Kampania: atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca. Przewodnik po regionie

Kampania (wł. Campania) to przepełniony atrakcjami i zabytkami region leżący na południowym zachodzie Włoch, który ciągnie się wzdłuż Morza Tyrreńskiego.

Każdy słyszał o Neapolu, Wezuwiuszu czy starożytnych Pompejach, a to tylko wierzchołek góry lodowej. Do nich możemy dodać jedne z najlepiej zachowanych greckich świątyń, ruiny dwóch z trzech największych rzymskich amfiteatrów, prawdopodobnie najpiękniejszy fragment włoskiego wybrzeża (rywalizujący o to miano z liguryjskim Cinque Terre), jeden z największych pałaców świata, żeby wymienić tylko niektóre z nich.

Kampania oferuje tak wiele zabytków i ciekawych miejsc, że trudno będzie nam zobaczyć je wszystkie w trakcie jednej wizyty. My odwiedziliśmy ten region już wielokrotnie, a wciąż mamy jeszcze dużo do zobaczenia. W naszym przewodniku postaraliśmy się wybrać na tyle dużo różnorodnych atrakcji, że powinny one wypełnić nawet długie wakacje.

Kampania to jednak nie tylko zabytki, ale też długie wybrzeże, górzysty Półwysep Sorretyński, malownicze wyspy Zatoki Neapolitańskiej.

Na terenie Kampanii znajduje się wiele obiektów oraz miejsc z listy światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Są to:

• Wybrzeże Amalfitańskie (Costiera Amalfitana) z historycznymi miastami i miasteczkami,
• stanowiska archeologiczne w Pompejach, Herkulanum oraz Torre Annunziata (willa Oplontis),
• historyczne centrum Neapolu,
• pałac królewski w mieście Caserta,
• Park Narodowy Cilento i Vallo di Diano oraz stanowiska archeologiczne Paestum, Velia i Certosa di Padula.

Skoro wprowadzenia mamy już za sobą, czas zacząć naszą podróż przez najciekawsze miejsca w Kampanii!

Neapol - zabytkowe miasto kontrastów

Stolica Kampanii jest miastem specyficznym, a tutejsza atmosfera nie każdemu przypadnie do gustu. Potrafi (i często jest) być brudno, gwarno, nie każdy czuje się też w nim bezpiecznie. Nie zmienia to jednak faktu, że Neapol wypełniają zabytki, atrakcje oraz dzieła sztuki z różnych epok. A w przerwie pomiędzy ich zwiedzaniem możemy spróbować prawdziwej pizzy neapolitańskiej.

Niektóre z najciekawszych atrakcji Neapolu:

• historyczne stare miasto wpisane na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO,
• wczesnochrześcijańskie katakumby,
• kościół Pio Monte della Misericordia z obrazem Siedem dzieł miłosierdzia względem ciała, jednym z najbardziej monumentalnych dzieł Caravaggia,
• podziemne miasto (Napoli Sotterranea), popularna trasa turystyczna prowadząca przez leżące głęboko pod miastem korytarze oraz starożytne cysterny na wodę,
• zachowane fragmenty rzymskich oraz greckich ulic, które odnaleziono pod kościołem San Lorenzo Maggiore,
• Narodowe Muzeum Archeologiczne ze znaleziskami z całej Kampanii i nie tylko,
• zamki oraz pałace dawnych władców Neapolu,
• liczne zabytkowe klasztory oraz kościoły.

Wezuwiusz - spacer po wulkanie

Górujący nad Neapolem oraz cała Zatoką Neapolitańską Wezuwiusz od wieków stanowił źródło lęków oraz inspiracji. Możemy podziwiać go na niezliczonej ilości pejzaży. Jednocześnie ślady po niszczącym wybuchu w 79 roku na zawsze będą przypominać nam o jego potędze.

Szczyt wulkanu udostępniony jest do zwiedzania i możemy przespacerować wzdłuż jego krateru. Najpopularniejsza wycieczka rusza z miasteczka Ercolano, gdzie dojedziemy kolejką podmiejską Circumvesuviana z Neapolu (wysiadamy na stacji Ercolano Scavi).

Pompeje

Starożytne Pompeje należą do najbardziej znanych stanowisk archeologicznych w Europie. Miasto zniknęło z powierzchni ziemi podczas erupcji Wezuwiusza w 79 roku i dopiero od trochę ponad dwóch stuleci odkrywane jest na nowo.

Park archeologiczny Pompei należy do bardzo rozległych i możemy spędzić na jego terenie wiele godzin. Warto więc wcześniej się przygotować i zapoznać z najważniejszymi zabytkami oraz topografią terenu.

Przed wizytą w Pompejach warto odwiedzić Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu (wł. Museo Archeologico Nazionale di Napoli), w którym wystawiane są najważniejsze z dzieł sztuki odnalezionych podczas wykopalisk - m.in. malowidła ścienne oraz mozaiki. W jednym z pomieszczeń, w tzw. Sekretnym Pokoju, zebrano obiekty związane z erotyką. W muzeum obejrzymy też monumentalną makietę stanowiska archeologicznego.

Herkulanum

Herkulanum to kolejne ze starożytnych miast dotkniętych erupcją z 79 roku. Przez bliskość wulkanu zostało one zalane warstwą błota wulkanicznego o wysokości dochodzącej do kilkunastu metrów, która dobrze je ukryła i zakonserwowała - tutejsze budynki znajdują się w znacznie lepszym stanie niż w Pompejach.

Warto jednak zdawać sobie sprawę, że tylko fragment starożytnej zabudowy został odkopany, a resztą wciąż spoczywa pod współczesnym miastem.

Capri - synonim luksusu i jedna z najpiękniejszych europejskich wysp

Capri należy do czołówki najpiękniejszych europejskich wysp, współcześnie stanowi zresztą synonim luksusu. W czasach starożytnych cesarz Tyberiusz wzniósł na niej tuzin willi, z których do naszych czasów w dobrym stanie przetrwały tylko ruiny willi Jovis (Villa Jovis).

Capri leży w Zatoce Neapolitańskiej, bezpośrednio przy Półwyspie Sorrentyńskim i niedaleko Neapolu. Codziennie przybywają na nią tłumy turystów - choć jak to zazwyczaj bywa, wystarczy ruszyć ścieżkami pieszymi trochę dalej od głównego miejskiego placu, żeby uciec od zgiełku.

Na odwiedzających Capri czeka wiele atrakcji. Wśród najciekawszych warto wymienić: rejs dookoła wyspy, wpłynięcie do słynnej Lazurowej Groty, wjazd kolejką linową na Monte Solaro, zwiedzanie ruin willi Jovis czy spacer szlakiem wzdłuż południowego wybrzeża (po drodze miniemy słynny łuk naturalny Arco Naturale).

Positano, Amalfi, Ravello i inne skarby Wybrzeża Amalfitańskiego

Wybrzeże Amalfitańskie z powodzeniem może konkurować o miano najpiękniejszego regionu Włoch. Ciągnie się ono po południowej stronie Półwyspu Sorrentyńskiego, wzdłuż gór Lattari, pomiędzy miasteczkami Positano oraz Vietri sul Mar.

W gruncie rzeczy nad samym Wybrzeżem Amalfitańskim moglibyśmy spędzić cały tydzień i wciąż nie odkrylibyśmy wszystkiego. Zaletą regionu jest jego różnorodność. Możemy zwiedzać zabytkowe miasta i kościoły, wybrać się na plażę, kosztować lokalne potrawy i produkty czy wyruszyć w jedną z malowniczych tras pieszych.

Niestety, najpopularniejsze z miast - Amalfi, Positano oraz Ravello - przepełnione są turystami. Na szczęście wystarczy ruszyć do mniej znanych miejsc, żeby odnaleźć bardziej kameralną atmosferę.

Wybrane atrakcje Wybrzeża Amalfitańskiego:

• Wille, ogrody oraz kościoły Ravello.
• Szmaragdowa Grota, czyli częściowo zalana jaskinia z niezwykłą barwą wody, którą możemy odwiedzić podczas krótkiej wycieczki na pokładzie łódki.
• Szlak pieszy Sentiero degli Dei (Ścieżka Bogów), który przez całą trasę (około 6 km) zapewnia nam piękne panoramiczne widoki.
• Positano z ciągnącą się kaskadowo w górę zabudową.
• Zabytkowe Amalfi, dawna stolica potężnej republiki morskiej - w mieście zachowało się kilka zabytków przypominających o utraconej świetności.

Sorrento

Sorrento to popularny kurort wakacyjny, którego historia sięga czasów starożytnych. Miasto powstało na wysokim klifie i posiada kilka wartych uwagi zabytków, choć nie może się ono równać urokiem do miasteczek Wybrzeża Amalfitańskiego.

Najbardziej znanym lokalnym produktem jest likier limoncello. Do jego produkcji wykorzystuje się lokalny gatunek cytryn, które potrafią osiągać wręcz monstrualne rozmiary. Miasto słynie też z wyrobów z drewna ozdabianych techniką inkrustacji.

Paestum - zwiedzanie starożytnej Posejdonii

W VIII i VII stuleciu p.n.e., na długo zanim starożytny Rzym urósł do miana potęgi, tereny południowej części Półwyspu Apenińskiego oraz Sycylii zostały skolonizowane przez Greków.

Niektóre z kolonii powstały na obszarze dzisiejszej Kampanii. Pierwszą z nich była Cumae, z której wyrósł Neapol, ale niewiele z niej przetrwało.

Najlepszym świadectwem greckiego kunsztu i potęgi jest park archeologiczny Paestum. Przetrwały w nim trzy doryckie świątynie, które wzniesiono w czasie, kiedy miasto należało do Greków i nosiło nazwę Posejdonia. Oprócz nich zachowało się jeszcze kilka zabytków, w tym amfiteatr oraz eklesiastreon - budowla na planie centralnym, która pełniła niegdyś funkcję miejsca demokratycznych zgromadzeń ludowych.

Przy stanowisku archeologicznym powstało muzeum, w którym przechowywane są bezcenne skarby. Największym z nich jest fresk Nurek z Paestum, przedstawiający młodzieńca skaczącego do wody, który ozdabia płytę wierzchnią grobowca. Jest to jeden z najstarszych zachowanych w całości greckich fresków oraz prawdopodobnie najstarsze wyobrażenie skaczącego do wody człowieka.

Oprócz malowanych grobów w muzeum zobaczymy również liczne metopy (ozdobne płaskorzeźby) ze świątyni Hery oraz inne znaleziska archeologiczne.

Bilet do parku archeologicznego Paestum upoważnia również do darmowego wejścia do oddalonego o około 50 km na południe parku archeologicznego Velia (wł. Parco Archeologico di Velia)

Pałac Królewski w Casercie

W 1752 roku rozpoczęto budowę pałacu królewskiego w Casercie (wł. Reggia di Caserta). Jego fundatorem był słynący z ambicji król Neapolu Karol III, późniejszy władca Hiszpanii, który zapragnął wznieść rezydencję godną największego monarchy. Mimo że rządzone przez niego państwo nie mogło równać się z Francją czy Austrią, to rozpoczęto budowę jednej z największych rezydencji świata, którą wzorowano na słynnym pałacu wersalskim.

Ostatecznie powstała pięciopiętrowa budowla, z ponad tysiącem pomieszczeń, o wymiarach 247 x 184 × 36 m. Do pałacu przylega rozległy ogród z ogromną ilością fontann i rzeźb, również wzorowany na słynnym francuskim odpowiedniku.

Pomysłodawca wzniesienia pałacu ostatecznie nie spędził w nim nawet jednej nocy, ale pozostawił po sobie wspaniałą rezydencję, która znalazła się na liście światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Wyspa Ischia

Mniej znana niż Capri, ale oferująca nie mniej atrakcji oraz pięknych widoków. Ischia (czytamy "iskia") leży przy północnym ramieniu Zatoki Neapolitańskiej i jest częścią archipelagu Wysp Flegrejskich.

Ischia jest dość duża i chcąc objechać ją dookoła będziemy musieli korzystać z komunikacji publicznej. Wśród największych atrakcji wyspy warto wymienić: wzniesiony na skale wulkanicznej Zamek Aragoński (Castello Aragonese), ogród La Mortella (Giardini La Mortella), niezwykle malowniczą Zatokę Sorgeto oraz urokliwe miasteczka nadmorskie.

Procida - najmniejsza z zamieszkanych wysp Zatoki Neapolitańskiej

Procida jest najrzadziej odwiedzaną z wysp Kampanii. I trzeba uczciwie przyznać, że oferuje też najmniej atrakcji oraz posiada w gruncie rzeczy niewiele zabytków. Najbardziej znanym miejscem na wyspie jest zatoka Marina di Corricella - jej znakiem rozpoznawczym są pnące się kaskadowo w górę kolorowe domy.

Procida jest jednak dobrym wyborem dla tych czytelników, którym zależałoby na zasmakowaniu bardziej tradycyjnej, i mniej turystycznej atmosfery. Wyspa słynie z restauracji serwujących owoce morza - na kolację przypływają tu nawet mieszkańcy sąsiedniego Neapolu!

Wielu turystów odwiedza Procidę po drodze na Ischię (obie należą do archipelagu Wysp Flegrejskich). Jeśli ruszymy odpowiednio wcześnie to spokojnie damy radę odwiedzić je obie (choć w przypadku większej z nich będziemy musieli zadowolić się atrakcjami leżącymi w pobliżu portu).

Villa Oplontis z dobrze zachowanymi freskami oraz mozaikami

Kolejnym antycznym miastem zasypanym przez popiół wulkaniczny było nadmorskie Oplontis. Dotychczas na jego terenie odnaleziono ruiny dwóch rzymskich willi, które nazywane są odpowiednio Villa A oraz Villa B. Pierwsza z nich, należąca prawdopodobnie do żony cesarza Nerona Poppei Sabiny, została udostępniona dla zwiedzających. W jej wnętrzu w bardzo dobrym stanie zachowały się freski, marmurowe kolumny oraz mozaiki. Willa posiadała nawet własny basen. Zabytek ten doceniła organizacja UNESCO, która wpisała go na listę światowego dziedzictwa kulturowego.

Villa Regina oraz Antiquarium Boscoreale

Muzeum Antiquarium Boscoreale wraz z ruinami rzymskiej farmy Villa Regina to czwarte stanowisko archeologiczne leżące w bliskiej okolicy Wezuwiusza.

Muzeum prezentuje obiekty związane z codziennym życiem oraz rolnictwem. Placówka jest stosunkowo niewielka i składa się z dwóch części. Pierwsza skupia się na znaleziskach z całego obszaru zniszczonego w trakcie erupcji Wezuwiusza, a druga na artefaktach odnalezionych na farmach oraz w willach obszaru Boscoreale.

Po wizycie w muzeum możemy obejrzeć ruiny dobrze zachowanej antycznej winnicy.

Baje - starożytne uzdrowisko, w większości zatopione w morzu

Kawałek na zachód od Neapolu w czasach rzymskich istniało znane uzdrowisko Baiae (pol. Baje). O świetności tego antycznego spa świadczy fakt, że na jego terenie swoje prywatne wille posiadali rzymscy cesarzowie. Kompleks ten pomiędzy IV a VII wiekiem znalazł się w większości pod wodą. Przyczynił się do tego bradyseizm, jak nazwano proces stopniowego opadania lub podnoszenia się powierzchni pod wpływem opróżniania lub napełniania się podziemnych komór z lawą.

Nurkowie z całego świata przybywają pod Neapol chcąc zanurkować w podziemnych mieście, a pozostali mogą udać się do parku archeologicznego Baia (wł. Parco Archeologico di Baia), który rozciąga się na obszarze dawnego górnego miasta, jedynego pozostałego na powierzchni.

Najważniejszymi atrakcjami parku są pozostałości po dawnych termach, które nazywane są świątyniami: Diany, Merkurego i Wenus.

Pozzuoli - ruiny amfiteatru oraz inne pozostałości po starożytnym mieście

Na zachód od Neapolu, jeszcze przed wspomnianymi w poprzednim punkcie Bajami, znajdowało się antyczne miasto Puteoli (współczesne Pozzuoli). Był to ważny rzymski port, który aż do momentu rozwoju Ostii pełnił funkcję głównej bazy morskiej imperium.

Do naszych czasów przetrwało kilka starożytnych zabytków. Najbardziej imponujące są ruiny amfiteatru (wł. Anfiteatro Flavio Neroniano) wzniesionego podczas panowania dynastii Flawiuszów - jego budowę rozpoczęto pod rządami Wespazjana, a zakończył ją jego następca Tytus.

Mógł on pomieścić nawet 40 000 widzów. Był to trzeci największy amfiteatr w całym świecie rzymskim. Za projekt odpowiadali architekci pracujący wcześniej nad słynnym Koloseum.

W trakcie zwiedzania areny będziemy mogli przespacerować się podziemnymi korytarzami,

Drugim wartym uwagi zabytkiem jest Macellum, czyli targowisko, które nazywane jest współcześnie świątynią Serapisa. Ciekawostką jest fakt, że z powodu procesu nazywanego bradyseizmem (jak wspomnieliśmy - opadania i podnoszenia się lądu spowodowanego aktywnością wulkaniczną) zabytek ten w pewnym momencie znajdował się pod powierzchnią wody.

Najstarsza dzielnica starożytnego Puteoli znajdowała się na wysokim klifie. Po upadku imperium obszar ten (nazywany Rione Terra) był wciąż wykorzystywany, a nowe budynki wznoszono bezpośrednio nad starożytną zabudową. Dopiero w poprzednim stuleciu dzielnica opustoszała, ponieważ istniało ryzyko jej zalania. Współcześnie na całym obszarze odbywają się prace archeologiczne, które wyciągają na światło dzienne zapomniane rzymskie struktury. Obszar wykopalisk możemy odwiedzić w trakcie wycieczki z przewodnikiem.

Starożytna Kapua

Kapua (wł. Capua) była ważnym ośrodkiem starożytnego świata. Miasto rozsławił gladiator Spartakus, który zorganizował tam największe powstanie niewolników w historii Rzymu. Do naszych czasów przetrwały ruiny tutejszego amfiteatru, który swoim rozmiarem ustępował tylko Koloseum. Co prawda zachowały się wyłącznie fragmenty trybun, które zaledwie przypominają o dawnej świetności tej areny, ale wartą uwagi atrakcją jest możliwość przejścia się podziemnymi korytarzami oraz tunelami. Niedaleko amfiteatru powstało Muzeum Gladiatorów (wł. Museo dei Gladiatori), a kawałek dalej zobaczymy Łuk Hadriana.

Inna antyczną atrakcją jest mitrium z końca I wieku. Podziemne pomieszczenie pełniło funkcję świątyni poświęconej bóstwu nazywanemu Mitra, którego kult przywędrował do Europy z Bliskiego Wschodu. W komnacie zachowały się malowidła ścienne oraz sklepienie kolebkowe.

Podobne obiekty kultu odnaleziono w m.in. w Londynie czy Rzymie (pod bazyliką św. Klemensa), ale świątynia w Kapui należy do najlepiej zachowanych.

Wille starożytnego miasta Stabiae

Dwa kolejne stanowiska archeologiczne powiązane z erupcją Wezuwiusza odnajdziemy w górnej części współczesnego miasta Castellammare di Stabia.

Starożytna osada Stabiae słynęła z wielu wspaniałych willi wznoszonych przez bogatych arystokratów. W trakcie wybuchu Wezuwiusza w 79 roku zakryła je gruba na 3 metry warstwa popiołu wulkanicznego. Innym efektem erupcji było cofnięcie się linii brzegowej. Jest to o tyle ciekawe, że ruiny willi znajdują się obecnie na wysokim pagórku, daleko od morza, a w czasach swojej świetności miały prawdopodobnie bezpośredni dostęp do wody.

Do odwiedzenia są dwa stanowiska archeologiczne:Villa Arianna oraz Villa San Marco. Oba kompleksy oddalone są od siebie o około 20 minut spacerem.

Pierwsza z willi swoją nazwę zawdzięcza odnalezionemu na jej terenie freskowi przedstawiającemu mitologiczną Ariadnę porzuconą przez Tezeusza. Kompleks rozciąga się wzdłuż urwiska i składa się z dwóch niezależnych budowli. W pomieszczeniach zachowało się tu trochę malowideł (w jednej z sal przetrwał nawet pomalowany sufit) oraz mozaik. Na spokojne zwiedzenie całości warto zarezerwować około 45 minut. Wiele z odnalezionych tu dzieł sztuki znajduje się w muzeum archeologicznym w Neapolu.

Villa San Marco to z kolei jedna z największych rzymskich willi kiedykolwiek odnalezionych na obszarze Kampanii. Kompleks zajmuje powierzchnię około 11 000 m². Rezydencja posiadała dwa rozległe perystyle (otoczone kolumnadą dziedzińce), a każdy z nich znajdował się na innym poziomie. Centralną część większego dziedzińca zajmował otoczony ogrodem głęboki basen.

W Villa San Marco zobaczymy również fragmenty malowideł ściennych, pozostałości po gorących łaźniach czy kuchnię. Na jej spokojne zwiedzenie warto zaplanować około godziny.

Kolejka linowa na Monte Faito

Jedną z mniej znanych atrakcji Zatoki Neapolitańskiej jest możliwość wjechania kolejką linową na szczyt góry Monte Faito (wysokość około 1130 m). Jej dolna stacja Funivia del Faito znajduje się we wspomnianym w poprzednim punkcie mieście Castellammare di Stabia, przy dworcu kolejki podmiejskiej Circumvesuviana. Bilety kupujemy na dworcu i z nimi wychodzimy na peron, a następnie kierujemy się w prawo.

Wjazd na górę trwa około 8 minut i sam w sobie jest ciekawym doświadczeniem. W wagoniku warto zająć miejsce przy oknie wychodzącym w stronę morza, dzięki czemu przez całą podróż będziemy mogli podziwiać panoramę okolicy.

Sam szczyt nie oferuje niestety zbyt wielu atrakcji. W gruncie rzeczy jedyną opcją jest spacer do położonego wyżej baru Belvedere di Vanacore Giacomo, przy którym znajdziemy kilka miejsc z dobrym widokiem. Po wyjściu ze stacji najlepiej skręcić w prawo i kierować się leśną dróżką. Ze szczytu zobaczymy m.in.: Wezuwiusza, Półwysep Sorrentyński czy nawet wyspę Capri (w oddali).