Brescia - 21 atrakcji, które warto zobaczyć i zwiedzić
Brescia, drugie największe miasto w Lombardii zaraz po Mediolanie, nie jest oczywistym wyborem wśród turystów planujących zwiedzanie Włoch.
Odwiedzanie Brescii było w naszych planach już od dłuższego czasu, głównie ze względu na pozostałości kompleksu klasztornego San Salvatore-Santa Giulia z okresu Longobardów, który został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Ostatecznie spędziliśmy tam cztery dni i przez cały ten czas nie brakowało nam atrakcji, co sprawiło, że Brescia trafiła na listę naszych ulubionych miejsc we Włoszech.
W naszym przewodniku pokażemy Wam, dlaczego warto odwiedzić Brescię, co koniecznie trzeba zobaczyć i co warto spróbować z miejscowej kuchni.
Lombardia należy do naszych ulubionych włoskich regionów. Jeśli chcecie poznać więcej miejsc wartych odwiedzenia w tej części Włoch, zapraszamy do lektury artykułu Lombardia - atrakcje i najpiękniejsze miejsca, które warto zobaczyć.
- Brescia - jak zaplanować zwiedzanie?
- Brescia - co warto zobaczyć? Największe atrakcje i zabytki
- Santa Giulia - muzeum miejskie w dawnym klasztorze Longobardów
- Park archeologiczny Brixia - pozostałości rzymskiej Brescii
- Stara Katedra (Duomo Vecchio)
- Nowa Katedra (Duomo Nuovo)
- Pałac Broletto
- Biblioteka Queriniana - zabytkowe wnętrza na wyciągnięcie ręki
- Piazza della Loggia - renesansowa Brescia
- Palazzo della Loggia - ratusz w Brescii
- Zamek w Brescii - forteca górująca nad miastem
- Muzeum Broni (Museo delle Armi - Luigi Marzoli)
- Pinacoteca Tosio Martinengo - Rafael i inni artyści
- Muzeum Mille Miglia - raj dla miłośników motoryzacji
- Ridotto w Teatro Grande - rokokowa perła Brescii
- Kościół św. Franciszka i historyczne krużganki
- Plac Zwycięstwa (Piazza della Vittoria)
- Kościół Santi Nazaro e Celso - poliptyk Tycjana
- Kościół Santa Maria della Carita
- Kościół San Cristo
- Muzeum Diecezjalne
- Brescia - atrakcje poza utartym szlakiem
- Brescia na talerzu - co warto spróbować na miejscu?
Brescia - jak zaplanować zwiedzanie?
Dobra wiadomość jest taka, że do Brescii dostać się można łatwo i niedrogo. Wystarczy dolecieć budżetowymi liniami na lotnisko Mediolan-Bergamo, a stamtąd autobusem dojechać do dworca kolejowego w Bergamo - podróż trwa około 15 minut i kosztuje 3€. Następnie pociągiem regionalnym w ciągu około godziny dotrzemy do Brescii za 5,20€.
Dodatkowym atutem Brescii jest bliskość Jeziora Garda. Naszym zdaniem dobrym pomysłem jest połączenie zwiedzania obu tych miejsc.
Chociaż możliwe jest pobieżne zwiedzenie Brescii w ciągu jednego intensywnego dnia, każdemu miłośnikowi historii i sztuki zalecamy pobyt dwudniowy.
Większość głównych atrakcji Brescii skoncentrowana jest na stosunkowo niewielkim obszarze, z nielicznymi wyjątkami wymagającymi dojazdu transportem publicznym. Co więcej, najciekawsze miejsca są dobrze oznaczone i łatwe do odnalezienia dzięki znakom. Planując zwiedzanie, warto jednak pamiętać, że niektóre kościoły mogą być zamykane na kilka godzin w ciągu dnia.
Brescia - co warto zobaczyć? Największe atrakcje i zabytki
Santa Giulia - muzeum miejskie w dawnym klasztorze Longobardów
Największą atrakcją Brescii, która ściąga do miasta licznych turystów, jest muzeum miejskie, mieszczące się w dawnym klasztorze Santa Giulia.
Historia tego kompleksu sięga roku 753, kiedy to Dezyderiusz, ówczesny książę Brescii i przyszły król Longobardów, wraz z żoną Ansą założył żeński klasztor benedyktynek, dedykowany św. Salwatorowi. Z biegiem wieków kompleks, rozbudowywany wokół trzech dziedzińców, był wielokrotnie przebudowany i rozbudowywany. Z czasem dedykowano go św. Julii - stąd też jego obecna nazwa.
Dziś w dawnym klasztorze mieści się muzeum miejskie, o powierzchni wystawienniczej przekraczającej 14 tysięcy metrów kwadratowych. W muzeum można zobaczyć nawet 12 000 eksponatów, obejmujących okres od czasów Galów po epokę Renesansu.
Do największych atrakcji kompleksu należą:
- Średniowieczny kościół św. Salwatora wraz z kryptą - jeden z nielicznych zachowanych zabytków z okresu Longobardów, który przyczynił się do wpisania Brescii na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Mimo przeprowadzonych zmian, świątynia zachowała swój pierwotny charakter.
- Chór żeński z XVI wieku, całkowicie pokryty freskami ukazującymi Pasję Chrystusa, z imponującym mauzoleum.
- Dwupoziomowy, romański kościół Santa Maria in Solario, w którym na dwóch piętrach przechowywane są najcenniejsze skarby: relikwiarz z kości słoniowej oraz Krzyż Dezyderiusza, bogato zdobiony szlachetnymi kamieniami krzyż procesyjny, tradycyjnie uznawany za dar samego władcy. Obie kondygnacje łączą wąskie schody. To nasz ulubiony zabytek w Brescii!
- Ekspozycja antycznych eksponatów, obejmująca rzeźby, brązy i sarkofagi, oraz stanowisko archeologiczne z ruinami dwóch rzymskich domów, w których zachowały się fragmenty mozaik i malowideł.
- Wystawa poświęcona longobardom i wczesnemu średniowieczu, zawierająca m.in. znaleziska grobowe.
Informacje praktyczne
Bilet wstępu kosztuje 15€ i jest to bilet łączony, który uprawnia także do zwiedzania parku archeologicznego Brixia.
Na zwiedzenie muzeum warto zarezerwować przynajmniej 2 godziny. Naszym zdaniem miłośnicy historii mogą spędzić tu nawet do 3 godzin.
Trasa zwiedzania w muzeum jest wyznaczona, a na miejscu dostępnych jest wiele materiałów informacyjnych i opisowych.
Park archeologiczny Brixia - pozostałości rzymskiej Brescii
W czasach rzymskich Brescia, ówczesna Brixia, była prężnie rozwijającym się miastem, które za panowania cesarza Augusta uzyskała status kolonii. W okresie szczytu swojego rozwoju, na chwilę przed 100 rokiem naszej ery, miała około 9000 mieszkańców.
Najważniejsze ślady po antycznej przeszłości Brescii można odnaleźć w parku archeologicznym Brixia, obejmującym część dawnego forum. Chociaż ruiny w Brescii są uznawane za największe w północnych Włoszech, dla turystów regularnie odwiedzających południe kraju mogą nie wydawać się specjalnie imponujące.
Głównym zabytkiem jest Capitolium, świątynia dedykowana imperatorowi, wzniesiona w 73 roku z inicjatywy cesarza Wespazjana. W budynku muzeum, umieszczonym za świątynią, przechowywane są różne znaleziska, w tym słynna "Skrzydlata Wiktoria", symbol miasta.
Świątynia z 73 roku została zbudowana na fundamentach starszego, republikańskiego sanktuarium z I wieku. Z tego przybytku przetrwały fragmenty pomieszczeń z mozaikami i świetnie zachowane malowidła ścienne w stylu architektonicznym, które przypominają nam zdobienia z Willi Oplontis w pobliżu Neapolu.
Ostatnią atrakcją są pozostałości teatru, który był budowany i rozbudowywany od I do III wieku.
Informacje praktyczne
Na zwiedzenie stanowiska archeologicznego wystarczy Wam mniej niż godzina. Wizytę najlepiej rozpocząć od republikańskiej świątyni, ponieważ zanim zostaniecie wpuszczeni do środka, będziecie musieli odczekać kilka minut w specjalnym pomieszczeniu.
Cena biletu wynosi 15€ i obejmuje również wstęp do Muzeum Santa Giulia.
Inne rzymskie zabytki w okolicy
Pod adresem Piazzetta Giovanni Labus 3 można zobaczyć kolumny, ściany i fragmenty rzymskiej bazyliki, które zostały włączone w strukturę późniejszego pałacu.
W podziemiach Palazzo Martinengo Cesaresco Novarino znajduje się niewielka strefa archeologiczna, gdzie odsłonięto ruiny starożytnych term oraz stworzono lapidarium. Aby tam dotrzeć, należy wejść na dziedziniec pałacu i skręcić w lewo za fontanną z rzeźbą ośmiornicy.
Stara Katedra (Duomo Vecchio)
Na podłużnym placu imienia papieża Pawła VI, który urodził się niedaleko Brescii, znajdują się dwie katedry miejskie: Stara i Nowa. Ich współistnienie jest powodem, dlaczego Brescia nazywana jest miastem "dwóch katedr".
Stara Katedra to perełka architektury, ceniona przez miłośników stylu romańskiego. Jej centralna część, zwana Rotundą, uznawana jest za największy zachowany romański kościół zbudowany na planie okręgu. Charakterystyczną cechą budowli, wzniesionej z białego, lokalnego kamienia, są małe, łukowate okna. Dawniej istniała także romańska wieża, ale zawaliła się w trakcie budowy nowego wejścia do świątyni.
Najstarsza część świątyni pochodzi z X wieku, a górny fragment latarni jest datowany na kolejne stulecie. Prezbiterium oraz kaplice boczne wywodzą się już jednak z epoki Renesansu.
Dzięki renowacji przeprowadzonej w XIX wieku najstarsza część katedry odzyskała swój romański charakter. Obecnie budynek jest położony poniżej poziomu placu, który został podwyższony na przestrzeni stuleci. Wejście, z którego korzystamy obecnie, nie jest oryginalnym i zostało wykonane w czasach nowożytnych. Pierwotnie wierni wchodzili bezpośrednio do świątyni, a dziś musimy najpierw zejść schodami w dół.
Wybrane zabytki Starej Katedry:
- Grobowiec biskupa Berardo Maggiego (1275-1308), wykonany z czerwonego marmuru z Werony. Maggi, znany nie tylko jako duchowny, ale i dyplomata, odegrał kluczową rolę w rozwiązaniu sporu w Brescii między gobelinami i gwelfami. Płaskorzeźba po jednej stronie grobowca nawiązuje do tego sukcesu, a druga przedstawia procesję pogrzebową biskupa.
- Krypta św. Filastriusza, miejsce spoczynku biskupa Brescii z IV wieku. Istniejąca już w IX wieku, krypta uzyskała swój obecny wygląd w późniejszym okresie. Wewnątrz zachowały się fragmenty fresków z XI/XII wieku, które dodają jej historycznego charakteru. Kolumny wraz z kapitelami pochodzą z wcześniejszych chrześcijańskich budowli istniejących w tym miejscu.
- W prezbiterium, za szybą, można dostrzec ruiny starożytnych łaźni oraz zachowane mozaiki. Te archeologiczne znaleziska stanowią fascynujący wgląd w historię Brescii.
- W prawej, bocznej kaplicy Świętego Sakramentu zobaczyć można malowidła lokalnych renesansowych artystów: Moretto oraz Romanino.
Nowa Katedra (Duomo Nuovo)
Nad romańską Rotundą dominuje barokowy gmach Nowej Katedry, którego budowa rozpoczęła się w 1604 roku. Nowa świątynia stanęła na pozostałość starej, wczesnochrześcijańskiej bazyliki. Jej budowa trwała ponad 200 lat i zakończyła się w 1825 roku, przez co w górnej części fasady widoczne są już wpływy nurtu klasycystycznego. Znakiem rozpoznawczym świątyni jest monumentalna kopuła, która wznosi się na wysokość 80 metrów, posiadając status trzeciej najwyższej we Włoszech.
Na nas Nowa Katedra nie zrobiła aż tak dużego wrażenia jak Stara. Jednakże warto zajrzeć do jej wnętrza, gdzie zobaczyć można m.in.: pomnik papieża Pawła VI, dwie pary obrazów Romanino, jednego z najważniejszych artystów epoki Renesansu w Brescii, a także sarkofag św. Apoloniusza, biskupa Brescii z III wieku.
Pałac Broletto
Obok Nowej Katedry wznosi się Pałac Broletto, którego najbardziej charakterystycznym elementem jest kamienna wieża. Chociaż historia tego rozległego kompleksu sięga XII wieku, to pierwszy kamienny budynek powstał w XIII stuleciu, i od tego czasu uległ znacznym rozbudowom. Kompleks ten przez wieki pełnił rolę centrum władzy politycznej miasta.
Wielu turystów przechodzących obok budowli nie zdaje sobie sprawy, że można wejść na jej dziedziniec. Dostęp na teren kompleksu umożliwia ozdobny portal Porta Orientale, flankowany przez kolumny z egipskiego granitu pochodzące z okresu rzymskiego.
Biblioteka Queriniana - zabytkowe wnętrza na wyciągnięcie ręki
Na tyłach katedry skrywa się jeden z największych sekretów Brescii - zabytkowa Biblioteka Queriniana (Biblioteca Queriniana). Jej założycielem był kardynał Angelo Maria Querini, bibliofil i ambitny budowniczy, będący także ideowym reprezentantem epoki Oświecenia. Biblioteka powstała w latach 1746-1749, jako część pałacu biskupa, a w 1750 roku została udostępniona publiczności, stając się jedną z pierwszych bibliotek publicznych w Lombardii.
Warto do niej zajrzeć, aby podziwiać przepiękną, zabytkową czytelnię z sufitem ozdobionym freskami oraz regałami na książki sięgającymi aż do sufitu. Do czytelni prowadzą monumentalne schody, a przed wejściem wystawione są regały z otwartymi książkami.
Informacje praktyczne
Biblioteka jest otwarta od wtorku do piątku oraz w skróconych godzinach w soboty. Wstęp jest bezpłatny.
Piazza della Loggia - renesansowa Brescia
Kiedy w 1428 roku Brescia przeszła pod panowanie Republiki Wenecji, rozpoczął się okres rozkwitu miasta. Aby uczcić nową epokę, podjęto decyzję o budowie nowego placu, który miał stać się centrum władzy politycznej. W ciągu następnych 100 lat powstały tam wspaniałe budynki, które do dziś zachwycają miłośników architektury renesansowej.
Najważniejszym zabytkiem na placu jest gmach Palazzo della Loggia, który opisaliśmy szerzej w kolejnym punkcie. Po wschodniej stronie placu wznosi się wieża z 24-godzinnym zegarem, na szczycie której znajdują się dwie mechaniczne figurki, wybijające godzinę. Miejscowi nazywają je "Zegarowymi Szaleńcami". Samo przedstawienie, podczas którego figurki uderzają w dzwon, nie jest może najbardziej emocjonujące, ale będąc w pobliżu o pełnej godzinie, warto podnieść wzrok, aby je zobaczyć.
Na południowej pierzei placu warto zwrócić uwagę na urokliwą wenecką loggię z balkonem na piętrze – to właśnie taką architekturę turyści podziwiają, zwiedzając Wenecję.
Palazzo della Loggia - ratusz w Brescii
Decyzja o budowie okazałego gmachu, który miał symbolizować dobrobyt miasta pod rządami weneckimi, zapadła pod koniec XV wieku. W jego wnętrzach miały odbywać się najważniejsze wydarzenia polityczne, takie jak audiencje u Podesty – najwyższego urzędnika, czy zgromadzenia rady miejskiej.
Kamień węgielny pod budowę położono 5 marca 1492 roku. Najpierw powstała część dolna, w projekcie której miał uczestniczyć Donato Bramante. W tym okresie zbudowano monumentalne łuki, wsparte na kolumnach i pilastrach, ozdobione popiersiami rzymskich cesarzy. W 1549 roku, według projektu Jacopo Sansovino, rozpoczęto budowę górnej części gmachu, wyróżniającej się wspaniałym dachem. Jednym z konsultantów tego etapu był Andrea Palladio.
Nie każdy wie, że możemy obejrzeć wnętrza ratusza, które zostały udekorowane w dwóch ostatnich stuleciach. Dla wszystkich zwiedzających dostępna jest neoromańska klatka schodowa, nad którą góruje sufit ozdobiony malowidłami inspirowanymi dziełami renesansowych mistrzów.
Dostęp do poszczególnych sal zależy od ich aktualnej dostępności. Nam udało się wejść do dwóch pomieszczeń, w tym do sali spotkań rady miejskiej. Na wejściu zostawiliśmy dokument tożsamości i otrzymaliśmy identyfikator dla gości.
Zamek w Brescii - forteca górująca nad miastem
Zamek w Brescii (Castello di Brescia), położony na szczycie wzgórza Cidneo, dominuje nad panoramą miasta. Jest to imponująca forteca, jedna z najlepiej zachowanych w północnych Włoszech, złożona z budowli wzniesionych w różnych epokach.
W sercu kompleksu znajdują się średniowieczne zabytki z XIV wieku, w tym wieża mieszkalno-obronna zbudowana przez ród Viscontich z Mediolanu (dziś mieści się w niej Muzeum Broni), Wieża Więźniów (Torre dei Prigionieri), most zwodzony oraz Wieża Mirabella.
Z epoki Renesansu pochodzą główna brama wjazdowa z godłem Republiki Weneckiej oraz monumentalne bastiony. Są one świadectwem kunsztu weneckich inżynierów i przypominają o okresie, gdy Brescia przez kilka stuleci znajdowała się pod panowaniem "Najjaśniejszej".
Informacje praktyczne
Wstęp na teren zamku jest bezpłatny. Bilet potrzebny jest tylko do Muzeum Armii (Museo delle Armi) lub Muzeum Risorgimento. Spacerując po zamku, będziecie mogli przejść przez długi korytarz oraz odkryć magazyny, których historia sięga czasów rzymskich.
Zamek w Brescii to również miejsce z pięknymi widokami, które rozpościerają się z głównego tarasu oraz innych punktów widokowych. W słoneczne dni można nawet dostrzec góry.
Na spokojną wizytę, bez zwiedzania muzeów, wystarczy około 30 minut.
Dojście na zamek z okolic katedry zajmuje do 15 minut. Trasa wiedzie w górę, ale nie jest zbyt męcząca.
Muzeum Broni (Museo delle Armi - Luigi Marzoli)
W średniowiecznej wieży Viscontich obecnie mieści się muzeum broni, które posiada jeden z najbogatszych zbiorów w Włoszech, a być może nawet w całej Europie. Serce kolekcji stanowią eksponaty podarowane przez Luigiego Marzoliego, prezentujące zwłaszcza produkcję mediolańską i bresciańską z okresu od XV do XVIII wieku.
Wśród eksponatów znajdują się między innymi: hełmy, miecze i zbroje z XV wieku, paradne hełmy i tarcze oraz miecze z XVI wieku, pistolety, a także broń turniejowa produkowana na zamówienie arystokracji. Szczególną atrakcją są dwie grupy żołnierzy w pełnym rynsztunku. Większość przedmiotów pochodzi z północnych Włoch i dzisiejszych Niemiec.
Kolekcja jest na tyle obszerna, że miłośnicy militariów mogą poświęcić na jej zwiedzanie godzinę lub więcej. Informacje o eksponatach są dostępne również w języku angielskim.
Pinacoteca Tosio Martinengo - Rafael i inni artyści
Bresciańska Pinakoteka to miejsce, które każdy miłośnik sztuki powinien odwiedzić. Muzeum, mieszczące się w odrestaurowanym renesansowym pałacu Martinengo da Barco z XVI wieku, oferuje przede wszystkim bogatą kolekcję malarstwa. W zbiorach znajdują się także brązy, wyroby z kości słoniowej, przedmioty ze złota i srebra, a także ceramika z majoliki.
Do najbardziej znanych dzieł sztuki w muzeum należą dwie prace Rafaela. Pierwsza, "Anioł", pierwotnie stanowiła część większej grupy ołtarzowej "Koronacja św. Mikołaja z Bari". Rafael namalował ją w wieku zaledwie 17 lat. Drugim dziełem jest "Zbawiciel", stosunkowo niewielkie malowidło, posiadające jednak ogromną wartość artystyczną.
Poza tym, w muzeum można podziwiać również ołtarzowe obrazy i freski autorstwa Moretto i Romanino, renesansowych mistrzów z Brescii, gotycki poliptyk Paolo Veneziano, wspaniałą rokokową rzeźbę z kości słoniowej i drewna, "Pokłon Pasterzy" pędzla Lorenzo Lotto, a także wiele innych dzieł datowych od XV do XIX stulecia.
Ostatnie dwie sale skupiają się na XIX wieku i neoklasycyzmowi w sztuce. Nas, miłośników tego okresu, kolekcja pozytywnie zaskoczyła. Chociaż nie jest ona największa, to zawiera dzieła takich artystów jak Antonio Canova, Bertel Thorvaldsen oraz Francesco Hayez. W tej części muzeum naszą uwagę szczególnie przyciągnęła interpretacja Grupy Lakoona autorstwa Luigiego Ferrariego, wykonana z marmuru karraryjskiego.
Informacje praktyczne
Miłośnicy sztuki na spokojne zapoznanie się z kolekcją mogą potrzebować nawet około 2 godzin.
Pinakoteka przeszła niedawno renowację i prezentuje się teraz w nowoczesnym wydaniu. Co ważne, wszystkie opisy eksponatów są dostępne także w języku angielskim.
Muzeum Mille Miglia - raj dla miłośników motoryzacji
Mille Miglia, co dosłownie oznacza "tysiąc mil", to słynny wyścig, który odbył się po raz pierwszy w 1927 roku. Jego oryginalna trasa biegła z Brescii do Rzymu i z powrotem, pokrywając dystans około tysiąca mil (około 1600 km). W 1957 roku wyścig został zawieszony z powodów bezpieczeństwa, lecz po kilkudziesięciu latach został odrodzony jako rajd dla zabytkowych pojazdów.
Muzeum poświęcone wyścigowi Mille Miglia zostało założone na obrzeżach Brescii, w budynkach dawnego klasztoru św. Eufemii z 1008 roku. Ekspozycja podzielona jest na dwie główne części. Pierwsza z nich prezentuje zabytkowe, odrestaurowane samochody, które brały udział w wyścigu w latach 1927-1957, a druga pokazuje modele uczestniczące we współczesnej wersji rajdu.
Informacje praktyczne
Większość ekspozycji w muzeum stanowią zabytkowe samochody, które uzupełnione zostały różnorodnymi pamiątkami. Chociaż wystawa jest interesująca, zabrakło nam nieco więcej materiałów poświęconych historii samego wyścigu. Ważne opisy zostały przetłumaczone na język angielski, a kolekcja pojazdów została uporządkowana chronologicznie.
Na spokojne zwiedzenie całej wystawy wystarczy około godziny, choć najwięksi entuzjaści motoryzacji mogą poświęcić na to więcej czasu.
Muzeum znajduje się na obrzeżach miasta, ale można do niego wygodnie dotrzeć autobusem miejskim.
Ridotto w Teatro Grande - rokokowa perła Brescii
Wielki Teatr (Teatro Grande) to prawdziwa wizytówka Brescii. Czasami organizowane są tam wycieczki z przewodnikiem, które pozwalają dokładniej poznać to miejsce. Podczas naszej wizyty w Brescii na wiosnę, niestety takie wycieczki nie były dostępne.
Mieliśmy za to okazję odwiedzić słynne Il Ridotto - wspaniałe foyer, zachwycające rokokowym przepychem i bogactwem dekoracji. To rozległe pomieszczenie, z dwoma rzędami loggii i dodatkowym piętrem balkonowym, przykuwa uwagę freskiem sufitowym, dziełem ucznia Giambattisty Tiepola, przedstawiającym triumfującego Apolla w otoczeniu postaci mitologicznych.
Wnętrza Il Ridotto są tak wspaniałe, ponieważ sala ta powstała jako miejsce spotkań lokalnych arystokratów, aby mogli toczyć swoje dysputy w otoczeniu pasującym do ideałów Oświecenia.
Informacje praktyczne
Oprócz holu zobaczyć można również zabytkową kawiarnię Caffè del Teatro Grande Berlucchi oraz salę wykorzystywaną do gry w karty. Nam udało się zwiedzić to miejsce za darmo w godzinach otwarcia kawiarni. Dni otwarcia można sprawdzić kontaktując się bezpośrednio z teatrem, ale dawniej były to weekendy.
Kościół św. Franciszka i historyczne krużganki
Świątynia dedykowana św. Franciszkowi z Asyżu jest znakomitym przykładem etapu przejściowego między architekturą romańską a gotycką. Jej budowa rozpoczęła się w połowie XIII wieku; z tego okresu pochodzi fasada z charakterystyczną rozetą. W kolejnych dwóch stuleciach budowla została rozbudowana o dodatkowe nawy, prezbiterium oraz krużganki.
Wnętrze świątyni jest surowe i zachowało swój pierwotny charakter. Mamy słabość do takich świątyń, ponieważ wiele średniowiecznych kościołów posiada dziś pełne przepychu wnętrza, nabyte podczas licznych transformacji.
Podczas zwiedzania świątyni zwróćcie uwagę na prawą ścianę pomiędzy drugim a trzecim ołtarzem, gdzie zachowały się fragmenty fresku z XIV wieku przedstawiające "Lament nad zmarłym Chrystusem". Historycy sztuki uważają, że jego autorzy byli pod dużym wpływem sztuki Giotta.
Warto również poświęcić chwilę na obejrzenie wszystkich kaplic, ołtarza głównego oraz drewnianych stalli chóru.
Musimy przyznać, że dla nas prawdziwym klejnotem tego kompleksu nie jest wcale sam kościół, lecz przylegające do niego krużganki z XIV wieku. Z ich marmurowymi kolumnami i terakotowymi zdobieniami, stanowią one jeden z najbardziej urokliwych krużganków, jakie mieliśmy okazję zobaczyć we Włoszech.
Plac Zwycięstwa (Piazza della Vittoria)
W sercu Brescii znajdziemy też inne place warte uwagi, a wśród nich Plac Zwycięstwa, który znajduje się zaledwie kilka kroków od Placu Pawła VI. Został on wzniesiony przez władze faszystowskie jako sposób uczczenia zwycięstwa w I wojnie światowej. Aby go wytyczyć, zniszczono niemałą część średniowiecznej zabudowy. Plac Zwycięstwa inspirowany był rzymskim forum, a otaczające go budynki mają w sobie elementy klasyczne.
Najbardziej charakterystycznym budynkiem na placu jest wieża INA, będąca pierwszym wieżowcem we Włoszech i pierwszym wieżowcem w Europie wykonanym z wzmocnionego betonu. Choć obecnie jego wysokość może nie robić takiego wrażenia, kiedyś musiała być imponująca.
Przykładem racjonalizmu w architekturze jest budynek poczty, zaprojektowany przez Marcello Piacentiniego, jednego z czołowych przedstawicieli tego stylu we Włoskich.
Kościół Santi Nazaro e Celso - poliptyk Tycjana
Chociaż historia kościoła Santi Nazaro e Celso sięga XIII wieku, to jego obecny klasycystyczny wygląd jest wynikiem przebudowy przeprowadzonej w latach 1752-1780. Fasada i wnętrze świątyni charakteryzują się wspaniałymi kolumnami korynckimi, lecz całość prezentuje się dość surowo i prawdopodobnie zachwyci przede wszystkim zapalonych miłośników neoklasycyzmu w architekturze.
Jednakże, warto odwiedzić ten kościół, aby podziwiać poliptyk Averoldiego, dzieło młodego Tycjana, zdobiące główny ołtarz. Mimo że znajduje się on dość daleko od oczu zwiedzających, realistyczne przedstawienie postaci na malowidle robi wrażenie.
Dzieło zostało zamówione w 1522 roku przez biskupa Brescii, Altobello Averoldiego, ówczesnego nuncjusza apostolskiego w Wenecji. Jego postać, klęcząca w otoczeniu świętych Nazariusza i Celsusa, została uwieczniona na lewym dolnym panelu.
Na centralnym malowidle Tycjan przedstawił zmartwychwstanie Chrystusa, trzymającego chorągiew z krzyżem, symbolizującą zwycięstwo nad śmiercią. Zwróćcie uwagę na umięśnione nogi Zbawiciela.
Jednak to postać św. Sebastiana, przebitego strzałą i widocznego w prawym dolnym rogu, wywarła na nas największe wrażenie. Realistyczne przedstawienie napięcia mięśni w momencie śmierci przywodzą na myśl dzieła Michała Anioła, inspirowane sztuką antyczną.
Początkowo poliptyk był umieszczony w drewnianej ramie, ale podczas przebudowy kościoła stworzono dla niego nową, marmurową oprawę.
Warto również zajrzeć do zakrystii, gdzie znajduje się zachowany fresk autorstwa Romanino.
Kościół Santa Maria della Carita
Kościół Santa Maria della Carita znajduje się przy Via dei Musei, drodze prowadzącej od Piazza della Loggia do parku archeologicznego Brixia oraz Muzeum Santa Giulia. Na pierwszy rzut oka, fasada świątyni wydaje się być skromna. Jednak bardziej uważni turyści mogą zauważyć starożytne kolumny przy wejściu, pochodzące z wczesnochrześcijańskiej bazyliki, która ustąpiła miejsca Nowej Katedrze.
Wchodząc do świątyni, można doznać niemałego szoku, gdyż jej wnętrze kryje barokową przestrzeń, pełną przepychu, z wielobarwnymi malowidłami i bogatymi zdobieniami. Głównym punktem kościoła jest imponujący ołtarz, w którego wnętrzu odtworzono kopię Santa Casa - świętego domu z sanktuarium w Loreto.
Kościół San Cristo
Kościół San Cristo, będący częścią większego kompleksu z końca XV wieku, często umyka uwadze turystów. A szkoda, bo chociaż przydomek "bresciańska Kaplica Sykstyńska" został nadany mu nieco na wyrost, to freski z XV i XVI wieku, zdobiące jego ściany i sklepienie, są naprawdę imponujące. Świątynia składa się z jednej nawy i została wzniesiona w stylu późnogotyckim.
Kościół San Cristo znajduje się nieco na uboczu, jednak bardzo blisko najważniejszej atrakcji w Brescii - Muzeum Santa Giulia. Aby wejść do kościoła, przejdziemy przez jeden z trzech krużganków, które wchodzą w skład kompleksu.
Informacje praktyczne
Aby dotrzeć do kościoła, należy skręcić z Via dei Musei w uliczkę Via Giovanni Piamarta i podejść lekko pod górę. W kompleksie, oprócz kościoła, dostępne są do zwiedzania także krużganki; z jednego z nich roztacza się malowniczy widok na miasto. Warto mieć ze sobą monety, aby włączyć oświetlenie kościoła.
Muzeum Diecezjalne
Muzeum Diecezjalne w Brescii mieści się w budynku dawnego klasztoru franciszkanów, który został wzniesiony pod koniec XVI wieku.
Zbiory zgromadzone w muzeum podzielono na cztery sekcje tematyczne:
- Malarstwo - kolekcja ta zawiera głównie dzieła lokalnych artystów, w tym obrazy i freski, które zostały przeniesione z kościołów lub podarowane przez prywatnych darczyńców. Oprócz imponującej kolekcji dzieł Moretta i Romanina (dwa duże freski), wśród interesujących prac znajduje się szkic autorstwa Jacopa Tintoretta oraz "Ecco Homo" namalowany na kamieniu, pochodzący z warsztatu Tycjana.
- Manuskrypty oraz malowidła kieszonkowe - zbiór 22 manuskryptów datowanych od XII do XVI wieku.
- Wyroby ze złota oraz srebra.
- Szaty liturgiczne.
Ponadto, w niektórych pomieszczeniach wystawowych zachowały się oryginalne zdobienia architektoniczne.
Informacje praktyczne
Osobiście zawsze staramy się odwiedzać muzea diecezjalne we Włoszech, ponieważ często kryją one w swoich zbiorach prawdziwe perełki. W przypadku Muzeum Diecezjalnego w Brescii taką perełką okazała się kolekcja manuskryptów.
Jeśli chodzi o resztę kolekcji, mamy mieszane uczucia. Muzeum jest dość obszerne i aby dokładnie je zwiedzić, potrzeba około 75 minut. Jednak po odwiedzeniu Pinakoteki, Muzeum Miejskiego oraz najważniejszych kościołów w Brescii, można odczuć pewien niedosyt.
Brescia - atrakcje poza utartym szlakiem
Do tej pory skoncentrowaliśmy się na opisie najważniejszych atrakcji Brescii. Jednak miasto to ma do zaoferowania znacznie więcej.
Na przykład do odwiedzenia pozostaje jeszcze sporo zabytkowych kościołów, w tym:
- Kościół Santi Faustino e Giovita (św. Faustyna i Jowity), którego wnętrze zdobią wspaniałe freski. Malowidło w prezbiterium jest dziełem Gian Domenico Tiepola, syna Giovanniego Battisty, przedstawiającym apoteozę patronów świątyni oraz innych świętych. Przylegające krużganki są obecnie częścią uniwersytetu.
- Kościół Santa Maria della Pace charakteryzuje się wspaniałym barokowym wnętrzem, zaprojektowanym przez weneckiego architekta Giorgio Massariego.
- Kościół Santa Maria dei Miracoli, który wyróżnia się wyjątkowo rzeźbioną marmurową fasadą, będącą perłą bresciańskiego renesansu.
- Kościół Sant'Afra, usytuowany na krańcach starego miasta. W pierwszej kaplicy po lewej stronie można podziwiać obraz Paolo Veronese, przedstawiający męczeństwo św. Afry.
Ponadto, poniżej wymieniliśmy trzy inne wybrane zabytki, które również warto odwiedzić:
- Torre della Pallata - ta średniowieczna wieża jest jedną z najlepiej zachowanych w Brescii (niegdyś w mieście znajdowało się wiele podobnych konstrukcji). Powstała jako część murów miejskich i służyła do obrony sąsiedniej bramy. Charakterystycznym elementem wieży jest zegar.
- Piazzale Arnaldo, z neoklasycznym rynkiem kukurydzianym z jednej, oraz kolorowymi budynkami z drugiej strony. Jest on położony obok kościoła Sant'Afra.
- Po tym, jak w 1804 roku we Włoszech wydano edykt zakazujący pochówków w miastach, na ich obrzeżach zaczęto zakładać nekropolie. W Brescii powstał cmentarz Vantiniano, nazwany na cześć jego twórcy, Rodolfo Vantiniego. Cmentarz nawiązuje do antycznego dziedzictwa. Chociaż nie zrobił na nas takiego wrażenia jak Cimitero Monumentale w Mediolanie, to miłośnicy zabytkowych cmentarzy mogą być zainteresowani jego odwiedzeniem.
Brescia na talerzu - co warto spróbować na miejscu?
Lombardia słynie ze znakomitej kuchni, a w Brescii można skosztować kilku lokalnych specjałów. Jedno z najbardziej znanych regionalnych dań to casoncelli alla bresciana - małe pierożki z cienkiego ciasta, które swoim kształtem przypominają ravioli. Ich historia sięga kilku wieków wstecz. W tradycyjnej wersji casoncelli nadziewane są mieszanką bułki tartej, aromatycznych przypraw takich jak szałwia i gałka muszkatołowa, oraz dojrzewającego sera, który nadaje im wyjątkowego charakteru.
Zachęcamy Was również do skosztowania lokalnego wina z regionu Franciacorta, położonego w prowincji Brescia. Nie bez powodu uchodzi ono za jedno z najlepszych win musujących we Włoszech. Wina z Franciacorta są wytwarzane metodą tradycyjną, analogiczną do tej stosowanej w regionie Szampanii we Francji. Oznacza to, że druga fermentacja, kluczowa dla wytworzenia charakterystycznych bąbelków, odbywa się bezpośrednio w butelce. Choć winiarstwo w tym regionie ma stosunkowo krótką historię, sięgającą lat 60. XX wieku, wina z Franciacorta zdobyły najwyższą kategorię w klasyfikacji włoskich win – oznaczenie DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita).
Bibliografia:
- Guide to Brescia. The history, art and face of the city. Francesco de Leonardis, Mauro Bonetti