Klasztor w Montserrat - zwiedzanie, historia, dojazd

Klasztor i bazylika na Montserrat to nie tylko miejsce kultu Czarnej Madonny, lecz również ważny ośrodek kultury katalońskiej i punkt wielu wycieczek turystycznych. A także ważne miejsce w historii półwyspu iberyjskiego.

W naszym artykule przeczytacie więcej o historii tego miejsca, a także zaplanujecie zwiedzanie oraz dowiecie się jak dotrzeć na miejsce.

Zwiedzanie Montserrat - atrakcje i ciekawe miejsca

Montserrat to skalisty masyw górski położony zaledwie 30 km od Barcelony. Jest on powszechnie znany z gotycko-renesansowego sanktuarium wzniesionego w XVI wieku, wewnątrz którego przechowywana jest słynna figura Czarnej Madonny, która wśród miejscowych znana jest jako La Moreneta (dosłownie "Czarnulka"). Bazylika jest częścią klasztoru benedyktynów z ponad 1000-letnią historią.

Chociaż wielu turystów przyjeżdża tu głównie w celu odwiedzenia bazyliki, Montserrat oferuje jeszcze kilka innych atrakcji, w tym szlaki piesze z malowniczym widokiem. w działają dwie kolejki terenowe, ułatwiające poruszanie się po szczycie.

Bazylika w Montserrat - bilety

Do niedawna wstęp do bazyliki był darmowy, jednak od jakiegoś czasu należy zakupić bilet wstępu. Do wyboru mamy (podane ceny dotyczą zakupu w kasie):

• Bilet wyłącznie do Bazyliki, bez podejścia do Czarnej Madonny - 8€.
• Wizyta w bazylice wraz z Czarną Madonną - 12€.
• Bilet na występ chóru chłopięcego - 11€.
• Bilet do bazyliki z Czarną Madonną i chóru chłopięcego - 15€.
• Bilet Visit Montserrat - wszystkie powyższe miejsca plus Muzeum Montserrat, muzeum na świeżym powietrzu oraz pojedyncze dodatkowe atrakcje.

W cenę biletu wliczony jest przewodnik audio, który działa w aplikacji. Nie zapomnijcie zabrać słuchawek!

Atrakcje Montserrat. Co warto zobaczyć i zwiedzić?

Kaplica Santa Cova i Droga Krzyżowa

Miejscem wartym odwiedzenia jest na pewno Santa Cova - jaskinia, wokół której zbudowano kaplicę. Według legendy właśnie tu pasterze odnaleźli Czarną Madonnę po tym, jak wieki wczesniej została ukryta przed Maurami - o tradycji tej napisaliśmy w artykule o cudownej figurze.

Do kaplicy prowadzi około 1,4 km szlak prowadzący wzdłuż Drogi Krzyżowej oraz Drugi Różańcowej, których stacje wyszły spod ręki najsłynniejszych z przedstawicieli katalońskiej secesji m. in. Antonio Gaudiego i Josepha Puig i Cadafalchiego.

Chór chłopięcy

Klasztor Montserrat może pochwalić się jednym z najstarszych chórów chłopięcych - założonym w 1307 roku "Escolania". Ich główny występ jest organizowany od poniedziałku do piątku od 13:00, wewnątrz bazyliki. Aby zając dobre miejsce, warto pojawić się nawet pół godziny szybciej. Samo przedstawienia trwa niecały kwadrans.

Atrakcja jest na tyle popularna, że w sezonie miejsca szybko się wyprzedają, więc warto zarezerwować bilet z wyprzedzeniem.

Muzeum Montserrat

Klasztor Montserrat to także ważny ośrodek katalońskiej kultury. Tutejsze muzeum, którego gmach zaprojektował Josep Puig i Cadafalc, przedstawiciel katalońskiego modernizmu, gromadzi zbiory historyczne i dzieła sztuki. Kolekcja placówki jest zaskakująca i kiedy zaszliśmy tam lata temu kompletnie nieprzygotowani (naszym celem było zobaczenie "św. Hieronima medytującego" Caravaggia), nie mogliśmy się nadziwić, że kolekcja jest tak różnorodna i ciekawa.

Wśród obrazów jakie pokazywane są turystom można obejrzeć płótna ,

Muzeum zajmuje dwa piętra i składa się z sześciu wystaw stałych:

• Wystawa archeologiczna kultur Bliskiego Wschodu, skupiająca się na motywach biblijnych. W kolekcji znajdują się eksponaty pochodzące z obszarów starożytnego Cypru, Egiptu, Grecji, Mezopotamii i Ziemi Świętej.
• Obrazy Starych Mistrzów, w tym El Greco, Carravagia czy Tiepola.
• Malarstwo i rzeźba z XIX i XX wieku, głównie katalońska, choć nie tylko, z dziełami Dalíego, Miró, Moneta czy Picassa.
• Ikonografia Czarnej Madonny.
• Wystawa złotnictwa.
• Bizantyńskie i słowiańskie ikony.

Muzeum czynne jest codziennie. Bilet kosztuje 8€.

Niestety, w środku nie można wykonywać zdjęć. Warto jednak dodatkowo

Groty pustelników i punkty widokowe

Inną atrakcją są tzw. groty pustelników oraz znajdujące się w ich bliższej oraz dalszej okolicy punkty widokowe. Na miejsce dojedziemy z terenu klasztoru kolejką terenową Funicular de Sant Joan. Pamiętajcie jednak, że by odnaleźć lepszy widok, lepiej ruszyć na pieszą wędrówkę i nieco się oddalić - szlaki są dobrze oznaczone i oferują świetne widoki.

Bilet w jedną stronę kosztuje 10,70€, a w dwie 16,50€. Więcej informacji o kolejce znajdziecie na oficjalnej stronie. Aby ominąć kolejki do zakupu biletu, w sezonie można zakupić bilet online.

Szlaki piesze

Montserrat jest parkiem naturalnym, na terenie którego odnajdziecie wiele oznaczonych szlaków, którymi można wędrować i podziwiać malownicze formacje skalne, od których masyw bierze swoją nazwę. Sami udaliśmy się na punkt widokowy Mirador d'Icona, gdzie odnaleźliśmy wspaniały widok na klasztor oraz okoliczne wzniesienia, jak również wdrapywaliśmy się na pojedyncze skały. Jeśli również macie to w planach, zabierzcie wygodne buty trekkingowe z dobrą przyczepnością.

Jak dojechać do klasztoru Montserrat?

Do Montserrat możemy dotrzeć z Barcelony na kilka sposobów:

• Kolejka linowa Aeri. My wybraliśmy ten sposób i sam wjazd był dla nas sporą przygodą. Bilet w dwie strony kosztuje 13,50€. Do stacji kolejki dojedziemy z Barcelony pociągiem regionalnym R5 w kierunku Manresy - wysiadamy na stacji Aeri-Montserrat. Czas przejazdu z Plaza España wynosi około godziny. Bilety na kolejke linową można kupić na oficjalnej stronie.
• Kolej zębata Cremallera de Montserrat. W tym przypadku wsiadamy do tego samego pociągu R5 w Barcelonie, lecz wysiadamy na stacji Monistrol de Montserrat, a następnie przesiadamy się na kolejkę zębatą. Bilet w dwie strony na kolejkę kosztuje 14€, można zakupić go online.
• Samochodem - do wyboru mamy dwa parkingi: płatny przy samym klasztorze lub duży, darmowy przy stacji kolei zębatej Cremallera de Monistrol Vila.
• Z wycieczką - wiele firm, także polskich, organizuje przejazdy na Montserrat. Warto jednak sprawdzić, co jest w cenie, bo nie zawsze obejmuje ona wszystkie atrakcje.

Więcej informacji o pociągu R5 znajdziecie na oficjalnej stronie przewoźnika. Na dworcu FGC w Barcelonie można zakupić bilet łączony. Więcej informacji znajdziecie tutaj.

Historia klasztoru Montserrat

Wieki średnie

Początki życia zakonnego na tym obszarze są nierozerwalnie związane z kultem narosłym wokół cudownej figury. Przez pierwsze wieki był to jednak pojedyncze eremy i pustelnie umiejscowione w grotach, które licznie powstawały w malowniczym masywie. Wprawdzie pochodzący z 888 roku akt nadania Wilfreda I Kudłatego nadaje klasztorowi w Ripoll górę i znajdujące się na niej kościoły (“Monte serrado, ecclesias”), najprawdopodobniej chodzi jednak o jakieś niewielkie świątynie i kaplice. Dopiero w XI wieku biskup Vic zezwolił na budowę klasztoru. Budynek dla zgromadzenia reguły świętego Benedykta ufundował opat Abbot Oliba. W kolejnym wieku wzniesiono murowaną romańską świątynie, której częściowo odtworzony portal możemy dziś podziwiać.

Pielgrzymie szlaki

Figura z Montserrat przyciągała pielgrzymów żądnych łask, ale samo położenie klasztoru sprzyjało pobytowi tutaj tych, którzy poszukiwali duchowego pocieszenia. Do stóp la Morenety (czyli "Czarnulki") przybywali Włosi i Francuzi, którzy dążyli potem na północ, ku szlakom wiodącym do Santiago de Compostella. Ten napływ żywiołu ludzkiego sprawił, że zaczęto myśleć o budowie nowej świątyni. Pomysł wcielono w życie i nowy kościół stanął już w 1592 roku. Mroczny romański styl musiał ustąpić miejsca architekturze renesansu.

Sława świętej figury, ale też opactwa przyciągnęła tu pokutującego Ignacego Loyolę, który doznał w tym miejscu duchowego oczyszczenia. Musiało jednak minąć trochę czasu nim przyszły święty nauczył się poskramiać swój gwałtowny charakter. Do jednej z takich sytuacji, w której porywczość Ignacego omal nie doprowadziła do tragedii doszło w okolicach Montserrat. Do klasztoru założyciel zakonu jezuitów przyjechał na mulicy. Po drodze spotkał pewnego Maura, z którym wdał się w rozmowę na temat wiary. Maur upierał się przy twierdzeniu, że Maryja po narodzinach Jezusa przestała być dziewicą. Ignacy pozwolił odjechać innowiercy, ale jakiś czas potem doszedł do wniosku, że tamten obraził matkę Chrystusa. Stare żołnierskie przyzwyczajenie nakazało Loyoli jechać za bluźniercą i przebić go szpadą. Z drugiej strony taki czyn nie byłby dobrym prognostykiem na nowo obranej drodze życia. Pełen wątpliwości przyszły święty pozwolił działać Bogu - puścił cugle mulicy stwierdzając, że jeśli ta pójdzie za Maurem wtedy dopełni zemsty. Na całe szczęście zwierzę wybrało drogę do klasztoru.

Trudne czasy

Wiek XIX to dla Montserrat niezwykle trudne czasy. U samego jego początku mnisi zmuszeni zostali do ukrycia cennej figury przed żołnierzami napoleońskimi. Bitwę o masyw z 1808 uroku udało się Katalończykom wygrać dzięki fortelowi młodego dobosza. Chłopak bił w bęben tak głośno, że echo uderzeń wprowadziło Francuzów w błąd. Byli oni przekonani, że siły katalońskie są znacznie liczniejsze. Jego pomnik stoi dziś w pobliskim El Bruc, a sam dobosz stał się symbolem oporu Katalończyków. Losy kampanii i całej wojny nie ułożyły się jednak pomyślnie i wzgórze wraz z klasztorem wpadło w ręce żołnierzy napoleońskich. Ci splądrowali opactwo, ale figury Madonny nie znaleźli. Po kilku latach Napoleon został pokonany, ale Motserrat nie zyskało spokoju. Próbowano odbudować spalony klasztor, ale w 1835 benedyktyni zostali zmuszeni do opuszczenia klasztoru z wyroku hiszpańskich władz. Na całe szczęście po kilku latach udało im się powrócić i odbudować zabytek.

Ukoronowaniem ich trudu była koronacja figury i ogłoszenie Czarnej Madonny patronką Katalonii przez papieża Leona XIII. Wiek XX i hiszpańska wojna domowa nie przysłużyły się klasztorowi - w całej Katalonii anarchiści niszczyli kościoły i mordowali zakonników. Zwycięstwo generała Franco było dla Katalończyków niewielką poprawą sytuacji. Zakazano używania ich języka i próbowano na siłę scalić z Hiszpanią. W tych trudnych czasach Madonna z Montserrat była dla całego regionu ostoją, a klasztor miejscem schronienia dla tych którym groziło aresztowanie.

Książki i śpiew

Niestety zwiedzać nie można klasztornej biblioteki. A szkoda, bo zawiera zbiory pierwszego sortu! Większość przewodników wspomina o Llibre Vermel - rękopiśmiennym zbiorze pieśni religijnych i ludowych zapisanych zarówno po łacinie jak i po katalońsku. Poza nim w zbiorach znajdują się niezwykle cenne inkunabuły jak choćby regułę świętego Benedykta czy “Hymnorum Intonationes” z zachowanym zapisem nutowym.

Jeśli zaś o muzyce mowa to wspomnieć tu trzeba o jednym z najstarszych chórów chłopięcych - założonym w 1307 roku “Escolania”. Kilkudziesięciu młodych chłopców pobiera tutaj nauki i codziennie (poza świętami) daje popis swoich możliwości, którego posłuchać mogą zwiedzający.

Bryła klasztoru i kościoła to efekt przeprowadzonej w XX wieku odbudowy. Opactwo zachowało swoją renesansową formę, choć w fasadzie bazyliki pozostawiono elementy romańskie. Jednak wprawne oko dostrzeże elementy pochodzące z XIX i XX wieku.