Jeziora Plitwickie - zwiedzanie i informacje praktyczne

Park Narodowy Jezior Plitwickich (Nacionalni Park Plitvička jezera) to jedna z najczęściej odwiedzanych atrakcji Chorwacji. Jeziora o niezwykłym kolorze i kaskady spadającej wody przyciągają rokrocznie około półtora miliona turystów. Zwiedzających nie odstraszają wysokie ceny biletów i tłok na szlakach. Nie ma się co temu dziwić bo popularne "Plitvice" to szansa na bajkowy spacer pośród dzikiej przyrody.

Jeziora Plitwickie - charakterystyka

Obszar parku obejmuje szesnaście jezior krasowych o różnej wielkości. Są to zbiorniki wodne w obniżeniach powstałych w wyniku procesu rozpuszczania skał. Ze względu na różnice wysokości pomiędzy poszczególnymi jeziorami woda przelewa się widowiskowymi wodospadami.

Bardzo istotny jest tu proces sedymentacji czyli gromadzenia się materiału osadowego. Woda rozpuszcza wapienne skały, na skutek zachodzących procesów chemicznych nasycając się węglanem wapnia. W pewnym momencie tego związku chemicznego jest już zbyt wiele i zaczyna się on wytrącać tworząc bariery z tufu węglanowego. To właśnie dzięki nim możemy obserwować malownicze wodospady i progi. Trzeba jednak pamiętać, że podnoszący się poziom wody może zakryć powstałe progi - stało się tak kilkaset lat temu kiedy dwa zbiorniki wodne połączyły się tworząc Kozjak.

Pewien wpływ na zjawisko sedymentacji mają też rośliny, które regulują ilość tlenu w wodzie. Co ciekawe po objęciu Jezior Plitwickich ochroną zauważono, że na niektórych obszarach zjawisko zostało zatrzymane. Okazało się, że nadmiar roślin blokuje osadzanie się węglanu wapnia i władze parku podjęły decyzję o regulacji stanu flory na tych obszarach.

Tutejsze jeziora zachwycają również swoją barwą (turkusową lub zieloną). Uzależniona jest ona od związków chemicznych występujących w rozpuszczonych skałach, stopnia nasłonecznienia czy występującej roślinności.

Charakterystyczne dla tego obszaru są również wodospady, w formie wąskich strug przebijających się przez progi z tufu. Największe tego rodzaju spadki wody to: Wielki Wodospad (Veliki Slap) i Wodospad Galovac (Galovački buk).

Jeziora podzielone są na Górne i Dolne. Największe z nich to: Kozjak (81 ha) i Prošćansko (69 ha), najmniejsze zaś to Buk (0,1 ha). Pozostałe zbiorniki wodne nazywają się: Ciginovac, Batinovac, Okrugljak, Malo Jezereo, Veliko Jezero, Galovac, Vir, Gradinsko, Milinovo, Milanovac, Gavanovac, Novakovića brod, Kaluđerovac. Praktycznie każde z nich posiada swoją legendę najczęściej związaną z nazwą. Większość z nich pochodzi od imion osób, które… utopiły się w jeziorze, niektóre związane są z historią owego obszaru lub miejscowymi podaniami. Nazwa największego z nich ma się wywodzić od stada kóz, które zginęło w wodach, gdy pękł pod nimi cienki lód.

Cały obszar zasilany jest wodą przez rzekę Matica. W okolicach Wielkiego Wodospadu pojawia się rzeka Plitwica, natomiast z Parku Narodowego wypływa licząca 134 kilometry Korana.

Obszar Parku Narodowego Jezior Plitwickich wynosi ponad 296 kilometrów kwadratowych co czyni go jednym z największych obszarów chronionych na terenie kraju. Jest to również jedna z najpopularniejszych destynacji turystycznych w Chorwacji. W 2017 roku przybyło tu ok. 1,7 miliona zwiedzających.

Jeziora Plitwickie - flora i fauna

Specyfika tutejszego świata roślin polega na występowaniu obok siebie gatunków charakterystycznych dla obszaru Morza Śródziemnego, ale też tych które porastają północ Europy. Ponad 70 gatunków to endemity (rosną tylko na tym obszarze)! Tutejsze lasy to głównie buki, świerki i jodły - najstarsze z drzew mają po kilkaset lat.

Królestwo zwierząt jest również zróżnicowane. Począwszy od dużych drapieżników (niedźwiedzie brunatne czy wilki) poprzez węże, płazy czy liczne owady - możemy tu spotkać przedstawicieli wielu gromad czy rodzin. Nawet jeśli nie uda nam się zobaczyć salamandry czy jakiegoś ssaka, to dzięki przejrzystej wodzie z pewnością będziemy mogli dojrzeć liczne ryby. Najpopularniejsze tutejsze gatunki to: strzeble potokowe, pstrągi, klenie czy sprowadzone przez człowieka wzdręgi.

Jeziora Plitwickie - jak uniknąć tłoku?

Wielu zwiedzających narzeka na tłok, który panuje na ścieżkach na terenie "Plitvic". Szansa na to że w szczycie sezonu będziemy tu spacerować sami jest bliska zeru, ale możemy spróbować uniknąć dużych grup ludzi.

• Jeśli dysponujemy własnym środkiem transportu warto przyjechać do parku tuż przed otwarciem (około godziny 7 rano latem lub około 8 w pozostałe miesiące). Liczba zwiedzających jest wtedy znacznie niższa niż dwie godziny później kiedy turystów przybywa.
• W lato można również zostać na terenie Parku do zmroku. Około godziny 17 szlaki zaczynają pustoszeć, tuż po zachodzie słońca w Plitvicach pozostają już tylko jednostki (pamiętajmy jednak, że nie ma tu sztucznego oświetlenia).

• Wielu zwiedzających porusza się grupami (wycieczki objazdowe) warto więc podczas spaceru zatrzymać się na chwilę i przepuścić grupę. Podobnie rzecz się ma z ludźmi wysiadającymi ze statków lub z autobusów. Zdecydowana większość podróżnych po opuszczeniu środka transportu od razu wchodzi na szlak blokując go. Można zatem zaczekać kilka minut i ruszyć w podróż dopiero kiedy turyści przejdą dalej.
• Jeziora Górne są mniej popularne niż Dolne. Wielu turystów poprzestaje na obejrzeniu Wielkiego Wodospadu i Jeziora Kozjak. Jeśli przebywamy w Parku w "godzinach szczytu" możemy udać się szlakami w stronę jezior Okrugljak czy Ciginovac. Te trasy są rzadziej wybierane przez zwiedzających, a poza tym w kilku punktach rozgałęziają się, co daje możliwość wybrania mniej zatłoczonego wariantu.

• Większość przyjeżdżających korzysta z parkingu i wejścia numer 2. W sezonie letnim w kolejce po bilety potrafi ustawić się tu kilkaset osób, a czas oczekiwania wedle relacji turystów może przeciągnąć się nawet do godziny. Lepiej skorzystać wtedy z wejścia numer 1 (dla przykładu: we wrześniu około godziny 12 czas stania w kolejce do wejścia numer 2 wynosił ok. 30 minut, przez wejście numer 1 wchodziło wtedy się bez kolejki). Przy okazji, wchodząc wejściem nr 1 od razu czekać na nas będzie wspaniały widok!

Jeziora Plitwickie - informacje praktyczne

• Do Parku Narodowego możemy wejść jednym z dwóch wejść (Entrance I – Rastovača oraz Entrance II – Hladovina). Przy obu z nich znajdziemy parkingi. Uwaga! Drugie z wejść może być zamknięte w sezonie zimowym.
• Park Narodowy udostępnia dwa rodzaje darmowych połączeń: statki i autobusy. Łączą one różne punkty na trasie. Pamiętajmy jednak, że przyciągają też sporą liczbę turystów, oczekiwanie na wejście na statek płynący przez jezioro Kozjak może przeciągnąć się nawet do ponad 30 minut!
• Należy zachować zakupione bilety. Będą one sprawdzane przy wchodzeniu na pokład statku lub do autobusu.
• W Parku Narodowym poruszamy się tylko po wyznaczonych ścieżkach. Nie krzyczymy, nie śmiecimy i nie płoszymy zwierząt. Wprawdzie trasy nie są stosunkowo trudne, ale o upadek ze skały czy wpadnięcie do wody (brak barierek) wcale nie jest trudno.

• Ruch na kładkach odbywa się dwupasmowo. Jeśli zechcemy zrobić sobie zdjęcie, pamiętajmy że nie jesteśmy tu sami. Kilkuminutowe pozowanie do idealnej fotografii z całą pewnością zablokuje całą ścieżkę.
• Po Parku mogą poruszać się osoby na wózkach, ale tylko na ograniczonych odcinkach. Z całą pewnością mogą one przepłynąć statkiem przez jezioro Kozjak, przejeżdżać autobusami turystycznymi pomiędzy poszczególnymi stacjami i wjechać na punkt widokowy przy wejściu numer 1. O dostępność pozostałych części trasy lepiej pytać pracowników parku.
• Wybierając się na wycieczkę warto zabrać ze sobą dobre buty. Część tras pokonujemy idąc po kamieniach. Jeśli wcześniej spadł deszcz to przy przejściu przez jaskinię może być ślisko.

• Spacerując po popularnych "Plitvicach" będziemy chodzić po kilku rodzajach dróg. Są to: drewniane kładki (najbardziej widowiskowe, często prowadzą nad wodą bez barierek ochronnych), drogi bite (w kilku punktach pokonujemy nimi dość duże różnice wysokości np. przy przejściu przez jaskinię Šupljara) oraz drogi asfaltowe (najmniej widowiskowe, najczęściej prowadzą z dala od brzegów jeziora).

• W kilku miejscach działają niewielkie punkty gastronomiczne (przy obu wejściach, przystaniach statków i przystankach autobusów). Tam też znajdziemy bezpłatne toalety.
• Większość osób spacerujących po parku poprzestaje na obejrzeniu Wielkiego Wodospadu. Istnieje jednak kilka ciekawych punktów widokowych, które bywają pomijane (zwłaszcza przez tych wybierających wejście numer 2). Należą do nich: taras widokowy przy wejściu numer 1, punkt widokowy na wysokości Wielkiego Wodospadu, widok na wodospad Galovački Buk, punkt widokowy na wodospady Sastavci. Zwłaszcza ten ostatni wart jest polecenia - widać zeń wyraźnie różnice wysokości pomiędzy jeziorami. Aby się tam dostać należy przejść NAD Wielkim Wodospadem, a następnie zejść z drogi asfaltowej do lasu po prawej stronie. Ścieżka między drzewami doprowadzi nas do tego pięknego miejsca.

• Kąpiel w jest zakazana! Jeszcze kilka lat temu można było wykąpać się w jeziorze Kozjak, ale ze względu na szkody poczynione przez turystów zarząd Parku zakazał wchodzenia do wody pod groźbą kary.

Ścieżki piesze

Park Narodowy Jezior Plitwickich jest idealnym miejscem na piesze wędrówki. Ścieżki na jego obszarze zostały podzielone na aż 15 odcinków. Aby ułatwić planowanie spaceru, zarząd parku zaproponował cztery rodzaje tras o zróżnicowanej długości i trudności (mapy ze szlakami znajdują się przy wejścia na teren obszaru chronionego, zaś na ścieżkach umieszczono znaki z literami oznaczającymi konkretne trasy). Są to:

• Trasa A - 3,5 kilometra, czas przejścia 2-3 godziny - od wejścia numer 2, przez Wielki Wodospad, wzdłuż brzegów jezior Galovac, Milanovac, Gavanovac.
• Trasa B - 4 kilometry, czas przejścia 3-4 godziny - można zacząć z dowolnego wejścia. Zobaczymy Wielki Wodospad i pobliskie jeziora. Część trasy to rejs statkiem przez jezioro Kozjak. Można również przejechać autobusem od wejścia numer 2. Tymi szlakami podróżuje najwięcej turystów.
• Trasa C - 8 kilometrów, czas przejścia 4-6 godzin - trasa pozwala na obejrzenie zarówno Dolnych, jak i Górnych Jezior, oraz Wielkiego Wodospadu. Przez Kozjak przepływamy statkiem, a od Jezior Górnych wracamy autobusem. Te szlaki to optymalny wybór - pozwolą zobaczyć najwięcej, a jednocześnie nie wymagają spędzenia na miejscu kilkunastu godzin.
• Trasa K - 18,3 kilometra, czas przejścia 6-8 godzin - najdłuższa trasa, prowadząca wzdłuż brzegów wszystkich jezior z pominięciem środków transportu (nie licząc krótkiego przepłynięcia statkiem w okolicach wejścia numer 2).

Warto wziąć jednak poprawkę na fakt, że czasy sugerowane zakładają raczej powolne tempo oraz częste przerwy na zdjęcia i podziwianie krajobrazów, dlatego nasz spacer może okazać się znacznie krótszy. Nam trasy zajmowały zauważalnie mniej czasu.

Ile czasu zaplanować na zwiedzanie?

Prawdę mówiąc nie ma dobrej odpowiedzi na to pytanie, ponieważ wszystko zależy od tego, co planujemy robić na miejscu. Na terenie Jezior Plitwickich możemy spędzić od około godziny w przypadku przyjazdu w celu zrobienia kilku zdjęć do nawet większości dnia, jeśli zdecydujemy się na pokonanie najdłuższego z zaproponowanych szlaków.

Naszym zdaniem na spokojne zwiedzenie Jezior Plitwickich warto zaplanować sobie przynajmniej 3-4 godziny.

Jeziora Plitwickie - ceny biletów

Koszt biletów wstępu do Parku Narodowego jest stosunkowo wysoki - najwyższe ceny są w wakacje, a poza sezonem zdecydowanie maleją. Prawdopodobnie ma to wpłynąć na ograniczenie ruchu turystycznego niekorzystnie oddziałującego na tutejszy ekosystem (chociaż i tak turystów przybywa z roku na rok).

Bilety najlepiej zakupić online na oficjalnej stronie lub w kasach. Pamiętajmy jednak, że w sezonie biletów w kasach może zabraknąć. Kasy biletowe znajdują się przy obu wejściach.

W sezonie 2024 ceny biletów dziennych kształtują się następująco:

W przypadku grup powyżej 15 osób możemy zakupić bilety w niższych cenach. Więcej informacji można znaleźć na oficjalnej stronie.

W sprzedaży są również bilety dwudniowe. Ich koszt w roku 2024 prezentuje się jak w poniższej tabelce:

Opcja spędzenia nad jeziorami dwóch dni ma sens, kiedy podróżujemy samochodem przez kraj. Warto wtedy zatrzymać się nocleg w okolicy, a Park zwiedzać wieczorem i rano. Ich standard jest niezwykle zróżnicowany: od tańszych bungalów (także z pokojami prywatnymi: np. Hostel Lana Haus) przez pensjonaty i agroturystykę (np.: Apartments & Rooms Renata) aż do hoteli (np.: dwie gwiazdki, pokoje ze śniadaniami w Hotel Plitvice).

Dni i godziny otwarcia

Park Narodowy Jezior Plitwickich czynny jest przez cały rok, ale godziny otwarcia zależą od sezonu. Aktualne godziny otwarcia sprawdzimy na oficjalnej stronie, gdzie dostępna jest również informacja o godzinie zamknięcia kas biletowych oraz o godzinach kursowania statków oraz autobusów.

Parkingi

Do Parku Narodowego najlepiej dojechać własnym samochodem. Jeśli zdecydujemy się na przyjazd własnym środkiem transportu musimy liczyć się z opłatami za parking.

W 2024 roku wyniosły one:

• Samochód osobowy - 1,50€ za godzinę od 1 czerwca do 30 września lub 1€ w pozostałych miesiącach;
• Bus, przyczepa kempingowa - 15€ za dzień od 1 czerwca do 30 września lub 10,50€ w pozostałych miesiącach.
• Motocykl - gratis.

Parkingi znajdują się przy obu wejściach. Opłaty dokonujemy w momencie wyjazdu. W sezonie zimowym parking dla wszystkich rodzajów pojazdów jest darmowy.

Dojazd transportem publicznym lub w ramach wycieczki

Jeśli nie dysponujemy swoim środkiem transportu możemy skorzystać z autobusów. Przystanek docelowy to Plitvička Jezera.

Najwięcej lokalnych autobusów wyrusza z miasteczka Korenica. Jeśli chcemy dojechać z wybrzeża to powinniśmy pomyśleć o znalezieniu w okolicy noclegu (podróż ze Splitu zajmie około czterech godzin z przesiadkami). Rozwiązaniem mogą okazać się biura turystyczne organizujące takie wyjazdy z nadmorskich miejscowości. Ale uwaga, należy bardzo uważnie czytać przedstawione oferty - wiele z nich nie wlicza w cenę biletu wstępu!

Przykładowe ceny zorganizowanych wyjazdów prezentują się następująco:

• Split - Plitvice (firma Splitlicious) - około 65€ (bez biletu wstępu do Parku, możliwość rezerwacji przez Internet (link)).

Jeziora Plitwickie - historia

Okolice współczesnego Parku Narodowego były zamieszkane przez człowieka już w czasach najdawniejszych. W starożytności przebywali tu Ilirowie, Celtowie, Japygowie i Rzymianie. W czasach średniowiecznych ziemie te weszły w skład państwa chorwackiego. W tym czasie jeden z rodów wzniósł nad jeziorem Gradinsko klasztor, w którym osadzono Paulistów (według innej wersji Templariuszy). Analiza zachowanych fundamentów tego budynku wykazała, że wzniesiono go z trawertynu, to jest skały powstałej z martwicy wapiennej (bardzo często występująca na tych obszarach).

Podczas wojen z Turcją te ziemie weszły w skład Pogranicza Wojskowego, czyli pasa buforowego mającego odsunąć od cesarstwa zagrożenie osmańskie. Ten fakt jest niezwykle istotny dla historii całego obszaru. Z jednej strony zadecydował on o zmniejszeniu osadnictwa i umożliwił zachowanie jezior w obecnej formie. Z drugiej strony urzędnicy cesarscy chętnie sprowadzali tu serbskich uciekinierów z terenów zajętych przez Turków. To z kolei doprowadziło do konfliktów etnicznych, które eskalowały podczas wojny na Bałkanach w latach 90. XX wieku.

W XIX wieku w pobliskiej Rakovicy wybuchło chorwackie powstania narodowe, a habsburscy żołnierze rozstrzelali jego przywódcę - Eugena Kvaternika. Mniej więcej w tym okresie rozpoczyna się również historia ruchu turystycznego nad jeziorami. Przybywają tu pierwsi zwiedzający, ściągają też koronowane głowy, powstają pensjonaty, wytycza się również krótkie szlaki turystyczne. Już w XX wieku chorwacki parlament wydał dokument dotyczący ochrony przyrody w okolicy jezior, jednak na utworzenie parku narodowego trzeba było zaczekać do 1949 roku. W socjalistycznej Jugosławii nad jeziora ściągało coraz więcej turystów. Przyczyniła się do tego rozbudowa infrastruktury i wpisanie parku na listę UNESCO w 1979 roku.

Nad jeziorami kręcono ujęcia do niezwykle popularnych filmów o przygodach Winnetou i Old Shatterhanda.

31 marca 1991 roku doszło tu do zamieszek pomiędzy Serbami i Chorwatami zwanych "Plitwicką Krwawą Wielkanocą". Zginęły dwie osoby, a ów incydent stał się jednym z powodów eskalacji konfliktu. Podczas wojny domowej Park Narodowy znajdował się na liście obiektów zagrożonych.

W 2000 roku obszar z listy UNESCO został rozszerzony o kilka fragmentów okolicznych lasów.