Kromieryż - co warto zwiedzić i zobaczyć?

Niezwykłe ogrody, piękne pałace, interesujące galerie sztuki - Kromieryż (cz. Kroměříž) to niewielkie miasteczko w Czechach, które zachwyci każdego miłośnika architektury i botaniki. Tutejszy pałac arcybiskupów oraz dwa ogrody zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Kromieryż leży ok. 40 kilometrów od Ołomuńca i 60 kilometrów od Brna.

Artykuł jest częścią naszego przewodnika po największych atrakcjach Czech.

Zwiedzanie Kromieryża

Kromieryż to niewielkie miasteczko, które jest wprost naszpikowane atrakcjami. Na przestrzeni kilku kilometrów kwadratowych znajdziemy liczne zabytki (część z nich to klasa światowa). Warto dobrze zaplanować sobie zwiedzanie - chociaż większość turystów będzie w stanie zwiedzić miasto w ciągu całodniowego wypadu, to na wizytę we wszystkich muzeach jeden dzień już nam może nie wystarczyć.

Co warto zobaczyć w Kromieryżu? Największe atrakcje i zabytki

Pałac Arcybiskupi

Wpisany w 1998 na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO pałac to jeden z najpiękniejszych przykładów sztuki baroku i rokoka na terenie całych Czech. Przez lata służył biskupom ołomunieckim, a dziś pełni funkcję muzeum i jest planem filmowym dla wielu produkcji (kręcono tu m.in. "Amadeusza" Milosa Formana, "Wieczną miłość" Bernarda Rose, "Markizę Angelikę" czy międzynarodową produkcję historyczną "Kochanek królowej").

Największe atrakcje Sal Reprezentacyjnych:

• Sala Myśliwska - na jej ścianach wywieszono dziesiątki trofeów myśliwskich (co ciekawe czaszki to w większości kopie - preparatorzy zachowali jedynie rogi upolowanych zwierząt). Wyróżniają się dwa trofea, które wykonano ze srebra, upamiętniają udział w polowaniu cara Aleksandra III i cesarza Franciszka Józefa.
• Sala Różowa - uznawana za najbardziej ekskluzywną spośród pałacowych pomieszczeń. Swój obecny wygląd zawdzięcza przebudowie z czasów arcybiskupa Theodora Kohna. Ten, zasłużony dla Kromieryża hierarcha, pochodził z rodziny czeskich Żydów. Jego wybór na ołomuniecką stolicę wywołał oburzenie wśród Austriaków. Kohn, z właściwą sobie ekstrawagancją, odrestaurował podupadły pałac w Kromieryżu - w kilku miejscach dojrzymy jego herb z charakterystyczną gwiazdą upamiętniającą żydowskie korzenie biskupa.
• Sala Sejmowa - największa z pałacowych komnat, w której obradował Sejm Ustawodawczy roku 1848. Podczas Wiosny Ludów na Węgrzech posłowie przenieśli się z zagrożonego wojną Wiednia właśnie do Kromieryża. W monumentalnej sali ustawiono specjalny postument, z którego parlamentariusze mogli przemawiać. Niestety liberalne uchwały (zapewniające autonomię różnym narodom) nigdy nie weszły w życie. Warto zwrócić uwagę na piękne malowidła o tematyce mitologicznej pokrywające sufit komnaty.
• Sala Lenna - bodaj najpiękniejsze z pałacowych pomieszczeń. To właśnie tutaj biskupi odbierali hołdy lenne od swoich poddanych. Z tego też powodu sufit komnaty zdobią barokowe malowidła przedstawiające historię diecezji ołomunieckiej. Ich autorem był Franz Anton Maulbertsch.
• Biblioteki - w pałacu znajdują się aż dwie biblioteki (stara i nowa). Ich zbiory z pewnością zrobią wrażenie na każdym bibliofilu - zgromadzono tu ok. 91 tysięcy dokumentów (najstarszy rękopis pochodzi z IX wieku, jest to Sacramentarium Cremsiriense), starannie podzielonych na kategorie tematyczne. Osobno wydzielono zbiory wpisane na Indeks Ksiąg Zakazanych.

Pozostałe atrakcje:

• Galeria Zamkowa - podczas spaceru po Salach Reprezentacyjnych zobaczymy wiele interesujących dzieł sztuki. Niestety spora część z nich to kopie - oryginały przeniesiono do zamkowej galerii. Aby je zobaczyć trzeba wykupić osobny bilet. Do najcenniejszych należą "Marsjasz" Rubensa, "Marsjasz obdzierany ze skóry" Tycjana, "Portret króla Karola I i jego żony" van Dycka, "Ścięcie Jana Chrzciciela" Lucasa Cranacha starszego czy "Bójka chłopów" Jana Brueghela.
• Sala Terrena - to komnata, która nie została przebudowana w późniejszych wiekach i zachowała swój pierwotny rys. Powstała z myślą o organizacji tu widowisk muzycznych i teatralnych. Bogato zdobiona, z dwiema sztucznymi grotami, daje świetne wyobrażenie o poczuciu smaku i piękna w epoce baroku.
• Wieża - Ta część pałacu została poważnie uszkodzona w czasie II wojny światowej. Wycofujący się niemieccy żołnierze podłożyli pod nią ogień, na całe szczęście pożar udało się ugasić. Odbudowa wieży zakończyła się w roku 1948.

Ogród Przypałacowy

(zwany czasem Zamkowym)

Pierwszy ogród w tym miejscu powstał jeszcze w średniowieczu. Całość została jednak kilka razy przeprojektowana, najpierw w XVII wieku, kiedy założenie osiągnęło rozmiary zbliżone do współczesnych, a następnie w wieku XVII, kiedy to arcybiskup Anton Theodor Colloredo-Waldsee wzniósł kilka rokokowych budowli. Ostatnie poważne zmiany wprowadzono w XIX wieku gdy "ogród" stał się romantycznym parkiem.

Jeśli tylko dopisze pogoda - spacer po parku powinien być obowiązkowym punktem podczas zwiedzania miasta. Z pewnością zadowoleni będą turyści podróżujący z dziećmi, w parku znajduje się bowiem mini ZOO ze zwierzętami hodowlanymi oraz niektórymi przedstawicielami jeleniowatych. Warto również udać się nad tutejsze stawy czy rzekę Morawę lub spróbować odnaleźć budowle z czasów rokokowej aranżacji (m.in. tzw. Pompejská kolonáda).

Ogród Kwiatowy (Květná Zahrada)

Powstał w czasach świetności Kromieryża, czyli w drugiej połowie XVII wieku, na zlecenie biskupa Karla II von Liechtensteina-Kastelkorna. Pracowali nad nim artyści z Włoch, ale znajdziemy tu elementy zapożyczone z ogrodów niemieckich i francuskich. W centralnej części znajduje się pokaźnym rozmiarów rotunda (zdobiona stiukami i malowidłami). Niegdyś wisiało tu wahadło Foucaulta. Budowlę otaczają roślinne labirynty, a północną część ogrodu zamyka kolumnada z posągami mitologicznych bohaterów.

Warto wejść na szczyt kolumnady, skąd rozciąga się widok na całe założenie. Część południowa składa się ze stawów oraz alejek wytyczonych wokół tzw. Truskawkowych Górek (również można na nie wejść). Od strony miasta ulokowano budynki i aranżacje stworzone podczas przebudowy w XIX wieku. Zobaczymy tu między innymi szklarnie z roślinami tropikalnymi, oranżerię czy holenderski ogród kwiatowy. Ciekawostką jest Królicza Górka, w której tunelach i norach żyją króliki. Jeśli dobrze się przypatrzymy z pewnością dostrzeżemy te sympatyczne zwierzęta.

Lunety Maxa Švabinskýego (Max Švabinský's lunettes)

Ci, którym nadal mało dzieł sztuki, powinni udać się w miejsce, gdzie niegdyś wznosił się klasztor franciszkanów. W XX wieku umieszczono tam cztery mozaiki (w małych sklepieniach czyli tzw. lunetach) przedstawiające najważniejsze wydarzenia z historii Czech: wizję księżniczki Libuszy, założenie uniwersytetu przez Karola IV, Jana Żiżkę na czele taborytów oraz wygnanie Jana Komeńskiego.

Kościół św. Maurycego (St. Moritz)

Świątynię wzniesiono jeszcze w XIII wieku, ale została przebudowana w okresie baroku. Po pożarze w XIX wieku przeprowadzono regotyzację całego założenia. Jej najcenniejsza część to barokowa kaplica Matki Bożej Bolesnej, wykonana z różowego marmuru, z barokową Pietą i freskami sufitowymi przedstawiającymi ukoronowanie Maryi.

Kościół św. Jana Chrzciciela (Kostel svatého Jana Křtitele)

Jeśli, po wizycie w Pałacu Arcybiskupim, nie macie jeszcze dość baroku to koniecznie zajrzycie do tej niepozornej świątyni. Jej wnętrze to świetny przykład architektury barokowej tej części Europy - zachowane rzeźby są dziełem Wolfganga Trägera, a obraz ołtarzowy namalował Michelangelo Unterberger.

Inne

Kromieryż związany jest również z dwoma artystami: malarzem i grafikiem Maxem Švabinským (specjalną wystawę na jego temat zobaczymy w lokalnym muzeum - Muzeum Kroměřížska, Velké náměstí 38) oraz pieśniarzem Karelem Kryllem (jego muzeum znajduje się przy ulicy Prusinovského 114/2).

Kromieryż - informacje praktyczne

• Do Kromieryża możemy dojechać z Ołomuńca dzięki częstym połączeniom kolejowym. Konieczna będzie jednak przesiadka miejscowości Hulin. Uwaga! W Hulinie pociągi zatrzymują się na peronach po obu stronach dworca - lepiej więc zawczasu sprawdzić gdzie podjedzie nasz pociąg. Jeśli ruszamy z Brna mamy do dyspozycji bezpośredni autobus lub analogiczną przesiadkę kolejową w mieście Kojetín. Połączenia najlepiej sprawdzić przez stronę lub aplikację IDOS.cz.
• Dworzec kolejowy i autobusowy znajdują się niewiele ponad kilometr od centrum miasta.
• Pałac arcybiskupi leży tuż obok Ogrodu Zamkowego (Podzámecká zahrada), ale Ogród Kwiatowy położony jest w innej części miasta. Odległość między tymi miejscami wynosi niewiele ponad kilometr.
• Uwaga! Podobnie jak w wielu miastach na terenie Czech, także i w Kromieryżu zwiedzanie pałacu zostało podzielone na szereg trasy (tzw. okruh). Każda z tych tras to osobny bilet wstępu, co więcej niektóre dostępne są tylko w sezonie turystycznym. Sprzedawane są również, nieco tańsze, pakiety biletów. Więcej informacji o cenach wstępu i rodzajach tras znajdziemy na tej stronie. W pałacu obowiązuje zakaz robienia zdjęć!

Kromieryż - gdzie spać?

Zasadniczo znacznie bardziej opłaca się nocować w Brnie lub Ołomuńcu (większy wybór hoteli, a co za tym idzie niższe ceny). Może się jednak zdarzyć tak, że Kromieryż będzie przystankiem w naszej podróży, albo zechcemy zostać tu jeszcze jeden dzień żeby zwiedzić coś na co nie starczyło nam czasu. W takiej sytuacji możemy zdecydować się na jeden z położonych w centrum obiektów: Penzion Menšík (Velké náměstí 107) - pokoje z prywatnymi łazienkami, możliwość wykupienia śniadania, położenie w samym centrum miasteczka.

Apartments Kroměříž (Kovářská 122) - dobra opcja dla grup znajomych, pokoje z prywatnymi łazienkami, lokalizacja w samym centrum.

Kromieryż - historia miasta w pigułce

• XII wiek - Pierwsza wzmianka o Kromieryżu.
• lata 60. XIII wieku - Biskup Bruno ze Schauenburga lokuje nowe miasto wraz z zamkiem.
• 1411 - Kromieryż uzyskuje przywileje królewskie.
• lata 40. XVII wieku - Miasto zostaje splądrowane w czasie wojny trzydziestoletniej.
• koniec XVII wieku - Biskup Karl II von Liechtenstein-Kastelkorn podnosi miasto z ruin, zakłada słynne ogrody.
• 1885 - Z wizytą do Kromieryża przybywa car Aleksander III.
• 1848-1849 - Obrady Sejmu Ustawodawczego.
• 1998 - Ogrody i pałac wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.