Reykjavík (nazywany też Rejkiawikiem) to stolica i zarazem największe miasto Islandii. Wraz z okolicznymi miejscowościami tworzy Wielki Reykjavík, rozległy zespół miejski zamieszkany przez 2/3 całej ludności wyspy.
Mimo że turystyczne centrum Reykjavíku nie zajmuje zbyt rozległego obszaru, to miasto może pochwalić się wieloma wartymi uwagi atrakcjami. Na odwiedzających czekają m.in.: muzea, liczne tereny zielone, historyczne centrum z niewysoką zabudową, wszechobecne murale czy zrewitalizowany obszar portowy. Trudno nie wspomnieć też o malowniczym położeniu w zatoce Faxaflói, z majestatycznym łańcuchem górskim na horyzoncie.
W naszym przewodniku zebraliśmy różnorodne atrakcje turystyczne, zabytki oraz ciekawe miejsca, które warto zobaczyć i zwiedzić podczas pobytu w stolicy Islandii. Rozpoczniemy jednak od krótkiego wprowadzenia historycznego oraz przedstawienia informacji praktycznych na temat zwiedzania miasta.
Reykjavík: historia miasta
Według tzw. "Księgi o zasiedleniu" (isl. Landnámabók) założycielem miasta był Ingolf Arnarson, który wraz z rodziną i niewolnikami przybył tu w 874 roku. To właśnie on miał jako pierwszy użyć nazwy Reykjavik (słowo oznaczało "dymiącą zatokę").
W epoce średniowiecza istniał na wyspie Viðey duży klasztor augustianów (Viðeyjarklaustur). Kres zgromadzenia przyniosła reformacja i zamordowanie biskupa Jóna Arasona. Do XVIII wieku teren dzisiejszego miasta zajmowało kilka niewiele znaczących wsi.
Początek stołecznej roli osady związany jest z działalnością Skúliego Magnússona, islandzkiego kupca, który zbudował tu kilka manufaktur. Co ciekawe był on jednym z pierwszych rdzennych mieszkańców, którzy osiągnęli tak wysoką pozycję. Do dziś zachował się jego dom na wyspie Viðey, a Skúli Magnússon uznawany jest za "ojca miasta".
W 1786 roku Reykjavik uzyskał prawa miejskie co zdecydowanie przyspieszyło rozwój urbanistyczny. 1 lipca 1845 roku w Reykjaviku zebrał się Althing, chociaż część Islandczyków była przeciwna takiemu wyborowi miejsca obrad uznając miasto za zbyt duńskie. Przekonała ich dopiero sugestia, że ten krok pozwoli "odzyskać" Reykjavik dla Islandii. W 1911 roku w mieście powstał pierwszy uniwersytet. Mimo odrębności tutejszego rządu w wielu sprawach uznawano zwierzchność Danii (m.in. w kwestiach wojskowych). Doprowadziło to do niebezpiecznej sytuacji w 1940 roku kiedy to Dania została zajęta przez wojska niemieckie. Aby uniknąć zagrożenia wyspę zajęli Brytyjczycy, a następnie Amerykanie. Wojska amerykańskie pozostawały tu do 1947 roku, ale powróciły już w roku 1949 i do dziś stacjonują na południe od stolicy w Keflavíku.
Współcześnie Reykjavik jest ważnym ośrodkiem turystycznym, działa tu wiele placówek kulturowych, ale też klubów nocnych, dyskotek czy restauracji. Od lat 90. liczba zwiedzających stale rośnie szacuje się, że stolicę odwiedza nawet 2 miliony turystów rocznie.
Jak zwiedzać Reykjavík?
Historyczne centrum jest na tyle niewielkie, że bez problemu przemierzymy je w całości pieszo. Miasto lekko pnie się w górę, ale tutejsza stromizna nie powinna sprawić nam większych trudności.
Z opisanych przez nas atrakcji najdalej położone są: latarnia morska Grótta (około 4 km od Starego Portu), dolina Elliðaárdalur (ponad 6 km od centrum) oraz skansen Árbær (około 8 km od centrum). Do pierwszej z nich prowadzi przyjemna trasa wzdłuż oceanu, ale do pozostałych najwygodniej podjechać autobusem, żeby nie tracić cennego czasu.
Wielu turystów wpada do stolicy tylko na chwilę i traktuje ją jako przystanek podczas objazdu wyspy. Jeśli jednak chcielibyśmy poznać ją lepiej, to na wizytę powinniśmy zaplanować przynajmniej 2 całe dni.
Reykjavik City Card: karta miejska
stan na styczeń 2021
Osoby planujące aktywne zwiedzanie mogą rozważyć nabycie karty Reykjavik City Card, która zapewnia darmową komunikację oraz bezpłatne wejścia do muzeów miejskich.
Karta występuje w trzech wariantach:
- 24-godzinnym (cena dla dorosłych: 4000 ISK / około 116 zł),
- 48-godzinnym (cena dla dorosłych: 5600 ISK / około 163 zł),
- 72-godzinnym (cena dla dorosłych: 6900 ISK / około 200 zł).
ZDJĘCIA: Skansen w Reykjaviku (Árbæjarsafn).
Ceny dla dzieci i młodzieży w wieku 6-18 lat są o trochę ponad połowę niższe, ale warto pamiętać, że osoby poniżej 18. roku życia i tak wchodzą do muzeów miejskich za darmo.
Dodatkowymi bonusami karty są darmowe wejścia do basenów oraz możliwość bezpłatnego skorzystania z rejsu na wyspę Viðey.
ZDJĘCIA: 1. Pomnik Ingolfura Arnarsona; 2. i 3. Jeden z pomników w Reykjaviku.
Komunikacja miejska
stan na luty 2021
Za obsługę autobusów miejskich odpowiada firma Strætó.
ZDJĘCIA: Skansen w Reykjaviku (Árbæjarsafn).
Cena biletu dla osoby dorosłej to 490 ISK (około 14 zł). Dzieci i młodzież od 6. do 17. roku życia upoważniona jest do zakupu biletu ulgowego w cenie 245 ISK (około 7 zł). Dzieci poniżej 6. roku życia podróżują za darmo. Bilet jest ważny przez 75 minut. Więcej informacji o biletach można znaleźć tutaj.
Firma Strætó udostępniła oficjalną aplikację, która umożliwia planowanie trasy oraz zakup biletów. Zakupiony w aplikacji bilet pokazujemy kierowcy podczas wsiadania do pojazdu.
W przypadku planowania częstego korzystania z autobusów możemy rozważyć zakup biletu dziennego (1930 ISK / około 55 zł) lub trzydniowego (4500 ISK / około 129 zł). Z drugiej jednak strony, jeśli chcielibyśmy zwiedzać również muzea, to lepszym wyjściem może być wspomniana w poprzednim punkcie karta Reykjavik City Card.
Reykjavík: atrakcje, zabytki, ciekawe miejsca
Hallgrímskirkja: architektoniczny symbol miasta i najlepszy punkt widokowy
Na południowo-wschodnim krańcu historycznego centrum, na najwyższym wzgórzu w mieście, stanął jeden z najbardziej rozpoznawalnych budynków stolicy. Luterański kościół Hallgrímskirkja zaprojektował Guðjón Samúelsson, a jego koncepcja nawiązuje do islandzkiej przyrody oraz gotyku skandynawskiego. Budowa trwała ponad 40 lat i towarzyszyły jej liczne kontrowersje (np. radni miasta wymogli powiększenie wieży chcieli bowiem aby ich świątynia była wyższa od katedry katolickiej). W efekcie powstał kościół z niezwykłą fasadą, w centralnym punkcie której umieszczono wysoką na 74,5 metra wieżę (co czyni go najwyższą budowlą miasta). Świątynię nazwano imieniem XVII-wiecznego poety i pastora Hallgrímura Péturssona (autor tłumaczeń hymnów i psalmów).
Poza funkcją sakralną Hallgrímskirkja jest również świetnym punktem widokowym na Reykjavik, linię brzegową i okoliczne góry. Na szczycie wieży przygotowano panoramiczny taras widokowy. Na górę wjedziemy windą.
Więcej informacji praktycznych o zwiedzaniu kościoła oraz o tarasie widokowym znajdziecie w naszym artykule Hallgrímskirkja: zwiedzanie największego kościoła Islandii
Przed świątynią stoi pomnik słynnego wikinga Leifa Erikssona, który dopłynął do brzegów Ameryki Północnej. Realistyczna rzeźba przedstawia odkrywcę w pełnej zbroi z toporem w dłoni.
Muzeum Narodowe Islandii (Þjóðminjasafn Íslands)
Wizyta w islandzkim muzeum narodowym to świetna okazja na bliższe poznanie historii oraz kultury tego niewielkiego państwa. Placówka w swoich zbiorach posiada artefakty z całej historii wyspy - od jej zasiedlenia do czasów współczesnych. Eksponaty wystawiono na dwóch piętrach. Dodatkowo możemy obejrzeć też wystawę zdjęć.
Islandczycy nigdy nie byli narodem wojowników - mogą się nawet poszczycić tym, że nigdy nie wynaleźli żadnej broni. W początkowej części muzeum, poświęconej pierwszym osadnikom i czasom wikingów, nie zobaczymy więc zbyt wielu mieczy, tarcz czy hełmów. Są za to figurki wotywne (jedna z nich przedstawia prawdopodobnie samego Odyna), biżuteria czy narzędzia codziennego użytku wykorzystywane m.in. w rybołówstwie, rolnictwie czy w pracy rzemieślników (np. kowali). Na podłodze wytyczono kontur statku, jakim mogli przybyć na wyspę pierwsi osadnicy.
Dalej ekspozycja podążą za chronologią wydarzeń. Mamy więc wystawy na temat przyjęcia chrześcijaństwa, reformacji, życia pod rządami władców z innych skandynawskich państw, odzyskania niepodległości czy budowy nowoczesnego państwa. Z tablic informacyjnych (w języku angielskim) dowiemy się więcej o każdym z najważniejszych okresów w historii wyspy.
Wybrane eksponaty i wystawy:
- wyrzeźbione prawdopodobnie na Islandii romańskie drzwi z drewna z około 1200 roku,
- drewniany szpadel z wygrawerowanymi runami,
- biżuteria wikingów,
- grobowce wikingów (jeden przedstawia jeźdźca razem z koniem),
- pierwsza biblia wydrukowana na Islandii,
- wystawa o nieistniejących już islandzkich klasztorach,
- wyroby z kości wieloryba,
- fragmenty dekorowanych drewnianych belek, które w wiekach średnich zdobiły islandzkie kościoły.
- wystawa o odzyskaniu niepodległości i odcięciu się od zwierzchnictwa duńskiego,
- rzeźbione kufry i inne dekoracyjne przedmioty z drewna,
- odwzorowane pomieszczenie islandzkiej rodziny pracującej z przełomu XIX/XX wieku.
Powyżej przedstawiliśmy zaledwie kilka przykładów, a cała kolekcja muzeum liczy około 2000 eksponatów. Niektóre z obiektów z czasów wikingów (i nie tylko) stanowią unikaty, których próżno szukać w muzeach kontynentalnej Europy. Znaczną część kolekcji stanowią eksponaty związane z religią chrześcijańską.
Na spokojną wizytę warto zaplanować około 90-120 minut.
Muzeum możemy zwiedzić również w trakcie wycieczki z przewodnikiem. W każdą sobotę o godzinie 11:00 organizowana jest darmowa wycieczka (trwająca około 45 minut) w języku angielskim. [stan na luty 2021] W pozostałe dni tygodnia opcja ta jest płatna i z racji wysokiej ceny dostępna jedynie dla większych grup. Więcej informacji można znaleźć tutaj.
Árbæjarsafn (Árbær Open Air Museum)
Z nadejściem XX wieku krajobraz Reykjavíku zaczął się zmieniać. Niewielkie drewniane chaty oraz skromne budynki gospodarcze zastępowano znacznie bardziej okazałymi budowlami. Z każdą dekadą przyśpieszała transformacja z niewielkiego ludowego miasteczka w pełnoprawne miasto, które znamy dziś.
Lokalni aktywiści szybko zrozumieli, że dziedzictwo ich przodków wkrótce bezpowrotnie zniknie. Zadecydowano więc o utworzeniu skansenu w stylu skandynawskim, w którym można by uratować niektóre z historycznych budynków.
Na lokalizację wybrano farmę Árbær (isl. Árbæjarsafn), która znajdowała się w tamtym czasie poza miastem, a od 1948 roku pozostawała bez gospodarza. Przez kolejne dekady do skansenu zwożono istotne z punktu widzenia architektury lub dziedzictwa budynki, w większości wprost z centrum Reykjavíku. Obecnie na terenie muzeum znajduje się około 30 obiektów z XIX i początków XX wieku. Wśród nich są także tradycyjne budynki kryte torfem. W wielu domach przygotowano wystawy prezentujące warunki życia mieszkańców wywodzących się z różnych warstw społecznych, a także miejsca pracy rzemieślników.
Skansen otwarty jest przez cały rok, ale w sezonie letnim działa w trybie żywego muzeum - ze zwierzętami oraz statystami, prezentującymi tradycyjne zwyczaje oraz codzienne życie dawnych mieszkańców stolicy.
Wybrane obiekty oraz wystawy na terenie skansenu:
- piętrowa farma Árbær z 1900 roku (m.in. z sypialnią, kuchnią, pomieszczeniem dla zwierząt) - jest to jeden z lepszych przykładów tradycyjnej islandzkiej farmy ze wszystkich zachowanych na całej wyspie. Warto pamiętać, że jest to jedyny dom znajdujący się w swoim oryginalnym miejscu,
- tradycyjny kościół kryty torfem z 1842 roku - sprowadzono go z północy wyspy,
- pierwszy kościół katolicki zbudowany na Islandii po reformacji, który przed przewiezieniem do muzeum pełnił funkcję sali gimnastycznej,
- garaż z początków XX wieku z historycznymi pojazdami oraz sprzętem,
- budynek z 1833 roku, w którym przygotowano wystawę prezentującą warunki mieszkalne bogatych mieszczan na początku XX wieku,
- pierwszy dwupiętrowy budynek wzniesiony na terenie Reykjavíku (z 1852 roku). W jego wnętrzach przygotowano wystawę poświęconą zmianom w stylu życiu mieszkańców na przestrzeni XX wieku,
- sprzęt do wydobywania złota, który ostatecznie, z powodu braku tego kruszcu, przydał się przy wydobywaniu wód geotermalnych,
- dom z 1823 roku, który w przeszłości stał obok katedry,
- chatka skautów,
- dom pracownika fizycznego w pierwszych dekadach XX wieku,
- pracownia kowala,
- pracownia złotnika,
- drukarnia wraz z domem drukarza,
- stajnie,
- tradycyjna szopa dla owiec.
A to wciąż nie wszystkie z atrakcji!
Na spokojne zwiedzenie Árbær Open Air Museum warto zaplanować pomiędzy 2 a 3 godziny, choć osoby zainteresowane tematyką ludową mogą spędzić tu nawet więcej czasu. Skansen oddalony jest o blisko 8 km od centrum miasta. Najwygodniej jest podjechać do niego autobusem, ponieważ spacer zajmie nam ponad godzinę. Jeśli wysiądziecie na przystanku na ulicy Straumur, to warto zejść nią kawałek na północ, gdzie znajdziecie przyjemny widok na wyspę Viðey.
Odwiedziny skansenu można połączyć ze spacerem po dolinie Elliðaárdalur (opisaliśmy ją w dalszej części przewodnika). Obie atrakcje leżą blisko siebie i bez problemu możemy się pomiędzy nimi przespacerować.
Historyczne centrum: zabytki, kolorowa zabudowa oraz street art
Najstarsza część Reykjavíku wyróżnia się niską zabudową, kolorowymi fasadami oraz wieloma przykładami udanych realizacji sztuki ulicznej. Co nie powinno jednak dziwić, wraz ze wzrostem liczby turystów zmienia się też charakter tej okolicy - powstało wiele sklepów nastawionych na przyjezdnych (oferujących pamiątki czy islandzkie wyroby z wełny), a niektóre z lokali gastronomicznych wprowadziły typowo kontynentalną kartę dań.
Najważniejszą arterią starego miasta jest ulica Laugavegur. Mieszczą się przy niej liczne sklepy, butiki, kawiarnie czy bary. Te ostatnie oferują czasami kawałek sfermentowanego rekina w cenie kieliszka alkoholu, ale sugerujemy dobrze się zastanowić przed skorzystaniem z oferty. Dla nas była to najgorsza rzecz, jaką w życiu jedliśmy (ewentualnie mógłby jej dorównać jedynie sycylijski "przysmak" pane con la milza, czyli kanapka ze śledzioną oraz płucami).
Pod adresem Laugavegur 23 zobaczymy jeden z ciekawszych przykładów street artu (sztuki ulicznej).
Chcąc odnaleźć najstarszy drewniany budynek w mieście (i najstarszy istniejący dom) powinniśmy udać się na ulicę Aðalstræti, gdzie pod numerem 10 znajduje się dawna rezydencja biskupa. Obecnie w środku organizowane są wystawy w ramach muzeum miejskiego. Przy okazji warto wspomnieć, że bezpośrednio pod ulicą Aðalstræti odnaleziono pozostałości po zabudowaniach z czasów pierwszych osadników, co czyni ją najstarszym obszarem miasta.
Na skrzyżowaniu ulic Aðalstræti oraz Hafnarstræti stoi z kolei czerwony budynek z rzeźbami sokołów na dachu. Nawiązują one do dawnego przeznaczenia budowli, w murach której trzymano islandzkie sokoły oczekujące na wywiezienie z kraju.
Jednym z najważniejszych placów w centrum miasta jest Austurvöllur. Stoją przy nim dwa ważne budynki: katedra oraz parlament. Katedra, mylona z bardziej imponującą Hallgrímskirkja, jest najstarszym kościołem w mieście. Obie budowle opisaliśmy szerzej w dalszej części artykułu.
Nazwę placu możemy przetłumaczyć jako Wschodnie Pole. Nie ma w tym przypadku - ponad 200 lat temu pobierano stąd torf wykorzystywany do budowy islandzkich domów. Na początku XVIII stulecia, niedługo po wniesieniu katedry, władze miejskie zakazały wycinki traw. W kolejnych dekadach pole służyło do wypasu owiec oraz jako miejsce kempingowe dla odwiedzających stolicę.
Bardziej reprezentacyjną formę plac uzyskał dopiero latem 1875 roku, a 19 listopada 1875 roku na jego środku odsłonięto pierwszą publiczną rzeźbę w Reykjavíku. Przedstawiała ona duńskiego rzeźbiarza islandzkiego pochodzenia Bertela Thorvaldsena, którą podarował Islandii konsul Kopenhagi. Artystę tego możecie zresztą kojarzyć - był on autorem pomnika konnego księcia Józefa Poniatowskiego, który stoi przed pałacem prezydenckim w Warszawie.
Obecnie jednak w centralnej części placu stoi pomnik Jóna Sigurðssona. Posąg rzeźbiarza przeniesiono w 1931 roku do parku Hljómskálagarður (współrzędne: 64.141683, -21.940383).
Katedra luterańska (Dómkirkjan)
Wraz z rozrostem miasta konieczne stało się wybudowanie odpowiedniej świątyni. Pierwszy kościół powstał w 1787 roku (dziewięć lat później stał się on siedzibą biskupa). W XIX wieku kilka razy poddawano go gruntownym przebudowom. Po raz ostatni świątynia przeszła poważny remont w 1878 roku. Cztery lata wcześniej uroczyście uczczono tu ustanowienie konstytucji.
Do lat 80. XIX wieku mieściło się tu Archiwum Państwowe. Wszystko to za sprawą uprzywilejowanej pozycji kościoła luterańskiego w kraju. Jednym z najciekawszych zabytków umieszczonych we wnętrzu jest chrzcielnica wyrzeźbiona przez Bertela Thorvaldsena.
Alþingishúsið: historyczny budynek parlamentu
Tuż obok katedry stoi klasycystyczna siedziba islandzkiego parlamentu Alþingi (Althing), którego obrady przez blisko 900 lat odbywały się na świeżym powietrzu (więcej: Þingvellir: park narodowy i historyczne miejsce zgromadzeń islandzkiego parlamentu).
Ta stosunkowo skromna budowla (porównując do parlamentów kontynentalnej Europy) powstała w ostatniej ćwierci XIX wieku, a jej projektantem był duński architekt Ferdinand Meldah.
Do jej wzniesienia wykorzystano magmową skałę wulkaniczną (diabaz). Tympanony w dwóch najbardziej skrajnych oknach na piętrze ozdobiono postaciami opiekunów wywodzących się z nordyckiej mitologii (od lewej do prawej są to: smok, sęp, olbrzym oraz byk).
Współcześnie Alþingishúsið jest jedną z kilku siedzib wykorzystywanych w codziennych pracach parlamentu. Odbywają się tu debaty oraz spotkania, a biura parlamentarzystów oraz miejsca posiedzeń komisji mieszczą się w innych budynkach.
Tjörnin: jezioro w samym sercu miasta
Popularnym miejscem weekendowych spacerów jest jeziorko (czy może raczej odcięta od morza laguna) Tjörnin. Mimo że znajduje się ono w samym centrum stolicy kraju żeruje tu około 50 gatunków ptaków. Karmienie tutejszych kaczek sprawiało, że ów zbiornik wodny bywa czasem nazywany "największą zupą chlebową na Islandii", dlatego też władze miasta apelują o pozostawienie kaczek w spokoju.
Jezioro otoczone jest kilkoma zabytkowymi budynkami. Na północno-zachodnim brzegu zobaczymy ratusz miejski (isl. Ráðhús). Obok niego rozciąga się taras wychodzący w stronę wody, na którym stanął pomnik poświęcony anonimowemu biurokracie (isl. Óþekkti embættismaðurinn).
Przy wschodnim brzegu jeziora warto zwrócić uwagę na dwa sąsiadujące ze sobą obiekty: wolny kościół luterański z charakterystycznym zielonym dachem (Fríkirkjan í Reykjavík) oraz Galerię Narodową Islandii (Listasafn Íslands).
Przy południowo-zachodnim brzegu jeziora rozciąga się niewielki park, w którym możemy odpocząć po trudach zwiedzania - albo zrobić sobie przerwę po wizycie w znajdującym się w okolicy Narodowym Muzeum Islandii.
Ratusz: Islandia w miniaturze
Dwuskrzydłowa budowla powstała w latach 1988-1992 i nawet dziś wyróżnia się nowoczesnym charakterem.
Budynek ratusza skrywa interesujący skarb - model topograficzny całej wyspy o powierzchni 76 m2. Makieta składa się z 57 bloków o średniej powierzchni 1,35 m2. Wykonano ją sklejając ze sobą cienkie warstwy papieru o grubości 1 mm. Ukończenie tak skomplikowanego arcydzieła wymagało niemało pracy - cztery osoby pracowały nad nią ponad 4 lata!
Model przechowywany jest w największej z sal ratusza nazywanej Salą Jeziora (isl. Tjarnarsalur). Jeśli w środku nie odbywają się akurat wystawy ani zamknięte wydarzenia, to możemy bez przeszkód ją zobaczyć. Co ciekawe, makieta przymocowana jest do specjalnej ramy, którą można bezpiecznie schować nad głównym wejściem - dzięki czemu nie grozi jej przypadkowe zniszczenie.
Do sali Tjarnarsalur wkroczymy niemal od razu po wejściu do budynku od strony ulicy Tjarnargata.
Harpa
Harpa to nazwa nowoczesnego, w pełni oszklonego budynku, w którego wnętrzach mieszczą się sala koncertowa oraz centrum konferencyjne. Budowla jest jednym z symboli współczesnego Reykjavíku i odwiedzając stolicę Islandii trudno choć raz jej nie zobaczyć. Warto rzucić okiem na szklaną fasadę nie tylko w dzień, ale też po zmroku, kiedy jej szklane bloki mienią się różnymi kolorami.
Fasadę Harpy, podobnie jak Hallgrímskirkja, wzorowano na islandzkim krajobrazie. Porównanie obu obiektów pokazuje jak wiele zmieniło się w architekturze w trakcie niecałego stulecia. Uwagę zwracają zwłaszcza trójwymiarowe szklane elementy fasady, przez które światło wpada do wnętrza budynku. Projektanci Harpy zostali w 2013 roku uhonorowani prestiżową nagrodą Unii Europejskiej w konkursie architektury współczesnej im. Miesa van der Rohe.
Przewrotna jest z kolei sama nazwa budowli, która nawiązuje zarówno do jej przeznaczenia, jak i islandzkiego dziedzictwa. Słowo harpa możemy przetłumaczyć dosłownie jako harfa (instrument), ale jest to także nazwa miesiąca ze starego nordyckiego kalendarza, którego pierwszy dzień zwiastował przyjście lata.
Kompleks otworzono 4 maja 2011 i od tego czasu odbywają się w nim najważniejsze wydarzenia kulturalne. W środku działają również restauracje oraz sklepy. Harpa jest budynkiem ogólnodostępnym i każdy może swobodnie do niej zajrzeć. Podchodząc do północnej ściany będziemy mogli popatrzeć na panoramę zatoki.
Sposobem na lepsze poznanie budowli jest około 40-minutowa wycieczka z przewodnikiem w języku angielskim, w trakcie której zajrzymy do pomieszczeń niedostępnych zazwyczaj dla zwykłych śmiertelników. Na trasie wycieczki znajduje się także główna sala koncertowa (nazywana Eldborg), ale w trakcie prób oraz przedstawień może być ona niedostępna. Jeśli bardzo nam na niej zależy, powinniśmy zweryfikować jej dostępność przed dokonaniem rezerwacji.
Niestety, wycieczki organizowane są sporadycznie. Aktualną rozpiskę można znaleźć tutaj.
Old Harbour: spacer po Starym Porcie
Stary Port należy dziś do najczęściej odwiedzanych obszarów Reykjavíku. Znajdziemy tu liczne atrakcje, w tym muzea, bary i restauracje utworzone w starych magazynach czy dawnych budynkach administracyjnych. Z portu ruszają też popularne wycieczki na obserwacje wielorybów. Okolica w ostatnich latach zyskała wiele nowoczesnych budowli.
Obszar portowy powstał na początku XX wieku, kiedy stolica Islandii była jeszcze niewielkim miasteczkiem. Budowę rozpoczęto 8 marca 1913 roku, a oficjalne otwarcie nastąpiło 16 listopada 1917 roku.
Nowy port stał się kołem zamachowym stolicy. Dzięki rybołówstwu oraz eksportowi miasto mogło wejść w okres dynamicznego wzrostu. Ostatnie dekady zmieniają jednak ekonomię wyspy - bardziej opłaca się pokazywać turystom wieloryby, niż na nie polować, co odbija się na charakterze tej części miasta.
Muzeum Morskie oraz statek Óðinn
Na terenie portu powstało muzeum morskie (ang. Reykjavik Maritime Museum/isl. Sjóminjasafnið í Reykjavík), które w całości skupia się na relacjach Islandczyków z morzem. Wystawy przybliżą nam m.in. czasy pierwszych osadników oraz trudy życia islandzkich rybaków. Część ekspozycji skupia się na tzw. wojnach dorszowych, które to małe państwo toczyło kilkukrotnie z Wielką Brytanią na przestrzeni XX wieku.
Przed muzeum, w suchym doku, stoi statek Óðinn, który w czasach konfliktów z Wielką Brytanią patrolował islandzkie wody. Pamiętajmy, że Islandczycy są pokojowym narodem i nie posiadali nigdy tradycyjnych sił zbrojnych. Wymyślili za to specjalny przecinak, którym mogli odcinać sieci obcych kutrów rybackich.
Jedna z takich konstrukcji znajduje się na pokładzie statku, który możemy zwiedzić w trakcie około 40-60 minutowej wycieczki z przewodnikiem. Zwiedzanie organizowane jest tylko kilka razy dziennie, więc warto wcześniej zweryfikować godziny. Najlepiej sprawdzić je na oficjalnej stronie muzeum. Bilety zakupimy w budynku muzeum.
W suchym doku stoi jeszcze jedna jednostka - statek rybacki typu trawler.
Þufa: sztuczne wzgórze
Na krańcu Starego Portu odnajdziemy nietypową atrakcję - sztuczne wzgórze Þufa (Thufa), które powstało w 2013 roku z inicjatywy artysty Ólöfa Nordala.
Usypał on blisko 8-metrowe wzniesienie (słowo Þufa w języku staronordyckim oznaczało kopiec) z kilku tysięcy ton żwiru, na szczycie którego umieścił tradycyjną chatkę wykorzystywaną do suszenia ryb. Na wierzchołek wzniesienia prowadzi wąska ścieżka. Z góry rozpościera się widok na zatokę oraz obszar portowy (kopiec znajduje się na wprost Harpy).
Þufa znajduje się na obszarze nazywanym Grandi, który powoli staje się centrum kulturalnym stolicy. Tuż obok stoi historyczny budynek Marshall House, gdzie organizowane są wystawy sztuki.
Sun Voyager oraz promenada Sculpture and Shore Walk
Blisko sześć ton stali nierdzewnej i ponad 3000 godzin pracy. Dokładnie tyle potrzebował Jón Gunnar Árnason, żeby stworzyć najbardziej znaną rzeźbę stolicy Islandii, a może i całego kraju.
Sun Voyager to 17-metrowa stalowa struktura przypominającą kształtem łódź wikingów. Ustawiono ją na granitowej podstawie, na specjalnej platformie wbijającej się w ocean. Bezpośrednio za nią rozpościera się panorama malowniczych gór Esja.
Rzeźba powstała z okazji 200. rocznicy nadania Reykjavíkowi praw miejskich. Odsłonięto ją 18 sierpnia 1990 roku.
Sun Voyager to nie jedyny monument ustawiony na nadmorskiej promenadzie, która ciągnie się od budynku Harpy aż do muzeum Sigurjóna Ólafssona. Szlak Sculpture and Shore Walk (pod taką nazwą znajdziecie go na mapie) ma długość około 3 km i warto się nim przespacerować, zwłaszcza przy dobrej pogodzie i widoczności, która umożliwi nam podziwianie malowniczego pasma gór na horyzoncie.
Po drodze zobaczymy m.in.: niewielką latarnię Höfði, pomnik z okazji 50 rocznicy partnerstwa pomiędzy Islandią i Stanami Zjednoczonymi czy instalację związaną z kryzysem bankowym.
Höfði: cichy świadek historii
Spacer wspomnianą w poprzednim punkcie promenadą zaprowadzi nas do zabytkowego drewnianego domu nazywanego Höfði. Budynek stanął na obecnym miejscu już w 1909 roku, ale początkowo nic nie wskazywało na to, że zapiszę się na stałe na kartach historii współczesnego świata.
Budowla przypłynęła z Norwegii jako dom prefabrykowany. Nie trzyma się jednego stylu, w gruncie rzeczy jest typowym dla tamtego czasu przedstawicielem eklektyzmu - ma w sobie cechy klasycznego baroku, secesji oraz norweskiej architektury narodowego romantyzmu. Pierwszym właścicielem (i jednocześnie zamawiającym) był francuski konsul. Następnie biały dom trafił w ręce poety Einara Benediktssona (jego pomnik stoi przed budynkiem). Po nim w rezydencji zamieszkał konsul brytyjski, którego odwiedzał sam Winston Churchill.
Pod koniec lat 50. budynek trafił w ręce władz miejskich i służył jako miejsce ważnych spotkań. W dniach 11-12 października 1986 zorganizowano w nim szczyt pokojowy, w którym uczestniczyli prezydent Stanów Zjednoczonych Ronald Reagan oraz sekretarz generalny partii komunistycznej Michaił Gorbaczow. Ich bezpośrednio pertraktacje przybliżyły świat do zakończenia zimnej wojny.
Budynek nie jest w żaden sposób ogrodzony i możemy swobodnie do niego podejść.
Culture House: muzeum w historycznym budynku
Kupując bilet do Narodowego Muzeum Islandii otrzymujemy również prawo wejścia do drugiego z jego oddziałów: The Culture House. [stan na styczeń 2021]
Muzeum to mieści się w jednym z najważniejszych budynków w mieście, który powstał w latach 1906-1908 i pełnił funkcję siedziby biblioteki narodowej oraz kilku muzeów państwowych. Stąd też jego oryginalna islandzka nazwa - Safnahúsið (Dom Muzeów). Z czasem powstawały nowe gmachy, do których przenoszono konkretne muzea oraz samą bibliotekę. W ostatnim czasie budynek przejęło muzeum narodowe i urządziło w nim wystawę Points of View, na którą składają się różnorodne obiekty ze wszystkich placówek, które się tu dawniej mieściły.
Warto jednak zatrzymać się przy samym budynku. Dla turystów zwiedzających najważniejsze europejskie metropolie jego architektura może wydawać się zwyczajna, ale warto spojrzeć na niego w odpowiednim kontekście historycznym.
Budowę gmachu rozpoczęto w 600. rocznicę urodzin islandzkiego poety Snorri Sturlusona. W tamtym czasie Islandia nie była niezależnym państwem, a sam Reykjavik zamieszkany był przez niecałe 10 000 mieszkańców (i niczym nadzwyczajnym były farmy w jego centrum). Wzniesienie tak okazałej budowli jak Safnahúsið miało dać świadectwo, że mieszkańcy wyspy potrafią być niezależni i sami o sobie stanowić. Przy budowie brali udział wyłącznie lokalni rzemieślnicy, a w środku miały być przechowywane najważniejsze skarby lokalnej kultury.
ZDJĘCIA: Rzeźby i pomniki w Reykjaviku.
Pomnik Ingólfura Arnarsona
Na położonym w centrum miasta niewielkim wzgórzu Arnarholl stoi monument poświęcony Ingolfowi Arnarsonowi, pierwszemu islandzkiemu osadnikowi i legendarnemu założycielowi miasta.
Öskjuhlíð: zalesione wzgórze w centrum miasta
Od południowego-zachodu nad centrum miasta góruje silnie zalesione wzgórze Öskjuhlíð. Występuje na nim ponad 176 000 drzew, a cały teren poprzecinany jest szlakami pieszymi. Głównymi mieszkańcami wzgórza są czarne króliki, które najłatwiej wypatrzymy w zimowej scenerii.
Najwyższy punkt wniesienia znajduje się na wysokości 61 m n.p.m. Na jego szczycie powstał kompleks Perlan, znany z panoramicznego tarasu widokowego.
Szlaki piesze prowadzące przez wzgórze zaprowadzą nas też do opisanej przez nas w dalszej części artykułu geotermalnej plaży Nauthólsvík.
Perlan: panoramiczny taras widokowy oraz multimedialna wystawa Cuda Islandii
Kompleks Perlan (pol. Perła) jest przykładem efektywnej i jednocześnie efektownej rewitalizacji dawnych obiektów przemysłowych. Powstał on na początku lat 90. poprzedniego stulecia, a za jego podstawę posłużyła grupa zbiorników na ciepłą wodę.
Najbardziej znaną atrakcją budynku jest panoramiczny taras widokowy, z którego rozpościera się widok na wszystkie strony świata. Taras znajduje się na zewnątrz - co z jednej strony gwarantuje dobrą widoczność (choć z powodu znacznej odległości nie zobaczymy szczegółów zabudowy centrum miasta), ale w przypadku silnego wiatru warto jest mieć na sobie ciepłe ubranie! Po zakupie wejściówki na taras widokowy wsiadamy do windy i wjeżdżamy na czwarte piętro.
Pozostałą część budynku zajmuje multimedialna wystawa pt. Cuda Islandii (ang. Wonders of Iceland). Dla odwiedzających przygotowano m.in.: sztuczną jaskinię lodową, makiety islandzkiej przyrody czy planetarium wyświetlające zorzę polarną.
My nie skusiliśmy się na zwiedzenie wystawy, ponieważ wszystkie te rzeczy widzieliśmy na żywo, ale jeśli ktoś nie miał tyle szczęścia lub wybiera się z dziećmi to może być to atrakcja warta uwagi.
Plaża geotermalna Nauthólsvík
Na południe od wzgórza Öskjuhlíð znajdziemy nietypową (dla mieszkańców Europy Środkowej) plażę geotermalną na świeżym powietrzu. Tuż obok linii brzegowej wykopano tu niewielką lagunę, oddzieloną od oceanu barierą.
Laguna podgrzewana jest strumieniem z gorących źródeł, który wypływa na jej środku. W sezonie letnim woda osiąga tu temperaturę pomiędzy 15° a 19° (o kilka stopni cieplejszą niż w oceanie). My odwiedziliśmy ją w zimę i dla nas nawet zamoczenie nóg było nie lada wyzwaniem, a miejscowi w tym samym czasie swobodnie sobie pływali.
Piasek na plaży jest koloru złotego - stąd w sezonie letnim miejsce to wypełniają plażowicze.
Tuż obok laguny powstał budynek z prysznicami oraz niewielkimi basenami termalnymi.
Latarnia morska Grótta oraz spacer ze scenicznym widokiem
Grótta to nazwa niewielkiej wysepki pływowej sąsiadującej z półwyspem Seltjarnarnes. Mimo że administracyjnie znajduje się ona już poza Reykjavíkiem, to oddalona jest od Starego Portu o zaledwie 4 km.
Najbardziej znanym atrybutem wyspy jest wzniesiona w 1947 roku latarnia morska. Grótta ustanowiona została również rezerwatem przyrody - w okresie lęgowym (od maja do lipca) wstęp na nią jest zabroniony.
Bezpieczne wejście na wyspę możliwe jest tylko w trakcie odpływu. Podczas przypływu drogę zalewa woda, pozostawiając jedynie falochron usypany z masywnych kamieni. Co ciekawe, w przeszłości półwysep Seltjarnarnes oraz Gróttą połączone były stabilnym odcinkiem lądu, ale powódź z końca XVIII stulecia zmiotła go z powierzchni.
ZDJĘCIA: Okolice latarni morskiej Grótta.
Przed wybraniem się na wyspę powinniśmy sprawdzić tabele pływów. Przypływ pojawia się nagle i może odciąć nam drogę powrotu, a przejście po falochronie należy do ekstremalnie niebezpiecznych - z obu stron uderzają w niego fale, a kamienie są mokre i śliskie.
Do Grótty możemy dojechać autobusem lub samochodem (obok znajduje się mały parking), ale w przypadku dobrej pogody warto ruszyć pieszo. Trasa prowadzi wzdłuż wybrzeża i przez większość czasu będziemy widzieć na horyzoncie malowniczy łańcuch górski Esja.
ZDJĘCIA: Okolice latarni morskiej Grótta.
Kvika: najmniejszy basen na wyspie zasilany wodą z gorących źródeł
Około 300 metrów przed Gróttą znajduje się niewielki (węższy niż 1 m i nie głębszy niż 30 cm) granitowy basen nazywany Kvika, który zasilany jest wodą z gorących źródeł. Prawdopodobnie jest to najmniejsza konstrukcja tego typu na całej Islandii.
Za powstanie baseniku odpowiedzialny był artysta Ólöf Nordal - ten sam, który stworzył wzgórze Þufa. Bardziej odważni czytelnicy mogą spróbować zamoczyć w nim nogi, choć warto wcześniej sprawdzić temperaturę wody! Współrzędne obiektu to: 64.162383, -22.008267.
Nieopodal Kviki znajduje się chatka do suszenia ryb.
ZDJĘCIA: Okolice najmniejszego basenu na wyspie - Kvika.
Elliðaárdalur: zielona płuca Reykiaviku oraz najstarsza na wyspie elektrownia wodna
Stolica Islandii należy do gęsto zabudowanych miast i gdyby nie otaczające je góry, to moglibyśmy zapomnieć, że właśnie przebywamy na słynącej z przyrody wyspie.
Na szczęśćie nawet w Reykiaviku możemy zasmakować popularnych atrybutów islandzkiej przyrody. Na obrzeżach miasta leży zielona dolina Elliðaárdalur, która jak na ironię ciągnie się wzdłuż zatłoczonej drogi numer 41.
Dolina powstała ponad 4500 lat temu w trakcie erupcji wulkanicznej. Przepływają przez nią dwie rzeki mające początek w górach wulkanicznych Bláfjöll. Na trasie jednej z nich uformował się kaskadowy (choć niewysoki) wodospad (współrzędne: 64.120964, -21.845816).
Obszar ten ma dużą wartość przyrodniczą. Występuje na nim kilkaset gatunków roślin. Dolina jest też siedliskiem dla około 60 gatunków ptaków oraz mekką dla fanatyków wędkarstwa, którzy w tutejszej rzece łowią łososie. Jeśli dobrze się przyjrzycie, to może zobaczycie jedną z tych ryb w wodzie. Innymi mieszkańcami tego terenu są czarne króliki.
Dla odwiedzających przygotowano kilka ścieżek pieszych. Wchodząc wgłąb lasku wyciszymy odgłosy z ulicy.
Dolina Elliðaárdalur oddalona jest o ponad 6 km od centrum miasta i warto podjechać do niej autobusem, ponieważ idąc pieszo będziemy przechodzić jedynie przez dzielnice mieszkalne, które nie oferuję specjalnych widoków.
Bezpośrednio przy dolinie, po wschodniej stronie rzeki Elliðaár, znajduje się jeden z najważniejszych zabytków techniki na całej Islandii - pierwsza na wyspie elektrownia wodna (Elliðaár Power Station). Jej współrzędne to 64.119175, -21.837742. Znajdziemy ją od razu po przejściu mostkiem na drugą stronę rzeki.
Elektrownia została oddana do użytku 27 czerwca 1921 roku. W uroczystej inauguracji wzięli udział król Danii i Islandii Chrystian X wraz z małżonką. W budynku wciąż działają dwie pierwotne, najstarsze na całej Islandii i wyprodukowane w Szwecji turbiny. Do środka możemy zajrzeć przez szybę.
Ogród botaniczny (Grasagarður Reykjavíkur)
Kolejną atrakcją poza utartym szlakiem jest miejski ogród botaniczny (Grasagarður Reykjavíkur), którego celem nadrzędnym jest konserwacja roślin dla celów edukacyjnych. Placówka może pochwalić się posiadaniem około 3000 gatunków roślin.
Ogród botaniczny oddalony jest od ścisłego centrum miasta, a wejście na jego teren jest darmowe. Na terenie parku działa kawiarnia Flóran Café, gdzie serwowane są przysmaki powstałe z wykorzystaniem produktów wyhodowanych w ogrodzie.
W sezonie letnim (od czerwca do sierpnia), w każdy piątek, organizowane są darmowe wycieczki z przewodnikiem w języku angielskim. Aktualną godzinę najlepiej sprawdzić na oficjalnej stronie internetowej lub stronie na platformie Facebook. [stan na 2020]
Bazylika katedralna Chrystusa Króla
Od czasów reformacji i stracenia biskupa Jóna Arasona, na terenie kraju nie istniała żadna katolicka parafia. Pierwsi misjonarze przybyli tu w połowie XIX wieku. Dopiero po zakończeniu pierwszej wojny światowej podjęto decyzję o budowie godnej świątyni.
Co ciekawe jej architektem był tak jak w przypadku Hallgrímskirkja Guðjón Samúelsson. Bazylikę Chrystusa Króla (adres: Túngata 130) zaprojektował w stylu neogotyckim, ale jako materiał budowlany wybrał beton (co jak na tamte czasy było niezwykle nowoczesnym rozwiązaniem). Budową interesował się żywo papież Pius XI, który podarował świątyni posąg Chrystusa Króla.
W 1968 roku powołano diecezję Reykjavik. Podczas odlewania dzwonów okazało się, że jeden z instrumentów posiada wadę. Zakopano go więc na terenie parafii. W 2018 roku został on ponownie wydobyty i poświęcony jako "Dzwon Obrony Życia”. Można go zobaczyć przed głównym wejściem.
ZDJĘCIA: Rzeźby i pomniki w Reykjaviku.
