Katedra w Rouen: historia, zwiedzanie, ciekawostki
Katedra Najświętszej Marii Panny w Rouen (fr. Cathédrale Notre-Dame de Rouen) należy do najbardziej intrygujących gotyckich świątyń we Francji.
Budowla ta zachwyca zwłaszcza swoją niezwykłą fasadą. To właśnie ten element kościoła wywarł olbrzymie wrażenie na Monecie, który uwiecznił go ponad trzydzieści razy na swoich obrazach, za każdym razem o innej porze dnia i w odmiennym świetle. Warto wybrać się do Rouen i na własne zobaczyć oczy to, co zachwyciło tego sławnego impresjonistę.
Artykuł jest częścią naszego przewodnika po największych atrakcjach Rouen.
Historia katedry
Pierwszy kościół powstał na tym obszarze już w czasach starożytnych. Źródła notują jego rozbudowę w VII wieku. Najprawdopodobniej świątynia ta została zniszczona (lub uszkodzona) podczas ataku wikingów w IX wieku. Co ciekawe, przywódca najeźdźców, znany z serialu "Wikingowie" Rollo, został tu ochrzczony, a po śmierci pochowany. Jego pogrzeb miał wprawdzie pogański charakter (złożono ofiary z jeńców wojennych), ale wiązał się też ze sporymi dotacjami na cele kościelne. Wnuk zdobywcy, Ryszard I Nieustraszony, rozbudował romańską katedrę. Niestety spłonęła ona od uderzenia pioruna.
Budowę nowej świątyni rozpoczęto w XII wieku, ale dwukrotnie przerywały ją kolejne pożary (w 1200 i w 1384 roku). Trzeba przyznać, że kościół stosunkowo często dotykały klęski żywiołowe. W XVII wieku dwukrotnie uszkadzały go błyskawice, a w roku 1683 huragan. W XIX stuleciu piorun zniszczył renesansową iglicę, a w roku 1999 huragan Lotar zmiótł jedną z wieżyczek uszkadzając tym samym chór.
Mimo to, w porównaniu do innych gotyckich katedr, budowa w Rouen została ukończona stosunkowo szybko. Za rok zakończenia prac uznaje się 1506, choć niewielkie zmiany w bryle wprowadzano aż do XIX wieku. Wybudowano wtedy tzw. Wieżę Maślaną. Jej nazwa pochodzi od datków, które składała okoliczna ludność. W czasie Wielkiego Postu nie można było spożywać masła, jednak w zamian za odpowiednią opłatę na budowę wieży uzyskiwano dyspensę. W XIX wieku całość zyskała nową iglicę, a władze miasta celem lepszego wyeksponowania świątyni rozebrały otaczające ją budynki.
Katedra była świadkiem wielu historycznych wydarzeń. Sprowadzono tutaj i pochowano serce króla Anglii i krzyżowca - Ryszarda Lwie Serce. W 1431 roku, na oddalonym o ok. 500 metrów od świątyni placu targowym, spalono Joannę d’Arc - późniejszą świętą Kościoła, której proces odbywał się w sąsiadującym z katedrą Pałacu Biskupa. W XVI wieku kościół splądrowali hugenoci niszcząc lub uszkadzając wiele cennych rzeźb i figur (szczególnie chętnie atakowano posągi przedstawiające biskupów).
Również rewolucja francuska nie obeszła się z katedrą zbyt delikatnie. Większość metalowych sprzętów przetopiono, a we wnętrzu utworzono Świątynię Rozumu. W kaplicach trzymano bydło lub urządzano koncerty.
Jednak do najpoważniejszych zniszczeń doszło podczas II wojny światowej. Dwa alianckie bombardowania zniszczyły bądź uszkodziły południową część świątyni, rozety oraz dwie wieże. Pożar, który wtedy wybuchł doprowadził do stopienia się zabytkowych dzwonów. Wprawdzie w 1956 roku dokonano ponownego poświęcenia katedry, ale remont fasady ukończono dopiero w 2015 roku.
11 lipca 2024 roku zapłonęła iglica, która była od jakiegoś czasu poddawana renowacji. Na szczęście pożar udało się szybko ugasić, a straty ograniczono do minimum.
Katedra oczami Moneta
Miłośnicy sztuki nowoczesnej znają katedrę w Rouen z twórczości Claude Moneta. Ojciec impresjonizmu, który programowo studiował i uwieczniał w swoich dziełach zmienność natury, przybył do historycznej stolicy Normandii w 1892 roku i pozostawał w niej przez około dwanaście miesięcy.
Na cały ten czas artysta wynajął pomieszczenie w budynku położonym naprzeciwko głównej fasady katedry, gdzie mógł zorganizować swoje studio i w spokoju obserwować świątynię przy różnym świetle oraz o dowolnych porach dnia i roku. Przestrzeń ta znajdowała się na pierwszym piętrze budynku, w którym dziś mieści się oficjalny punkt informacji turystycznej.
Okres spędzony w Rouen pozwolił Monetowi na uwiecznienie katedry na ponad trzydziestu płótnach, które wiszą dziś w najważniejszych muzeach świata, w tym w Musée d’Orsay w Paryżu.
Architektura
Wznoszona przez kilka stuleci katedra w Rouen charakteryzuje się brakiem symetrii oraz najwyższą we Francji wieżą kościelna, która wraz z dodaną w XIX wieku żelazną iglicą osiąga wysokość 151 metrów. Co ciekawe, w dniu zakończenia prac nad iglicą katedra w Rouen posiadała status najwyższej budowli świata!
Obserwując różne elementy budowli możemy zaobserwować ewolucję stylu gotyckiego - od gotyku wczesnego aż do schyłkowej jego odmiany znanej pod nazwą gotyku płomienistego (flamboyant). Przykładem jest tu chociażby fasada wraz z flankującymi ją wieżami, z których lewa pochodzi z XII wieku, a prawa jest starsza o trzy stulecia. Centralna, najwyższa z wież, powstała pomiędzy XIII a XVI stuleciem. We wnętrzu świątyni w oczy rzuca się różnica wysokości pomiędzy nawami (centralna nawa jest znacznie wyższa niż boczne), co nie było nazbyt często spotykane w katedrach wczesnogotyckich.
Najstarszą częścią katedry jest XI-wieczna romańska krypta z zachowanymi fragmentami kolumn, która należała do wcześniejszej świątyni. Nie stanowi ona jednak integralnej części gotyckiej budowli, gdyż została nakryta nowszą strukturą i aż do pierwszej połowy XX wieku zapomniana.
Zwiedzanie katedry w Rouen
Mimo strat i zniszczeń w czasach rewolucji francuskiej oraz drugiej wojny światowej wnętrze katedry wciąż pełne jest wspaniałych zabytków. Wśród nich warto wymienić chociażby:
- Grobowce książąt normandzkich (w tym przywódcy wikingów Rolla oraz króla Anglii Ryszarda Lwie Serce, w którym spoczęło jego serce).
- Datowane na XV wiek schody prowadzące do biblioteki.
- Renesansowe grobowce w podłużnej kaplicy Marii Panny.
Witraże
W katedrze na szczególną uwagę zasługują wspaniałe średniowieczne witraże, z których część datowana jest na XIII wiek. Odnajdziemy je w kaplicach bocznych północnej nawy oraz transepcie. W stanie oryginalnym przetrwała również jedna rozeta, którą zobaczymy nad północnym portalem. Ozdabiający ją witraż przedstawia Chrystusa otoczonego apostołami, królami, biskupami i męczennikami.
W katedrze natrafimy również na witraże z epoki Renesansu (m.in. w kaplicy św. Józefa) oraz pochodzące z XX wieku, które wykonano podczas powojennej restauracji.
Romańska krypta
Pod obecnym chórem skrywa się romańska krypta wraz z zachowanymi fragmentami architektonicznymi wcześniejszej świątyni. Podczas naszej wizyty można ją było zwiedzać wyłącznie w trakcie wycieczki z przewodnikiem, która odbywała się wyłącznie w języku francuskim.
Pokaz świateł na fasadzie katedry
W trakcie sezonu letniego, pomiędzy czerwcem a wrześniem, na fasadzie katedry prezentowany jest kolorowy pokaz świateł. Jego dokładne dni i godziny najlepiej sprawdzić przed przyjazdem, gdyż ich harmonogram z każdym rokiem może się zmieniać.
Informacje praktyczne
Wstęp do katedry jest bezpłatny. W trakcie wizyty możemy zwiedzić nawy, transept, ambulatorium oraz kaplice boczne. Na spokojną wizytę, wraz z obejściem katedry dookoła, warto zarezerwować sobie nawet 45 minut.
Dostęp do krypty, baptysterium oraz do kaplicy Maryi Dziewicy dostępny jest tylko w trakcie wycieczek z przewodnikiem. Ich harmonogram dostępny jest na oficjalnej stronie katedry. Polecamy Wam sprawdzić je z wyprzedzeniem, ponieważ w momencie ostatniej aktualizacji naszego przewodnika odbywały się tylko w weekendy, i to raz na dzień.
