połączone było z bramą właściwą korytarzem o długości niemal 20 metrów (czyli barbakanem).

Wysoka Brama - Lidzbark Warmiński
Wysoka Brama - Lidzbark Warmiński

Wysoka Brama imponuje swoim rozmiarem. Jest wysoka na cztery piętra i od dwóch stron zamykają ją cylindryczne baszty. Warto obejrzeć ją z obu stron. Brama obecnie znajduje się w rękach prywatnych, ale jeszcze w XIX wieku mieściło się w niej więzienie. Przy placu po stronie wewnętrznej działa punkt informacji turystycznej, w którym otrzymamy więcej informacji o mieście i regionie.

Wysoka Brama powstała w latach 1470-1530, czyli około 100 lat po wzniesieniu murów miejskich oraz bramy właściwej, z którą została połączona.

Secesyjne kamienice za Wysoką Bramą

Po przekroczeniu ostrołukowego przejścia znajdziemy się poza obrębem historycznych murów miejskich. Na tym obszarze znajdziemy kilka budynków wartych uwagi.

Od Wysokiej Bramy, wzdłuż ulicy Konstytucji 3 Maja, ciągnie się rząd secesyjnych fasad. Niektóre z nich są zaniedbane, ale wciąż wyróżniają się wieloma wartymi uwagi detalami architektonicznymi.

Cerkiew prawosławna

Ruszając ulicą Wysokiej Bramy na zachód po kilku chwilach dojdziemy do drewnianej cerkwi (pomalowanej na biało) w stylu neoromańskim, której znakiem rozpoznawczym są dwie charakterystyczne wieże. Budynek ten uważany jest za jedno z najważniejszych dzieł protestanckiej architektury na ziemi warmińskiej. Warmia, w przeciwieństwie do sąsiednich Mazur, była katolicka, a świątynia w Lidzbarku miała być pierwszym kościołem ewangelickim wzniesionym na tych ziemiach. Władcom pruskim zależało więc, żeby kościół pełnił funkcje reprezentacyjne. Projekt ufundował król Prus Fryderyk Wilhelm III. Budowę rozpoczęto w 1818 roku i zakończono po pięciu latach.

Cerkiew - Lidzbark Warmiński
Cerkiew - Lidzbark Warmiński

Bardzo możliwe, choć nie ma co do tego pewności, że projektantem świątyni był słynny niemiecki architekt Karl Friedrich Schinkel, uznawany za najwybitniejszego twórcę klasycyzmu w Królestwie Prus. Jego najbardziej znanym dziełem jest Stare Muzeum (niem. Altes Museum) w Berlinie. Budowle wzniesione według projektów Schinkla zobaczymy nie tylko w stolicy Niemiec, ale także w sąsiednim Poczdamie.

Wykorzystanie drewna jako głównego budulca stanowiło jednak pewien problem. Obiekty drewniane kojarzone były raczej z biedą, więc postanowiono ściany pomalować na biało, aby kościół wyglądał niczym murowany. Obecnie budynek wykorzystywany jest jako cerkiew prawosławna. Jako ciekawostkę warto podać fakt, że świątynia jest pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła, podobnie jak główna świątynia katolicka w mieście.

Po zakończeniu wojny kościół przekazano przybyłym z Kres wyznawcom prawosławia. Wnętrza nie zachowały niemal nic z oryginalnego wystroju z XIX wieku. Niestety, obecnie trudno jest zajrzeć do środka. Czasami ksiądz organizuje dni otwarte. Jeśli chcielibyśmy zwiedzić świątynię, to najlepiej znaleźć aktualny numer do parafii i zadzwonić.

Zabytkowy gmach poczty

Ruszając dalej na zachód dojdziemy do budynku dawnej poczty (adres: ulica Marszałka Józefa Piłsudskiego 1), gdzie obecnie znajdują się apteka oraz salon Play. W górnej części fasady budynku wypatrzymy pruskiego orła.

Mury miejskie

W pierwszej połowie XIV wieku miasto otoczono pierścieniem murów obronnych. Od wschodu i południa, czyli tam, gdzie przepływa rzeka Łyna, mury były mniej okazałe. Za to od północy i zachodu wzniesiono wysoką na niemal pięć metrów ścianę, którą dodatkowo wzmacniały baszty oraz szeroka sucha fosa. Przez stulecia do murów dobudowywano domy dla biedoty, z których przetrwały dwa budynki datowane na XV wiek.

Lidzbark Warmiński - mury miejskie, widok z poziomu historycznej fosy
Lidzbark Warmiński - historyczna fosa, podczas spaceru

Długi fragment murów zachował się w stanie niemal oryginalnym po stronie północnej, bezpośrednio za ratuszem. Najlepiej obejrzeć go od strony zewnętrznej, wychodząc ulicą Wiślaną. Historyczną suchą fosę, która prowadziła wzdłuż murów, zamieniono na niewielki park. Jego ozdobami są malutki wodospad oraz fontanna orbitalna.

Mury miejskie - Lidzbark Warmiński
Mury miejskie - Lidzbark Warmiński
Lidzbark Warmiński - historyczna fosa
Lidzbark Warmiński - historyczna fosa

Oranżeria Krasickiego: urokliwy pałacyk oraz punkt widokowy

Na niewielkim wzniesieniu, na prawym brzegu rzeki Łyny, stoi barokowa-klasycystyczna Oranżeria, która czasami nazywana jest "Pałacykiem Krasickiego". Budynek sąsiadował z nieistniejącymi już ogrodami biskupimi, w czasach świetności pełnymi: wodospadów, fontann czy kwiatów ściąganych z całej Europy.

Na przestrzeni wieków w parku istniało kilka zabudowań. Najstarsze wzmianki o ogrodowym pawilonie pochodzą z pierwszej polowy XVII wieku. Najbardziej okazały pałac wzniósł biskup Jan Stanisław Zbąski, lecz budowla ta została spalona przez Szwedów w 1704 roku (w trakcie III wojny północnej).

Oranżeria Krasickiego - Lidzbark Warmiński
Oranżeria Krasickiego - Lidzbark Warmiński

Na gruzach pałacu w latach 1711-1723 powstał podłużny pawilon ogrodowy, składający się z sali centralnej oraz dwóch zamykających ją gabinetów. Budynek miał prostą formę. Fundatorem projektu był biskup Teodor Andrzej Potocki.

Ostatnim biskupem warmińskim użytkującym pawilon był Ignacy Krasicki, który pełnił swoją funkcję do 1795 roku. W trakcie jego rządów pałacyk został powiększony oraz uzyskał cechy barokowe, właściwe klasycyzmowi stanisławowskiemu. Do naszych czasów w stanie bliskim oryginałowi przetrwała jedynie sala centralna, wewnątrz której w 1969 roku odsłonięto fragmenty malowideł przedstawiające sceny mitologiczne.

Książę biskup Ignacy Krasicki słynął ze swojego zamiłowania do ogrodnictwa, które było jego prawdziwą pasją. Pisarz sprowadzał tysiące cebulek kwiatów z całej Europy, nie szczędząc przy tym środków. Szkoda, że kompleks ogrodowy nie przetrwał do naszych czasów, gdyż mógłby być atrakcją odwiedzaną przez turystów z całego świata.

Oranżeria Krasickiego - Lidzbark Warmiński
Oranżeria Krasickiego - Lidzbark Warmiński

Obecnie w Oranżerii mieści się Miejska Biblioteka Pedagogiczna, a w sali centralnej organizowane są prelekcje oraz wydarzenia kulturalne. Jeśli będziemy na miejscu w trakcie pracy biblioteki (dni powszednie), możemy poprosić pracowników o możliwość rzucenia okiem do sali centralnej. Jej dekoracje zobaczymy też przez znajdujące się po obu stronach okna.

Przed wejściem do pawilonu zainstalowano tablice informacyjne, z których dowiemy się więcej o historii miasta i zobaczymy zdjęcia wykonane z paralotni.

U stóp wzgórza Oranżerii rozciąga się niewielki ogród z fontanną. Od fontanny do pawilonu podejdziemy schodami. Na tyłach oranżerii znajdziecie taras widokowy, skąd rozpościera się widok na panoramę miasta. Zobaczymy stamtąd nawet fragment zamku, który jest niestety przesłonięty przez kościół św. Apostołów Piotra i Pawła.

Widok z tarasu widokowego przy Oranżerii Krasickiego w Lidzbarku Warmińskim
Widok z tarasu widokowego przy Oranżerii Krasickiego w Lidzbarku Warmińskim

Budynek starego młyna oraz amfiteatr

Będąc w okolicy możemy podejść też do placu Młyńskiego, przy którym stoją stary młyn oraz kaszarnia z początku XX wieku. Po przeciwnej stronie ulicy powstał amfiteatr, z trybunami skierowanymi w stronę zamku.

Widok na amfiteatr z wieży widokowej Zamku w Lidzbarku Warmińskim
Widok na amfiteatr z wieży widokowej Zamku w Lidzbarku Warmińskim

Bulwar Nad Łyną

Tuż za Wysoką Bramą znajduje się zejście do zadbanego parku nazywanego Bulwarem Nad Łyną. Na odwiedzających czeka fontanna, ławeczki oraz kilka tablic informacyjnych.

Lidzbark Warmiński - Bulwar nad Łyną
Lidzbark Warmiński - Bulwar nad Łyną

Co zjeść w Lidzbarku Warmińskim?

Poszukiwanie tradycyjnej kuchni warmińskiej nie jest zadaniem łatwym. Większość rodowitych Warmiaków wyemigrowała po wojnie razem ze swoimi tradycjami oraz kuchnią, a ich miejsce zajęła ludność napływowa. Jedną z nielicznych potraw typowo warmińskich są dzyndzałki - regionalne pierogi, które tradycyjnie podawane były z dziczyzną. Obecnie spotkamy się najczęściej z farszem z wieprzowiny i okrasą z boczku.

Lidzbark Warmiński - restauracja Starówka
Lidzbark Warmiński - restauracja Starówka

ZDJĘCIA: 1. Dzyndzałki 2. Plińce warmińskie z pomoćką [Lidzbark Warmiński - restauracja Starówka]

My w Lidzbarku spróbowaliśmy dzyndzałek w mieszczącej się bezpośrednio za ratuszem restauracji "Starówka". Były smaczne, choć mogłyby być troszkę mniej tłuste. Zamówiliśmy również plińce warmińskie z pomoćką, czyli bardzo delikatne placki ziemniaczane serwowane z… twarożkiem. To danie wpasowało w nasze gusta w stu procentach, choć plińce kojarzymy bardziej z kuchnią kaszubską.

[Lidzbark Warmiński - restauracja Starówka]
[Lidzbark Warmiński - restauracja Starówka]

Lidzbark Warmiński i jego historia

U zbiegu rzek Łyny i Symsarny już w XIII wieku istniała osada Lecbarg, którą zamieszkiwały pogańskie plemiona Warmów oraz Bartów. Około 1240 roku tereny te podbili krzyżacy, którzy przemianowali zdobyczną osadę na Heilsberg.

Widok na Zamek - Lidzbark Warmiński
Spacer - Lidzbark Warmiński

W 1308 roku Heilsberg otrzymał prawa miejskie z rąk biskupa Eberharda z Nysy. Niedługo później powstał istniejący do dziś zamek oraz inne zabudowania, w tym ratusz czy szpital. Miasto rozwijało się dynamicznie i zostało na wiele stuleci stolicą historycznej krainy Warmii, na terenie której funkcjonowało księstwo biskupie. Postanowieniem pokoju toruńskiego, kończącego wojnę trzynastoletnią, Warmia została włączona do Korony Królestwa Polskiego i była częścią Polski aż do rozbiorów w 1772 roku.

Podczas spaceru - Lidzbark Warmiński
Lidzbark Warmiński - podczas spaceru

Od 1350 do 1795 roku na zamku urzędowało kilkunastu biskupów warmińskich. Najbardziej znanym z nich był Ignacy Krasicki, który stworzył tu swoje najwybitniejsze dzieła. Na zamku rezydował także kardynał Stanisław Hozjusz, którego grób znajduje się w prezbiterium Bazyliki Najświętszej Maryi Panny na Zatybrzu w Rzymie. Najbardziej znanym mieszkańcem był jednak Mikołaj Kopernik.

Wojciech Weiss
Karol Larisch

ZDJĘCIA: 1. Wojciech Weiss "Szaflary" - Galeria Malarstwa; 2. Karol Larisch "Dwa akty nad rzeką".

W komnatach lidzbarskiego zamku, w trakcie spotkania z królem Szwecji Karolem XII, wysunięto kandydaturę Stanisława Leszczyńskiego do polskiego tronu.

Lidzbark Warmiński - widok na zamek
Lidzbark Warmiński - spacer
Widok z wieży widokowej Zamku w Lidzbarku Warmińskim
Widok z wieży widokowej Zamku w Lidzbarku Warmińskim

ZDJĘCIA: Widok z wieży widokowej Zamku w Lidzbarku Warmińskim.

Okres rozbiorów sprawił, że Lidzbark stracił na znaczeniu i nigdy nie odzyskał swojej dawnej pozycji. Nieopodal miasta odbyła się jedna z najważniejszych bitew wojen napoleońskich: bitwa pod Heiselbergiem (10 czerwca 1807 r.), w której uczestniczył sam Napoleon Bonaparte. W bitwie tej walczyło około 180 tys. żołnierzy, z których poległo blisko 20 tys. Mimo że starcie pozostało nierozstrzygnięte, na długo stało się powodem do chwały dla obu armii. Potyczka uwieczniona została nawet na Łuku Triumfalnym w Paryżu.

Widok na Zamek - Lidzbark Warmiński
Widok na Zamek - Lidzbark Warmiński
Zwiedzanie Zamku - Lidzbark Warmiński
Kaplica - Zamek, Lidzbark Warmiński

ZDJĘCIA: 1. Zwiedzanie Zamku; 2. Kaplica - Zamek w Lidzbarku Warminskim.

Niestety, większość średniowiecznej tkanki miejskiej bezpowrotnie zniknęło. Miasto nawiedzały pożary, a w trakcie II wojny światowej zniszczono blisko 80% historycznej zabudowy. Jednym z nielicznych wyjątków są zamek oraz Wysoka Brama. W okresie powojennym podjęto brzemienną w skutkach decyzję o nieodbudowywaniu starego miasta - na jego gruzach powstały szare blokowiska. Na szczęście w ostatnich dekadach władze miasta postawiły większy nacisk spójność architektury, a nowe budynki na terenie starego miasta powstają z zachowaniem historycznego stylu.

Przedzamcze, figura św. Katarzyny Aleksandryjskiej - Lidzbark Warmiński
Spacer po mieście - Lidzbark Warmiński

ZDJĘCIA: 1. Przedzamcze, figura św. Katarzyny Aleksandryjskiej; 3. Spacer po mieście.

Zwiedzanie Zamku w Lidzbarku Warmińskim - kaplica
Zwiedzanie Zamku w Lidzbarku Warmińskim - kaplica

Cześć!

author

Cieszymy się, że udało Ci się dotrzeć do końca naszego artykułu i mamy nadzieję, że okazał się przydatny. Więcej informacji o naszym blogu znajdziesz na podstronie o nas.

W przypadku natrafienia na nieaktualne dane lub błędy prosimy o wiadomość - dane adresowe dostępne są w zakładce kontakt.

Aśka i Sławek - autorzy bloga Podróże Po Europie (podrozepoeuropie.pl)

Reklama