Bayreuth - atrakcje, zwiedzanie, zabytki. Co warto zobaczyć?

Bayreuth, położony w północnej części Bawarii, jest jednym z tych miast, o istnieniu którego wielu turystów z Polski dowiaduje się dopiero szukając atrakcji do odwiedzenia w okolicy Norymbergi. Nazwę Bayreuth kojarzą przede wszystkim miłośnicy twórczości Ryszarda Wagnera, którego festiwal odbywa się w tym mieście od 1876 roku. Miejsce to znają także osoby zafascynowane barokiem - dumą Bayreuth jest jeden z nielicznych zachowanych w stanie nienaruszonym barokowych teatrów w Europie, który od 2012 roku znajduje się na liście światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Bayreuth (po niemiecku czytamy baj-rojt) oddalony jest o około 70 kilometrów od Norymbergi i leży w regionie Górnej Frankonii, słynącym z największego zagęszczenia browarów na świecie.

Jak zwiedzać Bayreuth?

Jeśli zaczynamy zwiedzanie Bayreuth od przyjazdu na dworzec główny (niem. Bayreuth Hauptbahnhof, oddalony o około kilometr od historycznego centrum) wystarczy ruszyć na południe ulicą Bahnhofstraße (Bahnhofstrasse), by w około 10 minut dojść do słynnej Opery Margrabiów.

Historyczne stare miasto nie zajmuje zbyt rozległego obszaru i możemy wygodnie zwiedzać je pieszo. Niektóre z ogrodów oraz atrakcji znajdują się kilka kilometrów za centrum miasta, jednak możemy dojechać do nich komunikacją publiczną.

Niestety, sporo organizowanych w mieście wycieczek z przewodnikiem odbywa się jedynie w języku niemieckim i biorąc w nich udział otrzymamy co najwyżej materiały drukowane w języku angielskim. Materiały te są ograniczone względem tego co mówi przewodnik, chociaż akurat w muzeum w dawnym browarze Maisel otrzymamy kilka stron A4 wypełnionych treścią i ciekawostkami. Do tego niektóre atrakcje czynne są tylko w sezonie letnim lub weekendy, więc warto to dokładnie sprawdzić przed przyjazdem.

Nie przegap w okolicy!

Po wyjściu z dworca warto rzucić okiem na fasadę budynku pod adresem Bahnhofstraße 23 z ciekawą instalacją przedstawiającą wspinające się ludziki.

Zwiedzanie Bayreuth - zaczynamy!

Duża część najważniejszych atrakcji Bayreuth rozrzucona jest na stosunkowo niewielkim obszarze starego miasta, które dawniej otoczone było nieistniejącymi już murami miejskimi. Nasze zwiedzanie możemy zacząć od wizyty w punkcie informacji turystycznej pod adresem Opernstraße (Opernstrasse) 22 i ruszyć od niego prosto ulicą Opernstraße (Opernstrasse). Po chwili po lewej stronie miniemy fasadę słynnej barokowej Opery Margrabiów, a po prawej zobaczymy fontannę Wittelsbachów (niem. Wittelsbacher Brunnen).

Atrakcje Bayreuth, zabytki, ciekawe miejsca

Opera Margrabiów

Barokowa Opera Margrabiów (niem. Markgräfliches Opernhaus) jest najważniejszą spuścizną pozostawioną w mieście przez margrabinę Wilhelminę. Sam budynek od zewnątrz aż tak nie zachwyca, za to widok wnętrza wręcz zapiera dech w piersiach - tym bardziej gdy uświadomimy sobie, że cały wystrój głównej sali jest drewniany. Dotyczy to nie tylko ścian i sufitu, ale również prywatnych boksów! Co więcej, jest to jeden z nielicznych przykładów barokowych teatrów zachowany w oryginalnym stanie.

Budynek opery powstał w zaledwie cztery lata - od 1744 do 1748 roku. Skąd ten pośpiech? Zgodnie z planem Wilhelminy w nowej operze miały zostać zorganizowane przedstawienia oraz imprezy uwieczniające ślub jej córki Elżbiety Fryderyki Zofii z Karolem Eugeniuszem von Württemberg. Ceremonia miała odbyć się we wrześniu 1748 roku. Terminu udało się dotrzymać, choć pracę nad zewnętrzną fasadą zakończono dopiero w 1750 roku, już dwa lata po inauguracji.

Za projekt opery odpowiadał pochodzący z Włoch Giuseppe Galli Bibiena, który w tamtym czasie uważany był za jednego z najbardziej utalentowanych projektantów barokowych w Europie. Giuseppe wywodził się z rodziny Galli-Bibiena, której członkowie zasłynęli z projektów na dworach wielu europejskich metropolii. Giuseppe odpowiadał m.in. za projekt opery w Wiedniu.

Giuseppe Galli Bibiena był nadwornym architektem w Wiedniu i z tego powodu za nadzorowanie prac nad bayreudzką operą odpowiedzialny był jego syn Carlo, który został w mieście aż do śmierci margrabiny. Już po otwarciu teatru zajmował się m.in. projektowaniem scenerii. Członkowie rodu Galli Bibiena odpowiadali za wnętrza, a zewnętrzną fasadę zaprojektował nadworny architekt Joseph Saint-Pierre.

Nowa opera stała się jednym z oczek w głowie margrabiny Wilhelminy. Nie dość, że zajmowała się w w niej sprawami organizacyjnymi, to również pisała sztuki, brała udział w projektowaniu dekoracji i strojów, a nawet występowała na scenie!

Nowy Pałac (niem. Neues Schloss) - pierwszy z przykładów bayreudzkiego rokoko

Do połowy XVIII wieku margrabiowie Bayreuth swoją siedzibę mieli w pałacu znajdującym się w północnej części starego miasta. I choć rezydencja ta została przebudowana w XVII wieku, to szybko przestała wystarczać lokalnym władcom. Aż do 1753 roku i pożaru w starym pałacu brakowało jednak zdecydowania do podjęcia decyzji o budowie nowej rezydencji.

Zniszczenia w 1753 roku były tak duże, że margrabia Fryderyk razem z Wilhelminą przyśpieszyli decyzję o rozpoczęciu prac nad budową nowej rezydencji. Za projekt pałacu odpowiedzialny był nadworny architekt Joseph Saint-Pierre.

Na miejsce nowej rezydencji wybrano południową część starego miasta. Co ciekawe, nie zdecydowano o budowie od zera, a do nowej konstrukcji włączono istniejący w tym miejscu pałac, dwa domy bogatych mieszkańców oraz kaplicę. Przed pałacem powstał szeroki plac Rezydencji (niem. Residenzplatz) uwieczniony fontanną, skąd możemy obejrzeć klasyczną przednią fasadę w pełnej okazałości.

Nowy Pałac charakteryzuje się nowoczesnym jak na tamte czasy wystrojem i oryginalnymi dekoracjami. Dominują pastelowe kolory i stiuki emitujące rosnące pnącza oraz kwiaty. W pomieszczeniach pałacowych zachowało się wiele oryginalnych elementów, takich jak drewniane podłogi z XVIII wieku czy drewniane panele ścienne i dekoracje. Do zobaczenia jest również charakterystyczna grota.

Za projekt wnętrz w dużej mierze odpowiadała sama Wilhelmina. Margrabiowie w 1754 i 1755 roku spędzili kilka miesięcy w południowej Francji i we Włoszech, gdzie odnaleźli wiele inspiracji i pomysłów. Nie wszystkie pomieszczenia w pałacu wyglądają jednak tak jak w XVIII wieku. Niektóre dekoracje i stiuki zmieniono w XIX i XX wieku, gobeliny wiszące w jednym z pomieszczeń dodano dopiero w 1929 roku, a wiele eksponatów i dzieł sztuki wywieziono stąd po włączeniu Bayreuth do Bawarii.

Część pałacu powstała już po śmierci Wilhelminy. Przez brak męskiego potomka Fryderyk zagrożony był tym, że po jego śmierci tytuł margrabiego przepadnie, a regionem zawładną królowie Prus. Z tego powodu zaledwie rok po śmierci pierwszej żony Fryderyk po raz kolejny stanął na ślubnym kobiercu, tym razem z Sofią Karoliną. Prezentem ślubnym dla młodszej o 26 lat wybranki był kolejny pałac, który stanął obok głównej rezydencji i nazywany jest dziś Pałacem Włoskim. Po kilku latach, już po śmierci Fryderyka, nowy budynek połączono z Nowym Pałacem.

Ogrody pałacowe (niem. Hofgarten)

Na tyłach rezydencji rozciągają się długie i przyjemne ogrody pałacowe, które niemal do końca rządów margrabiów dostępne były tylko dla członków dworu. Dziś ogrody są idealnym miejscem na krótki odpoczynek, także przed słońcem, bowiem gęsto rosnącym drzewom w wielu miejscach odnajdziemy cień.

Przez środek parku ciągnie się długi kanał, a po całym ogrodzie nierównomiernie porozrzucane są rzeźby oraz ławeczki. W ciągu dnia na miejscu spotkamy wielu odpoczywających miejscowych i to w najróżniejszym wieku.

Ogrody pałacowe są darmowe i otwarte przez cały rok.

Richard Wagner i Bayreuth

Jednym z najbardziej znanych mieszkańców Bayreuth był ceniony niemiecki kompozytor Richard Wagner. I choć zawitał on do miasta dopiero na ostatnie lata swojego życia, to dziś uważany jest za jeden z jego symboli. Po całym mieście porozrzucane są najróżniejsze rzeźby oraz pomniki artysty. Najłatwiejszy do znalezienia znajduje się obok punktu informacji turystycznej - jest to ławka, na której siedzący kompozytor patrzy w stronę starego miasta.

W północnej części wspomnianych wcześniej ogrodów pałacowych znajdziemy bezpośrednie przejście do ogrodu na tyłach dawnej rezydencji rodziny Wagnerów, gdzie kompozytor mieszkał wraz z rodziną. Znajdziemy tam grób artysty i jego małżonki Cosimy. Grobowiec nie jest nazbyt imponujący i możemy nawet nie zauważyć go na pierwszy rzut oka - nagrobek ma formę dużej poziomej płyty.

Dom (niem. Haus Wahnfried), w którym rodzina Wagnerów mieszkała aż do lat 60. poprzedniego wieku zamieniono w muzeum poświęcone życiu oraz twórczości słynnego kompozytora.

Bayreuth znane jest z festiwalu wagnerowskiego, który odbywa się w operze (niem. Richard-Wagner-Festspielhaus) zbudowanej na wzgórzu w północnej części miasta. Przy projektowaniu opery udział brał sam Wagner, któremu zależało na stworzeniu idealnej sceny dla swoich sztuk. Operę można zwiedzić tylko podczas wycieczek z przewodnikiem.

Opera oddalona jest od historycznego centrum miasta o około 2 kilometry. Na miejsce możemy dojść pieszo (około 20-25 minut) lub podjechać autobusem 305 (przystanek Am Festspielhaus).

Muzeum Browaru Maisel (Maisel's Bier-Erlebnis-Welt) - raj dla miłośników piwa

Niemal w każdym mniejszym lub średniej wielkości mieście Górnej Frankonii (czy szerzej całej Frankonii) funkcjonuje przynajmniej jeden browar. Często są to browary działające w skali mikro lub co najwyżej w skali regionalnej. Jednym z wyjątków jest Bayreuth, w którym działa browar Maisel, będący jednym z największych producentów piwa pszenicznego w całych Niemczech.

Browar Maisel założyli w 1887 roku bracia Hans oraz Eberhard Maisel. Co warte podkreślenia, firma wciąż kontrolowana jest przez członka rodziny Maisel, a czwartym pokoleniem właścicieli jest Jeff Maisel.

Bracia Maisel swój nowoczesny browary zbudowali około kilometr za obszarem historycznego starego miasta, choć dziś może wydawać się nam, że znajduje się on niemal w centrum dzisiejszego Bayreuth.

W momencie budowy kompleks był jednym z nowocześniejszych browarów w Niemczech i działał blisko 100 lat. W 1974 roku produkcję przeniesiono do nowego kompleksu znajdującego się dosłownie kawałek obok, a w starym browarze w 1981 otworzono muzeum piwa Maisel's Bier-Erlebnis-Welt.

W momencie wyprowadzki w środku pozostawiono większość oryginalnego sprzętu. Zwiedzając dawny browar zobaczymy zarówno maszyny do warzenia piwa, jak i generatory prądu, osprzęt wykorzystywany do tworzenia beczek czy rozlewania piw. W środku wystawiona jest także olbrzymia kolekcja kufli i emblematów. Muzeum szczyci się tym, że w 1988 roku zostało wpisane na listę rekordów Guinnessa jako "najbardziej rozbudowane muzeum piwa na świecie".

Pomnik Maksymiliana II oraz gmach urzędu skarbowego

Niedaleko Opery Margrabiów znajduje się dziedziniec Ehrenhof, przy którym wznosi się budynek urzędu skarbowego (niem. Finanzamt, adres: Maximilianstraße 12), a także stoi pomnik bawarskiego króla Maksymiliana II. Dawniej w tym miejscu istniał zbudowany na przełomie XVI i XVII wieku stary renesansowy pałac lokalnych margrabiów, ale został on zniszczony w trakcie pożaru w 1753 roku. Choć władcy podjęli decyzję o odbudowie zniszczonej rezydencji, to jednocześnie rozpoczęli budowę Nowego Pałacu, który miał zostać nową rezydencją lokalnych margrabiów. W trakcie odbudowy zdecydowano o zachowaniu niektórych oryginalnych fragmentów.

Kościół pałacowy oraz ośmioboczna wieża

Jeśli spojrzymy na panoramę starego miasta z oddali, lub skręcimy w wewnętrzny dziedziniec na wschód od budynku urzędu skarbowego, zobaczymy zachowaną ośmioboczną wieżę, która była częścią dawnego renesansowego pałacu.

Dziś konstrukcja ta przylega do barokowego kościoła pałacowego (niem. Schloßkirche, Schlosskirche, adres: Schloßberglein 3), będącego miejscem pochówku Wilhelminy, jej męża Fryderyka oraz ich jedynej córki. W środku do dekoracji wykorzystano zdobione stiuki w stylu lokalnego baroku.

Sama ośmioboczna wieża wzorowana była na projekcie Leonarda da Vinci i powstała w drugiej połowie XVI wieku. Istnieje możliwość wejścia do środka w trakcie wycieczki organizowanej przez miasto - więcej o niej dowiemy się w punkcie informacji turystycznej.

Kościół św. Trójcy i punkt widokowy na wieży

Wracając z powrotem na Maximilianstraße możemy skręcić w znajdującą się po drugiej stronie ulicy Kanzleistraße (Kanzleistrasse) i po chwili dojść do najważniejszego z miejskich kościołów - kościoła św. Trójcy (niem. Heilig Dreifaltigkeit). Świątynia w tym miejscu istnieje od końca XII wieku, ale dzisiejszy późnogotycki wygląd jest efektem przebudowy rozpoczętej w pierwszej połowie XV wieku. Pierwotny budynek kościoła został zniszczony podczas wojen husyckich, czyli walk czeskich Husytów ze zjednoczonymi siłami Świętego Cesarstwa Rzymskiego.

Taras widokowy w Nowym Ratuszu

Inny punkt obserwacyjny z widokiem na panoramę starego miasta znajdziemy w Nowym Ratuszu (niem. Neues Rathaus, adres: Luitpoldplatz 13) poza historycznym centrum miasta. Na dachu współczesnego budynku otworzono taras widokowy (Dachterrasse), z którego rozpościera się widok na oddalone kawałek historyczne stare miasto. Wejście jest darmowe.

Rynek (Marktplatz) z zabytkowymi fontannami oraz kamienicami

Ulica Maximilianstraße doprowadzi nas do miejskiego rynku Marktplatz, otoczonego bogato zdobionymi fasadami oraz stoiskami. Na miejscu warto zwrócić uwagę na dawny budynek ratusza (adres: Maximilianstraße 33).

Na placu stoi kilka fontann, w tym fontanna Herkulesa (niem. Herkulesbrunnen), fontanna Fama (niem. Famabrunnen) czy fontanna Neptuna (niem. Neptunbrunnen). Niemal na całej długości ulicy co jakiś czas rozstawione są budki serwujące lokalną kiełbasę (niem. bratwurst). W menu możemy spotkać dwa rodzaje kiełbasy - fein (wersja delikatna) lub grob (wersja grubsza), różnica wynika z konsystencji mięsa w kiełbasie. W pierwszych przypadku jest ono dokładniej zmielone.

Barokowa ulica Friedrichstraße - jeden z największych skarbów Bayreuth

Już poza granicą dawnych murów miejskich, ale wciąż przy samym starym mieście, znajduje się jeden ze skarbów Bayreuth - barokowa ulica Friedrichstraße (Friedrichstrasse). Budowa nowego traktu przedłużającego dzisiejszą Sophienstraße (Sophienstrasse) rozpoczęła się w latach 30. XVIII wieku, ale dzisiejszych kształtów nabrała w kolejnych dziesięcioleciach, już w trakcie wielkiej przebudowy miasta rozpoczętej przez margrabinę Wilhelminę. W kilkanaście lat zbudowano rząd najczęściej dwupiętrowych budynków. Wszystkie powstały w zbliżonym stylu, ale jednocześnie każdy odróżnia się detalami i zdobieniami. Całkiem niedawno ulica została odrestaurowana i wyróżnia się tym, że w historycznej części jest równo wybrukowana.

Katakumby browaru Bayreuther-AKTIEN

Kawałek za Muzeum Browaru Maisel znajdziemy inną atrakcję związaną z piwem - podziemne korytarze, w których przechowywano trunek wyprodukowany przez browar AKTIEN, który należy dziś do browaru Maisel. Tunele możemy zwiedzić, choć nazwa "katakumby" jest mocno na wyrost - nikt nigdy nie został w nich pochowany, a przynajmniej o nikim takim nie wiadomo!

Tunele pod browarem AKTIEN nie są jedynymi podziemiami w mieście, ale jedynymi, które możemy zwiedzić. Od XV do XIX wieku pod historycznym starym miastem powstały kilometry tuneli. Początkowo był to efekt uboczny wydobycia piaskowca, a od XVIII wieku tunele zaczęto wykorzystywać jako magazyny.

Atrakcje w Bayreuth poza centrum

Ermitaż - pałace oraz wodne przedstawienia

Niecałego pięć kilometrów od historycznego centrum miasta, na obszarze dawnych terenów łowieckich margrabiego Bayreuth, w XVIII wieku powstał kompleks pałacowy i ogrodowy nazywany Ermitażem (niem. Ermitage).

Ermitaże były dość popularnym konceptem w erze europejskiego baroku i rokoko. Władcy i inni arystokraci chcieli posiadać swoje samotnie, w których mogliby odpoczywać z dala od członków dworu i ludu, a przy okazji oddawać się przyjemnościom oraz kontemplacji.

Pierwsze prace rozpoczęły się podczas rządów margrabiego Georga Wilhelma. W 1715 roku zbudowano niewielki pałac, nazywany dziś Starym Pałacem (niem. Altes Schloss Ermitage). W 1735 roku władzę nad prowincją objął margrabia Fryderyk, który od razu przekazał ermitaż w prezencie swojej małżonce Wilhelminie.

Nowa gospodyni zdecydowała o przebudowie otrzymanego pałacu i dobudowania do niego nowych pomieszczeń. Margrabina nie szczędziła środków, dzięki czemu wnętrza pałacowe nie odbiegały od tych znajdujących się w ich głównej rezydencji. W tym czasie powstały m.in.:

• Gabinet Luster - gabinet w stylu bayreudzkiego rokoko (niem. Bayreuther Rokoko), w którym lustra różnej wielkości porozwieszane są nierównomiernie po ścianach.
• Gabinet Japoński - wypełniony panelami przedstawiającymi życie na orientalnym dworze.
• Gabinet Muzyczny - oczko w głowie Wilhelminy, gdzie ściany i sufit wypełnione są stiukami przedstawiającymi instrumenty muzyczne w kolorze złotym; podobne pomieszczenie znajduje się również w głównej rezydencji w historycznym centrum miasta.

Po zakończeniu rozbudowy pałacu Wilhelhima skupiła się na samych ogrodach. To wtedy powstały Dolna Grota (niem. Untere Grotto) oraz teatr w formie ruin. W latach 1749 - 1753 zbudowano drugi pałac, nazywany Nowym Pałacem (niem. Neues Schloss Ermitage). Projekt nowej budowli był dość intrygujący - od środkowej części (nazywanej Świątynią Słońca) odchodzą łukowo dwie arkady. Naprzeciwko pałacu znajduje się oczko wodne, tzw. Górna Grota, z ciekawymi rzeźbami i fontannami.

Nowy Pałac ucierpiał znacznie podczas bombardowań II wojny światowej. Do dziś z oryginalnej konstrukcji zachowała się tylko powłoka, już bez wewnętrznych pomieszczeń. W środku działa kawiarnia. W trakcie działań wojennych zniszczono również sam park, który był stopniowo odbudowywany w kolejnych latach.

Obok dwóch pałaców również same ogrody są warte odwiedzenia. Oprócz oranżerii warto pospacerować wzdłuż Wielkiego Kanału i po całym parku, szukając różnych lekko ukrytych budynków.

Zwiedzanie Ermitażu - informacje praktyczne

Wejście na teren parku jest darmowe. Możemy swobodnie chodzić po całym terenie z wyjątkiem wejścia do Starego Pałacu, który można zwiedzić tylko w trakcie około 30-minutowej wycieczki z przewodnikiem w języku niemieckim. Zwiedzanie organizowane jest regularnie co około 45 minut. Na wejściu otrzymamy skrócony materiał w języku angielskim.

W trakcie dnia, od maja do połowy października, odbywają się ponadto występy wodne przy obu grotach. Aktualne godziny najlepiej sprawdzić na oficjalnej stronie.

Mniej imponujące przedstawienie, która trwa kilka minut, odbywa się przy Nowym Pałacu (Górna Grota). Ciekawszy występ znajdziemy przy Dolnej Grocie (Untere Grotto). Zaczyna się on 10 minut później w najniższym punkcie ogrodu i również trwa dosłownie kilka minut. Samo przedstawienie jest jednak ciekawsze, a woda tryska nie tylko z fontann, ale również ze ścian. Bez problemu zdążymy zobaczyć oba występy jeden po drugim.

W samych ogrodach możemy spacerując bez pośpiechu spędzić od godziny do dwóch, nie wliczając w to wejścia do Starego Pałacu.

Uwaga! W przypadku długo utrzymujących się upałów występy wodne mogą być zawieszone.

Z centrum niemal pod samo wejście do Ermitażu dojedziemy autobusem linii 303 w kierunku Ochsenhut.

Nazwa przystanku, na którym wysiadamy to Eremitage (pamiętajmy o wciśnięciu guzika Stop chwilę wcześniej). Czas przejazdu zależy od warunków na drodze, jednak z centrum dojedziemy od 20 do 25-27 minut. Po wyjściu z autobusu musimy ruszyć na północ i skręcić w prawo w Eremitagestraße.

Troszkę bardziej skomplikowany jest powrót, ponieważ autobus wraca z innego miejsca. Po wyjściu z ogrodów ruszamy prosto ulicą Eremitagestraße i po kilku minutach skręcamy w lewo w ulicę Ochsenhut. Po chwili zobaczymy wiatę przystankową.

Warto sprawdzić rozkłady autobusów przed wybraniem się do parku, nie jeżdżą one niestety aż tak regularnie.

Pałac i ogrody Fantazja (niem. Schloss Fantaisie)

Trochę ponad pięć kilometrów na zachód od historycznego starego miasta, na terenie dzielnicy Donndorf miasteczka Eckersdorf, wznosi się niewielki kompleks pałacowy Fantaisie. Budowę pałacu rozpoczął margrabia Fryderyk w 1761 roku, ale nie udało mu się ukończyć projektu przed śmiercią.

Po śmierci margrabiego prawo do obiektu otrzymała jego córka Elżbieta Fryderyka, która oprócz rozbudowy pałacu stworzyła również piękne ogrody otaczające rezydencję. Ogrody łączą w sobie różne style, ale dominuje rokoko oraz historycyzm, stąd chociażby różnorodność rzeźb. W pałacowych ogrodach natrafimy na różnorodne fontanny, groty, rzeźby czy inne elementy charakterystyczne dla odległych od siebie epok.

To właśnie Elżbieta Fryderyka nadała pałacowi nazwę Fantaisie, czyli po prostu "Fantazja". Pałac był dla księżnej miejscem ucieczki i letniego odpoczynku. W XIX wieku budynek przebudowano i wykorzystywano jako rezydencję do początku XX wieku.

Po wojnie w pałacu utworzono sanatorium dla amerykańskich sił zbrojnych, a w 1961 roku kompleks został wykupiony przez władzę Bawarii.

Dziś w środku na dwóch piętrach mieści się pierwsze w Niemczech muzeum ogrodnictwa (niem. Gartenkunst-Museum). Sympatycy barokowych wnętrz mogą zainteresować się Białą Salą bankietową ozdobioną stiukami oraz słynnym kabinetem braci Splinder z bogato zdobionymi panelami ściennymi. Warto wspomnieć, że jest to jedynie kopia oryginalnego pomieszczenia, chociaż stworzona z wykorzystaniem autentycznych XVIII-wiecznych technik.

Zamek Zwernitz oraz skalne ogrody Sanspareil

Inne historyczne atrakcje w okolicy Bayreuth, chociaż w tym przypadku ponad 20 kilometrów na północny-zachód od historycznego starego miasta, znajdziemy w mieście Wonsees. Wznosi się tam średniowieczny zamek Zwernitz oraz otaczające go "skalne ogrody" Sanspareil.

Ogrody Sanspareil wypełnione są najróżniejszymi formacjami skalnymi i budynkami, w tym m.in. "zrujnowanym" teatrem rzymskim, grotami, jaskiniami czy pawilonem orientalnym. Dawniej okolice zamku Zwernitz wykorzystywane były jako teren łowiecki, ale w 1744 roku margrabiowie rozpoczęli pracę nad ogrodem, który podobnie jak opera miał być ukończony na ślub córki Fryderyka i Wilhelminy w 1748 roku.

Zwiedzanie Bayreuth - wskazówki i informacje praktyczne

Komunikacja miejska

Jeśli chcemy podjechać do jednej z dalszych atrakcji (np. do Ermitażu) możemy skorzystać z dobrze działającej komunikacji miejskiej, którą obsługuje firma VGN.

Do autobusów wsiadamy przodem i pokazujemy bilet. Jeśli posiadamy bilet regionalny Bayern-Ticket lub TagesTicket Plus sieci VGN możemy podróżować za darmo.

W innym wypadku powinniśmy zakupić bilet w automacie, w punkcie sprzedaży (np. kiosk) lub u kierowcy. Bilet jednorazowy kosztuje 2,40€ lub 1,20€ dla dzieci. Istnieje również możliwość zakupu nieco tańszego biletu online na stronie przewoźnika.

Dostępne są również bilety na cztery przejazdy za 7,90€ dla dorosłych i 3,90€ dla dzieci oraz bilety dzienne. Bilet dzienny kosztuje 5,10€ za osobę dorosłą lub 8,30€ dla dwóch dorosłych i maksymalnie czwórki dzieci.

Ile czasu poświęcić na zwiedzanie miasta?

Jeśli chcemy wpaść do Bayreuth na jeden dzień i aktywnie zwiedzać, czyli np. odwiedzić Nowy Pałac, Operę Margrabiów, Muzeum Piwa Maisel i Ermitaż, to będziemy musieli utrzymywać bardzo szybkie tempo. W takim przypadku warto rozważyć pozostanie przynajmniej dwa dni, dzięki czemu będziemy mogli bez pośpiechu zobaczyć też inne atrakcje dalej od centrum i skosztować lokalnego piwa oraz kuchni. Przy dłuższych odwiedzinach możemy wybrać się również do Pałacu Fantaisie, a mając trzy dni (lub będąc samochodem) także do zamku Zwernitz i ogrodów Sanspareil.

Jeśli zależy nam jedynie na atrakcjach w historycznym centrum miasta plus ewentualnie odwiedzeniu muzeum piwa możemy, to spokojnie zrobić w ciągu jednodniowego wyjazdu, np. z pobliskiej Norymbergi.

Punkt informacji turystycznej

Główny miejski punkt informacji turystycznej znajduje się niedaleko opery, po drugiej stronie ulicy, pod adresem Opernstraße 22 (Opernstrasse 22).

Naprzeciwko budynku informacji turystycznej znajdziemy publiczne toalety.

Bilety na atrakcje związane z margrabiami

W przypadku planu odwiedzenia trzech największych zabytków związanym z rządzącymi miastem margrabiami - Nowego Pałacu, Opery Margrabiów oraz Ermitażu - warto rozważyć zakup biletów łączonych.

Aktualne ceny pojedynczych atrakcji i pakiety znajdziemy tutaj.

Turyści, którzy chcą odwiedzić również inne pałace i atrakcje zarządzane przez region Bawarii (w tym m.in. rezydencję w Bambergu czy Würzburgu, zamek w Norymberdze, królewskie obiekty w Monachium czy zamki Ludwika II), mogą zakupić specjalny dwutygodniowy bilet umożliwiający wejście dowolną ilość razy do każdego z zabytków.

Bilet ten kosztuje 35€ dla jednej osoby lub 66€ dla dwóch osób. Jak łatwo policzyć, przy odwiedzeniu już kilku zabytków karta się zwraca. Zakupimy ją w dowolnej atrakcji, choć musimy sami o nią poprosić - rzadko kiedy pojawią się informacja o takiej możliwości w języku innym niż niemiecki. Więcej informacji można znaleźć na oficjalnej stronie.

Pamiętajmy, że wspomniane wyżej atrakcje są darmowe dla dzieci i młodzieży poniżej 18 roku życia.

Historia Bayreuth w pigułce

Historia Bayreuth nie jest tak bogata jak innych okolicznych miast. Osadę w tym miejscu założono prawdopodobnie dopiero w XII wieku, a pierwsze oficjalne wzmianki pojawiły się w 1194 roku w dokumentach Ottona II, biskupa pobliskiego Bamberga. Nie wiadomo kiedy Bayreuth otrzymał prawa miejskie - historycy zakładają, że w pierwszej połowie XIII wieku.

Miasto nigdy nie rozwinęło się tak jak sąsiedzi - nie otrzymało statusu wolnego miasta (niem. Freie Reichsstadt) jak Norymberga, nie było też rządzone przez dzierżących władzę religijną biskupów jak Bamberg czy Würzburg. Pełnię władzy w mieście i regionie posiadali margrabiowie, czyli posiadacze tytułu szlacheckiego nadawanego na obszarze Świętego Cesarstwa Rzymskiego, których w innych częściach Europy nazywano by po prostu hrabiami.

Za najlepszy czas w historii Bayreuth można uznać okres rządów margrabiego Fryderyka III, który władał miastem od 1735 roku aż do swojej śmierci w 1763 roku. To jednak nie on zapisał się złotymi zgłoskami w historii Bayreuth, a jego żona - margrabina Wilhelmina - którą poślubił 31 listopada 1731 roku.

Wilhelmina, a dokładniej Fryderyka Zofia Wilhelmina Pruska, pochodziła z bardzo wpływowej rodziny. Jej ojcem był król Prus Fryderyk Wilhelm, a bratem następca tronu Fryderyk II Wielki. Ślub Wilhelminy z margrabią Fryderykiem nie był efektem wielkiego uczucia czy zauroczenia, a elementem targów i interesów wielkich królewskich rodów.

Wilhelmina była osobą nad wyraz inteligentną. Fascynowała się sztuką, architektura, ale potrafiła też wprowadzać swoje marzenia w życie. W zaledwie dwie dekady praktycznie przebudowała miasto. W trakcie jej panowania powstała nowa rezydencja (Nowy Pałac), zbudowane zostały pałace oraz rozbudowano ogrody poza miastem (Ermitaż), a także zbudowano jeden z najpiękniejszych barokowych teatrów.

Miasto po przebudowie zostało zdominowane przez rokoko. Uważa się nawet, że w Bayreuth narodził się nowy odłam tego nurtu - bayreudzkiego rokoko (niem. Bayreuther Rokoko), w którym dominowały stiukowe dekoracje ścienne i sufitowe, regularnie nawiązujące do roślin, a czasem do instrumentów muzycznych. Dość interesującym rozwiązaniem były Gabinety Luster, w których lustra powieszone były całkowicie nierównomiernie i bez większego planu. Przykłady takiego rozwiązania znajdziemy w Starym Pałacu w Ermitażu oraz w rezydencji.

Po śmierci Wilhelminy w 1758 roku rozwój miasta przystopował. W trakcie drugiego małżeństwa Fryderyka rozbudowano co prawda jeszcze Nowy Pałac, ale był to już ostatni tak ambitny projekt w mieście.

Koniec rządów margrabiów nastąpił w 1792 roku, gdy podczas rewolucji francuskiej ostatni margrabia Karol Aleksander sprzedał Bayreuth Prusom za cenę dożywotniej renty. W 1806 roku, po porażce Prus z wojskami Napoleona, miasto na cztery lata znalazło się pod okupacją sił francuskich. W 1810 roku Francuzi sprzedali prawa do miasta i okolicy Królestwu Bawarii.

W czasie rządów partii nazistowskiej, podobnie jak nieodległa Norymberga, Bayreuth stał po stronie hitlerowskiej. Pod koniec wojny, w kwietniu 1945 roku, miasto wielokrotnie zbombardowano i zniszczono kilkadziesiąt procent miejskiej zabudowy.

Dziś Bayreuth kojarzony jest z barokowymi zabytkami, założonym w 1971 roku uniwersytetem oraz festiwalem wagnerowskim.