Bratysława - co warto zobaczyć? Największe atrakcje i zabytki

Stolica Słowacji nadal pozostaje w cieniu pobliskiego Wiednia i lepiej znanej w Polsce czeskiej Pragi. Może właśnie z tego powodu warto wybrać się nad Dunaj i choćby przez dzień czy dwa pospacerować po uliczkach Starégo Mesta.

W naszym przewodniku opisaliśmy zarówno największe atrakcje Bratysławy, jak i te mniej oczywiste. Co prawda nie zachwycają one tak jak najciekawsze miejsca dwóch powyższych stolic, ale wciąż każdy powinien móc znaleźć tu coś dla siebie.

Jak zwiedzać Bratysławę?

Historyczne centrum Bratysławy, czyli Staré Mesto, nie zajmuje zbyt rozległego obszaru i bardzo wygodnie zwiedza się je pieszo. Nieco więcej trudności może nam jedynie sprawić dostanie się na zamek, który stoi na wzgórzu i góruje nad okolicą, a także wzgórze Slavin. Do dwóch opisywanych przez nas atrakcji - zamku Devin oraz rzymskich ruin Gerulata - będziemy musieli dojechać komunikacją publiczną (lub własnym samochodem).

Stolica Słowacji może pochwalić się licznymi mniejszymi i większymi muzeami, z których część mieści się w zabytkowych pałacach. Jeśli chcielibyśmy je zwiedzić, a do tego podjechać do malowniczych ruin zamku Devin, to warto zapoznać się z ofertą oficjalnej karty turystycznej Bratislava Card, która gwarantuje darmowe korzystanie z komunikacji publicznej, darmowe wejście do wybranych kilkunastu muzeów oraz zniżki do wielu innych atrakcji. Jest to oficjalny produkt, występujący w wersji plastikowej oraz cyfrowej, w aplikacji mobilnej.

Co warto zobaczyć w Bratysławie? Największe atrakcje oraz zabytki

Zamek Bratysławski

Jedna z najpotężniejszych twierdz tego regionu dziś nie przypomina zamku, na którym zęby łamali sobie cesarscy czy tatarscy wojownicy. Zniszczony podczas wojen napoleońskich został odbudowany dopiero w XX wieku.

Zamek góruje nad miastem, stojąc na wysokości około 85 m nad Dunajem.

Do zamku przynależą urokliwe barokowe ogrody, zaprojektowane przez nadwornego architekta cesarzowej Marii Teresy (przywrócono im oryginalny wygląd), które możemy odwiedzić bezpłatnie. Spacerując po terenach zamkowych odnajdziemy również kilka niezłych punktów widokowych.

Katedra św. Marcina w Bratysławie i mury obronne

Pomiędzy zamkiem a sercem Starego Miasta wznosi się gotycka Katedra św. Marcina (Konkatedrála svätého Martina, Rudnayovo námestie 1), którą można zwiedzić za darmo poza godzinami mszy.

Kościół był wielokrotnie przebudowany, ale w XIX wieku przywrócono mu dawny gotycki rys. Jest to najważniejsza ze słowackich świątyń, a przez wiele lat była również najważniejszym kościołem dla Węgrów. Tutaj koronowano wielu władców tego kraju (18 koronacji królów i królowych). Specjalne znaki na bruku ulic wskazują Drogę Koronacyjną jaką musiał przebyć każdy z obejmujących panowanie. Do dziś szczyt najwyżej katedralnej wieży ozdabia replika węgierskiej korony królewskiej.

Do katedry przylega zachowany fragment murów obronnych ciągnący się wzdłuż ulicy Staromiejskiej z częściową zrekonstruowaną Basztą Ptasią.

Niebieski kościół (Modrý kostolík) - secesyjna perła Bratysławy

Prawdziwą perełką bratysławskiej architektury jest tzw. Modrý kostolík (Niebieski kościół) lub po prostu Kościół św. Elżbiety (Bezručova 2534/2). Został on wybudowany na początku XX wieku i do dziś zachwyca lekkością swojej formy oraz fantastycznymi detalami.

Głównym fundatorem świątyni był cesarz Franciszek Józef I, a kamień węgielny położono w rocznicę śmierci patronki (średniowiecznej księżniczki węgierskiej). Mimo to mieszkańcy miasta powiązali wezwanie z osobą tragicznie zmarłej cesarzowej Elżbiety Bawarskiej zwanej Sissi (zamordowana jedenaście lat wcześniej). Autorem projektu był Ödön Lechner znany z wielu interesujących realizacji w Budapeszcie (między innymi budynek Muzeum Sztuki Stosowanej).

W przeciągu czterech lat powstała jednonawowa secesyjna świątynia o charakterystycznym błękitnym odcieniu. Nietypowy kolor zdominował również wnętrze nadając kościołowi wiele lekkości. Wrażenie potęguje również mnogość (charakterystyczna dla tego stylu) ornamentów i piękne błękitne ławki.

Kościół został bardzo dobrze wkomponowany w otoczenie - jego architekt rok wcześniej rozpoczął prace nad pobliskim gimnazjum (pierwotnie zabytek był kaplicą szkolną) utrzymanym w podobnej secesyjnej stylistyce.

Brama Michalska oraz Muzeum Farmacji

Zwiedzając Bratysławę nie przegapmy szansy przejścia przez Michalską Bramę (Michalská veža) - jedyną zachowaną bramę miejską (pochodzi z XVI wieku, zwieńczona jest barokowym hełmem). W środku zorganizowano wystawę broni i punkt widokowy na ostatnim piętrze, oferujący wspaniały widok na panoramę zabytkowej części Bratysławy i okolicy.

Tuż przed bramą znajduje się Muzeum Farmacji w zabytkowym rokokowym budynku Apteki pod Czerwonym Rakiem (Múzeum farmácie - lekáreň U červeného raka, Michalská 26).

Rynek oraz Stary Ratusz w Bratysławie

Sercem bratysławskiego Starego Miasta jest główny plac miasta czyli Hlavné námestie, na którym wzniesiono Stary Ratusz. Zabytek obecnie mieści w swych gotyckich (a także renesansowych i neogotyckich) podwojach Muzeum Historii Miasta (Múzeum dejín mesta). Placówka skupia się na przedstawieniu życia mieszkańców Bratysławy na przestrzeni wieków, od średniowiecza do wybuchu II wojny światowej, w kontekście historycznym.

W centrum rynku znajduje się słynna Fontanna Maksymiliana. Upamiętnia ona koronację Maksymiliana II Habsburga na króla Węgier.

Plac otoczony jest zabytkowymi kamienicami, wzniesionymi głównie w XIX i XX wieku. Cechują się one różnorodnymi stylami, od rokoka po secesję.

Čumil oraz inne rzeźby Bratysławy

Nietypowym pomysłem na eksplorowanie historycznego centrum Bratysławy jest spacer śladami różnych rzeźb ozdabiających tutejsze ulice. Do najciekawszych z nich należą pomnik Schöne Náci oraz słynny Čumil. Čumil, czyli po prostu gap, jest jednym z symboli miasta - rzeźba ta przedstawia kanalarza, który wychyla się z otwartego włazu kanalizacyjnego i leniwie obserwuje okolicę.

Slavin - punkt widokowy na Bratysławę oraz zabytkowe cmentarze

Około 2,5 kilometra od Starego Miasta znajduje się dzielnica Slavin, na terenie której zlokalizowano monumentalny pomnik i cmentarz żołnierzy Armii Czerwonej (Vojnový pamätník Slavín) poległych podczas walk o Bratysławę. Miejsce stanowi również dobry punkt widokowy na stolicę Słowacji. Do pomnika dojedziemy autobusem 147 (wyjeżdża z Hodžovo nám., wysiadamy na przystanku Slavin), warto jednak przyjść tu na piechotę. Po drodze możemy bowiem zwiedzić zabytkowy cmentarz ewangelicki Przy Koziej Bramie (Šulekova 1160/1).

Zamek Devin - jedna z największych atrakcji Bratysławy

Wielu turystów przybywających do Bratysławy wybiera się na wycieczkę do zamku Devin. Twierdza ta, pochodząca jeszcze ze średniowiecza, przetrwała w stanie ruiny, ale jej malownicze położenie (ujście Raby do Dunaju) wynagradza fakt, że z zamku nie przetrwało zbyt wiele.

UFO na moście SNP

Najbardziej rozpoznawalnym współczesnym symbolem architektonicznym Bratysławy jest most SNP, a dokładniej stojący w jego południowej części pylon utrzymujący konstrukcję w kształcie spodka, wewnątrz którego działa dziś punkt widokowy oraz bar i restauracja UFO.

Plac i Pałac Prymasowski

Dosłownie kilka kroków za głównym rynkiem odnajdziemy nieco skryty plac Prymasowski (Primaciálne námestie), którego ozdobą jest klasycystyczny Pałac Prymasowski (Primaciálny palác), gdzie dziś urzęduje burmistrz Bratysławy. Część kompleksu została też udostępniona do zwiedzania - w środku czekają na nas m.in.: gobeliny wyprodukowane w brytyjskiej manufakturze w Mortlake (na obrzeżach Londynu), kolekcja malarstwa oraz kilka pięknie udekorowanych pomieszczeń (w tym słynna Sala Luster).

Kościół franciszkanów oraz barokowy Pałac Mirbacha

Z hałaśliwym rynkiem sąsiaduje bardziej kameralny plac Franciszkański (Františkánske námestie). Po jego zachodniej stronie stoi Pałac Mirbacha (Mirbachov palác), najbardziej interesujący rokokowy zabytek Bratysławy. Dziś w jego wnętrzu mieści się galeria miasta Bratysławy.

Po przeciwnej stronie placu stoi kościół franciszkański Zwiastowania Pańskiego (Kostol zvestovania Pána - Františkáni), posiadający status najstarszej budowli sakralnej w mieście (pochodzi z końcówki XIII wieku). Budowla powstała w stylu gotyckim, ale na przestrzeni wieków jej wnętrze zyskało cechy charakterystyczne dla innych stylów (m.in. renesansu, baroku i rokoko). Najstarszym fragmentem jest oryginalne, średniowieczne prezbiterium. W świątyni tej na króla Węgier koronowano Ferdynanda I Habsburga, późniejszego cesarza niemieckiego. Będąc w środku warto rzucić okiem na relikwiarz św. Reparata, żyjącego w IV wieku męczennika spod Neapolu.

Grasalkovičov palác - pałac prezydencki

Bliżej północnej części starego miasta znajduje się Grasalkovičov palác, który obecnie pełni funkcję siedziby prezydenta. Wnętrza pałacu nie są niestety udostępniane do zwiedzania, ale możemy zajrzeć na jego tyły, gdzie mieszczą się niewielkie ogólnodostępne ogrody.

Bulwar Hviezdoslavovo námestie

Południową część centrum zamyka słynne Hviezdoslavovo námestie stanowiące dziś modny bulwar pełen modnych restauracji i kawiarni. U jego wylotu (Rybné námestie) stoi zabytkowa Kolumna Świętej Trójcy nazywana również Morowym Słupem (wystawiona po ustaniu jednej z najcięższych epidemii w XVIII wieku). Na placu zobaczymy też pomnik Hansa Christiana Andersena i Pavola Országha Hviezdoslava (słowacki poeta).

Warto zwrócić uwagę na płytę upamiętniającą tzw. Świecową Manifestację czyli rodzaj pokojowego protestu Słowaków i członków tutejszego Kościoła katolickiego wymierzonego we władze socjalistycznej Czechosłowacji.

Atrakcje Bratysławy poza utartym szlakiem

Gerulata - rzymskie ślady w Bratysławie

Na obrzeżach stolicy Słowacji odnajdziemy niewielkie stanowisko archeologiczne dawnego obozu rzymskiego Gerulata (Antická Gerulata, adres: Gerulatská 7, Rusovce). Co prawda nie powinniśmy spodziewać się tam okazałych wykopalisk, ale osoby zainteresowane okresem starożytnym mogą odwiedzić ruiny oraz wystawę z odnalezionymi na miejscu artefaktami.

Dom pod Dobrym Pasterzem i spacer w okolicy zamku

Zwiedzanie bratysławskiego zamku warto połączyć ze spacerem klimatyczną ulicą Mikulášska (w zabytkowym Domu pod Dobrym Pasterzem działa Muzeum Zegarów: Múzeum hodín).

Warto również pospacerować ulicą Vodný vrch i Zámocké schody (piękny widok na Dunaj i most SNP z wieżą UFO!).

Innym ciekawym obiektem muzealnym jest Muzeum Kultury Żydowskiej (Múzeum židovskej kultúry, Židovská 297/17).

U podnóża zamku przy nabrzeżu mieszczą się dwie inne placówki muzealne: Muzeum Archeologiczne (Slovenské národné múzeum - Archeologické múzeum, Žižkova 12) oraz Muzeum Kultury Węgierskiej (Slovenské národné múzeum - Múzeum kultúry Maďarov na Slovensku, Állomás u. 10).

Zwiedzanie Bratysławy - wskazówki i informacje praktyczne

Ile czasu poświęcić na zwiedzanie Bratysławy?

Najważniejsze zabytki skupione są na stosunkowo niewielkim obszarze. Dwa dni wystarczą w zupełności na poznanie uroków Starego Miasta i zwiedzenie kilku biletowanych muzeów oraz atrakcji. Jeżeli chcielibyśmy również wybrać się do ruin zamku Devin lub do resztek rzymskiej Gerulaty, możemy nasz pobyt wydłużyć o jeden dzień. Wydaje się nam jednak, że trzy dni to takie maksimum na pobyt w stolicy Słowacji - przy większej ilości czasu lepiej wybrać się do oddalonego o zaledwie godzinę drogi Wiednia niż zostawać na miejscu.

Komunikacja miejska w Bratysławie - poruszanie się po stolicy Słowacji

Po mieście najlepiej poruszać się piechotą, jeśli jednak zechcemy skorzystać z usług komunikacji miejskiej będzie mieli do wyboru autobusy, trolejbusy lub tramwaje.

Bilety uzależnione są od stref po jakich chcemy podróżować i czasu jaki będzie potrzebny na przejazd. Aby zbytnio nie komplikować sobie sprawy (mapy stref są mało czytelne) najlepiej zaopatrzyć się w bilety godzinne lub droższe. Wszystkie z nich możemy kupić w automatach i kioskach, a także online. Zgodnie z regulaminem kierowcy nie prowadzą sprzedaży. Aktualne ceny oraz rodzaje biletów znajdziemy tutaj.

Na co uważać w Bratysławie?

Nic złego nie powinno nam się stać jeśli zachowamy podstawowe zasady bezpieczeństwa (unikanie tłoku, pustych uliczek na przedmieściach czy okolic dworców nocą). Warto pamiętać, że przeciwieństwie do wielu innych miast, w Bratysławie dworzec kolejowy i autobusowy są położne w zupełnie innych miejscach. Dzieli je około trzech kilometrów. Dodatkowo pamiętajmy, że biletów transportu publicznego nie zakupimy u kierowcy autobusu.

Jak oszczędzać pieniądze w Bratysławie?

Pobyt w stolicy Słowacji nie powinien nadszarpnąć naszych portfeli. Jeśli jednak chcemy zaoszczędzić lepiej omijać lokale położne na Starym Mieście, które zasadniczo są nastawione na turystów, a co za tym idzie droższe. Dobrą opcją mogą okazać się tańsze restauracje przy ulicy Obchodnej.

Wiele Bratysławskich muzeuów ma darmowy dzień wstępu w pierwszą niedzielę miesiąca.

Pamiętajmy też, że niektóre z placówek mają wspólne bilety, a do tego najciekawsze miejsca można zwiedzić z kartą Bratislava CARD.

Vianočný trh czyli Jarmark Bożonarodzeniowy w Bratysławie

Podobnie jak w przypadku Budapesztu, tak i w Bratysławie tradycja organizowania targów podczas adwentu pojawiła się dość późno i była związana z panowaniem Habsburgów. Tego rodzaju imprezy nigdy nie zdobyły dużej popularności - korzystali z nich głównie mieszkańcy chcący zaopatrzyć się w produkty na czas świąt. Jarmarki zanikły w Czechosłowacji, a odżyły dopiero w latach 90. XX wieku. Najważniejsza lokalizacja bratysławskiego targu to Hlavné námestie, ale od jakiegoś czasu podobne imprezy zaczynają pojawiać się też w innych częściach miasta. Specyfiką tutejszych targów jest łączenie tradycji niemieckich i sprzedaż lokalnych potraw słowackich. Będziemy więc mogli spróbować tu miodu pitnego, słynnych loksy (naleśniki ziemniaczane), gęsiny lub wątróbki po cygańsku.

Informacje dotyczące Vianočný trh znajdziecie na oficjalnej turystycznej stronie miasta (pojawiają się najczęściej w czasie przedświątecznym).

Historia Bratysławy w pigułce

Brzegi dużych rzek były w dawnych czasach bardzo chętnie zasiedlane przez ludzi. Z drugiej strony historia Bratysławy pokazuje, że czasem taka lokalizacja niosła ze sobą problemy. Początek historii miasta zwykło się powszechnie datować na okres wpływów rzymskich. Jednak wykopaliska archeologiczne wskazują, że początków Bratysławy należy szukać jeszcze wcześniej.

Na terenie wzgórza zamkowego istniał bowiem celtycki gród, a jego mieszkańcy toczyli krwawe walki ze słynnym dackim królem Burebistą i Germanami. W czasach cesarstwa na Dunaju ustaliła się granica pomiędzy Rzymem, a terenami zajętymi przez barbarzyńców (jednak wykopaliska archeologiczne wskazują, że Rzymianie zajmowali również obszary po drugiej stronie rzeki). Ważny okres w historii miasta to czasy istnienia państwa Samona. Bratysława była jednym z ważniejszych grodów tego pierwszego państwa słowiańskiego. W IX wieku tereny te zostały zajęte przez Węgrów i dla Bratysławy zaczął się nowy rozdział w historii. W 907 roku pod grodem doszło do wielkiej bitwy pomiędzy Węgrami a Bawarczykami zakończonej miażdżącym zwycięstwem tych pierwszych.

Na wzgórzu powstał potężny zamek wokół, którego wyrosła osada handlowa (późniejsze miasto). Ciągle rozbudowywane i unowocześniane fortyfikacje, ze względu na swoje położenie, były regularnie atakowane (przez Niemców, Czechów, Austriaków, husytów, Tatarów i lokalnych buntowników). Zjeżdżały tu koronowane głowy, podpisywane były również traktaty i układy.

Po bitwie pod Mohaczem kiedy Węgry utraciły niezależność Preszburg stał się miastem koronacyjnym władców Węgier w ramach Cesarstwa Austrii. Początek wieku XVIII to szybki rozwój miasta - powstają nowe budowle, ściągają też liczni artyści. Jednak panowanie Józefa II przyniosło tendencję odwrotną - klejnoty koronne przeniesiono do Wiednia, a centra administracyjne do Budapesztu.

Wiek XIX to zniszczenia wywołane wojną i powstaniami oraz rozwój słowackiego ruchu narodowego. Jednak u progu XX wieku Słowacy nadal stanowili tu mniejszość (w chwili powstania Czechosłowacji Bratysławę zamieszkiwało tylko 15% Słowaków). Mimo to miasto zostało zajęte przez armię czechosłowacką, a ludność węgierska poddana została licznym represjom. II wojna światowa przyniosła zagładę tutejszych Żydów (przy współpracy rządu słowackiego). Inwestycje rządu czechosłowackiego doprowadziły do szybkiego rozwoju i rozrostu Bratysławy. W 1993 doszło do rozpadu Czechosłowacji, a miasto zostało stolicą nowo powstałego państwa.